Hierbij een bespreking van het boek Fungi of Temperate Europe, volumes 1 and 2. 2019. Thomas Læssøe en Jens H. Petersen, Princeton University Press, Princeton and Oxford. ISBN 978-06-9118-037-3. Prijs €109.50.
De uitgave The Fungi of Temperate Europe bestaat uit twee boekdelen en telt in totaal ruim 1700 pagina’s. De boeken behandelen ruim 2800 soorten, verdeeld over ongeveer 1000 geslachten uit de gematigde zone van Europa. Het eerste deel behandelt van de basidiomyceten, de plaatjeszwammen en boleten. In het tweede deel komen de niet met plaatjes uitgeruste zwammen aan bod waarvan een deel onder de basidiomyceten valt en verder de ascomyceten. Ook is in het tweede deel plaats ingeruimd voor schimmels die zich op ongeslachtelijke wijze voortplanten en op schimmels gelijkende organismen zoals de slijmzwammen.
Heel bijzonder en zeer verzorgd zijn de schitterende foto’s en illustraties. Zelfs de allerkleinste paddenstoelen zoals bijvoorbeeld Pyrenopeziza’s (ascomyceten) worden fraai in beeld gebracht. De auteurs hebben ervoor gekozen om de soorten niet gedetailleerd te beschrijven. Foto’s, illustraties en determinatieschema’s in de vorm van wielen brengen volgens hen een boodschap beter over dan woorden. De tachtig determinatiewielen nemen de plaats in van analytische sleutels die in veel andere werken over schimmels en paddenstoelen zijn opgenomen. De wielen zijn gebaseerd op overeenkomst in morfologische kenmerken (vormgroepen), waarbij gaandeweg de opeenvolgende wielen fungeren als steeds fijnmaziger zeven. Om een voorbeeld te geven: de plaatjeszwammen worden in een eerste wiel onderverdeeld op basis van vorm (mycenoïd, tricholomatoïd, lepiotoïd, etc.), lamelaanhechting, taaiheid, kleur van de sporee, vorm, maten en ornamentatie van de sporen. Dit resulteert via diverse andere wielen in een indeling naar geslachten en komt er andermaal een determinatiewiel aan te pas voor de determinatie naar soort. Uiteindelijk resulteren er groepjes van een relatief klein aantal gelijkende paddenstoelen die verder op basis van de beschrijvingen en foto’s van de soorten onderscheiden moeten worden. Bij de ascomyceten wordt de gang naar een specifieke soort minder ver voortgezet. Dat ligt ook voor de hand omdat de soorten binnen een bepaald geslacht vaak alleen met uitgebreidere microscopie kunnen worden onderscheiden.
De auteurs erkennen dat met de determinatiewielen niet hetzelfde niveau van nauwkeurigheid kan worden bereikt als met de traditionele analytische sleutels. Er komen in de gematigde zone van Europa vermoedelijk tegen de 20.000 soorten voor, terwijl er ongeveer 2800 soorten behandeld worden in de boeken. Dit betekent dat meer gespecialiseerde literatuur noodzakelijk blijft om minder algemene en macroscopisch minder goed onderscheidbare soorten op naam te kunnen brengen, maar het neemt niet weg dat in principe veel vondsten met behulp van deze uitgave gedetermineerd kunnen worden
Voorkennis met betrekking tot de indeling van paddenstoelen in basidio- en ascomyceten is volgens de auteurs geen vereiste. Met enige ervaring kan men paddenstoelen met behulp van het blote oog en een loep indelen in de verschillende vormgroepen. De nomenclatuur is voor zover mogelijk aangepast aan de modernste inzichten, maar in dit moleculaire tijdperk lijken namen sneller te veranderen dan er boeken over paddenstoelen geschreven kunnen worden. Bij elke soort wordt ook de eetbaarheid vermeld en op de laatste pagina staat een handige woordenlijst waarin de meest gebruikte mycologische termen worden uitgelegd. Verder bevat de uitgave allerlei handige tips over o.a. het verzamelen van paddenstoelen en het microscopiseren.
De boeken zijn verkrijgbaar in het Engels en Deens en zijn ook zeer geschikt voor beginners. Kortom, wat ons betreft een schitterende uitgave. Uniek in zijn soort door zijn vernieuwende aanpak wat betreft het determineren van paddenstoelen, het grote aantal soorten paddenstoelen, de prachtige foto’s en illustraties en zeer verzorgde teksten. Van harte aanbevolen voor iedere mycofiel.
Voor wie zich eerst verder wil oriënteren op de inhoud van de uitgave en het werken met determinatiewielen: de wielen kunnen gratis worden gedownload via deze link
http://www.mycokey.com/Downloads/FungiOfTemperateEurope_Wheels.pdf.
Jan Knuiman en Carolien Reindertsen