Hoofdmenu

LHB ; welke soort?

Gestart door jeanette, augustus 01, 2012, 21:54:00 PM

Vorige topic - Volgende topic

jeanette

Dacht aanvankelijk met een tienstippelig LHB te maken te hebben, maar bij nazoeken -op de site van Stippen- lijkt  het me  toch   dat  het een Veelkl.  Az. LHB-tje is. Graag jullie oordeel. Bvd.

Twan martens

10-stip is toch goed.
Hij is ook duidelijk kleiner dan de Aziaat.

Twan

jeanette

Hij was inderdaad heel klein Twan. Hartelijk dank voor je reactie!

Arp

Zoek de verschilen :)
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

jeanette

Wat een service Arp; geweldig,. Bedankt!

Arp

En vergelijk nou eens met jouw kever ... ;)
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Twan martens


Arp

#7
Ach wat - ik weet niet of ik vanavond nog tijd heb en moet ook weer verder met andere dingen - ik verpest het spelletje dus maar - sorry ;)

- - - -
Het bovenste plaatje is meer voor de leuk als vergelijking van de grootte zoals je die in het veld grofweg aan zult treffen - normaal gesproken een dergelijk "duidelijk" verschil in grootte. Normaal gesproken dus. Hier is een waarneming van Peter Meiniger waar hij prachtig de variatie in grootte binnen de soort (Ada.dec.) documenteert. De erg grote dame is hier bijna 5mm - da's een hele flinke voor Ada.dec.. De kleinste Aziaat die ik ooit gezien heb was een dood kereltje, gevonden in Hamburg, van net geen 5mm - even groot dus als die dikke Ada.dec.-dame. Dat is ook extreem en bovendien misschien zelfs door indroging ook heel iets gekrompen. In alle jaren dat ik Aziaatjes uitgekweekt heb (en ook wel eens de larvjes op streng minimum-dieet gezet heb) kwam er nooit zo'n kleine meer voorbij.

In 99% van de gevallen zie je dus in het veld alleen al aan de afmeting welke van de twee het zijn moet, maar er is dus een minimale kans op "afmetingsverwarring" tussen een hele dikke Ada.dec. dame vs. een heel miezerig Har.axy. menneke.

Het plaatje met de gestippelde versies van beide soorten (Ada.dec. forma typica en Har.axy. succinea) laat een paar opvallende verschillen zien. De kevers zijn op de afbeeldingen naar ongeveer dezelfde grootte vergroot/verkleind om een directe vergelijking makkelijker te maken - op foto heb je immers zelden of nooit houvast aan de daadwerkelijke afmeting.

Habitus: Als je naar linker en rechter kever kijkt zie je een verschil in vorm (de middelste afbeelding is niet eerlijk want net effe verschillend perspectief op linker en rechter helft): Ada.dec. is langgerekter/smaller, Har.axy. breder/boller.

Stippenpatroon: Vooraf: de gekozen Ada.dec. is wel een tamelijk "volle" maar mist toch nog twee puntjes helemaal achteraan aan de rand van de dekschilden, ongeveer naast de achterste punten aan de naad, ik kon die even niet terugvinden tussen m'n eigen kiekjes (grote bende op een stuk of tien oude HDDs :rolleyes: ), maar kom ze ook maar zelden tegen. Hier wat plaatjes: foto, foto, foto. Dat is het maximale aantal stippen voor de forma typica; In feite had de kever dus Adalia tredecimpunctata ofzo moeten heten, maar dat het 10-stip geworden is geeft al aan dat die laatste stipjes er maar zelden zitten en dat ook de vlek om/achter het schildje meestal niet zichtbaar is.
Desalniettemin is het verschil met Har.axy. overduidelijk. Het meest opvallend is de vlek tussen de humerale vlek en de schildvlek (zeg maar, de "schoudermiddenvlek"), die bij Ada.dec. in principe niet voorkomt en het hele vlekken patroon op de kont: De kontvlekken liggen bij Ada.dec. ongeveer tussen de plek van het laatste "dwarsbandje van drie" en de kontvlek van Har.axy.
Weinig stippen? Als je goed kijkt valt ook op dat de centrale vlekken (bovenop naast de naad) bij Har.axy. iets verder naar voren liggen en dat het middelste vlekje aan de zijrand bij Har.axy. net vóór het breedste punt van de kever ligt en bij Ada.dec. precies bij het breedste punt. Dat is vooral handig om in je achterhoofd te houden voor kevers met minder vlekken - als er weinig vlekken zijn zit één van die twee er bijna altijd wel. Ook de middelste schoudervlek is bij "kale" Har.axy.s vaak wel aangeduid, waarmee je ook Ada.dec. zo goed als zeker uit kunt sluiten.

Patroon halsschild Dit is een hachelijke, want eigenlijk te variabel(!!), maar gemiddeld genomen heeft Ada.dec. veel sterker dan Har.axy. de neiging om de kattenpoot "open" te houden en tegelijkertijd wel een extra laterale vlek buiten de kattenpoot te ontwikkelen. Dat vlekje kan er bij Har.axy. wel komen, maar meestal zit de kattenpoot dan al dicht (de beruchte "M" of "W" die voor Har.axy. onterecht vaak als kenmerkend wordt genoemd). Het is vooral handig om naar het halsschild te kijken bij vrijwel ongevlekte exemplaren om een eventuele Har.qua. er ook uit te kunnen pikken - die heeft namelijk behalve die laterale vlekjes ook nog extra vlekjes langs de voorrand van de kattenpoot. Deze foto van Jan Jacobs toont prachtig hoe zo'n vrijwel ongestippelde Har.qua. er uit kan zien - let dus op het halsschild. Dat het verwarrend is blijkt al: De foto staat momenteel als 10-stip ingevoerd maar het is een harlekijn ;)

Koptekening Hier zijn de twee soorten wat mij betreft duidelijk verschillend - beide zijn wel wat variabel, vooral qua uitdijen van het zwart, maar het basispatroon is eigenlijk altijd nog duidelijk genoeg herkenbaar. Je kunt het op verschillende manieren omschrijven dus verzin zelf eventueel wat leuks. Ik zou ervan maken dat de zwarte band op het voorhoofd bij Ada.dec. "gegolfd" is en bij Har.axy. in het midden diep driehoekig is ingesneden. Verder valt op dat bij Ada.dec. de witte rand om de ogen heel lang open blijft, vooral ook boven het oog en dat deze bij Har.axy. heel snel dicht zit en normaal hoogstens naast het oog heel iets wit laat zien. De toppen van de golven liggen bij Ada.dec. centraler op de kop, c.q. verder van het oog dan de punten van de Har.axy.-driehoek.
Let op: Bij Har.axy. is veel vaker dan bij Ada.dec. het gebied rond de "mond" ook zwart, maar ook heel vaak niet, daarom heb ik voor de vergelijking kevers genomen die hier wit zijn.

- - - -

Ik zie op de foto's van Jeanette dus toch een Aziaat  B)

P.S. Sorry Twan - ik had m'n berichtje weer even weggehaald om wat taalfoutjes te corrigeren - het berichtje van Twan kwam dus origineel toen mijn "uitleg" er al stond  :rolleyes:

P.P.S. (2013) ik voeg een bijgewerkte versie van het plaatje toe, met wat lijntjes en (Engelse) tekst erin
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

Arp

#8
Je hoeft je nergens voor te schamen Twan ;) - de exemplaren met weinig stippen zijn verrekte lastig van foto (!) Er slingeren hier op het forum nog diverse oude discussies waarbij ook de hard core cracks (waartoe ik mezelf nog steeds niet reken) er niet lekker uitkwamen of waar ik nog steeds vraagtekens zet bij de "uitkomst". Met een kever in de hand gaat het nooit fout natuurlijk, maar een foto is geen kever :)
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

jeanette

Inmiddels aangepast in tóch weer een veelkl. Az...dan was mijn twijfel toch niet helemaal onterecht... :o   maar blijft wel een lastige.
Dank Arp!

Twan martens

Aziaat of 10-stip. Het is dan eigenlijk gewoon een optelsom van kenmerken.
Meestal is het goed te zien, maar je hebt van die grensgevallen en dan is jouw uitleg een prima hulp.  :duim:

Twan.

Arp

#11
Ik misbruikdit topic even om een stukje uit de soortinfo "opzij" te zetten omdat het daar niet meer wenselijk is :)


Harmonia axyridis

Dit lieveheersbeestje komt oorspronkelijk uit Azië, maar is ondertussen over grote delen van de wereld verspreid geraakt door introductie voor de biologische bestrijding van o.a. bladluizen. Ondanks dat de soort in de Verenigde Staten al problematisch was geworden als expansieve exoot is ze begin 21e eeuw toch nog in België en Nederland uitgezet in kassen en ook hier bleken ontsnapte dieren prima te kunnen overleven in ons klimaat. In korte tijd is daarna vrijwel geheel Europa "overspoeld" door "het Aziaatje". In Noordwest-Europa is de piek in het (massaal) voorkomen van de soort die typisch is bij gebiedsuitbreiding door expansieve soorten inmiddels over het hoogtepunt heen en heeft de soort zich een wat normalere, maar vaste plaats verworven naast de meest voorkomende inheemse soorten. Er zijn sterke aanwijzingen dat enkele van de oude inheemse soorten onder de aanwezigheid van Harmonia axyridis te leiden hebben - met name Adalia bipunctata lijkt hierdoor onder druk te staan.

 

Kleurvarianten

Naast de beide Adalia-soorten is Harmonia axyridis zonder enige twijfel het meest variabele lieveheersbeestje van de Europese fauna. Historisch zijn meer dan 200 varianten beschreven, vaak origineel zelfs als aparte soorten, deels zelfs in totaal andere geslachten. Tan (1945) heeft dit na uitgebreid onderzoek teruggebracht tot een kleine 15 genetisch bepaalde basisvormen van kleurvarianten, die door combinatie van de respectivelijke patronen volgens het door hem beschreven principe van "mosaic dominance" in heterozygote dieren de meeste van de honderden eerder beschreven verschijningsvormen tot gevolg hebben. Gesimplificeerd kun je stellen dat elke Har.axy. is opgebouwd uit een mengeling van twee van deze genetische basisvarianten voor de kleurvorm - één deel van de vader en één deel van de moeder. Het uiterlijk van de kever wordt bepaald wordt door de zwartaandelen van beide kleurvormen bij elkaar op te tellen. Het is dus niet zo dat een kleurvorm in zijn geheel dominant is t.o.v. een andere (bruine ogen vs. blauwe ogen bij mens), maar het zwart in beide kleurvormen is dominant t.a.v. het rood (onuitgekleurd: geel/oranje).

Een ander aspect van de variatie wordt veroorzaakt doordat de zwarte kleuraandelen afhankelijk van temperatuur en luchtvochtigheid tijdens de popfase sterker of minder sterk tot ontwikkeling komen.

De meest algemene vorm is de zogenaamde succinea-variant met een "rode" (vaak meer oranje of zelfs gelige) basiskleur en 19 zwarte stippen. Door de genoemde temperatuurseffecten kunnen de stippen (nagenoeg) niet tot ontwikkeling komen, met in het extreme geval een geheel effen oranjerode kever (in hete/droge periodes), of juist zeer groot worden, uitlopen en samenvloeien tot een vrijwel geheel zwarte kever in koude/natte tijden. Andere in Europa voorkomende varianten hebben grotere effen zwartaandelen in de basisvorm.

Tot nu toe in Europa vastgestelde kleurvormen zijn:

  • succinea : (oranje)rood met 19 zwarte stippen die echter deels of geheel kunnen ontbreken of juist samenvloeien.
  • conspicua : zwart met twee wat grotere (oranje)rode vlekken bovenop de rug
  • spectabilis : als conspicua, met twee extra, kleinere (oranje)rode vlekken op de kont
  • axyridis : zwart met 12 kleinere (oranje)rode vlekken
  • equicolor : voorste helft (oranje)rood, achterste helft zwart
  • intermedia : zwart met een grote langwerpig niervormige (oranje)rode vlek op elk dekschild
  • aulica : (oranje)rood met een smalle zwarte rand rondom, of anders geformuleerd: zwart met (oranje)rode vlekken die bijna het gehele dekschild bedekken.

Voor afbeeldingen zie hier of op stippen.nl of kerbtier.de.

Hierbij is een kanttekening op zijn plaats: Strikt genomen zijn bovenstaande namen een simplificatie. Binnen de genetisch bepaalde kleurvarianten die Tan definieert komen we bijvoorbeeld "conspicua-1" en "conspicua-2" tegen, die subtiel verschillen in de vorm en grootte van de rode vlekken. Door de reeds genoemde temperatuurafhankelijke variatie in zwarte aandelen zijn deze in natuurlijke populaties niet betrouwbaar uit elkaar te houden en worden ze hier dus samen eenvoudig als "conspicua" benoemd. Hetzelfde geldt voor spectabilis en aulica.

Onderstaande afbeeldingen geven links (bovenaan) een indruk van het verschil in verschijningsvorm van succinea onder invloed van temperatuur en luchtvochtigheid in de popfase (variërend van vrijwel ongestippeld tot vrijwel helemaal zwart), alsmede (onderaan) de meest voorkomende andere kleurvormen en rechts een schematiche representatie van het werkingsprincipe van de door Tan beschreven "mosaic dominance"
Verschijningsvormen en varianten Mosaic Dominance

De afbeeldingen zijn ontleend aan deze forumdiscussie met iets meer uitleg.

In de praktijk komt men vaak heterozygote kevers tegen, dus kevers die qua verschijningsvorm zijn samengesteld uit twee van de verschillende genetische kleurvormen, bijvoorbeeld succinea+spectabilis zoals in de rechter afbeelding rechtsbovenaan. In het gros van de gevallen zal het een combinatie zijn van de zeer algemene succinea-forma met één van de andere. Deze kunnen worden ingevoerd onder de meest herkenbare/afwijkende kleurvorm. De succinea+spectabilis-kever uit het voorbeeld kan dus worden ingevoerd als "spectabilis". Op deze manier geeft de database meer inzicht in het voorkomen van de minder algemene kleurvormen.

 

Determinatie

Het Aziaatje wordt regelmatig met de volgende andere soorten verward:

10-stippelig LHBtje (Adalia decempunctata) : Deze is duidelijk kleiner (3,5-5mm), minder bol, iets smaller/langwerpiger en de stippen zijn anders over de dekschilden verdeeld. Beide kunnen de "plooi" over de kont en een "kattenpoot" op het halsschild hebben - die kenmerken helpen dus niet. Bij kevers waar vrijwel alle stippen ontbreken (komt bij beide voor) geeft de koptekening (dus niet halsschild) uitsluitsel. Eén en ander is uitgebreider beschreven in deze forumdiscussie waar ook onderstaande afbeeldingen aan zijn ontleend.
Afmeting Har.axy. versus Ada.dec. Herkenning Har.axy. versus Ada.dec.

 

19-puntlieveheersbeestje (Anisosticta novemdecimpunctata) : Aziaatjes worden vaak ten onrechte onder deze naam ingevoerd, puur op basis van "stippen tellen". De 19-punt is echter veel kleiner en heel duidelijk veel langwerpiger. Ook liggen de vlekken anders over de dekschilden verdeeld.
19-stipje
Foto: Kees van den Berg

 

Wilgenlieveheersbeestje (Chilocorus renipustulatus) : De conspicua-forma van Har.axy. wordt nogal eens aldus ingevoerd, maar dit kevertje is veel kleiner, boller en ronder, de dekschilden zijn duidelijk uitgerand en het halsschild is helemaal zwart (bij conspicua een witte zijrand).
WilgenLHB Chi.ren.
Foto: André den Ouden

 

Viervleklieveheersbeestje (Exochomus quadripustulatus) : De spectabilis-forma van Har.axy. wordt nogal eens aldus ingevoerd, vermoedelijk alleen vanwege de naam; het kevertje is veel kleiner, boller en ronder, de dekschilden zijn duidelijk uitgerand en het halsschild is helemaal zwart (bij spectabilis een witte zijrand). Ook komen de "kommavormige" middenvlekken van Exo.qua. niet in die vorm bij spectabilis voor.
Viervlek Exo.qua.
Foto: Hans Arentsen

Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)