Vlinderrijke waterleidingduinen (14 juli 2005)

Gestart door Pim, juli 15, 2005, 16:08:08 PM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Foto's op: Natuurverslaving

Vandaag (14 juli 2005) met mijn vader afgesproken voor een maandelijkse tocht door de Nederlandse natuur, ditmaal kozen we voor de Amsterdamse waterleidingduinen. Dit gebied kan namelijk nooit tegenvallen door verschillende factoren: het gebied is zeer veelzijdig en je ziet er altijd wel interessante flora en fauna. Hoewel het de laatste dagen in de ochtend nog vrij koel en bewolkt was, was het vandaag al volop zomers.

We betraden de Amsterdamse waterleidingduinen bij de meest zuidelijke ingang, namelijk "De Zilk" (Zuid-Holland). De entree voor het gebied bedraagt één euro, maar je kunt ook een natuurkaart Noord-Holland aanschaffen voor vrije entree bij meerdere natuurgebieden (o.a. Amsterdamse waterleidingduinen, Kennemerduinen, Noord Hollands Duinreservaat). Dit deel van de waterleidingduinen onderscheidt zich van de rest door enorme velden adelaarsvaren. Deze algemene varensoort groeit op zandgronden en de jonge scheuten zijn eetbaar. Echter als ze weer wat ouder zijn kunnen ze gifstoffen bevatten, lekker laten staan lijkt me verstandig. De adelaarsvaren kan wel drie meter hoog worden en is over de gehele wereld terug te vinden.

De Nederlandse naam dankt de varen aan de rangschikking van de vaatbundels in de doorgesneden bladsteel. Zij vormen, met enige fantasie, een dubbele adelaar.
(Bron: www.museumkennis.nl).

Langs het pad stond een kilometerslang lint van slangekruid en veldhondstong, prachtige namen voor evenmooie plantensoorten. Volgens de signatuurleer helpt de wortel van het slangekruid slangenbeten genezen. De hedendaagse medische wetenschap doet nog weinig met de signatuurleer waarbij wordt gesteld. Bij deze leer die in de zestiende en zeventiende eeuw veelvuldig werd toegepast werden er overeenkomsten gezien tussen een deel van een plant en het menselijk lichaam. Op deze manier zijn veel plantennamen te herleiden naar de signatuurleer als je de Latijnse naam vertaald. Bij het slangekruid lijkt de bloeiwijze op een slangenkop. Een smeuïg detail, het sap van het slangekruid wordt heden ten dage nog wel gebruikt voor kompressen bij steenpuisten......!

De veldshondstong (of hondstong) komt vooral voor in de Hollandse duinen. Het werd vroeger gebruikt als geneesmiddel tegen hondenbeten vanwege de gelijkenis van de bladen met een hondentong. Waarschijnlijk heeft degene die dit bedacht heeft iets teveel van deze plant gesnoept, het bevat namelijk diverse gifstoffen (alkaloïden).

Deze bloemenzee trekt zeer veel vlinders aan waarvan het bruine zandoogje het meest algemeen is, we zagen honderden exemplaren. De kleine parelmoervlinder is een typische duinvlinder, ze zijn echter op meerdere plekken in Nederland terug te vinden (o.a. Veluwe). Deze oranje vlinder met zwarte stippen zie ik vaak zitten op onverharde wegen in de duinen. Eén van de mooiste vlinders in het duingebied blijft voor mij toch de kleine vuurvlinder, een charmante kleine vlinder met feloranje delen. Ze zijn redelijk algemeen, maar in de jaren negentig is de soort toch hard achteruitgegaan. Overige vlinders op de wandeling, o.a.:
Atalanta, dagpauwoog, gehakkelde aurelia, groot dikkopje, hooibeestje en klein koolwitje.  Vlinderkenners zullen nog veel meer zien in het gebied, het is wachten op de eerste waarnemingen van de kolibrievlinder in de Amsterdamse waterleidingduinen. Een redelijk zeldzame soort die nu (zo lijkt het) langzaam zijn leefgebied naar het noorden is aan het uitbreiden.

Vogels houden niet van zomerse warmte (op enkele uitzonderingen na) en lieten zich dan ook maar mondjesmaat zien. Leuke "duinsoorten" die we tegenkwamen waren o.a. boompiepers, gekraagde roodstaarten en roodborsttapuiten. Een groot deel van het gebied wordt begraast door Drentse heideschapen en bontgekleurde koeien. Op zo'n vlakte, tussen de grazers, met de stront rijkelijk verspreid over de onverharde wegen, waanden we ons even in Zuid-Frankrijk.

Op 9 juli 2005 was ik "beroepsmatig" in de Amsterdamse waterleidingduinen, ik maakte met drie kinderen een lange avondwandeling. Er zijn veel mensen die menen dat de hedendaagse jeugd alleen nog interesse heeft voor spelcomputers en ander vermaak en niks meer om de natuur geeft. Dit is slechts gedeeltelijk waar. In de tien jaar dat ik met kinderen in de leeftijdscategorie van 6-12 jaar werk ben ik nog nooit een kind tegengekomen die een wandeling door het duingebied in de late avonduren niet leuk vond. Sommige kinderen zijn echter nog nooit in aanraking geweest met de natuur, dit komt omdat ouders/verzorgers dit nauwelijks stimuleren. Een dagje koopzondag is in veel Nederlandse gezinnen het hoogtepunt van saamhorigheid. Maar als ze éénmaal kennis maken met de natuur zijn ze vaak verkocht en willen een volgende keer weer wandelen om een vos te zien.

Enkele hoogtepunten op deze avondwandeling waren: een roepende groene specht en een laag overvliegende havik nabij de ingang Zandvoortselaan. Een ijsvogel die over de Oranjekom "scheerde". Op diverse plekken damherten en reeën. Twee vossen, waarvan eentje slechts op tien meter afstand het pad overschoot. Een juveniele grote gele kwikstaart (broedgeval?!) zat langs het betonkanaaltje (redelijk dichtbij de Oranjekom). Hier liepen ook duizenden (!) kleine padjes. De kinderen vonden het meest spectaculaire de twee snoeken die in het glasheldere water tot in detail te bekijken waren.

Op 10 juli 2005 deed ik wederom een poging om de Oostvaardersplassen rond te fietsen, vorige keer was ik op het Jan van den Boschpad blijven steken en ditmaal was het Oostvaardersveld mijn Waterloo. Er is ook zoveel te zien dat een dag eigenlijk niet voldoende is voor zo'n ronde.

Op het Trekvogelgraslandje (Lepelaarplassen – Almere) foerageerden drie kleine zilverreigers en een lepelaar (die op de terugweg gewoon in het donker rustig doorging met voedsel zoeken...).  Het Jan van den Boschpad (Oostvaardersplassen - Almerezijde) was goed voor een overvliegende roerdomp en zeven kleine zilverreigers. Twee boomvalken waren boven het Fluitbos (Almere) vliegend te aanschouwen.

Op de Grote Praambult zag ik een overvliegende zomertortel, een soort van de rode lijst van bedreigde vogels. Deze soort lijkt in vele gebieden hard achteruit te gaan. Het was pas het eerste exemplaar dat ik zag dit jaar. Op de rode lijst van de Nederlandse broedvogels staat de zomertortel als kwetsbaar omschreven. Sinds de jaren zestig kun je in Europa spreken van een afname van circa 85%. Deze tere vogel heeft het in Nederland al moeilijk met het verdwijnen van geschikte biotopen, maar ook de extreme droogte in Afrika eist zijn tol.

"De zomertortel is een bijzondere duivensoort; het enige familielid dat de winter in zuidelijke streken doorbrengt. De andere duivensoorten zijn standvogels. Vele duizenden trekkende zomertortels worden in het Middellandse Zeegebied door jagers afgeschoten. Dit heeft ongetwijfeld een negatief effect, ook op de Nederlandse broedvogels. Zomertortels zijn meestal erg onopvallend en opvallend schuw voor een duivensoort. Het gehele jaar worden zaden gegeten; zowel oogstresten als onkruidzaden".
(Bron: www.natuurinformatie.nl)  

Ook in het Almeerse Kotterbos zat een zomertortel op het fietspad. Met zweetdruppels op mijn voorhoofd en uiterste concentratie schoof ik mijn statief uit en monteerde hierop mijn telescoop en camera. Op dat moment kwamen er twee fietsers uit tegengestelde richting en was de vogel gevlogen. Op de Kleine Praambult liep een vos met zijn bek open en zijn tong bijna over de grond slepend. Hij had het vast en zeker warm. Het exotenfestival is nog niet ten einde met zwarte zwaan, Indische ganzen en casarca. Hoewel laatstgenoemde een wilde vogel kan zijn.

Het Oostvaardersveld was het keerpunt terug naar Almere.

Op 11 juli 2005 liep ik via de Amsterdamse waterleidingduinen naar mijn werk. Bij het watervalletje bij ingang Zandvoortselaan zat een juveniele grote gele kwikstaart en vlogen twee oeverlopers op. Enkele boomvalken waren in hun nopjes met de vele libelle's ter plaatse. Ook boven het treinstation van Zandvoort vloog een boomvalk, dit tot ongenoegen van de aanwezige gierzwaluwen.

Zowel 12 als 13 juli 2005 was ik in de gelukkige omstandigheid een groot deel van de dag door te kunnen brengen in de Almeerse natuur (vroeger dacht ik dat dit een contradictie was en Almere de meest afschuwelijke plek op aarde zou zijn, maar nu ik er zelf woon zie ik dat Almere niet alleen bestaat uit architectuurdwalingen en karakterloze winkelstraten, maar een hele rijke natuur heeft).

Enkele krenten in de pap beide dagen (Jan van den Boschpad – Almere):

-   Eén overvliegende roerdomp op 12 juli en zelfs vier exemplaren een dag later. Eentje was zeer fraai te zien. Hij vloog schuin over de centrale uitkijkheuvel van het Jan van den Boschpad (zie: www.vogelkijkhut.nl) en landde in een rietkraag langs een slootje bij het Fluitbos.

-   Op 12 juli 56 lepelaars en een dag later minimaal 75 exemplaren. Dit zijn foeragerende, overvliegende en opvliegende exemplaren. Soms was er paniek in de lepelaarkolonie midden in het rietmoeras en zag je met de telescoop zeker zestig exemplaren opvliegen.

-   Kleine zilverreiger, respectievelijk 4 en 5 exemplaren.

-   Grote zilverreiger beide dagen: 5 exemplaren.

-   Op 12 juli zeker 22 smienten ter plaatse in eclipskleed en in de Lepelaarplassen zeker tachtig smienten.

-   Op 12 juli zeker acht bosruiters ter plaatse, maar ook nog zeven exemplaren overvliegend.

-   Op 12 juli zes vossen en de dag erna geen eentje geteld wat al een bijzonderheid op zich is.

-   Op 13 juli bijna vijftig kemphanen, groenpootruiter en ver weg zittend in een boom de subadulte zeearend.

-   De Zwarte zwaan dobbert rustig rond....!

De bever al enkele dagen niet gezien, nadat de gemeente Almere het weer nodig vond de hele rietkraag weg te maaien en het slootje gedeeltelijk uit te baggeren. Volgens mij zitten er in het gemeentehuis enkele ambtenaren die het liefst alle grassprieten kortwieken. Ook zijn er veel zeikerige burgers die het groenonderhoud slecht vinden en natuur zien als een soort groen biljartlaken. Ook de populierenpluisjes (die ik ook heb opgesnoven) zorgde voor verhitte gemoederen in het dorp Almere.

Onderstaande kwam ik op internet tegen:

Het was wel aardig weer. Ondanks de zon, sneeuwde het toch weer in Almere. Ook op het water lag het helaas weer vol met pluisjes. Het blijft toch wel een schande dat de Gemeente er niets aan doet aan de overlast van pluisjes elk jaar.
(Bron: Plaatselijke hengelsportvereniging)

Schande???? Zouden die vissen die haken in hun bek ook een  schande vinden? Mensen zijn soms echt vervreemd van de natuur. Maar ik stop met dit verslag want ik dwaal af.

met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl