Drentse krenten in de pap (26 juni 2005)

Gestart door Pim, juni 29, 2005, 10:45:37 AM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Op de vroege zondagochtend (op 26 juni 2005) werd ik opgepikt vanaf het pleintje voor de plaatselijke kruidenier bij de Almeerse Waterwijk. Het doel van deze ontmoeting was een excursie van de vogel-en natuurwacht Zuid-Flevoland naar Drenthe (en een vleugje Friesland). Wegens het twintigjarig jubileum van deze "vogelwerkgroep"  brengt men maandelijks een bezoek aan één der twaalf provincies. In februari was ik meegegaan naar Zeeland en de overige excursies had ik helaas moeten verzuimen. De opkomst was met acht personen niet hoog te noemen, maar niet de kwantiteit van de deelnemers is doorslaggevend voor een geslaagde dag. Vanaf het stadslandgoed De Kemphaan te Almere ging de excursie officieel van start. Er werd ons een behouden vaart toegeroepen door een koekoek vanuit het bosgebied ter plaatse.

Er stonden drie "targets" op de excursielijst van vandaag, namelijk:
-   Het Fochteloërveen (Drenthe/Friesland)
-   Diependal (Drenthe)
-   Bargerveen (Drenthe).

Na anderhalf uur rijden kwamen we aan bij de parkeerplaats van het Fochteloërveen (natuurmonumenten). Deze plek is makkelijk te bereiken vanaf Appelscha. We werden welkom geheten met een klassiek werk van Beethoven, verkondigd door een fraaie heer geelgors. Toch al een leuke dagsoort want in Flevoland is de geelgors geen alledaagse vogel.

Het Focteloërveen is eigenlijk een natuurlijk museum, hier ligt één van de laatste (nog levende) hoogveenreservaten van Nederland. Het grootste deel bestaat uit veengronden, maar ook een deel heide, dennenbossen en vennetjes. Het gebied verwierf faam onder vogelaars door een eerste broedpaar kraanvogel in 2001, dat was een half millennium niet voorgekomen in Nederland. De trompettervogel broedt hier nu jaarlijks en in 2005 zelfs met twee paartjes.

Vanaf de parkeerplaats kom je voornamelijk door dennenbos, hier hoorden we o.a. roepende zwarte mezen, goudhaantjes en boomklevers. De laatste soort heeft een voorkeur voor loofbos. Na een korte wandeling kwamen we aan bij één van de fraaiste vogelkijkhutten van Nederland, de uitkijktoren Ravenswoud (zie: www.vogelkijkhut.nl). Op deze constructie hebben vast een aantal architecten driftig zitten broeden, helaas dat ze het functionele aspect een beetje uit het oog zijn verloren. Doordat je met je telescoop net op de rand van een glasplaat kijkt is je beeld niet geheel scherp. Volgende keer dus een snijbrander meenemen. Het uitzicht is (om maar in stereotypes te spreken) "adembenemend".

Een geelgors, een algemene soort in het Oosten des land, zat weer op een opvallende zangpost. Zijn liedje doet denken aan de vijfde symfonie van Beethoven, maar dan wel een aangepaste coverversie. Waarschijnlijk was de geelgors er eerder dan Beethoven, dus als we kijken wie de copyrightrechten schendt zal de geelgors waarschijnlijk vrijgepleit worden. Een blauwborst zong ook ergens voor de hut. Twee boomvalken vlogen boven de uitkijktoren en maakten een scherp "kit-tsjik" geluid (omschrijving: ANWB vogelgids). Deze roep is één van de roepjes die ik het minst hoor bij deze "libellenkillers". De boomvalk is binnen dit gebied erg in zijn sas, er is namelijk een overvloed aan voedsel. In de verte jaagden twee boomvalken boven een plas.

Naast de uitkijktoren waren witte kwikstaarten druk in de weer voedsel aan het aanslepen voor hun jongen. Zeer ver weg zat een vrouwtje bruine kiekendief op een heuvel, een mannetje roodborsttapuit liet zich kortstondig bekijken. Op de terugweg naar de parkeerplaats hoorden we een goudvink uit volle borst zingen, we zagen het felgekleurde mannetje bovenin een den zitten. Een vriendelijke boswachter van natuurmonumenten gaf ons nog tips waar de kraanvogels mogelijkerwijs te vinden waren (meestal foeragerend op de akkers rondom het gebied). Hij vertelde tevens dat de afgelegen uitkijktoren veel last had van baldadige hanggroepjongeren. De toren is zeer brandgevoelig en functioneert bij brand als een reusachtige schoorsteen.

Op de akkers rondom het Focteloërveen helaas geen foeragerende kraanvogels. Langs de weg van Appelscha naar Veenhuizen is een tweede vogelkijkhut, meer het klassieke boetjestype (zie: www.vogelkijkhut.nl). In de linkerhoek van de plas zwommen twee geoorde futen (ik was ongeduldig en zag er slechts eentje). Vanuit de kijkhut waren vier geoorde futen te zien in de rechterhoek van de plas. Deze fraaie fuut is in zomerkleed zeer goed herkenbaar aan zijn gele oorpluimen. Het oog (althans de iris ervan) is fel rood van kleur. Net als de gewone fuut draagt de geoorde fuut zijn jongen op de rug. De geoorde fuut is bezig met een sterke opmars in Nederland. De aantallen fluctueren, maar een stijgende lijn van het aantal broedparen lijkt langzaam vaste grond onder de voeten te krijgen. Twee dodaarzen gilden vanuit de dichte begroeiing. Drie wulpen vlogen luid jodelend over.

Na een koffiepauze in het voormalige turfstekerdorp Appelscha vertrokken we naar de volgende plek op onze route. Op de meest omslachtige manier kwamen we toch prima aan bij het vogelreservaat Diependal. (Het Drentse landschap).

"Diependal bestaat uit het vloeimeer van de voormalige aardappelmeelfabriek Oranje en een achttal vloeivelden. Het vloeimeer is een bedijkte laagte waarin vroeger proceswater uit de fabriek werd gepompt. Het functioneerde als bergingsbassin, waaruit het vervuilde water ter zuivering naar het vloeiveldencomplex kon uitstromen. Van dit voedselrijke afvalwater leefden miljoenen kleine waterdiertjes, die op hun beurt weer als voedsel dienden voor grote aantallen watervogels. Via een stelsel van bezinkingsvakken stroomde het water uiteindelijk deels gezuiverd af op het oppervlaktewater in het Oranjekanaal. Door de steeds wisselende waterstanden en de voedselrijkdom vormde het gebied een aantrekkelijk biotoop voor steltlopers en watervogels. De voedselrijkdom van het water is sinds de sluiting van de aardappelmeelfabriek in 1980 geleidelijk afgenomen. De wisselende waterstanden worden dankzij een door windmolens gestuurde watercirculatie door de vakken in stand gehouden. Er zijn veranderingen in aantallen van de verschillende bezoekende vogelsoorten opgetreden. Veel soorten steltlopers die het moesten hebben van de voedselrijkdom van het gebied, nemen in aantal af. Maar doordat het water schoner en helderder wordt, nemen de viseters onder de vogels juist weer in aantal toe. Aalscholvers bezoeken het gebied tegenwoordig dagelijks. Alle Nederlandse futensoorten, inclusief de zeldzame Roodhalsfuut, brengen hier nu hun jongen groot. Zelfs Visarenden worden geregeld waargenomen".
(Bron: www.natuurkaart.nl).

De vogelkijkhut is hier wederom een sterk staaltje originaliteit  Je bereikt de uitkijkpost via een ondergrondse gang van ruim 160 meter en een trap. Claustrofobische vogelaars kunnen beter thuisblijven want de gang is geheel afgesloten van de buitenwereld, er zijn echter wel een aantal luchtroosters. Het is voor deze doelgroep wel de moeite waard om therapeutisch van hun angst af te komen, er valt namelijk veel te zien vanuit de vogelkijkhut (zie: www.vogelkijkhut.nl).

Dit is één van de schaarse plekken waar de roodhalsfuut tot broeden komt. Deze fraaie vogelsoort (vooral in zomerkleed) staat op de rode lijst van de Nederlandse broedvogels als "gevoelig". De soort broedt jaarlijks met ongeveer tien paar in Drenthe, incidenteel op andere plekken. Vanuit de vogelkijkhut was een paar roodhalsfuut met een redelijk groot jong te zien. Ik zag ook nog twee solitaire exemplaren. Er werden er vandaag zes geteld, maar er zitten op deze plek zeker twaalf exemplaren, dus ongeveer de helft van het totale aantal broedparen. Hopelijk zal de soort zich langzaam uitbreiden over het hele land. De hals van de roodhalsfuut heeft een prachtige roodbruine kleur, de wangen zijn lichtgrijs van kleur en de vogel heeft een zwarte kruin. De snavel is zwart van kleur met een gele basis. De roodhalsfuut in winterkleed is algemener in Nederland, met name langs de kust (o.a. Zuidpier IJmuiden).

Op de plasjes bewonderden we ook nog een adult zomerkleed geoorde fuut en enkele dodaars. Bruine kiekendieven vlogen boven het riet en een eenzaam mannetje kemphaan stond op een drooggevallen deel van de plas. De hut is niet echt gebouwd voor een invasie van Flevolandse vogelaars, de oppervlakte (en de kijkgaten) zijn aan de kleine kant. Een kokmeeuwenkolonie was na jaren van afwezigheid weer aanwezig op deze plek. Diependal is een oase voor vogels in de omliggende dorre landbouwwoestijn.

De derde plek, het Bargerveen (Staatsbosbeheer), stond al erg lang op mijn verlanglijst om eens te bezoeken. Het is een uithoek van Nederland tegen de Duitse grens aangeplakt en met het openbaar vervoer een flinke reis. Het Bargerveen is wederom een hoogveenreservaat, waarvan er in Nederland nog maar zeer weinig te vinden zijn. In de afgegraven delen zijn plassen ontstaan. Het gebied kent behalve karakteristieke vogels ook een zeer bijzondere flora (o.a. twee soorten zonnedauw).

Bij aankomst had ik het idee opgevat dat de waarnemer van de eerste grauwe klauwier in het gebied een gratis patat van de excursieleidster kreeg. Zelf was ik hierop zo gefixeerd dat ik de grauwe klauwier voorbijliep en een ander er met de hoofdprijs vandoor ging. We waren aan het luisteren naar de rauwe roep van de wielewaal (afgewisseld met de beroemde dideljoroep) en op dezelfde plek werd het mannetje grauwe klauwier "ontmaskerd". De vogel liet zich fraai bekijken. In het gebied zitten enkele tientallen broedparen van deze klauwierensoort. Later zag ik een vrouwelijk exemplaar die waarschijnlijk van een uitkijkpost wegvloog. Een derde mannetje maakte het trio grauwe klauwieren voor vandaag compleet. Een mannetje gekraagde roodstaart was ook een dagsoort, hij zat te zingen in een boom. Twee juveniele wielewalen waren voortdurend aan het roepen (het gaaiachtige geluid). Later keek ik uit over het open veld en vloog er een adulte man wielewaal door mijn beeld. Dat zijn van die schaarse momenten. Tijdens de natuurwandelroute van drie kilometer hoorden we zeker vijf exemplaren wielewaal.

Oeverzwaluwen foerageerden boven het gebied en bij de parkeerplaats zagen we een broedplaats in een steile zandwand. Op een veenplasje foerageerden twee bosruiters. Eerst moest ik aan witgatjes denken, maar bij het opvliegen was dit niet aannemelijk. De vogel kwam dichtbij en was goed op de foto te zetten. Met de ANWB gids in de hand alle details langsgegaan, een bosruiter lijkt me de juiste determinatie. Het Bargerveen in ruim twee uur rondwandelen is natuurlijk veel te kort, het is zeker een gebied waar je een hele dag stapvoets kunt ronddwalen. Neem wel de vele opdringerige insecten voor lief.

In het Drentse gehucht Zwartemeer bezochten we een snackgelegenheid waarbij de patat vegetarisch toch wel een unieke vinding was. Men neme een bak patat en gooien hier bovenop gebakken uien, sperziebonen, broccoli, rode saus en enkele klodders mayonaise. Na een lange dag vogelen keerden we huiswaarts, onderweg zagen we nabij "De Wijk"  en "Staphorst" ooievaars op hun kunstnest zitten. Het was een leuke dag vogelen in een goede sfeer, met dank aan de excursieleidster Nicolette.



met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

hiskodevries

Pim,
Wanneer kunnen we het eerste gebundelde exemplaar in druk ontvangen ?
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

Pim

Niet, laat mij maar lekker zwammen...... ;)  
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

Marianne

groet,
Marianne Cramer