Hoezo is Slijkvlieg == Sialis lutaria

Gestart door Arp, april 16, 2007, 04:50:22 AM

Vorige topic - Volgende topic

Arp

Naar aanleiding van twee "Slijkvliegen" die vorige week met mijn haar in botsing kwamen (waarneming) heb ik wat rondgelezen en gevraagd en vind daarbij onder andere de melding dat de drie Sialis soorten die in NL voorkomen (nlsrt) alleen aan het genitaal te onderscheiden zouden zijn. Toch kom ik op waarneming.nl alléén Sialis lutaria tegen, en ook niet weinig, die vrijwel allemaal op "zeker" staan, terwijl ik me eigenlijk niet kan voorstellen dat die dieren allemaal aan een genitaalonderzoekje onderworpen zijn

Of klopt die info dat de drie Nederlandse soorten niet op basis van een foto uit elkaar te houden zouden zijn domweg niet?  

Komen die andere twee soorten niet of nauwelijks meer voor? En hoe wéét je dat als je ze niet uit elkaar kunt houden en alles voor het gemak maar Sialis lutaria noemt? Zouden al die waarnemingen dan niet toch, correctheidshalve, Sialis spec. of Slijkvlieg spec moeten zijn. Of kun je het aan de in de omgeving voorkomende vegetatie afleiden (vanwege "Elzenvlieg")? En hebben al die waarnemers dat gedaan?

Nou ja - van die dingen dus ... Wie weet daar meer over?
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Mark van Veen

Ik vrees dat het antwoord simpel is: waarneming.nl is een aanbod-gerichte site. Waarnemers zetten hun warneming erop met hun determinatie en geven hun eigen zekerheid aan. Admins checken die waarnemingen en geven waar nodig commentaar en determinatieaanwijzigen.

Door het grote aantal insekten kunnen de admins echter niet alle groepen goed behappen. Ik vrees dat de Slijkvliegen bij die niet te behappen groep horen. Een ander voorbeeld zijn de Sluipwespen, een groep waar ook heel weinig kennis over is. En er zin vast nog meer voorbeelden. Intern wordt de waarneming dan ook gemarkeerd als 'niet door admin bekeken'.

Hoezeer we ons best ook doen, ik vrees dat dit soort soortcomplexen slecht in de database blijven zitten. Totdat iemand mee wil helpen die de soorten goed kent.
groet,

Mark van Veen

Arp

Hoi Mark,

Bedankt voor je antwoord. Ik heb het idee dat de info die stelt dat ze niet van foto uit elkaar te houden zijn tamelijk betrouwbaar is ... in dat geval zou het denk ik domweg correcter zijn alles wat nu als Sialis lutaria geboekt staat om te zetten naar Sialis spec. - je geeft dan geen verkeerde indruk van "schijnzekerheid" en ook niet de indruk dat de andere soorten helemaal nooit gevonden zouden worden. Tenzij dat laatste natuurlijk gewoon het geval is - maar ja, hoe weet je dat? Ik zal eens kijken of ik de "expert" van nlsrt voor deze dieren aan de veren kan komen en zien wat hij ervan kan zeggen ...  
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

han.endt

#3
Het is ondoenlijk om alle 52 waarnemingen na te lopen. Ik denk dat we in dit geval de soort Slijkvlieg - Sialis lutaria moeten veranderen in Slijkvlieg spec. - Sialis spec..
Als er dan iemand zijn slijkvlieg wel genitaal gecheckt heeft dan horen we dit wel en kunnen we alsnog de soort Sialis lutaria of één van de andere toevoegen.

Arp

CiteerIk denk dat we in dit geval de soort Slijkvlieg - Sialis lutaria moeten veranderen in Slijkvlieg spec. - Sialis spec..
Misschien zeg ik het onhandig, maar dat is precies wat ik bedoelde ;)

Heb wel zojuist dhr. Willem Hogenes die bij nlsrt als expert vermeld staat een mailtje gestuurd, dus even afwachten of hij er wat over wil vertellen - ik klets tenslotte ook maar wat na wat ik elders gehoord heb  -_-  
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)


Th.Heijerman

Had dat ook al eens gevraagd bij een melding van S.lutaria waarom het niet om één van beide andere soorten ging, maar daar is toen niet op gereageerd. Ik denk dat S. lutaria wel kan worden onderscheiden van de andere twee op grond van de adering van de voorvleugel (postie dwarsader tussen subcosta en radius) maar dat is op veel beelden niet goed te zien ... benieuwd wat Willem H. hier van zegt ...

Arp

#7
Hallo saampies,

Willem heeft me een mooi uitgebreid antwoord gestuurd met duidelijke uitleg - ik heb hem gevraagd of het goed is dat ik dat hier integraal overneem. Tot die tijd alvast kort door de bocht:

De NL-naam voor het geslacht is Elzenvliegen (niet Slijkvliegen) en Sialis lutaria is dus een Elzenvlieg.

Ze zijn, zeker van foto, niet goed uit elkaar te houden - ook de vleugeladering (die Theodoor ook aandraagt) is niet per se bruikbaar, zelfs als je hem goed ziet.

Wel is het zo dat de andere twee soorten behoorlijk zeldzaam zijn, of dat er zelfs aan getwijfeld moet worden of ze nog voorkomen.

Tot zover de hoofdpunten ;)
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

#8
Dat ging snel ;)

De uitleg van Willem Hogenes van het Zoölogisch Museum Amsterdam,
Afd. Entomologie (Universiteit van Amsterdam):

CiteerDe drie Nederlandse Sialis soorten (Elzenvliegen is de enige goede
Nederlandse naam voor alle soorten en niet Slijkvliegen. S. lutaria
is dus niet de Elzenvlieg, maar een Elzenvlieg.) zijn niet makkelijk
uit elkaar te houden. Met levende dieren gaat dit nog het beste, maar
als je ze niet al kent, uitsluitend aan de hand van de uitwendige
delen van het genitaal. En eigenlijk geldt dit uitsluitend voor de
mannetjes. De vrouwtjes zijn ook in levende lijve moeilijk uit elkaar
te houden. Eenmaal opgespeld in een collectie is het geen enkel
probleem meer. De in oudere literatuur opgegeven verschillen in de
vleugeladering zijn niet altijd duidelijk en soms zelfs geheel
tegenstrijdig. Van foto's zijn dergelijke kenmerken nooit goed
zichtbaar.

Sialis fuliginosa en Sialis nigripes zijn beide zeer zeldzaam in
Nederland en alleen bekend van plaatsen met redelijk snel stromend
water. Van de eerste soort heb ik de laatste 15 jaar geen exemplaren
meer gezien, terwijl er toch op veel gunstige plaatsen met Malaise
vallen e.d. is verzameld. De soort zal zeker nog wel in Nederland
voorkomen, maar dan alleen zeer lokaal, langs schone beken in oost en
zuid Nederland. Van S. nigripes zijn nog steeds slechts drie oude
vermeldingen bekend en het is zeer de vraag of die soort momenteel
nog in Nederland voorkomt.
Ondanks dit is het natuurlijk nooit verdedigbaar om ongedetermineerde
Nederlandse exemplaren maar S. lutaria te noemen.

Silalis lutaria is dus de enige soort die makkelijk en overal in
Nederland gevonden kan worden. Bovendien verschijnt deze soort al
veel eerder in het jaar dan de andere twee. Vaak al begin april als
het weer goed genoeg is. De andere soorten verschijnen meestal pas na
de eerste week van mei. Goed weer of niet.

Als je goede afbeeldingen wilt zien van het genitaal van de drie
soorten, kun je die vinden in:
Kaiser, E.W., 1950 - Sialis nigripes Ed. Pict., ny for Danmark, og
udbredelsen af S. lutaria L. og S. fuliginosa Pict. i Danmark. Flora
og Fauna, Silkeborg 56:17-36.
Aspöck, H., U. Aspöck & H. Hölzel, 1980 - Die Neuropteren Europas 2:14,16-19

Een Nederlands artikel over de drie soorten, echter zonder afbeeldingen, is:
Mol, A.W.M., 1982 - Sialis nigripes Pictet in Nederland (Megaloptera:
Sialidae). Entomologische Berichten, Amsterdam 42:177-179

Op basis hiervan zou het mijn voorstel zijn om de huidige soort waarop alles is afgeboekt om te dopen tot:

Elzenvlieg Sialis spec.

Een andere optie zou zijn om ze allemaal op "onzekere" Sialis lutaria te zetten (?)

Omdat de naam Slijkvlieg toch ook veel gebruikt wordt (zijn dat weer van die vertalingen van Duitse insectenboekjes die daarvoor hebben gezorgd??) is het misschien handig als ze ook op basis van die naam gevonden kunnen worden, maar ik weet niet wat de technische mogelijkheden op wrn daarvoor zijn.

Er is natuurlijk weinig tegen om daarnaast ook de afzonderlijke soorten nog op te nemen, al loop je wel het risico dat mensen dan weer (iets te ?) gemakkelijk toch als "zekere" Sialis lutaria gaan boeken ...

Maar wellicht hebben jullie hier andere inzichten over?
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Mark van Veen

#9
Het is de vraag hoe strak we het systeem willen zetten. Op taxonomische gronden is Sialis spec. het enige haalbare: de soorten zijn van foto niet te onderscheiden.

Echter, Willem geeft aan dat de afgelopen 15 jaar de beide andere soorten niet in nedeland zijn waargenomen. Op basis van wat kansrekening is de kans dus vrijwel 1 dat alles S. lutaria is.

Het is het mooiste om de naam van alle waarnemingen om te zetten tot : Elzenvlieg - Sialis spec. Kortom, de Nederlandse naam zo te houden, maar in de latijnse naam tot uitdrukking te laten komen dat dit het genus betreft. Prcies wat jij voorstelt dus. In de beschrijving kunnen we zetten dat momenteel alleen lutaria door heel Nederland voorkomt.
groet,

Mark van Veen

han.endt

CiteerElzenvlieg - Sialis spec.
En dan als uitzondering deze spec. als soort laten meetellen en niet als verzamelsoort? Voor de lijstjes.
Overigens vind ik Sialis cf. lutaria ook heel mooi.

Mark van Veen

Ik heb het nu zo even gedaan. De Sialis spec. sluit beter aan op wat we met andere soort-complexen doen.
groet,

Mark van Veen

gardensafari

#12
Citeer


Omdat de naam Slijkvlieg toch ook veel gebruikt wordt (zijn dat weer van die vertalingen van Duitse insectenboekjes die daarvoor hebben gezorgd??) is het misschien handig als ze ook op basis van die naam gevonden kunnen worden, maar ik weet niet wat de technische mogelijkheden op wrn daarvoor zijn.

Mij staat bij dat de naam slijkvliegen wordt gebruikt voor de familie (Sialidae) en de naam elzenvlieg voor de 3 bij ons voorkomende soorten in het geslacht Sialis.

De familie werd lang tot de neuroptera (netvleugeligen) gerekend, maar zit thans in een eigen orde Megaloptera (grootvleugeligen).

Het is trouwens erg fraai dat we via het Nederlands soortenregister de experts kunnen vinden. Dat scheelt een hoop discussie en gedoe.

De door Mark gekozen oplossing lijkt mij prima!
En Arp bedankt voor het opstarten van deze discussie.
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.

Arp

#13
Ben het ook wel met de verandering van Mark eens - we moeten toch wat en het is in elk geval zeker correct. Wel heb ik naar aanleiding van de toelichting van Willem het idee dat mijn eigen waarnemingen (1x langs Waal en 1x Twentekanaal - moet ik nog invoeren) eigenlijk wel Sialis [size=8]cf.[/size] lutaria (met een heeeel klein cf-je) zijn. Als ik ze ooit op Wikipedia ofzo plaats zou ik er nu weinig moeite mee hebben ze als Sialis cf. lutaria onder te brengen, of als ik een dwaze bui heb wellicht ook nog zonder "cf."

Had ik ze later in het jaar in het bos bij een beekje gevonden had het er zeker anders uitgezien.

Lastig om te besluiten of het dus zinnig is de aparte soorten ook op te nemen - hoe ga je controleren op basis van welke randvoorwaarden mensen voor het één of het ander kiezen ??  :huh:

CiteerHans: Mij staat bij dat de naam slijkvliegen wordt gebruikt voor de familie (Sialidae) en de naam elzenvlieg voor de 3 bij ons voorkomende soorten in het geslacht Sialis.
Zou zomaar kunnen Hans, ik weet dat soort dingen echt niet - ben zo ongeveer de domste beesiesleek die hier rondhangt :rolleyes:

Het ging mij erom dat er een grote kans is dat mensen die nu een "Elzenvlieg" willen invoeren dat proberen te doen door "Slijkvlieg" in te tikken en dan niks kunnen vinden - meer van de kant van gebruikers gekeken dan van correcte wetenschap dus  ;)

CiteerHans: Het is trouwens erg fraai dat we via het Nederlands soortenregister de experts kunnen vinden. Dat scheelt een hoop discussie en gedoe.
Het is zeker altijd goed om in dit soort gevallen een expert te raadplegen en de meeste zijn eigenlijk ook altijd zeer welwillend en behulpzaam. Alleen nuanceerde Willem wel nadrukkelijk het idee dat hij wat met nlsrt "te maken" zou hebben of zich met de indeling bemoeid zou hebben etc. Heeft er wat van dat men hem als expert "kent" en dus noemt, maar veel meer ook niet. Handig om in het achterhoofd te houden.

En graag gedaan Hans ;)

Groetsjens aan allen
Arp
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Wim Rubers

Nou, deze discussie gaat dus helemaal de verkeerde kant op. Het gaat hier over veldwaarnemingen en niet over opgespelde insecten. Bij zo'n situatie met 1 zeer algemene soort en 1 of 2 uiterst zeldzame is het toch echt in alle categorien gebruikelijk om de waarnemingen tot de algemene soort te rekenen totdat het tegendeel bewezen wordt.
Dus een terloopse waarneming van een boomkruiper wordt geen Certhia spec. maar gewoon C.brachydactyla. En de Taigaboomkruiper komt pas in beeld als daar bewijs voor is. Zo zijn er tientallen voorbeelden te noemen. We moeten deze situatie niet formeler maken dan nodig is. Die elzenvliegen die gezien zijn behoren echt wel tot S.lutaria en daar gaat het om.
/Wim R.

gardensafari

Hoewel ik het met je eens kan zijn in dit specifieke geval, is het toch zo dat insectenwaarnemingen uiterst nauwkeurig moeten zijn. De insectenwereld is veel dynamischer dan de vogelwereld. Soorten kunnen in tien jaar tijds geheel verdwijnen of verschijnen. Onbetrouwbare waarnemingen zijn dan waardeloos. Ook kent de insectenwereld heel veel diergroepen die zo sterk op elkaar lijken dat ze alleen door genitaalstudie (onder de microscoop) met zekerheid op naam zijn te brengen. Zo leven in Nederland 40 soorten dambordvliegen die allemaal op elkaar lijken als twee druppels water. Veel vliegen zijn zonder de grondige studie zelfs niet in de juiste familie te plaatsen. Het gaat dan niet aan om te zeggen hij lijkt op een huisvlieg, dus dat maak ik er maar van. Heel veel vogelwaarnemingen zijn voor wetenschappers nauwelijks interessant, juist omdat er zoveel zijn. Maar bij insecten e.d. weten we soms verrassend weinig over de verspreiding en de aantallen. Bedenk ook eens dat er meer dan 10.000 insectensoorten in Nederland voorkomen. Van veel soorten is elke waarneming voor de wetenschapper interessant, maar dan moet die wel kloppen. Ik ben ervan overtuigd dat veel experts, zoals Berend bij wantsen en Theodoor bij de kevers alleen geïnteresseerd zijn in waarnemingen waarvan ze zich dmv foto's en andere aanwijzingen overtuigd hebben van de juistheid ervan. En dat ze ons leken daarbij waardevolle tips geven is gewoon in beider belang.

Zo volgen veel mensen de opmars van het Aziatisch lieveheersbeestje in Nederland. En zijn ook nieuwsgierig: hij explodeert nu, maar zal hij zich kunnen handhaven en wat gebeurt er met de inheemse soorten. Waarnemers die melden: lieveheersbeestje, lijkt op een zevenstippel, dus die voer ik op voegen met hun waarneming 0,0 toe aan de kennis op dit gebied. Je moet een zevenstippel en een Aziaat uit elkaar kunnen houden. En dat hoeft een beginner nog niet te kunnen, maar die leren we hier graag het truukje....

Ik hoop niet dat je dit als persoonlijke kritiek ervaart, want zo is het niet bedoeld. Ik kan mij ook best voorstellen dat het niveau soms wat hoog dreigt te worden op deze site. Ikzelf heb er ook aan moeten wennen, maar ik leer elke dag bij en dan wordt het belang van juiste insectendeterminaties ook steeds duidelijker. Kijk bijvoorbeeld eens op het paddenstoelenforum. Daar ligt het niveau volgens mij nóg hoger.
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.

Arp

#16
CiteerHet gaat hier over veldwaarnemingen en niet over opgespelde insecten. Bij zo'n situatie met 1 zeer algemene soort en 1 of 2 uiterst zeldzame is het toch echt in alle categorien gebruikelijk om de waarnemingen tot de algemene soort te rekenen totdat het tegendeel bewezen wordt.
Goed, ik weet nog minder van waarnemingsstrategieën en methodes en technieken dan van de beesies zelf en behoor dus ook beslist niet tot het "hoge niveau" dat Hans hier vaststelt, maar als volledige leek leek het mij dus alleen zinnig om waarnemingen als "zeker" Soort xyz in te voeren als je inderdaad ook zeker bent. Vandaar dat ik erover begonnen ben.

Binnen bepaalde grenzen is het denk ik ook wel verdedigbaar of zelfs gebruikelijk om "zachte" kenmerken zoals vliegtijd (dit jaar ook???), biotoop, waardplant etc etc en eventueel dus zeldzaamheid (van verwisselaars) mee te laten wegen om tot een bepaalde conclussie te komen, maar dan moet je dat wel bewust en weloverwogen doen. Zoals ik hierboven aangaf voor mijn waarnemingen van April langs de Waal en het Twentekanaal - die lijken me dan goed verdedigbaar een stempel Sialis (cf.?) lutaria te kunnen krijgen.

Probleem was/is dat je aan mag nemen dat veel van de waarnemingen van (voorheen) S. lutaria enigszin 'klakkeloos'  onder die noemer zijn gebracht - terwijl daar wellicht best waarnemingen tussen zitten waarbij je op basis van vliegtijd, biotoop en wat dies meer zij de andere soorten niet uit kunt sluiten. Miij als leek stuit het dan tegen de borst om dan te zeggen "dit is absoluut per se een Sialis lutaria".

Natuurlijk zeg je in de omgangstaal "dat zal wel een Sialis lutaria zijn", maar ook daarmee hou je een slag om de arm - terecht. Ga je het in een database invoeren dan moet je die slag om de arm formaliseren. Dat kan dus door het beestje danwel een zekere Sialis spec. te noemen, danwel een onzekere Sialis lutaria. Met de keuze die Mark daarin gemaakt heeft kan ik goed leven.

Hoe de verhoudingen precies liggen weten we eigenlijk pas sinds de uitleg van Willem. Okay, de kans is dus inderdaad groot dat al onze waarnemingen Sialis lutaria zijn. Maar er gebeuren momenteel gekke dingen in de natuur; veel soorten verdwijnen uit Nederland, maar er komen ook opeens nieuwe bij, of oude terug. Het zou me dus niks verbazen als er de komende jaren opeens weer wel Sialis fuliginosa (of zelfs Sialis nigripes??) worden waargenomen.

Jammer alleen dat je bij deze dieren dus zonder ze ernstig lastig te vallen nooit zult kunnen bewijzen dat het een Sialis fuliginosa of toch weer een S. lutaria was. Dat het "tegendeel" van S. lutaria niet (makkelijk) bewezen kan worden maakt het voor mij niet inherent juister om het dier dan toch maar gemakshalve voor S. lutaria uit te schelden. Maar goed, zoals gezegd weet ik te weinig van "waarnemen" en wellicht is "correctheid" daarbij inderdaad van ondergeschikt belang.

Voor mij persoonlijk is dergelijke correctheid ook niet altijd de maat aller dingen. Zo zou ik er op basis van het verhaal van Willem ook geen been in zien om bij een leuk artikel over Sialis nigripes een (ietsjes vaag) kiekje van een S. lutaria te plakken en te zeggen "kijk, zo ziet een Sialis nigripes er uit"  - dat klopt namelijk kennelijk gewoon - zo ziet zo'n dier eruit en het plaatje van S. lutaria voldoet dan 1000x keer beter dan geen plaatje.

Maar om mijn waarnemingen van S. lutaria nu dan maar als S. nigripes in te gaan voeren is zottigheid. Omgekeerd vind ik dat ook.
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Mark van Veen

#17
Ik vind het altijd schipperen tussen taxonomisch correct zijn (voor een site als waarneming.nl toch noodzakelijk) en goede namen voor waarnemers geven (anders snapt niemand het). Slijkvliegen vormen dan een moeilijk geval: met 99% zekerheid weet je dat het S.lutaria is, maar de 1% onzekerheid blijft. Wat doe je dan?

Als ik de discussie zie begin ik toch de oplossing van Han handiger te vinden (S cf. lutaria), want dat benadrukt dat het hoogst waarschijnlijk die soort is. Omdat het makkelijk aanpasbaar is leg ik het hier even voor.
groet,

Mark van Veen

Marian en Bert

Ook al ben ik het geheel met Wim Rubers eens, is dit verreweg de elegantste oplossing.

Bert (van Marian)