Voor de gebruikers van Audacity verwijs ik graag naar dit
topic.
Bij het beoordelen van kwaliteit van geluidsopnames op waarneming.nl, kom ik veel opnames tegen die wel wat bewerking kunnen gebruiken. Er zijn een flink aantal opnames waar het geluid van de aan- en uitknop te horen is, waar flink wat ruis op zit, of die simpelweg te zacht zijn. Dit zijn allemaal dingen die gemakkelijk gerepareerd kunnen worden met bewerkingen.
Het programma wat ik gebruik is Adobe Audition. Hiermee kun je snel en simpel opnames bewerken. Ik zal hier aan de hand van een voorbeeld laten zien en horen wat het verschil is tussen niet bewerkte en bewerkte opnames.
Op 1 oktober 2011 was ik bij de Tuintjes op Texel en van grote afstand hoorde ik een Roodkeelpieper aankomen. Snel je recorder pakken en opnemen maar. Het originele bestand is gemaakt met alleen een recorder (Sony PCM-M10), dus geen richtmicrofoon. Ik heb mijn instellingen van de recorder zo staan dat ik handmatig instel hoe ‘luid’ hij opneemt, hij een opname maakt van 22 kHz met een bitrate van 16bit en dat het een stereo-opname is (linker en een rechter kanaal). 22kHz is voldoende voor vogels, voor sprinkhanen gebruik ik vaak tot 44 kHz. Ik gebruik
deze opname als voorbeeld omdat vrijwel alles aan de opname mankeert, hij is zacht, er is gekraak van de recorder, er is flink wat ruis en er wordt in gepraat.
Importeer het bestand in Audacity (File
à Open) en selecteer Spectral Frequency Display in plaats van Waveform zodat je het geluid kan ‘zien’. Dit kun je doen bovenin je scherm bij het rood-paarse knopje. De eerste bewerking die ik doe is het selecteren van het beste kanaal van de twee. De opname is immers in twee verschillende kanalen (=stereo) opgenomen. Hierbij kijk en luister ik naar de hoorbaarheid van het geluid en de hoeveelheid ruis. Hoe minder ruis, hoe minder ik hoef te bewerken. In dit specifieke geval kies ik voor het linkerkanaal, omdat deze én minder ruis heeft én een betere kwaliteit van de roep van de Roodkeelpieper.
Het linker kanaal selecteer je door met de muis het gedeelte dat je wilt kopiëren te slepen en zonder de muis los te laten kun je door naar boven te slepen het linker kanaal selecteren. Kopiëer het gedeelte in een nieuwe file (file
à new, gebruik hier dan Sample Rate 44100, Channels mono en Resolution 16-bit). Met name het ‘mono’ is belangrijk. Zo voorkom je dat je opname maar door een kanaal wordt afgespeeld in plaats van twee. Als je twee kanalen selecteert, dan gebruik je natuurlijk wel stereo. Plak nu in de nieuwe file je gekopieerde opname en selecteer weer het Spectral Frequency Display.
Nu ga ik nog gedetailleerder kijken en luisteren naar de opname. Wat hoor ik, wat wil ik niet horen, wat gebeurt er. Ik zie een band van lage ruis (vliegtuig) die eerst zwakker wordt en daarna weer sterker. Dat komt doordat ik aan de gevoeligheid of luidheidsknop van de recorder zit. Dat hoor je weer aan het gekraak en zie je aan de korte verticale lijnen in de opname. Ook zie ik brede diffuse banden tussen 1,8 en 4 seconden, wat typische ruis van de wind is. In dezelfde tijdreeks praten we tegen elkaar en dat zie je aan de relatief lage maar harde verticale pieken. Het geluid van de Roodkeelpieper is niet zo hard, maar die van de ruis wel. Daar moeten we dus iets op verzinnen.
Allereerst selecteer ik het gedeelte wat ik over wil houden, plus wat extra voor en na de opname voor fade-in en fade-out (zie later). Persoonlijk vind ik geluiden van mensen niet fijn in een opname, dus die wil ik niet hebben. Ik concentreer mij even op de twee roepjes op 9,5 en 17,5 seconden. Ik selecteer
de opname tussen 7 en 20 seconden (of eigenlijk verwijder ik de rest). Hiermee heb je meteen al 1 van de belangrijkste dingen gedaan: het wegknippen van het geluid van de aan- en uitknop.
In de opname die ik nu heb, hoor ik regelmatig de kraakjes van het draaien aan de knoppen. Deze wil ik verwijderen en doe ik heel simpel door dat gedeelte te verwijderen. Zoom hiervoor in, selecteer het gedeelte waarin de kraak te horen is en druk op delete. Het gekraak tijdens de roep kun je niet op deze manier verwijderen. Gelukkig is er een soort van gummetje: de pleister. Deze corrigeert deze plekken en laat ze lijken op een spectraal gebied om het gebied wat je ‘gegumd’ hebt. Luister de opname vaak af en luister of je niet per ongeluk een roepje van een vogel in tweeën hebt geknipt.
Bij
deze opname hoor ik nu tussen 2 en 5 seconden het ruisen van mijn jas of iets dergelijks. Dit kun je zo laten, maar je kunt het ook vervangen door iets anders of zelfs helemaal verwijderen. Verwijderen weten jullie nu hoe dat moet, maar soms verwijder je dan juist ook karakteristieke stiltes tussen roepjes. In dit voorbeeld zal ik het vervangen door een ander gedeelte van de opname. Selecteer hiervoor een (ongeveer) even groot gebied zonder kenmerkende geluiden er in en kopieer dat. Selecteer vervolgens het gedeelte dat je weg wilt hebben en plak daaroverheen het zojuist gekopieerde gedeelte. Als ik
deze opname nu terug luister, dan hoor ik een verandering in het vliegtuiggeluid bij de overgang van origineel naar geplakt. Dit is niet erg, dit gaan we nu verhelpen.
Er zijn twee makkelijke manieren om ruis te verwijderen. Meestal gebruik ik ze beide. De eerste is te vinden onder Effects
à Filter and EQ
à Scientific Filters. Hiermee kun je een gedeelte boven (Low Pass) of onder (High Pass) een bepaalde frequentie verwijderen. Hoe meer frequenties je verwijderd, hoe beter je dat zult horen. Het klinkt dan echt alsof er frequenties missen en dat is natuurlijk ook zo. Omdat het vliegtuig-geluid ongeveer tot 600 Hz komt, verwijder ik alles onder de 700 Hz. Audacity zorgt voor een nette overgang tussen frequenties. Nu heb ik een
veel mooiere opname, die vooral veel rustiger is voor de oren. Bovendien kan ik nu de rest van de opname versterken zonder dat de ruis te overheersend wordt (zie later).
De andere manier is het gebruik van de Graphic Equalizer (ook onder Filter and EQ). Gebruik hierbij de 30 banden (hoe meer banden, hoe preciezer je te werk kan gaan) en dan kun je deze banden versterken of afzwakken. Omdat het geluid van de Roodkeelpieper tussen 5 en 7 kHz zit, wil je dat versterken en de ruis tussen 700 en 300 Hz wil je verzwakken. Zorg dat het verschil tussen de schuifjes niet te groot is en dat de overgangen tussen banden gelijkmatig zijn, anders krijg je duidelijke overgangen tussen frequentie-banden. Versterk en verzwak totdat jij denkt dat het een mooie opname is. De hele opname is bij mij wat zacht, dat is ook niet raar want de vogel vloog op minstens 300 meter afstand. Ik selecteer het hele bestand en versterk de opname met een x aantal dB (zie het soort van klokje wat verschijnt als je iets selecteert in de opname). Dit was bij mij
het resultaat.
Dan als laatste om het fijn te maken om naar te luisteren, gebruik ik altijd fade-in en fade-out bij mijn opnames. Dit kan wederom op twee manieren. Linksboven en rechtsboven in je Spectral Frequency Display zie je een zwart-wit vierkantje. Hiermee kun je slepen om een fade te krijgen. De andere manier is dat je het gebied selecteert waarover je wilt faden, via via favorites kun je dan Fade In of Fade Out kiezen.
En als je nu het
origineel en
bewerkt na elkaar luistert, dan merk je het verschil in kwaliteit van de opname. En toch is het relatief simpel.
Bovenstaande post is slechts om te beginnen, er kan altijd wat meer gefine-tuned worden, maar dat is meer voor de gevorderden. Mochten er vragen of opmerkingen zijn, of heb je een andere werkwijze, dan hoor ik dat graag! Ook ik wil graag leren.