Wanneer start rui juv. handpennen van 1ste winter fuscus?

Gestart door Bram Rijksen, februari 18, 2013, 13:09:58 PM

Vorige topic - Volgende topic

Bram Rijksen

In diverse publicaties wordt het vervangen van o.a. de juveniele staart/dekveren en arm-/handpennen tijdens de eerste winter als één van de specifieke kenmerken voor fuscus genoemd. Erg handig om te weten bij het bekijken van 2e kj. kleine mantels in het voorjaar, zelfs als er geen ringetje omhangt, maar:
- wanneer start deze rui van 1ste winter fuscus?
- is er verschil in start van rui tussen vogels in de gangbare overwinteringsgebieden en vogels die ergens in west-europa zijn blijven steken?
- stel dat de vogel van Kanaleneiland inderdaad een fuscus is, en nog een tijdje blijft hangen: gaan we dan iets van de bewuste 2e generatie veren zien..?
- stel dat de vogel van Kanaleneiland blijft hangen tot bv maart/april, en er is niets of nauwelijks iets van rui te zien, kan er dan iets zinnigs gezegd worden over de werkelijke identiteit?
Ben benieuwd!

ruud_altenburg

#1
Bram, een van de redenen dat relatief veel omtrent de rui van fuscus nog onbekend is, is dat veel vogels overwinteren op plaatsen die slecht bereikbaar zijn. De eerste ruiende vogels in Israel lijken in maart te verschijnen. De vraag is of dit een representatieve locatie is: Israel ligt noordelijk en de eerste 2kj fuscus met een compleet geruide hand staan volgens mij vanaf eind april alweer op de Finse stort.

Er zijn volgens mij erg weinig directe aanwijzingen dat vogels die buiten de reguliere gebieden overwinteren anders ruien. De vogels die een westelijke migratieroute volgen zijn wel opvallend vaak trage ruiers (zie o.a. Nederlandse gevallen).

Het probleem is dat traag ruien geen aanwijzing is voor identiteit, dat is snel ruien. Ik vrees dat we ook nooit iets zinnigs zullen kunnen zeggen over de vogel in Utrecht. Zelfs als hij hier geringd wordt en later in Finland gezien wordt is dat alleen een zeer goede aanwijzing. Er worden namelijks vrijwel jaarlijks vogels gezien in Finland waarvan aangenomen wordt het graellsii/intermedius betreft...
Ruud Altenburg
Meeuwen in Amsterdam

Bram Rijksen

Waarom kunnen die beesten zich niet gewoon aan de boekjes houden..

Het volgende is in ieder geval wel bekend:
- fuscus is in maart al bezig met ruien
- fuscus kan in april al een compleet geruide hand hebben
- fuscus met westelijke migratieroute zijn vaak trage ruiers

Als ik jouw middelste regel goed begrijp, is het mogelijk dat ook de vogels binnen de reguliere overwinteringsgebieden van die trage ruiers zijn. Dat zou betekenen dat de vogels in de gangbare overwinteringsgebieden er net zo uit kunnen zien als 'Nederlandse fuscussen' in dezelfde periode (plat gezegd: als een juveniel). Dan rijst bij mij de volgende vraag:
- Is het mogelijk dat dergelijke vogels binnen twee maanden tijd de hele boel vervangen, en eind april met compleet geruide hand Finland binnenvliegen (een soort tussensprintje in de rui, waarbij iedere graellsii/intermedius niet alleen wordt bijgehaald maar ook wordt wordt gepasseerd, een soort 'erop en erover' zeg maar...)?

Stel dat dit gebeurt bij de Utrechtse vogel (een inhaalslag, waarbij vanaf nu wordt begonnen met het vervangen van de juv handpennen), dan zou dat toch een doorslaggevend kenmerk zijn voor fuscus? Immers, iemand heeft hier ooit onderzoek naar gedaan, en bij geen van de 146 onderzochte 2e cy Kleine mantels (interm/grealsii) werden in maart nieuwe handpennen gevonden... En als bij de vogel dan ook nog eens donkergrijze/zwarte 2e generatie dekveren doorkomen..
Andersom wordt natuurlijk een ander verhaal, omdat niet ieder fuscus tijdens de eerste winter een complete rui ondergaat. (volgens dezelfde onderzoekers trouwens, van wie ik de resultaten zonder enige reserve als betrouwbaar beschouw..).

Als rui bij de Utrechtse uitblijft, weten we alleen dat dit
- óf een fuscus was, die echter geen complete rui tijdens de eerste winter heeft doorlopen
- óf een graellsii/intermedius, waarbij de complete rui gewoon nog moet starten (zoals gebruikelijk bij 'normale' Kleine mantels) 
Daarbij zou het wel handig zijn als de vogel ook tot zeker eind maart blijft hangen..


Maar wellicht zie ik iets volkomen over het hoofd, en is het aannemelijk (of wellicht al aangetoond) dat bij de vogels die in april met compleet geruide handvleugel in Finland worden gezien, de start van de handpenrui al véél eerder is begonnen..



ruud_altenburg

Bram, we mogen er wel veilig vanuit gaan dat vogels die in maart nog niets gedaan hebben niet in april met een compleet vervangen verenpak in Finland staan. Zo snel gaat een complete rui niet bij grote meeuwen. Op site die ik als bijsluiter van ons laatste DB artikel gemaakt heb staan een aantal voorbeelden van trage vogels.

Je zou de site van Hannu Koskinen eens door moeten bladeren voor meer voorbeelden. Het is een bekend gegeven dat snel ruiende fuscus qua rui weinig doen in hun eerste zomer. Er zullen trage vogels zijn die het schema aanhouden van onze graellsii/intermedius, maar waarschijnlijk zijn er ook trage individuen die 's zomers niet veel doen. Die zouden dan terugkeren naar het zuiden met een kleed als dit.

Ik vond nog een aardig voorbeeld in mijn mailbox. Foto's van Will Price uit Ethiopië: Ziway Lake, 18-02-12. Will heeft toestemming gegeven ze op de GRO site te zetten (Mars?), dus ik neem aan dat ik er ook eentje hier kan plaatsen. Zoals je ziet heeft de voorste vogel p1 en 2 uitgeworpen. De achterste is eigenlijk interessanter: die is mogelijk met twee ruigolven tegelijk bezig. Dat is waarschijnlijk de verklaring dat vogels in een relatief korte tijdspanne een complete rui kunnen ondergaan.
Ruud Altenburg
Meeuwen in Amsterdam

Gert Veurink

Interessant!


Ruud je zegt dat je vreest dat we niets zinnigs over de vogel in kanaleneiland kunnen zeggen, maar ik begreep toch dat het dna van de utrecht- vogel wellicht uitsluitsel geeft? Dan is het toch juist omdat er nog niet zo heel erg veel bekend is heel boeiend om de utrecht- vogel te volgen?
groet!
Gert Veurink



ruud_altenburg

Begrijp me niet verkeerd, het kan natuurlijk absoluut geen kwaad om de vogel te ringen, zodat hij gevolgd kan worden. Graag zelfs!

Ik weet niet of er op DNA niveau voldoende verschil is om op individuele basis iets te kunnen zeggen over al dan geen fuscus, ik betwijfel het eerlijk gezegd. Dat is momenteel in ieder geval niet mogelijk voor heuglini.
Ruud Altenburg
Meeuwen in Amsterdam

Herman Bouman

Doe mij een kleurring en ..... ::) . Of misschien willen Frank of Jeroen een dagje naar Utrecht komen?
De uitwerpselen zijn inmiddels naar Peter de Knijf opgestuurd. Dus nog even geduld op de uitslag.



Bram Rijksen


Mars Muusse

Ha Bram,
Eigenlijk is dit natuurlijk verplichte kost:

STAFFELMAUSER AND OTHER ADAPTIVE STRATEGIES FOR WING MOLT IN LARGER BIRDS, by: PETER PYLE, in: Western Birds 37:179–185, 2006.
PDF: http://gull-research.org/papers/articles09/p0179-p0185staffelmauser.pdf

Staffelmauser is een bekend verschijnsel bij fuscus, en is een proces waarbij een 'dubbele ruigolf' actief is in de vleugel. Dit kan leiden tot meer dan 1 'ruischeidingen', en kan ook het proces verkorten natuurlijk. We hebben wel foto's op de site staan waarbij je sterk vermoedt dat er Staffelmauser heeft plaatsgevonden, bijvoorbeeld bij wit C5XM in 2003:

De grap is dat Staffelmauser wel eens redelijk vaak kan voorkomen bij 3cy vogels, maar dat het eindresultaat lastig is te interpreteren. Hieronder een 2cy vogel op 10 december, met Staffelmauser (P10 is aan het groeien, en tegelijkertijd rui in de binnenhand):

Het zou ook wel eens zo kunnen zijn dat Staffelmauser verantwoordelijk is voor de ruischeding in 3cy zomervogels. Eén gangbare theorie is dat 2cy fuscus naar het zuiden vliegt met 2de gen pennen. Op de wintergronden volgt dan een hele cyclus waardoor alles 3e gen wordt. En dan nog eens een rui in ongeveer 8 pennen, zodat de hele binnenhand 4e gen is en de buitenste pennen 3e gen. Maar gebeurt dat wel? Door Staffelmauser hoeft dit niet de enige optie te zijn van rui op de wintergronden. Stel dat 2cy vogels in December een rui initieren halverwege de vleugel (P6) met een ruigolf naar buiten toe. En binnen afzienbare tijd een tweede golf gewoon op P1, maar die dan stopt op P6 of P7. Er zal dan een ruischeiding ontstaan, maar de buitenste en binnenste pennen zijn niet noodzaaklijkerwijs van verschillende generaties! Hieronder zwart JLJ0:

Omdat we steeds enkel getuige zijn van het eindresultaat, en niet het proces, blijft het allemaal een beetje gokken. Eigenlijk zouden we eens van 15 februari - 15 maart op de kleine eilandjes in oostelijk Victoria Meer al die geringde 3cy's moeten fotograferen en documenteren....

little-W

Citaat van: Mars Muusse op februari 19, 2013, 21:42:02 PMEigenlijk zouden we eens van 15 februari - 15 maart op de kleine eilandjes in oostelijk Victoria Meer al die geringde 3cy's moeten fotograferen en documenteren....
Klinkt als een plan, lijkt mij wel wat  ;)
Groeten,

Maarten van Kleinwee, Leiden

Blog: Gulls to the horizon
Facebook: Meeuwen in Nederland
http://www.gull-research.org
Twitter: @Argentatus


Mars Muusse

CiteerDe eerste rui!!! 

Lieve Herman, die veer zat er al eerder, zie bijvoorbeeld de foto van 12 januari 2013:


Bovendien zou dit, als locatie on de post-juveniele rui te starten, wel een wat vreemde plek zijn. Normaal gesproken wordt begonnen met de bovenste scapulars, zoals bijvoorbeeld goed te zien in deze vogel uit Oktober:



Mocht deze Utrechtse 2cy vogel onverhoopt een flinke ruigolf inzetten, waarbij ook coverts en tertials worden vervangen, dan wil dat nog steeds niet zeggen dat het per sé een fuscus moet zijn. Ook intermedius kan in de na-winter een rui starten (redelijk veel beesten doen dat eigenlijk) waarbij tertials en veel dekveren worden geruid (en vaak ook wel enkele staartpennen). Zie bijvoorbeeld:

V4PT - 8 maart:


J2T9 - 14 maart:



H713 - 16 april:


JA8G - 9 mei:

Herman Bouman

 ;D lieve Mars,  ;D de rui is inderdaad eerder begonnen. Dat zag ik op wat andere foto's die ik aan het doorspitten was. Eens zien of er nog een start te zien is of dat ik kan zien dat er inmiddels meerdere veren zijn geruid. En bedankt voor de opmerkzaamheid!!  ;)

Bram Rijksen

Het komt er dus toch op neer dat de vogel nu in no-time z'n handpennen eruit moet gaan gooien. toch...?
Hoe kan je aan de vogels op de foto's zien dat de dekveren in de nawinter (en dus niet tijdens het 1ste cy) zijn geruid? En zijn ál die dekveren dan in de nawinter geruid, of is een deel in het vorig najaar en een deel in de nawinter geruid? En zo ja, is er dan verschil te zien tussen die twee?

Mars Muusse

CiteerHoe kan je aan de vogels op de foto's zien dat de dekveren in de nawinter (en dus niet tijdens het 1ste cy) zijn geruid? En zijn ál die dekveren dan in de nawinter geruid, of is een deel in het vorig najaar en een deel in de nawinter geruid? En zo ja, is er dan verschil te zien tussen die twee?

Ha Bram,
Dit is soms een lastige kwestie, maar vaak redelijk goed te doen. De grap is een beeje dat er twee srtategieen, zeg maar de michahellis lijn en de intermedius lijn.
Michahellis ruit regelmatig een (redelijk) deel van de dekveren (vaak veel van de middelste, de binnenste grote, redelijk wat lage kleine, en random veren in de kleine dekveer regio) en meestal ook wel 2-3 bovenste tertials. Dit proces start als de schouderveren al deels gedaan zijn, met duidelijke rui-gaten in September en Oktober. Begin November groeit de boel weer dicht, en al snel zijn er geen ruigaten meer, zeg maar vanaf mid November in michahellis. Rui in de scapulars gaat nog door in de winter, maar op een laag pitje. Evengoed wordt bij veel micha's de scaps in de winter doorgeruid naar 3de gen veren. Als je zulke vogels terugziet in het voorjaar (April), zijn de 2de gen dekveren dus al redelijk oud (enkele maanden - half jaar). De grijze grond-toon is er wel vanaf dan, de randen zijn niet meer zo mooi vers, en bij menig vogel wordt het al lastig om de "eerst geruide 2de gen veren" te onderscheiden van oudere juveniele veren in Maart en April. Een paar voorbeeld micha's:

ILZB - 20 september, actieve rui in coverts


U0AB red, 04 February, 2de gen dekveren tonen al oud:


ongeringd, - 18 March, 2de gen veren hebben een bleke, witachtige basis:


ongeringd - 17 Maart, veerrand van binneste GC al rafelig:


Al dit soort micha's tonen 2de gen veren waarvan de basis al is uitgebleekt, witachtig in Maart. De beige tonen of de grijze tonen, welke je aantreft in verse veren, is verdwenen.
Als je dit soort micha's vergelijkt met eerder geplaatste foto's van intermedius zie je snel het verschil. Intermedius heeft in Maart juist wel een grijze grondtoon op de 2de gen dekveren. Die veren zijn dus recent, in de na-winter, verkregen. Bovendien kun je bij zulke bessten in Maart-April ruigaten zien in de dekveer-rijen. Een goed voorbeeld is H713 uit Duitsland, met een duidelijk rui-gat in de centrale GC (grote dekveren). Je ziet boevendien het rijtje nieuwe centrale GC al aangroeien. Zulke groeiende veren hebben vanzelfsprekend ook weer zo'n duidelijke grijzige basiskleur.
Als je er op gaat letten, en dekveren "van leeftijd" wilt voorzien, moet je dus letten op grond-toon en conditie van de veerranden. Die grijze of beige grond-toon is er met een maandje of 1 1/2 wel weer van af, de fraaie veerranden blijven wat langer zichtbaar. Nog een, zwart J2T9: deze vogel heeft geen duidelijke ruigaten  (geen zichtbare 'actieve rui'), maar toch, ze heeft overduidelijk die 2de gen dekveren heel recent verkregen: mooie veerranden en de grondtoon is nog overduidelijk grijs.
Als laatste de vogel JA8G, van 9 mei. Mei is de maand dat de post-juveniele winter-rui van intermedius wel is beeindigd, je vindt dan geen rui-gaten die te maken hebben met specifiek die post-juv rui. De veren zul je moeten beoordelen op hun conditie, en ik denk dat de meeste toch wel zullen vinden dat JA8G best past in het patroon van intermedius, en niet in het patroon van micha. De grijze grond-toon is bijvoorbeeld in de tertials nog goed zichtbaar, en dan die veerranden, zien er nog perfect uit. De redenatie dat zulke veren al van September/Oktober (de micha-lijn) zouden kunnen zijn, is moeilijk te staven.

Er ontstaat natuurlijk wel een nieuw probleem in laat April - begin Mei. Onze eigen graellsii 2cy start dan echt wel met de 'complete rui / basic moult' van de zomermaanden. Groot verschil: die rui start met de binnenste handpennen (P1), en je meot dus wel even de open vleugel checken. Ook micha kan weer verse dekveren krijgen in Mei (ik kan beter zeggen 'moet weer'), en ook dat hangt samen met de complete rui.
ongeringd, 04 Mei - je krijgt dan beesten als deze, met oude juveniele kleine dekveren, een aantal oude 2de gen dekveren (hier de LLC, lage kleine dekveren), maar nieuwe 2de gen middelste dekveren. Ik heb geen foto van de binnenhand, maar ik durf mijn hand er wel voor in het vuur te steken dat er actieve rui in de binnenhand is. Dit is een typisch voorbeeld van de start van de complete rui in Mei.

En daar zit een verschil met bijvoorbeeld JA8G. Ook daar heb ik geen foto van de binnenhand, maar die is zeer zeker nog aanwezig en juveniel. Tot nu toe geldt dit voor alle geringde intermedius.
En het zoeken is dus naar vogels met verse dekveren, en toch ook nieuwe binnenste handpennen. Want dat zijn tot nu toe altijd Baltische fuscus, mochten ze geringd zijn.

Martijn Bot


ruud_altenburg

#18
Om nog een klein beetje voort te borduren op Mars' laatste alinea: het is inderdaad interessant te zien dat bij veel fuscus waarvan we de rui op de wintergronden direct (foto hierboven uit Ethopië) of indirect (bv. CJC9) kunnen volgen sprake is van een volgorde die identiek lijkt aan de volgorde van de complete rui bij graellsii/intermedius. Dat betekent dat eerst de binnenste handpennen vervangen worden en vervolgens, als de handpenrui ruwweg halverwege is, de staart- en armpennen.

Hoewel insteek van de pagina anders was (namelijk lichte 2kj Kleine Mantels documenteren), staat hier een rijtje intermedius(/graellsii) die uitgebreid geruid hebben. De vogels die het uitgebreidst geruid hebben, hebben arm- en staartpennen vervangen. Minder verre vogels hebben alleen een nieuwe staart. Bij graellsii/intermedius die uitgebreid ruien op de wintergronden lijkt de volgorde dus eerst staart, dan armpennen en in sporadische gevallen waarschijnlijk ook enkele handpennen.

Vogels als CJC9 lijken in zit niet te onderscheiden van intermedius, maar die lastig te ontdekken nieuwe handpennen lijken vooralsnog wel een exclusief kenmerk van fuscus.
Ruud Altenburg
Meeuwen in Amsterdam

Gert Veurink

kunnen we dit topic pinnen? en Mars vragen meer van dit soort colleges te geven die we dan weer pinnen? :blink:
groet!
Gert Veurink