Sperwer roeit mus uit in Amsterdam

Gestart door thijs, januari 28, 2007, 12:27:36 PM

Vorige topic - Volgende topic

thijs

Aldus een stadsecoloog :unsure:

Thijs

zie teletekst
Thijs Udo
VWG Alkmaar

characea

#1
En Vara Vroege vogels.
De arme beestjes moeten zich in dicht struik gewas schuilhouden en zijn het favouriete hapje van de sperwer omdat het zulke slechte vliegers zijn...

Via teletekst kwam ik op de Spits terecht

CiteerSperwer heeft het gemunt op Amsterdamse mus
zondag 28 januari 2007 om 10:55

AMSTERDAM (ANP) - Sinds de sperwer zijn plek heeft gevonden is het slecht gesteld met de mus in Amsterdam. Waren er tien jaar geleden nog 40.000 mussen, nu is het aantal teruggebracht tot 5400. Belangrijkste oorzaak is de sperwer, die mussen graag op het menu ziet.


Dat stelt stadsecoloog Martin Melchers zondag in radio-programma Vroege Vogels. Melchers heeft twee jaar door Amsterdam en het buitengebied gefietst om alle mussen te tellen.

De mus is niet voor niets een geliefd maal voor de sperwer. De mussen zijn trager dan bijvoorbeeld kool- en pimpelmezen en dus een makkelijker slachtoffer. Daarnaast verblijven mussen altijd in groepen op dezelfde plek, waardoor de sperwers altijd weten waar ze iets te eten kunnen vinden.

Bedreigde vogel

De stadsecoloog ontdekte onder meer dat één sperwer in korte tijd eigenhandig vierhonderd mussen om zeep hielp. Het mannetje bracht de dode mussen naar zijn gezinnetje. De sperwer is waarschijnlijk uit de bosgebieden gevlucht, omdat de vogel daar bedreigd werd door de havik. In de stad heeft de sperwer daar geen last van.

De mus is sinds 2004 een bedreigde vogel in Nederland. Door de bedreiging van de jagers in de stad, verlaten ze het stedelijk gebied of worden simpelweg opgevreten. Ze wonen in heggen, onder dakpannen en in schoorstenen. ,,Je ziet ze minder omdat ze zich verschuilen voor de bombardementvluchten van de sperwers'', zegt Melchers


Robert Heemskerk

#3
CiteerAldus een stadsecoloog :unsure:

Thijs

zie teletekst
Aldus 'de' stadsecoloog (van Amsterdam); Martin Melchers

De afname is ook een gevolg van het afnemen van broedgelegenheden (vervallen schuurtjes etc.)

Hierbij nog een stuk over de mussentelling, uit het Amsterdams Stadsblad;

laatvlieger

#4
Een gezonde mussenpopulatie zou volgens mij gewoon dit soort predatiedruk op moeten kunnen vangen. Er is dus waarschijnlijk veel meer aan de hand.

Enkele jaren geleden zag ik in Olst een vrouwtje huismus uit het dorp naar de uiterwaard vliegen om daar insecten te vangen. Minimaal 1 km vliegen, en dat voor een paar insecten. Blijkbaar was er in het dorp zelf onvoldoende of (kwalitatief onvoldoende) voedsel om haar nest te voedden. Projecteer je deze situatie op het stedelijk gebied in de Randstad, dan zou het mijns inziens best wel eens zo kunnen zijn, dat mussen uit de centra te ver moeten vliegen om insecten voor hun jongen te vangen. De vliegafstand wordt groter, de tijdsintervallen tussen de voedselvluchten nemen toe, waardoor de jongen in de stad per tijdseenheid minder te eten krijgen dan in een niet-stedelijk gebied. Misschien is de hoeveelheid voedsel dan net niet toereikend om een nest groot te krijgen. (Of om misschien meer dan één nest per jaar groot te krijgen). Dat lijkt me een veel plausibeler verklaring dan de eksters, kraaien en sperwers de schuld te geven.

Overigens zal dat mogelijk ook van invloed zijn op de predatie. Als deze vogels meer inspanning moeten leveren dan lopen zij misschien ook een hoger risico om gepredeerd te worden.  
Groet,

Wouter Teunissen


Mijn Weblog: http://birdboredom.blogspot.com/

Robert Heemskerk

#5
Dit is een foto uit 1927, gemaakt in het Vondelpark.

Op de foto staan ongeveer 160 huismussen.., dat soort groepen kom je nu niet meer tegen..

FOTO: uit collectie gemeente-archief Amsterdam, voorplaat ode aan het vondelpark, 1997
ook gepubliceerd in 'Amsterdamse Vogelhistorie' / Ruud Vlek

Robert Heemskerk

#6
CiteerEen gezonde mussenpopulatie zou volgens mij gewoon dit soort predatiedruk op moeten kunnen vangen. Er is dus waarschijnlijk veel meer aan de hand.

Enkele jaren geleden zag ik in Olst een vrouwtje huismus uit het dorp naar de uiterwaard vliegen om daar insecten te vangen. Minimaal 1 km vliegen, en dat voor een paar insecten. Blijkbaar was er in het dorp zelf onvoldoende of (kwalitatief onvoldoende) voedsel om haar nest te voedden. Projecteer je deze situatie op het stedelijk gebied in de Randstad, dan zou het mijns inziens best wel eens zo kunnen zijn, dat mussen uit de centra te ver moeten vliegen om insecten voor hun jongen te vangen. De vliegafstand wordt groter, de tijdsintervallen tussen de voedselvluchten nemen toe, waardoor de jongen in de stad per tijdseenheid minder te eten krijgen dan in een niet-stedelijk gebied. Misschien is de hoeveelheid voedsel dan net niet toereikend om een nest groot te krijgen. (Of om misschien meer dan één nest per jaar groot te krijgen). Dat lijkt me een veel plausibeler verklaring dan de eksters, kraaien en sperwers de schuld te geven.

Overigens zal dat mogelijk ook van invloed zijn op de predatie. Als deze vogels meer inspanning moeten leveren dan lopen zij misschien ook een hoger risico om gepredeerd te worden.
Mussen zijn meer zadeneters volgens mij, ook de afname van granenvelden/schuren op het platteland heeft veel mee met de afname te maken volgens mij.

Robert Heemskerk

#7
Onkruidzaden staan hoog op het menu van de huismus. Verder eten de plattelandmussen veel granen, zoals tarwe haver en gerst. In de zomer eten ze ook wel kevers spinnetjes bladluizen, rupsen en insectenlarven. Maar mussen zijn eigenlijk echte zaadeters, kijk maar naar de dikke zaadsnavel ook wel conische snavel genoemd.


(http://www.ivnvechtplassen.org/ivn_vogels_stad_dorp/Huismus_passer-domesticus.html)

''Buiten de stad valt vooral de verandering in landbouwgewas op: waar tot voor kort nog graan verbouwd werd liggen nu vaak maïsakkers. Het zou wel eens de belangrijkste reden voor de achteruitgang van de mus op het platteland kunnen zijn; het verdwijnen van het jaarlijkse luilekkerland op de korenvelden. Die verandering is trouwens al tientallen jaren geleden ingezet bij het verschijnen van de Combine, de combined harvester. Het graan wordt in juli of augustus al geoogst en meestal direct afgevoerd naar overdekte pakhuizen.''

laatvlieger

#8
Volgens mij begrijp je mijn verhaal niet helemaal. Mussen zijn inderdaad grotendeels zaadeters, maar om hun jongen te voeren hebben ze insecten nodig! Ik denk dus dat volwassen mussen in de stad nog prima kunnen leven, genoeg brood, patat, zaad, vetbollen, echter ik denk dat ze onvoldoende jongen groot krijgen om hun populatie in stand te houden. Het zou me niks verbazen als dat de oorzaak is. Dan zijn ze namelijk opeens afhankelijk van insecten en die vinden ze dus waarschijnlijk te weinig in de stad. En dan gaat mijn hypothese spelen.

Dat is ook denk ik een veel belangrijkere oorzaak voor de achteruitgang dan nestgelegenheid. Kijk ik bijvoorbeeld alleen al naar de situatie hier in Leiden dan zie ik dat er in de oude binnenstad met al haar gaten en kieren in de huizen er nog maar nauwelijks huismussen leven, Het gaat daar echt nog maar om heel weinig paartjes. Kijk je echter naar de stadsrand dan zie je daar nog best veel huismussen. Maar de huizen zijn daar waarschijnlijk veel netter en geven waarschijnlijk veel minder nestgelegenheid. (Echter de afstand naar het buitengebied is hier weer kleiner, zou ook weer wijzen in de richting van mijn hypothese)
Groet,

Wouter Teunissen


Mijn Weblog: http://birdboredom.blogspot.com/

Robert Heemskerk

#9
Ik heb er zelf nooit onderzoek naar gedaan maar heb vaker gehoord/gelezen en zelf gezien dat juist 'stads'mussen leven van plantaardig voedsel..

''Opvallend is echter dat in de stedelijke omgeving de jongen van de huismus toch hoofdzakelijk plantaardig voedsel krijgen, namelijk broodresten!''

(http://www.natuurlijk.nl/natuurlijkheden/2001/mussen.htm)

''Huismussen en ringmussen zijn grotendeels vegetariërs: hun voedsel bestaat vooral uit zaden zoals die van tarwe, gerst, haver en maïs. Het mag duidelijk zijn dat de huismus in een stedelijke omgeving natuurlijk niet over dit agrarische assortiment kan beschikken. Maar gelukkig stelt een huismus zich ook tevreden met zaden van allerlei andere planten. Bovendien kan hij dit dieet aanvullen met een ruim aanbod van tafelrestjes, weggeworpen lunchpakketten en eetbare inhoud van vuilnisbakken. Afhankelijk van het seizoen komen daar nog bij: knoppen van allerlei planten, crocusbloemen of uitvliegende mieren. Tijdens en vlak voor het broedseizoen verandert hun eetpatroon wel enigszins: dan proberen ze veel meer dierlijk voedsel te vangen. Zodoende worden veel jongen grootgebracht met larven van kevers en motten. Opvallend is echter dat in de stedelijke omgeving de jongen van de huismus toch hoofdzakelijk plantaardig voedsel krijgen, namelijk broodresten! Ringmussen zoeken hun voedsel meestal op de grond. De techniek die ze hierbij toepassen noemen we 'roller feeding'. Dit betekent dat de ringmussen achteraan in de groep steeds de eersten van de groep voorbijvliegen, zoals je dat ook wel ziet bij een groep fouragerende spreeuwen.''

laatvlieger

#10
Dan nog even terugkomen op die sperwer. Ik neem aan dat die eerst de buitenwijken verovert hebben voordat zij het stadshart tot hun domein maakten. Ook dan zou je weer verwachten dat het aantal mussen in de stadscentra nog hoger zou liggen dan in de buitenwijken.

De sperwer heet ook niet voor niks sparrowhawk. Die jaagt daar dus al tijden op. Waarom zou dat dan nu opeens de oorzaak voor de achteruitgang zijn? Ik denk dat het heel normaal is dat een sperwer zoveel zangvogels vangt en misschien is de huismus wel gewoon favoriet. Ik vind het maar een dun verhaal en ook niet echt slim omdat het onterecht roofvogelhaat aanwakkert.
Groet,

Wouter Teunissen


Mijn Weblog: http://birdboredom.blogspot.com/

laatvlieger

CiteerIk heb er zelf nooit onderzoek naar gedaan maar heb vaker gehoord/gelezen en zelf gezien dat juist 'stads'mussen leven van plantaardig voedsel..

''Opvallend is echter dat in de stedelijke omgeving de jongen van de huismus toch hoofdzakelijk plantaardig voedsel krijgen, namelijk broodresten!''

(http://www.natuurlijk.nl/natuurlijkheden/2001/mussen.htm)
Grappig, dat zou nou juist alleen nog maar meer mijn theorie bevestigen. Ik denk namelijk dat de stedelijke huismussen uit pure armoede hun jongen dan maar met plantaardig voedsel zijn gaan voeden. Het zou interessant zijn om het broedsucces van die patatjeugd te onderzoeken.

(ja, dit is een verkapte sollicitatie... wie biedt mij een leuke baan?)  
Groet,

Wouter Teunissen


Mijn Weblog: http://birdboredom.blogspot.com/

marcel123

#12
CiteerIk vind het maar een dun verhaal en ook niet echt slim omdat het onterecht roofvogelhaat aanwakkert.
Er is denk ik wel een verschil tussen wat Melchior zegt en wat de journalist er van gemaakt heeft. Sinds 1990 (of zo) zijn er 35.000 mussen verdwenen en in wat ik me kon herinneren wordt ook gebrek aan broedgelegenheid en het ontbreken van coniferen en andere vormen van beschutting als oorzaak van de achteruitgang genoemd.

Huismussen eten insecten
http://forum.waarneming.nl/forum/index.php...1120&hl=huismus

Huismus in Zoetermeer
http://forum.waarneming.nl/forum/index.php...4810&hl=huismus

Robert Heemskerk

''Huismussen zijn trage vliegers. Dat geldt al helemaal voor de bedelende jongen. Ekster, Gaai, Zwarte Kraai, Blauwe reigers, Sperwer en Huiskat maken korte metten met iedere Huismus die niet 100% op zijn qui-vive is.''

(Martin Melchers - Vogelen in Amsterdam, 2006 KNNV)

Jos Welbedacht

Een Geelgors die niet honderd procent is loopt evenveel kans door een Boomvalk meegenomen te worden.
Nu krijg je vast weer van die berichten dat we de Sperwers af moeten knallen.
Als dat zo is kunnen we net zo goed mensen af knallen, dan halen we ook geen coniferen meer weg.
Maar goed, ik maak me al weer boos om niets.  
Jos Welbedacht, Groningen
I said you could find me where the Nighthawks fly - dEUS: One advice, Space
 

Robert Heemskerk

In Amsterdam komen zover ik weet geen Geelgorzen voor, wel af en toe een Boomvalk  :D

Wel mis ik nuance in de publikaties over de achteruitgang van de Huismus.
Waarschijnlijk heeft Martin deze publicaties niet ingezien voor de publicatie en is de journalist er als een sperwer opgedoken..

Steven Wytema

CiteerWel mis ik nuance in de publikaties over de achteruitgang van de Huismus.
Waarschijnlijk heeft Martin deze publicaties niet ingezien voor de publicatie en is de journalist er als een sperwer opgedoken..
inderdaad!

ook een erg vreemde suggestie compleet uit het niks gegrepen:
"De sperwer is waarschijnlijk uit de bosgebieden gevlucht, omdat de vogel daar bedreigd werd door de havik".
Die kwamen/komen nl al honderden jaren naast elkaar voor en ook nu nog.
Misschien dat de Sperwer zich makkelijker kan aanpassen met al dat ingerichte groen in de stad...
Het is zoals volgens mij al eerder dit topic aangehaald niet geheel op (wetenschappelijk) geijkt onderzoek gebaseerd maar gewoon op de bonnefooi de mediawereld ingeslingerd...
Helaas, want dit doet het beeld van de Sperwer niet echt veel goed idd.
Steven Wytema


Hortulana

Dat de sperwer de hoofdoorzaak zou zijn van het verdwijnen van de huismus in Amsterdam lijkt me iig grote onzin en dat het nota bene een (stads)ecoloog is die dit zo naar buiten brengt en/ of laat brengen is treurig. O.a. de afgenomen voedselbeschikbaarheid door een afgenomen rommeligheid in stad en op platteland en overschakelingen in de landbouw (bijv van zomergraan naar wintergraan) en afgenomen broedgelegenheid door moderne bouwmethoden zijn de hoofdoorzaken (is ook zat onderzoek naar gedaan). De sperwer is alleen een predator die de prooi regelt, maar nooit kan ontregelen (als (stads)ecoloog zou je toch iets van prooi-predatorrelaties af moeten weten). Het ontregelen kan je dus maar beter aan de mens overlaten...

Dat havik en sperwer elkaars concurrenten zijn en havik hierbij meestal de winnende partij is in principe overigens geen fabeltje en hier is wel degelijk goed wetenschappelijk onderzoek naar gedaan:

Uit: Vogeljaar 53 (1) 2005: "Deze interacties tussen inheemse soorten kunnen via concurrentie of predatie ook een afname in aantal broedparen van één van de twee inheemse soorten ten gevolge hebben. Een voorbeeld is de opkomst van de Havik ten opzichte van vooral de Sperwer, maar wellicht ook de Ransuil (Koning & Baeyens 1998)."
(als pdf: http://www.leidenuniv.nl/interfac/cml/sem/...rse_Tamis1.pdf)

Dit klopt overigens ook goed met het gebied dat ik zelf tel. Zowel sperwer en ransuil zijn daar nu als broedvogel verdwenen. Daarentegen hebben havik en bosuil zich er nu vast gevestigd (bosuil verdrijft ransuil). Havik en sperwer hebben wel samen als broedvogel in het gebied voorgekomen, maar in deze jaren lagen de nesten op ruime afstand van elkaar...
Of het verdwijnen van sperwer en ransuil puur door de havik komt is natuurlijk wel altijd de vraag. Successie van het bos speelt iig voor ransuil/ bosuil in mijn gebiedje ook zeker een rol.

Overigens ben ik het er persoonlijk mee oneens dat dit dus zou betekenen dat havik en sperwer niet naast elkaar kunnen leven. Als de natuurgebieden voldoende groot en afwisselend genoeg zouden zijn kunnen sperwer en havik denk ik perfect naast elkaar leven (en wat is naast, over hoeveel km's praten we dan?!?!). Hetzelfde geldt voor bosuil en ransuil.
Probleem is dus de kwaliteit van de Nederlandse natuur (cultuurnatuur) die dit moeilijk(er) maakt denk ik.
Dat sperwers naar de steden trekken is misschien dus een indirect gevolg van de slechte staat van onze bosrijke (natuur)gebieden en ook idd omdat de sperwer iets minder kritisch is en eerder naar de stad trekt dan havik (bosjes in steden voldoen ook al). Maar goed, denk dat het dus allemaal wat gecompliceerder ligt met dat havik-sperwer/ ransuil-huismus-verhaal...

Limosa

Bekend is ook dat slaapplaatsen van ransuilen steeds meer in verstedelijkte gebieden gevonden worden, mede veroorzaakt door de opkomst van de havik. En wat betreft successie van de havik ten opzichte van ransuilen, dit is iets wat bijv. ook in de Weerribben voorkomt. Het bestand aan bos neemt toe waardoor de havik zich makkelijker vestigen kan. Wat in hier ook consequenties heeft voor soorten als boomvalk. Maar dat is vaak ook een keuze van gebiedsbeheersing.  
Groeten,

Joachim

gardensafari

#19
De sperwer verdwijnt waar de havik verschijnt? De havikken die ik hier zie jagen niet op musjes. Die doen het met houtduiven en andere gewichtige jongens. Die twee zijn toch niet echt concurrenten van elkaar?
Overigens kan de trek van de sperwer naar de stad ook een kwestie van opportunisme zijn: patatetende stadsvogels zijn een gemakkelijke prooi.
Kortom dat de havik de sperwer verjaagd? Ik geloof er niet zo in. Beide soorten komen al heel lang in Nederland naast elkaar voor....

PS het pdf'je van Konings en Baeyens kan ik niet openen.
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.

Limosa

CiteerDe sperwer verdwijnt waar de havik verschijnt? De havikken die ik hier zie jagen niet op musjes. Die doen het met houtduiven en andere gewichtige jongens. Die twee zijn toch niet echt concurrenten van elkaar?
Ik denk niet dat er bedoeld wordt dat de havik een concurrent qua prooi is, maar juist dat de havik als predator gezien moet worden en de sperwer als prooi.
Groeten,

Joachim

gardensafari

Ahhhh, dat verklaart natuurlijk wel veel. Jammer dat ik dat pdf'je niet kan openen....
Bij mij in de buurt zitten wel havikken, maar om nu te zeggen dat het er opvallend veel meer.....

Overigens een prachtig voorbeeld van de dynamiek in de natuur. En dat gezeur daarover is volgens mij onterecht. Sommige mensen willen natuur "behouden", maar daar is de natuur maar deels op gesteld. Elke situatie biedt soorten voordelen en andere nadelen.....
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.

Hortulana

#22
Deze doet het wel toch?:http://www.leidenuniv.nl/interfac/cml/sem/...erse_Tamis1.pdf

Gaat trouwens meer over exotenvraagstuk. Voorbeeld havik-sperwer komt aan de orde als voorbeeld dat er ook concurrentie/ predatie voorkomt bij inheemse soorten en dat dit soms ook als probleem gezien kan worden...

gardensafari

Bedankt, die deed het prima. Interessant artikel, maar meer dan een terloopse opmerking over sperwer en havik is er niet in terug te vinden. De studie van Koning & Baeyens uit 1998 zou interessanter kunnen zijn. Ik zal er eens op googlen...
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.

gardensafari

Betreft waarschijnlijk artikel in Natura (het lijfblad van de KNNV) uit 1998:
Koning, F. & G. Baeyens, Uilen en roofvogels in een dynamisch duinlandschap, pag. 42.

Heeft iemand dat artikel en is die iemand bereid dat in te scannen?
Groetjes,

Hans Arentsen
www.gardensafari.nl

Hoezo geen idealen? Ik wil een heleboel mensen verbeteren.


marcel123

#26
Op de landelijke roofvogeldag kunnen ze misschien ook wel iets vertrellen over de relatie mus-sperwer.

Het wordt morgen wel een populair onderwerp in de krant: er zijn al 40 artikelen

http://news.google.nl/news?hl=nl&ned=&ie=U...&ncl=1134582301

Freek Verkerk

Ik neem aan dat elk dier het meest ideale plekje probeert te vinden. Sperwers zullen niet uit het bos gevlucht zijn, waarschijnlijker lijkt me dat het bos al vol sperwers zit en dat er daarom enkelen naar de stad hebben moeten uitwijken. Overigens broede hier in Amsterdam vorig jaar ook een havik, dus hier komen zeker havik en sperwer beide voor. De stad lijkt me er ook groot genoeg voor.

Mogelijk dat straks de slechtvalk ook de duiven een kopje kleiner gaat maken. Dat doen ze nu al, maar er zijn nog niet zoveel slechtvalken en veel duiven. Het zou mooi zijn als er wat meer broedgelegeheid voor hen zou komen, want duiven zijn er genoeg.

Ik geloof er wel in dat een predator grote invloed heeft op de omvang van een soort.
Natuurlijk gegroet
Freek Verkerk

Limosa

Mijns inziens hebben predatoren pas een groot effect op de omvang van een soort wanneer er door veranderde omstandigheden al een tik uitgedeeld wordt aan een bepaalde prooisoort. Predatoren hebben een regulerend effect op een prooidier, maar vaak ook een zelfregulerend effect. Wat dat betreft kan de sperwer niet als (hoofd)oorzaak gezien worden van het verdwijnen van de (huis)mus.
Groeten,

Joachim

Pim

Ik zou wel eens een gedegen onderzoek willen zien welke invloed stadsecologen op de mussenpopulatie hebben?

Iets voor SOVON?
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl