Een kurkdroog Lesbos (19-26 augustus 2005)

Gestart door Pim, augustus 27, 2005, 21:47:56 PM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

In de zeer vroege morgen (19 augustus 2005), de dag was slechts enkele uren jong, vertrokken we per taxi naar Schiphol waar ons vliegtuig klaar stond om het vakantievee naar Lesbos te transporteren.  Dit op twee na grootste Griekse eiland in de Egeïsche zee is vooral in het voorjaar geliefd bij vele vogelaars uit de gehele wereld. Het ligt op de trekroute van tienduizenden vogels die veelal een tussenstop op het eiland maken. Hiertussen zitten zeer zeldzame en boeiende soorten.

In het voorjaar is Lesbos een groen eiland met enkele moerasachtige gebieden, meren en rivieren. Vooral het gebied rondom Skala Kallonis is dan letterlijk en figuurlijk een natte droom voor elke natuurliefhebber. In augustus is het hele land kurkdroog, moerassen zijn veranderd in woestijnvlaktes met hier en daar nog een restje water en veel prachtige bloemen zijn uitgebloeid. Is het dan toch nog de moeite waard om een bezoek te brengen aan dit eiland ter grootte van de provincie Utrecht? Wij dachten na een week rondneuzen op het gehele eiland van wel!

Ons appartementencomplex bevond zich op een heuvel anderhalve kilometer van Molyvos in het uiterste noorden van het eiland. Een prachtig uitzicht over het dorp met de Middeleeuwse vesting erboven op geplakt en natuurlijk de uitgestrekte Egeïsche zee. De eerste dag in een ander land is voor mij altijd het meest indrukwekkend, alle vegetatie en landschapsvormen zijn anders als thuis. Kalle bergvlaktes worden afgewisseld door honderden hectares olijfboomgaarden.

Het vliegtuig landde nabij de hoofdstad Mytilini en de bus reed in ruim anderhalf uur naar Molyvos. Onderweg kwamen we langs uitgestrekte zoutpannen van Alikes (nabij Kalloni) waar zeezout wordt gewonnen. Een zeer leuke bijkomstigheid was dat hier ruim vijfhonderd (Europese) flamingo's foerageerden, waarschijnlijk op kleine garnaaltjes waar ze ook de prachtige roze kleur van krijgen.

Vanuit het hotel zagen we op een rots een enorm reptiel zitten, het was een hardoen (Agamia stellio), een algemene, maar indrukwekkende hagedis. De meeste hardoensoorten komen alleen voor in Afrika, sterker nog deze donkergekleurde hardoensoort is de enige die in kleine delen van Europa voorkomt. Hij ligt vaak te zonnen bovenop een rotsblok en schrikt niet terug van extreme temperaturen.

We huurden een scooter om het eiland te verkennen en reden ruim zeshonderd kilometer over veelal goede wegen, maar ook hobbelige bergpadden. Ik zal soortgewijs benoemen wat we onderweg zoal tegenkwamen en natuurlijk maakten we ook diverse wandelingen.

Elke dag zagen we wel een Perzische eekhoorn (ook wel Kaukasuseekhoorn genoemd). Deze soort behoort tot het veel voorkomende geslacht van de boomeekhoorns. Het zijn slanke dieren met een grote behaarde pluimstaart. De oorpluimpjes van onze eekhoorn ontbreken.

Op de weg lagen soms platgereden egels, het gaat hier om de Oost-Europese of Oostelijke egel. Nauw verwant aan de egel die onze tuinen in de nachtelijke uurtjes komt afstruinen, maar de keel en borst zijn lichtgekleurder dan de buik. Ook de schedelvorm is verschillend, maar dat laat ik graag over aan biologen. Een ander verschil is dat de Oostelijke egel in zuidelijke landen geen winterslaap houdt. Er zijn ook overlappingen qua leefgebied met de westelijke egel.

Een ander verkeersslachtoffer die we enkele malen dood langs de weg zagen liggen was de steenmarter. Deze alleseter komt algemeen voor maar laat zich overdag nauwelijks zien. In Nederland ook een redelijk algemene martersoort, maar ook vooral dood te aanschouwen langs autowegen.

Maar de "verkeersslachtofferlijst" werd aangevoerd door een gedomesticeerd zoogdier, namelijk Felis sylvestris catus, de huis-tuin-en keukenkat. Op het eiland komen duizenden katten voor waarvan de meeste in volledige vrijheid leven. In elk verlaten schuurtje zit wel een nest kittens.  

Bij het aanbreken van de avond kwamen er vele (kleine) vleermuizen tevoorschijn. We zagen onder de dakpannen van een nabijgelegen huis bijna honderd exemplaren komen. Om welke soort het gaat kan ik niet achterhalen.

Vlakbij ons appartement ontdekte ik een vos die ik enkele dagen zag terwijl hij tussen de geiten liep. Het was een wonder dat het dier nog leefde want ook op Lesbos waren achterlijke jagers die op alles schieten wat beweegt. Misschien ook op kwartels die we hoorden roepen.

Op het eiland komen vele reptielensoorten voor, waaronder ook giftige slangensoorten. De slangen laten zich niet makkelijk zien hoogzomer en verschuilen zich wijselijk tussen rotsblokken en andere verstopplekken. Wij kwamen de eerder genoemde hardoen tegen en vele wegschietende hagedissen, waarschijnlijk voornamelijk de Egeïsche (of Erhards) muurhagedis.

Het eiland is een paradijs voor schildpadden, hoewel ze het in de augustusmaand wel zwaar zullen hebben. Water is dan zeer schaars op Lesbos. De landschildpadden laten zich nauwelijks zien in deze periode en houden ook wel een zomerslaap. Wel zijn er diverse soorten waterschildpadden prima te bekijken. Zelfs in bijna opgedroogde drinkpoelen voor de Griekse geiten zitten altijd wel een paar exemplaren. We kwamen ook op plekken waar vele tientallen schildpadden aan het zonnebaden waren. Ze zijn echter redelijk schuw en kiezen al snel het ruime sop als je te dichtbij komt. Vaak zie je dan nog alleen de kopjes boven water uitsteken. Het waren de Europese moerasschildpad en de Kaspische beekschildpad.

De Europese landschildpad komt nog voor in grote delen van Europa, maar de soort is sterk achteruitgegaan door ontwatering en de jacht door verzamelaars. Op zijn menu staan allerlei waterdieren, waaronder vissen en amfibieën. Zijn vlakke schild is donker van kleur met veelal gele lijntjes.

De Kaspische beekschildpad heeft een grijs of groenachtig schild. Hij kan overleven in diverse waterrijke biotopen, zelfs in sterk vervuild water. Het is een carnivoor die wel een visje of ander waterdier lust. De soort is algemeen te vinden in drinkpoelen, vijvers en brak water op het eiland.

Bij een poeltje met vele schildpadden zaten in een rotsspleet enorme groene kikkers, aanzienlijk groter dan de groene kikker die in Nederland vele tuinvijvers bewoont. Het waren grote groene kikkers (Rana ridibunda), een soort die in Nederland zeldzaam is. Ze maakten een gek piepend geluid.

Het reptiel wat het hoogste knuffelgehalte heeft is voor ons toch wel de gekko die met minimaal tien exemplaren op en in ons appartement zat. Ze hebben geen enkele moeite om met hun zuignappoten over het plafond te rennen.

Veel bloemen zijn eind augustus al aan het eind van hun Latijn en dus niet meer zo aantrekkelijk voor vlinders, we zagen wel veelvuldig de schitterende koningspage.

"De kleuren van deze mooie, grote vlinder komen overeen met die van de koninginnepage: lichtgeel en bruinzwart met een paar lichtblauwe en oranjerode details. Het patroon is echter duidelijk anders, zoals de kenmerkende tijgerstrepen op de voorvleugels. Ook heeft de koningspage veel langere slippen achteraan de achtervleugels.
De mannetjes vertonen vaak gezamenlijke baltsvluchten op een markant punt, zoals een heuveltop. Het vrouwtje legt ronde, witte eitjes aan de onderzijde van de bladeren van de voedselplant voor de rupsen.  De koningspage overwintert als pop en komt in mei uit".

(Bron: www.natuurinformatie.nl).

We zagen verder diverse soorten zandoogjes en een gehakkelde aurelia, maar dan net even kleiner. Door het ontbreken van een vlindergids in onze reisbagage was het een onmogelijke opgave de vele fladderige soorten op naam te brengen.

De vlinders, zoogdieren, amfibieën en reptielen van Lesbos zijn allen even boeiend, maar het eiland heeft zijn roem onder natuurliefhebbers voornamelijk te danken aan de vele vogelsoorten die hier voorkomen. Vele soorten doen het eiland alleen even aan als tankstation op hun trekroute naar diverse windrichtingen, maar er blijven in augustus nog voldoende vogelsoorten over om van een vogelparadijs te kunnen spreken. Ik zal kort de soorten die ik gespot heb bespreken en daarbij wil ik vermelden dat dit absoluut geen vogelvakantie was en mijn telescoop veilig te Almere stond. De verrekijker hing natuurlijk wel continu om de nek!

We starten de vogellijst met een soort die in Nederland al een tijd aan het afnemen is en zelfs plaats heeft genomen op de rode lijst voor bedreigde vogelsoorten, de huismus. Dit was op Lesbos met stip de meest algemene vogel. In elke struik leek wel een zwerm te zitten. We zagen wel enkele afwijkende exemplaren, deze waren donkerder, maar konden niet met zekerheid de Spaanse mus vaststellen.

De Turkse tortel voelde zich met Turkije op een steenworp afstand (je zag het aan de overkant zelfs duidelijk liggen met moskeeën en al) erg op zijn gemak. De vogel is te spotten op het gehele eiland.

Stadsduiven, de gedomesticeerde versie van de rotsduif, zagen we ook op diverse plekken. Voornamelijk in de hoofdstad Mytilini.

Kleine zilverreigers waren op diverse plekken te aanschouwen, meestal in ondiep brak water. Er zaten hooguit vijftien exemplaren bij elkaar. Hiertussen slechts één grote zilverreiger. Dan is het vlakke Flevoland zo gek nog niet! Blauwe reigers waren redelijk algemeen.

Bij de zoutpannen varieerde het aantal flamingo's van 300-500 exemplaren. Vooral in de vlucht waren ze een genot voor je oog. Eigenlijk zijn het grotendeels witte vogels met knalroze vleugels (ook met zwarte delen). De fel roze kleur verkrijgen ze door het massaal naar binnen werken van kleine garnaaltjes. Ze maken een gakkend geluid dat een beetje aan ganzen doet denken. We kwamen ze buiten de zoutpannen nog tegen bij enkele plekken in de buurt.

Tapuiten waren zeer algemeen op het eiland. Het zijn redelijk ondeugende vogels die wel dichtbij kunnen komen. Met de kleinschalige landbouw op het eiland hebben de vogels een zeer geschikt habitat. In Nederland zijn ze kwetsbaar door de afhankelijkheid van verlaten konijnenholen om te broeden, maar op Lesbos broeden ze o.a. in rotsspleten, stenen muren en tussen de stenen. Hun helderwitte stuit is in de vlucht goed waarneembaar. Ook de oostelijke blonde tapuit kwamen we regelmatig op het eiland tegen. Deze tapuiten zijn grotendeels zwart op kop, keel en vleugels. De vogel is een dwaalgast in Nederland.

De kuifleeuwerik die in Nederland een zeldzaamheid is te noemen kwam algemeen voor op het eiland. De vogel kenmerkt zich door een lange, duidelijk waarneembare kuif die eigenlijk altijd wel min of meer zichtbaar is. Ook de veldleeuwerik hebben we nog kunnen zien en ook muzikaal in de lucht.

Boerenzwaluwen waren net als in Nederland algemeen, ze zaten soms met >100 exemplaren tegelijk op een lijn. De roodstuitzwaluw was ook redelijk algemeen te noemen en is in Nederland een zeldzaamheid. In een kloof vlogen tientallen rotszwaluwen, die we later op meerdere plekken op het eiland tegenkwamen. De vogel is bruingrijs en een opvallend kenmerk zijn de kleine witte vlekken op het uiteinde van de staart. De vogel broedt logischerwijze graag in rotswanden. Ook zagen we huiszwaluwen en vlogen op grote hoogte enkele alpengierzwaluwen. De witte buiken waren te zien, evenals de scherpe vleugels.

Vanuit de bus vanaf het vliegveld zagen we tussen de flamingo's al een verdachte zwarte vogel. Later ter plaatse bij de zoutpannen bleek het inderdaad om een adulte zwarte ooievaar te gaan. Later zagen we aan de kust nog twee van deze schoonheden met lange rode snavel.

De middelste bonte specht zagen we op vele plaatsen op het eiland, waarvan enkele zeer mooi in de kijker. De vogel valt vooral op door zijn felrode kruin, goed te onderscheiden van de grote bonte specht die in Nederland tegenwoordig zelfs elk stadspark bevolkt.

Over de koolmees en pimpelmees kan ik kort zijn. Die zijn net als in Nederland volop aanwezig op Lesbos. Een andere mezensoort zag ik slechts éénmaal, de rouwmees. In het veld toch redelijk makkelijk te onderscheiden van de glanskop. De verhoudingen zijn anders, maar buiten de boeken om zie je meteen dat het een rouwmees is (de zogenaamde jizz).

De gaai was ook algemeen op het gehele eiland, voornamelijk in de olijfboomgaarden. De vogel was net even anders als de voor ons zo vertrouwde gaai, hij heeft meer zwart op de kop. Soms wordt hij gerekend tot een ondersoort, de oostelijke gaai.

Bonte kraaien waren algemeen op het eiland, ze zaten veelal op de elektriciteitsdraden of op de rug van een berggeit. Voor het vallen van de duisternis vlogen er ruim honderd exemplaren over richting slaapplaats. Een zeldzamere eilandbewoner is de kauw, waarvan ik slechts twee exemplaren (in een groep bonte kraaien kon noteren).

Klauwieren zijn in Nederland altijd een sensatie om tegen te komen, op Lesbos ook, maar daar heb je deze ontmoeting vele malen. De algemeenste soort is de grauwe klauwier. Hiervan zagen we tientallen exemplaren, mannen, vrouwen en juveniele exemplaren. Een voormalige broedvogel in Nederland, de roodkopklauwier, zagen we ook enkele malen, zowel een mannetje als een vrouwtje. Wat een prachtklauwier! Op zeker vijftien verschillende plekken zagen we een kleine klapekster zitten op zijn hoge uitkijkpost. In de vroege ochtenduren was ik getuige van een juveniel exemplaar dat bij zijn ouder om eten zeurde.

De merel en vink kwam je regelmatig tegen. Putters waren in grote groepen aanwezig. De naam distelvink was ook hier wederom toepasselijker. Ze foerageerden altijd op uitgebloeide distelsoorten, o.a. mariadistel.

Steltkluten waren in kleine hoeveelheden (tot zeven exemplaren) aanwezig op diverse plekken. Ook zag ik een paartje met een jong. Leuk dat deze soort ook jaarlijks in Nederland tot broeden weet te komen. Het is een prachtige verschijning, vooral in de vlucht als zijn lange stelten achter zijn lijf hangen. In de zoutpannen verbleef een grote groep van >100 kluten. Op dezelfde plek zaten diverse strandplevieren, één paartje had nog een kakelvers jong. Ook een groep steltlopers waaronder o.a. kleine strandlopers en bonte strandlopers.

De beroemde wetlands bij Skala Kalloni zijn in augustus gereduceerd tot een woestijnvlakte met nog een klein deel water. De vegetatie lijkt op een Nederlands kweldergebied met veel zeekraal en andere zoutminnende planten. In de verte zagen we met de kijker vier vreemde vogels, we hadden zeker een telescoop nodig om zeker te zijn van ons vermoeden. Ik ben er toen maar heen gelopen en zag bij aankomst nog één prachtige griel. Weer een vogelsoort die uit Nederland verdwenen is (als broedvogel). Een groep tureluurs vloog onrustig heen en weer. Ook waren wederom enkele strandplevieren present.

Roodborsttapuit en paapje zag ik slechts enkele malen, het landschap lijkt erg geschikt voor deze in Nederland bekende soorten.

Op het meeuwenfront was het rustig: langs de kust voornamelijk groepen kokmeeuwen en geelpootmeeuwen. Bij de haven van Skala Kallonis vlogen enkele witwangsterns.

Op het roofpietenfront was het rustig te noemen, maar de soorten die we zagen compenseerden dit volledig. De meest indrukwekkende soort die we vijf keer tegenkwamen was de slangenarend. De mooiste ervaring was in het kale westen van het eiland waar de vogel op zeer geringe afstand aan het bidden was. Hij dook naar de grond, maar kwam zonder slang of ander reptiel weer omhoog. De vogel is behalve door zijn formaat goed te herkennen aan zijn donkerbruine kop. De vogel hangt soms zowat stil in de lucht.

Een ander hoogtepunt was de ontmoeting (tweemaal in een week) met de Eleonora's valk, deze zit wat tussen een boomvalk en een slechtvalk in qua formaat. De staart is echter langer en dat is van korte afstand waar te nemen.

We zagen ook buizerd, sperwer, een juveniele wespendief (leek in de verte op dwergarend) en torenvalk. Kleine torenvalk kon door onvoldoende zekerheid op de reservelijst die niks waard is.

We ontdekten een riviertje dat vanuit zee een stuk het binnenland inliep. We stopten bij een bruggetje en behalve veel wegplonzende schildpadden ook twee langsvliegende ijsvogels! We zijn enkele keren terug gegaan naar deze unieke plek en zagen tenminste drie ijsvogels. Het was de alcedo atthis, maar de vogels leken wel net iets slanker van vorm. Op dezelfde plek konden we boomklever en middelste bonte specht noteren.

De boomklever zagen we slechts éénmaal deze week, maar op diverse plekken in de bergen zagen we de rotsklever.

In het waterbassin van het stadje Petra waar nog een bodempje water in stond zwom een twintigtal dodaarzen, stonden enkele steltkluten en langs de kanten liepen vele gele en witte kwikstaarten. Opvallend genoeg zag ik langs de kust slechts één aalscholver (een kuifaalscholver was vanwege de grote aftand niet uit te sluiten).

Na een hapje eten in een bergdorpje begon het al schemerig te worden toen we plotseling van dichtbij een explosief geluid hoorden. We keken en zagen op het dak van een appartement een steenuil zitten. Elke avond hoorden we wel op verschillende plekken een steenuil roepen.

Grauwe vliegenvangers zagen we op vele plekken op hun eigen wijze hun maaltijd bij elkaar veroveren. Een vogel van een ander kaliber zat op een uitkijkpost, het was de fraaie cirlgors!

We zagen slechts éénmaal een zomertortel, zou het ook hier al slecht gaan met deze prachtige vogel. Feit is dat deze vogel veel last heeft van de intense jacht. Houtduiven hoorde ik slechts roepen.

Vlakbij ons appartement te Molyvos zat op een telefoonlijn een paartje bruinkeelortolaan. Op vrijwel dezelfde plek vloog een hop over, deze ging verderop op een rotsblok zitten. Bij het landen zag ik eventjes zijn prachtige kuif. De vogel is in de vlucht ook een visueel spektakel. De volgende dag vlogen vier hoppen over. Ook zat eind augustus een nachtegaal nog te zingen. Ik zag enkele grasmussen, braamsluipers en een grasmus met een rood oog die ik nog op naam moet brengen! Ook fluiter en fitis zag ik diverse keren. Kneutjes meende ik enkele malen overvliegend te horen.

In de bergen nabij de kust zag ik een blauwe rotslijster, laat het nu net het veel saaiere vrouwtje zijn die we op twee plekken zien. Een volgende keer hoop ik op een mannelijk exemplaar die zijn naam eer aan doet.

Bijeters had ik al in vele varianten gezien in diverse landen buiten Europa (o.a. de regenboogbijeneter in Australië), maar deze vakantie zag ik voor het eerst (volop) de europese bijeneter. Ze vlogen vaak over met maximaal vijftig exemplaren, maar waren ook wel in kale bomen goed te bekijken, wat een kleurenpracht!!

Tenslotte zag ik nog een spotvogel die een stuk groter was, ik zag hem slechts een drietal seconden, maar de spotvogel was zeker iets groter dan bijvoorbeeld een tapuit. Het ging hoogstwaarschijnlijk om een Griekse spotvogel.

Een soortenlijst laat ik achterwege, dit is niet zo indrukwekkend eind augustus, maar we zagen dus enkele fraaie vogelsoorten. Het was een soort eerste verkenning van het eiland om in de lente o.a. de volgende gemiste soorten te spotten: ralreiger, woudaapje, zwarte ibis, roodpootvalk, dwergooruil, scharrelaar, maskerklauwier en zwartkopgors.




met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

gerwinvanhouwelingen

Hoi Pim,

leuk verhaal weer. Ben je al achter de Grasmus? Baard of Provencaalse?
Ben al weer benieuwd naar je volgende verhaal. Je zou ze moeten bundelen.

Groet Gerwin van Houwelingen