Waterspitsmuis aantonen met vallenonderzoek... nav vangst Reeuwijkse plassen

Gestart door Rene Janssen, oktober 12, 2011, 09:28:34 AM

Vorige topic - Volgende topic

Rene Janssen

Dag allemaal!

Tot mijn vreugde zag ik vandaag dat Bram Rijksen gisteren een waterspitsmuis in de Reeuwijkse plassen had gevangen. In 2003 of 2004 heeft de Veldwerkgroep in één sessie en met 3 of 4 dagen prebaiten en 3 dagen vangen met 300 vallen geen waterspitsmuis aangetroffen.

Ik vind het toch altijd weer verwonderlijk dat waterspitsmuis zo moeilijk te vangen blijkt te zijn. Lage dichtheden maakt de kans van vangen natuurlijk laag, maar toch blijken ze best een groot gebied te beslaan...

Edit: Aan de hand van de post heb ik op 14 oktober 2011 om 18:30 een poll toegegoed. Aan iedereen de vraag deze in te vullen, lijkt mij leuk!


René
René Janssen

maurice.lahaye

Ha Rene,

3 Dagen vangen? Zonde van de tijd, 2 dagen had volstaan. 300 vallen? Hoeveel per vangplek? Ik neem aan 2, dus 20 per locatie, maakt 15 vanglocaties. Mwah, relatief kleine steekproef. En stonden de vallen wel goed: echt nat (bijna in het water)? En dan blijft het nog steeds een hele lastige soort vanwege de dichtheden. Overigens kan de soort ook teruggekomen zijn na lange afwezigheid. Zie bijvoorbeeld de vangsten in de Biesbosch eind jaren negentig. Jarenlang bijna niet gevangen en daarna 'massaal' aanwezig. Kortom, mooie soort om extra onderzoek aan te doen!

Groet,
Maurice

2015 is het jaar van de das! www.zoogdiervanhetjaar.nl

eco-logisch

Hoi,
Ik heb het idee dat de waterspitsmuis de laatste jaren behoorlijk toeneemt in deze regio. Vorig jaar is hij massaal gevangen in de Nieuwkoopse plassen (natuurmonumenten), en komen er ook opeens waarnemingen uit de Zuidplaspolder. Langs de IJssel en in de Krimpenerwaard was hij ook al bekend. 
Met drie vangnachten heb ik meerdere keren de laatste vangnacht nog de eerste waterspitsmuis gevangen, het lijkt mij dus echt wel zinvol! Vooral omdat hij vaak in erg kleine dichtheden voorkomt. Door de intensiteit te vergroten, vergroot je dan ook de vangkans als hij er zit. Alleen vang je hem echt niet altijd als hij er zit. Bij een vergelijkingsonderzoek met de lokbuismethode vonden we de waterspitsmuis op plekken waar hij niet was gevangen, maar helaas ook weer andersom...

Ik denk wel dat het belangrijker is om meer locaties te bemonsteren dan meer vangnachten.

Groeten,
Daniel

Daniël Peereboom

martenboonstra

Hallo forumleden,

Het is een ultieme sport om deze spitsmuizen voor de lens te krijgen. Ze schrikken van elk geluidje, beweging of trilling. Mocht je ze wel zien, dan ben je standaard te laat...is helaas mijn ervaring...

Vraag;

Heb eens een sappige en verse Royal Gala vlakbij een opening van nest (als je dit zo kunt noemen) bij een spitsmuizenkolonie neergelegd. Dit vinden ze helaas niet zo lekker.......wat vinden ze wel onweerstaanbaar?

M.vr.gr.


Marten

Herman Bouman

Citaat van: maurice.lahaye op oktober 12, 2011, 18:42:54 PM
Ha Rene,

3 Dagen vangen? Zonde van de tijd, 2 dagen had volstaan. 300 vallen? Hoeveel per vangplek? Ik neem aan 2, dus 20 per locatie, maakt 15 vanglocaties. Mwah, relatief kleine steekproef. En stonden de vallen wel goed: echt nat (bijna in het water)? En dan blijft het nog steeds een hele lastige soort vanwege de dichtheden. Overigens kan de soort ook teruggekomen zijn na lange afwezigheid. Zie bijvoorbeeld de vangsten in de Biesbosch eind jaren negentig. Jarenlang bijna niet gevangen en daarna 'massaal' aanwezig. Kortom, mooie soort om extra onderzoek aan te doen!
Misschien kan Bram aangeven of de vallen ook echt in het natte deel staan? Betreft een kleine steekproef en dichtheden, moet je dan meer raaien aaneengesloten plaatsen? De onderlinge afstand van de vallen verkleinen? Duur prebaiten verlengen? Gebruikt de soort een groter foerageergebied dan bekend is en blijft hij langer op een locatie foerageren? De kans van het 'missen' wordt dan groter lijkt me.

whmvb

Hallo,

leuk om zo eens te horen wat ieders ervaring is met deze fraaie spitsmuis. Zelf doe ik sinds 2,5 jaar onderzoek aan de soort in De Onlanden (noord-Drenthe en aansluitend deel van Groningen). Hier ving ik vorig jaar geen enkele wsm, maar dit jaar had ik er (op andere locaties, maar in dezelfde biotoop) 19, vooral rond het Leekstermeer. In 1 raai met 10x2 vallen op een lengte van zo'n 100 m langs een (tijdelijk droge) sloot ving ik zelfs 7 verschillende individuen, die zich deels meerdere keren lieten vangen.
Mijn indruk is (maar die is nog erg voorlopig) dat de soort erg 'patchy' voorkomt, ook in geschikte biotopen, maar daar dan vrij makkelijk te vangen is. Het verschil in vangst tussen vorig en dit jaar suggereert ook dat de aantallen nogal sterk kunnen fluctueren, maar hier moet ik een slag om de arm houden omdat andere factoren (herinrichting van het gebied) ook een rol gespeeld kunnen hebben bij dit resultaat.
Overigens heb ik me verbaasd over het filmpje dat te zien is op de site van NM (zie link in de reactie van Daniel). Ik herken de biotoop daar helemaal niet als wsm omgeving. Bij mij is het beest alleen te vinden in ruige vegetatie. Hoe is dat bij jullie?

Wim
Wim van Boekel

maurice.lahaye

Interessante waarnemingen en opmerkingen. Het lijkt mij sterk dat de aantallen (van waterspitsmuis) jaarlijks heel sterk kunnen fluctueren. Het zijn spitsmuizen en die krijgen, voor zover ik weet, pas in het volgende, tweede levensjaar jongen. Een 'explosie' van de populatie zal dus niet of nauwelijks optreden? Het patchy voorkomen vind ik wel een mooie omschrijving voor deze soort. Misschien moet je gewoon mazzel hebben?

O ja, @marten, dat spitsmuizen geen royal gala's eten verbaasd mij niet: het zijn vleeseters. Als carnivoor zou ik zo'n appeltje ook negeren. Probeer het eens met kattenvoer (vissmaak) of met meelwormen (wel doorknippen, anders kruipen ze weg).

Maurice
2015 is het jaar van de das! www.zoogdiervanhetjaar.nl

Rene Janssen

#7
Citaat van: maurice.lahaye op oktober 13, 2011, 18:31:21 PM
Of met meelwormen (wel doorknippen, anders kruipen ze weg).
Invriezen werkt ook goed :)

De mening van Maurice dat langer vangen/langer prebaiten geen zin heeft... ik weet het niet. Daniël is laat weer de andere kant zien... Zou leuk zijn om hier eens poll over te maken...  ik ga dat direct doen!

Edit: Poll gemaakt! Aan iedereen de uitnodiging te stemmen!

René


René Janssen

martenboonstra

Hallo Maurice,

...dus geen appetje van de Albert Heijn voor de dorst... ik heb er even om gelachen (en mijn vrienden ook..) :duim:
Als amateur probeer je uitsluitend proef- en diervriendelijk een spitsmuis voor de camera te vangen...

Wat wel van een andere keer van een Royal Gala is overgebleven tref je bijgaand aan. Uiteraard een andere muis en zal niet
vragen welke...... :)

Ik zal het advies morgen eens opvolgen en hopelijk levert dat mooie beelden op.

Met vriendelijke groet,



Marten

Rob Koelman

,,De mening van Maurice dat langer vangen/langer prebaiten geen zin heeft...''

Twee stagiaires bij de Zoogdiervereniging hebben aangetoond dat langer prebaiten bij de waterspitsmuis wel degelijk tot significant betere vangstresultaten leidt.

Hierover zal nog een artikel verschijnen in Zoogdier.

Rob Koelman
Zoogdiervereniging


Met vriendelijke groet, Rob

mschil

Ik ben geen waterspits-deskundige maar ik bedacht me het volgende:
vangkans = vangkans per dier x aantal aanwezige dieren

In optimaal habitat (veel voedsel en schuilgelegenheid) zal de vangkans per dier laag zijn: er is tenslotte veel voedsel aanwezig, het extra aangeboden voedsel in de val zal niet 'snel' dieren aantrekken. Daar staat tegenover dat er veel dieren (kunnen) zijn.
In suboptimaal habitat maakt het extra aangeboden voedsel wel veel uit, hogere vangkans per dier, maar daar staat tegenover dat er weinig dieren zijn.

Lang pre-baiten vergroot de kans dat dieren het extra aangeboden voedsel ook gebruiken. Dat zal met name in optimaal habitat dan een verschil maken. In suboptimaal habitat zal dat verschil kleiner zijn.

Zomaar een gedachte.

Ik ben erg benieuwd naar dat artikel Rob!!!

Het aantal vallen (in duplo) is volgens mij sterk afhankelijk van het doel: aantonen aanwezigheid wsm in een -groot- gebied of aantonen aanwezigheid in een specifiek -klein- gebied. In het laatste geval zou je kunnen redeneren dat voor pakweg 300 meter oever, 100 mter bemonstern voldoende zou kunnen zijn.
Voor aantonen in een goot gebied ligt dat heel anders.

Overgins is in de Reuwijkse plassen in 2007 ook de wsm gevangen.

Mvg,
Marcel Schillemans

Rene Janssen

Dag Marcel,

Je formule gaat volgens mij maar deels op, want sommige dieren zijn ook eerder te vangen, waarschijnlijk doordat ze gewoon nieuwsgieriger zijn/ minder angstig. Ik kan anders niet verklaren waardoor het komt dat er meer dieren pas later worden gevangen... Of het met ontdekken te maken heeft? Volgens mij is het gewoon koudwatervrees voor nieuwe dingen...

Verneem graag jullie gedachten hierover!


René
René Janssen

Douwe van der Ploeg

De NJN had dit weekend een kamp in de Weerribben, met als doelsoort waterspitsmuis. Vanaf woensdag is er geprebate, vallen vrijdagmiddag op scherp gezet. De eerste waterspits is vrijdagnacht gevangen, waarna er op die locatie nog twee keer een dier is gevangen. Zondagavond is er op een tweede locatie ook een dier gevangen, met een dood dier gevonden op een derde locatie op dinsdagavond.
Douwe van der Ploeg

whmvb

Hoi Douwe,

leuk dat je ons laat delen in de uitkomsten van het onderzoekje. Wel jammer dat je niet wat meer info geeft, zodat we de uitkomsten op waarde kunnen schatten. Bijvoorbeeld: hoeveel raaien en vallen?; dubbel?; hoe groot gebied?; hoeveel andere vangsten? enzovoort. Al deze zaken spelen mee bij het beoordelen.
En die dode wsm, zat die in de val of lag het er (toevallig) in de buurt? Niet helemaal duidelijk voor mij.

Wim
Wim van Boekel

Douwe van der Ploeg

We gebruikten 8 raaien van 10 dubbele vallen per stuk, op verschillende gebieden in de Weerribben. Andere vangsten verschilden per raai, maar waren redelijk: voornamelijk rosse woel, veld en bosspits, maar ook dwergspits, aard, dwerg, bosmuis en zelfs enkele woelratten en twee wezels. Al mijn waarnemingen zijn natuurlijk hier ingevoerd, en de totale waarnemingen van het kamp zijn doorgegeven aan de zoogdierenvereniging.
Douwe van der Ploeg

whmvb

Op een totaal van 8 raaien met 10 dubbele vallen vind ik twee locaties waar je wsm vindt niet veel. Zeker niet in zo'n waterrijke omgeving.

Je resultaten roepen nog meer vragen bij mij op. Ik stel ze maar gewoon (niet als kritiek, maar omdat ik zelf ook met de wsm bezig ben en het interessant vind om te zien wat de ervaringen van anderen zijn) Ik hoop dat je er antwoord op hebt.

Begrijp ik goed dat je in ieder geval tot dinsdagavond (4 nachten) of nog langer door gegaan bent met controleren? Zo ja, leverde die extra lange vangperiode informatie op die je anders niet gehad had?

Waren die wsm die je op dezelfde locatie ving verschillende dieren of dezelfde nogmaals?

Je schrijft dat het onderzoekje speciaal gericht was op wsm (doelsoort), maar ik zie dat je ook vallen in bosrijke omgeving hebt gezet. Heb je ervaring met vangsten van wsm in dit soort biotoop?

En kun je de resultaten van dit onderzoekje vergelijken met onderzoeken in de Weerribben uit voorgaande jaren of door anderen uitgevoerde onderzoeken?

Wim
Wim van Boekel

Douwe van der Ploeg

Aangezien ik niet degene was die de vallen heeft uitgezet, of heeft bepaald waar, kan ik op een aantal van deze vragen helaas geen antwoord geven. Wel weet ik dat er is gekozen voor locaties waar de soort nog niet bekend was, in plaats van te proberen om eerdere vangsten te herhalen.
Douwe van der Ploeg

eco-logisch

Zoals Maurice zegt moet je misschien ook gewoon mazzel hebben. Uiteraard probeer je die factor wel zo veel mogelijk uit te schakelen door langer onderzoek en meer locaties, maar je bent toch vaak in tijd en ruimte beperkt (althans wij wel). Ik denk dat iedereen hier wel het liefst op zo veel mogelijk locaties en zo lang mogelijk de vallen neerzet. Aan de andere kant haal ik de vallen ook het liefst zo snel mogelijk weer uit het veld ivm diefstal en vernieling.

Ik probeer ook vaak meerdere methodes te combineren. Bijvoorbeeld variëren met lokvoer, plaatsing van de vallen, lokbuizen en zelfs reptielenplaten in de oever. Misschien heeft net dat ene individu bij je vallen koudwatervrees voor meelwormen, maar wil hij best even voor je poepen in een lokbuis... ;-)
Of deze manier zinvol is weet ik niet. Het aantal waarnemingen van waterspitsmuizen is bij ons nog te laag om er iets zinnigs over te zeggen.
Een goede inventarisatieleidraad zou erg welkom zijn denk ik!

Daniël


Daniël Peereboom

whmvb

Hoi Daniël en anderen,

het beeld wat ik krijg uit de diverse reacties is dat er eigenlijk weinig lijn zit in het onderzoek aan de wsm in NL. Het zou inderdaad goed zijn om een leidraad op te stellen voor dit beest. Maar ook zou het goed zijn om eens op een wat formelere wijze ervaringen uit te wisselen met elkaar. De Zoogdiervereniging zou hierin een coördinerende/organiserende rol kunnen (moeten?) hebben. Daarnaast lijkt het me dat de Zoogdiervereniging in hun database een hoop informatie heeft over de biotoop waar de wsm gevonden wordt, de vangstmethode, het lokvoer, tijd van het jaar, enz. Het zou ook mooi zijn als die info geanalyseerd wordt en ter beschikking komt van de mensen 'in het veld', bijv. in de vorm van zo'n leidraad. Wellicht scheelt dat alles in de toekomst een hoop trial and error werk.


Groeten,

Wim
Wim van Boekel

Arthur

Deze waarneming komt na 3 dagen prebaiten en in de ochtend na de vierde vangnacht. Was in niet superoptimaal habitat, maar zat er dus toch. In dit soort habitats loont het dus de moeite om langer door te vangen. Met korter vangen zou de conclusie geweest zijn dat er in deze polder geen waterspits voorkomt, en nu dus wel. Maakt een wereld van verschil.

http://waarneming.nl/waarneming/view/53110637
Groeten, Arthur

Kees van Bochove

Na aanleiding van de suggestie dat het geen zin heeft om in bosjes te vangen: ik denk dat natte broekbossen prima habitat zijn van waterspitsmuizen. In het groene hart (krimpenerwaard) komen ze bijvoorbeeld veel voor in de boezems.

En ook deze vangst vorig jaar:http://waarneming.nl/waarneming/view/50847558
Deze waarneming heb ik gedaan tijdens een muizenvang weekend van de JNM- jongeren in de natuur. Het kamp was gericht op veldspitsmuizen maar twee raaien had ik langs beken uitgezet gericht op waterspitsmuis. Één raai had ik uitgezet in een open veld, natuur ontwikkelingsgebied en één raai in een nat berken/ elzen broekbos, net voor de beek uitmondde in een kanaal (de stroomsnelheid was vanwege de enorme regenval erg hoog). Beide raaien bestonden uit 2 maal 10 vallen. De vallen heb ik na 5 dagen prebaiten op scherp gezet.
Dezelfde avond zaten er twee waterspitsen in. Daarna het hele weekend geen waterpits meer gevangen. Daar moet ik bij vermelden dat de vallen die in het open veld stonden allen onder water gelopen waren omdat door de enorme regenval het water 10 cm hoger was komen te staan...
Waarom je op een avond over afstand van 10 meter twee waterspitsen vangt en het hele weekend daarna niets meer...?

Een ander voorbeeld van hoe moeilijk het kan zijn om waterspits te vangen: in de buurt van Kockengen heb ik in het najaar met 8 raaien, 3 dagen prebaiten, geen waterspitsmuizen gevangen. In het voorjaar met 6 raaien is er wel een waterspits gevangen... Muizen blijven muizen: ik denk dat twee keer vangen in het zelfde gebied in op een volgende jaren meer zin heeft dan over 1 heel lange periode vangen.
groeten, Kees van Bochove
Waarnemingen: http://waarneming.nl/user/view/8118

whmvb

Hoi Kees,

volgens mij heeft niemand gesuggereerd dat het geen zin heeft om vallen voor wsm in bossen te zetten. Alleen is hier, voor zover ik weet, niet veel over bekend en is het de vraag wat de bepalende omstandigheden zijn in het geval van aanwezigheid van wsm in bos: voedsel, water, minder concurrentie, of toeval? En is het altijd boshabitat, of juist een andere habitat in een boscontext? Ook in het geval dat jij aanhaalt zou je kunnen zeggen dat de gevangen exemplaren afkomstig zijn uit het gebied langs de bosrand (als het vlaggetje op de goede plek op de kaart staat tenminste) ipv uit het bos zelf. Het zou zeer de moeite lonen om dit aspect van de wsm habitat voorkeur eens goed te bekijken.
Overigens heb ik ook de ervaring dat je soms op een plek 1 wsm vangt en het jaar daarop niet meer. Zou het kunnen zijn dat het gaat om zwervende dieren, op zoek naar geschikte habitat? Hoe zit dat bij spitsmuissoorten? Vertonen die dit soort uitzwermgedrag? En zo ja, hoe ver gaan ze dan? Ik heb geen idee of dat al eens bekeken is door iemand.

Wim
Wim van Boekel

Rene Janssen

Citaat van: whmvb op oktober 25, 2011, 12:53:26 PM
Hoi Kees,

volgens mij heeft niemand gesuggereerd dat het geen zin heeft om vallen voor wsm in bossen te zetten. Alleen is hier, voor zover ik weet, niet veel over bekend ... (knip)
Ken je klassiekers, zou ik bijna zeggen! Maurice la Haye en Alexandra Haan hebben hierover meerdere artikels geschreven in Zoogdier en een zeer goed VZZ-rapport over het onderzoek in de Wieden en Weeribben in (1998??).


Daaruit blijkt dat broekbos zeker goed is voor waterspitsmuis!



René
René Janssen

whmvb

Aha,

die klassiekers kende ik inderdaad nog niet. Ik zal eens proberen ze te pakken te krijgen.

Dank voor de tip, René.

Wim van Boekel