v/h Korstmossen Elswout; nu discussie over gebruik chemicaliën

Gestart door Margreet Kwh, januari 18, 2013, 14:12:18 PM

Vorige topic - Volgende topic

Margreet Kwh

Ik zou graag willen weten welke soort of soorten korstmos dit is of zijn.
Het betreft deze waarneming:
http://waarneming.nl/waarneming/view/73270197
Korstmos onbekend - Lichen indet. gezien op 2013-01-16 Aerdenhout - Landgoed Elswout
Foto's:








Toelichting:
locatie bij benadering; boom met nummer

bij voorbaat dank,
Margreet Kouwenhoven
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

alegro

Lastig om hier wat van te zeggen. Er zitten minstens 2 soorten door elkaar, ik denk Phlyctis argena (wit)
en Lecidella elaeochroma (iets donkerder). Er zitten daar bijzondere soorten op die plek, bv op 1 beuk
1 hele grote Pyrenula nitida en enkele Pertusaria's. Zelf heb ik daar, op bijna exact dezelfde plek, ook
een aantal foto's gemaakt, bv: deze: http://www.verspreidingsatlas.nl/showfoto.aspx?fotoid=10894

En de Pyrenula: http://www.verspreidingsatlas.nl/showfoto.aspx?fotoid=10885
Grüezi mitenand,
Arjan

Margreet Kwh

Leuk Arjan, ik hoorde van mijn medewandelaar (Anneke Koper) van het Beukenknikkertje, en de korstmossen vielen me op (en het boomnummer allereerst).
Zijn er andere foto's nodig, en/of tests? Ik ben nog een leek op korstmossengebied, maar vind het wel prachtige "dingen".
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

alegro

Citaat van: MarKoHu op januari 18, 2013, 16:30:51 PM
Zijn er andere foto's nodig, en/of tests? Ik ben nog een leek op korstmossengebied, maar vind het wel prachtige "dingen".

Ik denk dat je deze het best nog eens met een loepje kunt inspecteren en dan letten op wat er aan
vruchtlichamen, soralen en/of isidiën op zitten. Het Lichtvlekje (Phlyctis argena) geeft als ik me niet vergis
een mooie rode kleurreactie met C (of K? geen Veldgids voorhanden)

Er zitten daat verschillende Pertusaria soorten, bv P hymenea, P coccodes en P leioplaca.. Waarschijnlijk
ook Graphis scripta, met mooie zwarte hieroglief-achtige vruchtlichamen, en nog wel wat meer. Als je foto's
wilt maken om te laten determineren zul je echt wat dichterbij moeten om te laten zien wat er aan
structuren op het wittige thallus zitten. Op beuken zijn korstmossen vaak heel dun en slecht herken-
baar.

Als je je vanaf die plek een stukje doorloopt richting het bruggetje kun je op het hellinkje rechts nog een
leuke soort vinden, nl Trapeliopsis pseudogranulosa, geelgroenige bolletjes op een iets donkerder groene
achtergrond. En als je over het bruggetje gaat en het rechterpaadje terug volgt kun je daar, ook aan de
rechterkant, een naaldboom zien die er nogal groen uitgeslagen uitziet. Dat groene is dus Fellhanera
ochracea.
Grüezi mitenand,
Arjan

Margreet Kwh

Dank je wel voor je uitgebreide antwoord, Arjan! Ik ga zeker terug en zal foto's van dichterbij gaan maken.
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

henkjanvdkolk

#5
Het lichtvlekje reageert met K: eerst geel, maar vrij snel verkleurend naar rood. Een erg 'spectaculaire' reactie om te zien, en er zijn maar een paar soorten die deze kleurverandering hebben.

Heb deze reactie zelf eens gefotografeerd (in de AWD (vlakbij jouw plek dus) waar de soort ook volop groeit):



Groeten,
Henk-Jan van der Kolk

alegro

Citaat van: henkjanvdkolk op januari 19, 2013, 17:28:41 PM
Heb deze reactie zelf eens gefotografeerd (in de AWD (vlakbij jouw plek dus) waar de soort ook volop groeit):

Mooi in beeld gebracht! Dat is dè methode om vage wittige dingen op beuken op naam te
brengen. Ik doe het zelf ook nog te weinig, vooral omdat ik niet echt wakker lig van het
soort non-descripte gevallen zoals Lichtvlekje er 1 van is.

Overigens vermoed ik dat het wat meer gelige korstmos rechts Pyrrhospora quernea is.
Klopt dat?
Grüezi mitenand,
Arjan

Margreet Kwh

Citaat van: henkjanvdkolk op januari 19, 2013, 17:28:41 PM
Het lichtvlekje reageert met K: eerst geel, maar vrij snel verkleurend naar rood. ...

Leuke toevoeging, Henk-Jan! Wat is K eigenlijk, en hoe kom je er aan?
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

henkjanvdkolk

Geen idee wat gat gelige korstmos is Arjan, destijds niet naar gekeken.

K is kaliloog, een zeer sterke base (oppassen voor je ogen!). Je kan het niet zomaar krijgen maar je moet het bestellen bij een chemiezaak. Nadeel is dat je alleen per kilo kan bestellen (kost iets van 15 euro). Ik zit hier dan ook met een kilo van dat spul opgescheept (dus als je in de buurt van Bennekom bent..).
Ik heb ook wel eens gelezen dat natronloog ook goed zou zijn, dat is wat makkelijker te krijgen. Maar daar weet ik het fijne niet van.



Groeten,
Henk-Jan van der Kolk

Margreet Kwh

Henk-Jan, dank voor je uitleg en aanbod. Ik weet nog niet of ik er gebruik van ga maken.
Eerst maar eens betere foto's van deze beukbewoners gaan maken.
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

vincentvanderspek

Beste korstmossenkenners,

Ik reageer hier even vanwege de zinsnede "Heb deze reactie zelf eens gefotografeerd (in de AWD (vlakbij jouw plek dus)"

Ik wil jullie vragen terughoudend te zijn met het gebruik van chemicaliën in de AWD. Als verantwoordelijke voor de monitoring binnen de AWD vind ik het gebruik van chemicaliën voor determinatiedoeleinden in de basis ongewenst. De mensen die structureel korstmossen voor ons inventariseren maken er dan ook geen gebruik van. Bedenk goed waarom je chemicaliën zou toepassen. Welk doel dient het, is het echt nodig? Dat is mij hier bijvoorbeeld niet duidelijk. Was het voor een inventarisatie die mij ontgaan is?

Is er een belangrijke reden om het wel in de AWD te gebruiken, dan stel ik voor dat we allereerst overleggen over de wenselijkheid en de voorwaarden.

Met vriendelijke groet, en veel korstmosplezier toegewenst in 2013.

Vincent van der Spek
Adviseur natuurbeheer en recreatie
Waternet
e. vincent.van.der.spek@waternet.nl
"My choice is what I choose to do,
And if I'm causing no harm, it shouldn't bother you.

Your choice is who you choose to be,
And if you're causin' no harm, then you're alright with me."

― Ben Harper

alegro

#11
Citaat van: vincentvanderspek op januari 31, 2013, 11:17:55 AMAls verantwoordelijke voor de monitoring binnen de AWD vind ik het gebruik van chemicaliën voor determinatiedoeleinden in de basis ongewenst.

Wat is de ratio achter dit standpunt? Is men bevreesd dat de lichenologen onherstelbare schade aanrichten
aan flora & fauna met hun gedruppel?

Ik vind dit eerlijk gezegd nogal wrang. Als er 1 instantie is die de AWD voorgoed naar de filistijnen heeft
geholpen, dan is het wel Waternet. Probeer maar eens te bedenken hoe het er vroeger moet hebben
uitgezien, voordat de drinkwatermaatschappijen de duinen als waterwingebied gingen exploiteren.

Dit is trouwens wel typisch de houding van "instanties". Het individu betuttelend kapittelen als die eens
een beschermd bloempje plukt of per ongeluk op een paddestoel gaat staan, maar ondertussen wel de
boel op grote schaal verzieken.
Grüezi mitenand,
Arjan

Niko Buiten

#12
Beste Arjan (en meelezers),

Als vrijwillig natuuronderzoeker van Waternet steun ik de inhoudelijke bijdrage van Vincent aan dit topic volledig. Het is onjuist dat bezoekers van het Natura 2000 gebied Kennemerland-Zuid en tevens waterwingebied zonder een ontheffing van de gemeente Amsterdam (een democratisch orgaan) chemicalieën in het gebied gebruiken (inbrengen) en hier op Waarneming.nl ook aanbieden. Uit onderzoek van vrijwillige natuuronderzoekers zoals mijzelf is mij bekend dat tussen de mossen en korstmossen in de duinen ook microscopisch kleine diertjes leven. Het is onjuist dit leven te beschadigen ten faveure van het eigen fotografisch plezier dat aan kleurveranderingen wordt beleefd. (Maar er zijn meer redenen waarom ik in dit geval tegenstander van het gebruik van chemicaliën ben.)

Het is volgens mij tekend voor de mossen- en/of korstmossenadmins van Waarneming.nl dat zij er hier in dit topic geen punt van maken.
Groet,

Niko Buiten.


henkjanvdkolk

Hoi Niko en Vincent,

Volgens mij snappen jullie het doel van de chemicaliën niet. Ik zou graag zonder chemicaliën op pad gaan, maar dan zijn veel korstvormige epifyten en epilyten simpelweg moeilijk te determineren en zeker als beginnend lichenoloog ga je dan zo de fout in. Het Lichtvlekje geeft een van de beste reacties en is daardoor makkelijk te determineren.

Ik geloof ook niet dat een paar druppeltjes KOH (slechts zeer kleine hoeveelheden) schadelijk zijn voor de duinen. Het gaat er puur om dat het stofje sterk basisch is en er daardoor neem ik aan een redox reactie plaatsvind op het korstmos. Het betekent ook dat er na wat regen (verdunning) niets meer van de stof terug te vinden is, al kan het korstmos in sommige gevallen zelf wel iets beschadigd zijn op de plek waar is gedruppeld. Dat lijkt me niet erger dan wanneer ik een stukje zou verzamelen (wat neem ik aan nu in de AWD gebeurt om de korstmossen te determineren?).

Het is ook geen verassing dat er tussen mossen en korstmossen diertjes leven. Ook als je een mos of korstmos verzameld, zul je diertjes doden. Waarschijnlijk dood je met elke stap of beweging wel diertjes en daar valt niet aan te ontkomen. Nogmaals, het is niet fotografisch plezier, maar zo word het door jullie opgevat. In de eerste plaats is het noodzakelijk voor een betrouwbare determinatie. Daarnaast zijn foto's van veel soorten korstmossen zo schaars op het internet dat ik probeer daarin mijn steentje bij te dragen.
Groeten,
Henk-Jan van der Kolk

Margreet Kwh

Misschien moet er een apart topic van gemaakt worden? Heren admins, wat vinden jullie?
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

Niko Buiten

Citaat van: MarKoHu op februari 01, 2013, 15:10:34 PM
Misschien moet er een apart topic van gemaakt worden? Heren admins, wat vinden jullie?

Als vrijwillig natuuronderzoeker van Elswout lijkt mij beter van niet, Margreet.
Groet,

Niko Buiten.


Datura

Ik ben ook wel benieuwd naar de achtergrond van het niet willen gebruiken van chemicaliën Vincent! Wat is bijvoorbeeld het verschil met het verzamelen van mossen? Het plukken van een gras om een tongetje te bekijken? Het zetten van een potval voor onderzoek aan bodemfauna?

Of is er evt. een andere reden waarom je het niet wil? Een toelichting is meer dan welkom (nu blijft het speculeren, en blijft de vraag hangen).
Natuurlijke groeten van
Kim Lotterman

Crossbill guides

Niko Buiten

Citaat van: henkjanvdkolk op februari 01, 2013, 14:53:44 PM
Hoi Niko en Vincent,

Volgens mij snappen jullie het doel van de chemicaliën niet. Ik zou graag zonder chemicaliën op pad gaan, maar dan zijn veel korstvormige epifyten en epilyten simpelweg moeilijk te determineren en zeker als beginnend lichenoloog ga je dan zo de fout in. Het Lichtvlekje geeft een van de beste reacties en is daardoor makkelijk te determineren.

Ik geloof ook niet dat een paar druppeltjes KOH (slechts zeer kleine hoeveelheden) schadelijk zijn voor de duinen. Het gaat er puur om dat het stofje sterk basisch is en er daardoor neem ik aan een redox reactie plaatsvind op het korstmos. Het betekent ook dat er na wat regen (verdunning) niets meer van de stof terug te vinden is, al kan het korstmos in sommige gevallen zelf wel iets beschadigd zijn op de plek waar is gedruppeld. Dat lijkt me niet erger dan wanneer ik een stukje zou verzamelen (wat neem ik aan nu in de AWD gebeurt om de korstmossen te determineren?).

Het is ook geen verassing dat er tussen mossen en korstmossen diertjes leven. Ook als je een mos of korstmos verzameld, zul je diertjes doden. Waarschijnlijk dood je met elke stap of beweging wel diertjes en daar valt niet aan te ontkomen. Nogmaals, het is niet fotografisch plezier, maar zo word het door jullie opgevat. In de eerste plaats is het noodzakelijk voor een betrouwbare determinatie. Daarnaast zijn foto's van veel soorten korstmossen zo schaars op het internet dat ik probeer daarin mijn steentje bij te dragen.

Wil je beweren dat bezoekers van de AWD die dergelijk gedrag vertonen daarvoor op voorhand toestemming van de gemeenteraad van Amsterdam hebben, Henk? Wie zijn zij  überhaupt dat zij zonder ontheffing van Waternet denken te kunnen werken?

Ja, ik in al die jaren dat ik korstmossen determineer in de AWD heb ik nimmer chemicaliën gebruikt. Desondanks wordt resultaat van mijn natuuronderzoek, zoals vegetatiekarteringen en inventarisaties, door natuurorganisaties gebruikt in tal van dossiers, tot aan het Europese Hof toe.


Groet,

Niko Buiten.


Niko Buiten

Citaat van: Datura op februari 01, 2013, 15:33:15 PM
Ik ben ook wel benieuwd naar de achtergrond van het niet willen gebruiken van chemicaliën Vincent! Wat is bijvoorbeeld het verschil met het verzamelen van mossen? Het plukken van een gras om een tongetje te bekijken? Het zetten van een potval voor onderzoek aan bodemfauna?

Of is er evt. een andere reden waarom je het niet wil? Een toelichting is meer dan welkom (nu blijft het speculeren, en blijft de vraag hangen).

Het gaat er m.i. om of het gebruikt materiaal werkelijk nodig is en of een vooraf verleende vergunning van Waternet geen vereiste is. Ik vind het niet passend dergelijk gedrag op Waarneming.nl ruimte te bieden.
Groet,

Niko Buiten.


Margreet Kwh

Citaat van: Niko Buiten op februari 01, 2013, 15:41:26 PM
Citaat van: Datura op februari 01, 2013, 15:33:15 PM
Ik ben ook wel benieuwd naar de achtergrond van het niet willen gebruiken van chemicaliën Vincent! Wat is bijvoorbeeld het verschil met het verzamelen van mossen? Het plukken van een gras om een tongetje te bekijken? Het zetten van een potval voor onderzoek aan bodemfauna?

Of is er evt. een andere reden waarom je het niet wil? Een toelichting is meer dan welkom (nu blijft het speculeren, en blijft de vraag hangen).

Het gaat er m.i. om of het gebruikt materiaal werkelijk nodig is en of een vooraf verleende vergunning van Waternet geen vereiste is. Ik vind het niet passend dergelijk gedrag op Waarneming.nl ruimte te bieden.
Beste Niko,

dat lijkt me nou typisch een zaak voor de "bedrijfsleiding" van waarneming.nl. Overigens kun je een topic altijd aanmelden als ongepast.
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

Niko Buiten

Wie jij beweren dat de "bedrijfsleiding" van Waarneming.nl, nu zij het topic niet ongepast verklaart, het goedkeurt wanneer jij als bezoekster van Elswout zonder voorafgaande vergunning van Staatsbosbeheer chemicaliën zou gebruiken (tests uitvoert, zoals je eerder in dit topic naar vroeg), Margreet?
Groet,

Niko Buiten.


marfij

Beste Margreet,

Het determineren met behulp van chemicalien moet volgens mij beperkt blijven tot die soorten waarvan nog niet bekend is welke soort het is en waarvan door een ervaren onderzoeker anders niet vast te stellen is om welke soort het gaat.
Onervaren onderzoekers kunnen met hun vragen op het forum terecht, zoals jij dat ook gedaan hebt. Het verbaasd mij alleen dat ervaren onderzoekers het aanmoedigen chemicalien toe te passen op zeldzame soorten waarvan al bekend is om welke soort het gaat. Net als bij alle soorten waarvan je niet weet om welke soort het gaat en waarvan weinig individuen aanwezig zijn lijkt het me goed om terughoudend te zijn met methodes die schade toebrengen.
Geniet, maar gebruik met mate ;-)

Hartelijke groet,
Marina Fijten,
Boswachter Inventarisatie, Monitoring en Natuuradvies van o.a. Elswout.

HPM

Het gaat natuurlijk niet alleen om het beschadigen van mosjes en priegeldiertjes, maar ook om de ongewenstheid van het gebruik van chemicaliën in waterwingebieden.
Of, zoals in dit geval, een enkel druppeltje kwaad kan of niet is niet aan de gebruiker (waarnemer) te bepalen maar aan de beheerder.

Herman van der Meer

alegro

#23
Beste Niko en medelezers,

Op een aantal plaatsen in de duinen laat met z.g.n. "grote grazers" rondkuieren. Die "grote grazers"
houden niet alleen de vegetatie in toom, zij schijten en zijken de boel er ook onder. Daardoor
wordt de bodem van de van nature voedselarme duinen bemest en de lucht met ammoniak
verrijkt.

Een aantal soorten korstmossen die min of meer typerend zijn voor de duinen zijn extreem
gevoelig voor stikstofuitstoot. Deze soorten zijn hierdoor aantoonbaar zeldzamer geworden
of zelfs geheel verdwenen. Voorbeelden daarvan zijn o.m. Boerenkoolmos (Platismatia glauca) en
Purper Geweimos (Pseudevernia furfuracea). Net als in andere delen van het land vertoont de
lichenenflora in de duinen een verschuiving richting stikstofminnende en triviale soorten zoals
Groot Dooiermos (Xanthoria parietina) en Vingermossen (Physcia sp).

Die verandering en verarming zijn aantoonbaar. Maar nog nimmer is ook maar het geringste
bewijs geleverd dat lichenologen die chemische testen doen in de duinen verantwoordelijk zijn
voor achteruitgang laat staan verdwijnen van fauna & flora of een verarming van de leefomgeving.
Daarentegen kan de lichenoloog wel, door het vaststellen van zeldzaamheden, bijdragen aan een
beter gerichte bescherming van kwetsbare soorten.

Vergeleken met wat er door "grote grazers" in de duinen wordt gedumpt valt het gebruik van
chemicaliën volslagen lachwekkend in het niet. Of denken de beherende instanties dat de
lichenologen er, gewapend met grote bussen dunne bleek en gootsteenontstopper, opuit trekken
om alles wat maar enigszins vaag aandoet eronder te gieten?

In mijn reactie op Vincent vroeg ik om een ratio, objectieve en logische bezwaren tegen het
gebruik van chemicaliën. Welnu, volgens mij zijn die er niet. En mochten die er wel zijn, dan
verneem ik dat gaarne.
Grüezi mitenand,
Arjan

belle

Citaat van: rinodina op februari 01, 2013, 17:50:50 PM
Op een aantal platsen in de duinen laat met z.g.n. "grote grazers" rondkuieren. Die "grote grazers" houden niet alleen de vegetatie in toom, zij schijten en zijken de boel er ook onder. Daardoor wordt de bodem van de van nature voedselarme duinen bemest en de lucht met ammoniak
verrijkt.



Dit lijkt me een beetje de omgekeerde wereld. Door o.a. luchtverontreiniging is de vegetatiegroei in de duinen sterk toegenomen (en zijn zeldzame korstmossen afgenomen). Daarom zijn grote grazers ingezet die een deel van de vegetatie verorberen. Als zij niet (grootschalig) worden bijgevoerd, zullen zij per saldo geen voedingsstoffen inbrengen in het systeem, maar zullen er op sommige plekken iets meer en op andere plekken iets minder voedingsstoffen aanwezig zijn.
Alle waarnemingen gedaan op Domaine de la Fontouret, Indre, Midden-Frankrijk, tenzij anders vermeld is.

Met vriendelijke groet,
Tjitske Lubach

http://observado.org/user/view/2721

Margreet Kwh

Citaat van: Niko Buiten op februari 01, 2013, 16:46:02 PM
Wie jij beweren dat de "bedrijfsleiding" van Waarneming.nl, nu zij het topic niet ongepast verklaart, het goedkeurt wanneer jij als bezoekster van Elswout zonder voorafgaande vergunning van Staatsbosbeheer chemicaliën zou gebruiken (tests uitvoert, zoals je eerder in dit topic naar vroeg), Margreet?
Nee, dat bedoel ik niet, Niko.



met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

Margreet Kwh

Citaat van: marfij op februari 01, 2013, 16:58:24 PM
Beste Margreet,

Het determineren met behulp van chemicalien moet volgens mij beperkt blijven tot die soorten waarvan nog niet bekend is welke soort het is en waarvan door een ervaren onderzoeker anders niet vast te stellen is om welke soort het gaat.
Onervaren onderzoekers kunnen met hun vragen op het forum terecht, zoals jij dat ook gedaan hebt. Het verbaasd mij alleen dat ervaren onderzoekers het aanmoedigen chemicalien toe te passen op zeldzame soorten waarvan al bekend is om welke soort het gaat. Net als bij alle soorten waarvan je niet weet om welke soort het gaat en waarvan weinig individuen aanwezig zijn lijkt het me goed om terughoudend te zijn met methodes die schade toebrengen.
Geniet, maar gebruik met mate ;-)

Hartelijke groet,
Marina Fijten,
Boswachter Inventarisatie, Monitoring en Natuuradvies van o.a. Elswout.
Dag Marina,

wees verzekerd dat ik het niet in mijn hoofd zou durven halen om in enig terrein chemicaliën te gaan gebruiken zonder daarvoor toestemming te vragen aan de eigenaar van het terrein.
met vriendelijke groet, Margreet Kouwenhoven

alegro

Grüezi mitenand,
Arjan

alegro

#28
Citaat van: MarKoHu op februari 01, 2013, 18:18:30 PM
wees verzekerd dat ik het niet in mijn hoofd zou durven halen om in enig terrein chemicaliën te gaan gebruiken
zonder daarvoor toestemming te vragen aan de eigenaar van het terrein.

Het punt is dat het nergens op slaat. Stel dat je toestemming moet vragen om eikeltjes of beukenootjes mee te
nemen uit het bos. Dat is toch van de zotte? Alleen is het dat ingeval van korstmossen testen blijkbaar niet,
ik denk omdat het woordje "chemicaliën" zo'n nare klank heeft. Overigens bevat ons drinkwater ook de nodige
chemicaliën, bijvoorbeeld chloor, natrium en ............. arseen!!!!  Maar daar hoor je niemand over.
Grüezi mitenand,
Arjan

Niko Buiten

Citaat van: belle op februari 01, 2013, 18:03:26 PM
Citaat van: rinodina op februari 01, 2013, 17:50:50 PM
Op een aantal platsen in de duinen laat met z.g.n. "grote grazers" rondkuieren. Die "grote grazers" houden niet alleen de vegetatie in toom, zij schijten en zijken de boel er ook onder. Daardoor wordt de bodem van de van nature voedselarme duinen bemest en de lucht met ammoniak
verrijkt.



Dit lijkt me een beetje de omgekeerde wereld. Door o.a. luchtverontreiniging is de vegetatiegroei in de duinen sterk toegenomen (en zijn zeldzame korstmossen afgenomen). Daarom zijn grote grazers ingezet die een deel van de vegetatie verorberen. Als zij niet (grootschalig) worden bijgevoerd, zullen zij per saldo geen voedingsstoffen inbrengen in het systeem, maar zullen er op sommige plekken iets meer en op andere plekken iets minder voedingsstoffen aanwezig zijn.

Ik woon sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw bij de duinen en bezoek die gemiddeld eenmaal per week. Ik heb met veel deskundigen over de ontwikkelingen in de duinen gesproken. Met die basis kan ik mij aansluiten bij Belle. Als bron van de luchtvervuiling wordt onder meer de scheepvaart op de Noordzee genoemd, wier uitstoot door de hier veel voorkomende zuidwesten wind naar de duinen wordt gedreven.
Groet,

Niko Buiten.