Triple naar Jan van den Boschpad!

Gestart door Pim, april 27, 2005, 10:15:20 AM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Zondag 24 april stapte ik in de namiddag op de fiets naar het Jan van den Boschpad. Natuurlijk nam ik de Oostvaardersdijk dat nu nog het domein is van fietsers, wandelaars,  skeelerrijders en enkele ongehoorzame motorrijders. Daarentegen waren de rietvelden het domein van krijsende rietzangers, rattelende snorren en schreeuwende fazanten. Enkele boerenzwaluwen waren op insectenjacht.

Na vele trapperwentelingen kwam ik aan bij het zuidelijke deel van de Oostvaardersplassen (Staatsbosbeheer). Het zicht was prima en de natuur trakteerde een ieder op een helder blauwe lucht. Vanuit het Fluitbos kwamen twee koekoeken aangevlogen. Blijkbaar vonden ze elkaar wel leuk want ze landen in dezelfde struik. Eén exemplaar was geheel bruin (bruine fase), een minder algemene variëteit bij vrouwtjes. Een roerdomp hoempte, een fascinerend geluid dat in deze tijd veelvuldig is te horen.

"Hoe produceert de vogel dat geluid eigenlijk? Allereerst haalt hij een paar keer diep adem. Hij pomp daarmee lucht in zijn keelzak. Aan de buitenkant is vervolgens goed te zien dat de omvang van deze keelzak flink toeneemt. Vervolgens zakt de vogel wat door de poten, zet zijn kopveren op, trekt de hals in en richt de snavel naar beneden. E.e.a. is wat te vergelijken met het aannemen van een dreighouding.
Vervolgens begint de Roerdomp met zijn overbekende "HOEMP"-geluid. Daarbij wordt met kracht de lucht uit de keelzak geperst. Overigens gebeurt dat met de snavel dicht waarbij de keelzak kennelijk als klankkast fungeert. De lage tonen die de Roerdomp produceert zijn uitermate geschikt voor het gebied waar de vogel gewoonlijk verblijft. Hoge tonen dragen in rietlanden niet ver, het lage geluid van de Roerdomp, als al eerder gezegd, wel.
Na vier of vijf keer "gehoempd" te hebben, is de keelzak leeg en moet deze opnieuw gevuld worden. Dat gebeurt niet meteen. De vogel wacht enige minuten, alsof hij eerst weer op adem moet komen. Dan begint het hele ritueel opnieuw".  (Bron: http://www.ivnvechtplassen.org).

Het geluid klinkt soms van kilometers ver en soms ook dichterbij, het zal zeker om twee verschillende exemplaren gaan, maar in het gebied komen zeker meer roerdompen tot broeden. Met een beetje geluk kun je ze over het riet zien vliegen, maar dit komt weinig voor. Een mannetje blauwborst zong vanuit een rietstengel uit volle borst, de laatste week hoor ik ze opvallend minder. Toen ze net waren gearriveerd uit het zuiden hoorde je op een fietstocht zeker meerdere exemplaren. Vanuit een ruigte naast het Fluitbos klonk een sprinkhaanzanger. Een man roodborsttapuit zat ook op een opvallende plek zijn lied ten gehore te brengen.

Op de centrale uitkijkheuvel stonden al diverse vogelaars de omgeving af te turen. Er waren namelijk een uur geleden een club morinelplevieren gezien, maar deze waren verder het gebied ingevlogen. Er bleef nog genoeg te genieten over: een achttal groenpootruiters, zes zomertalingen (één vrouwtje), een tweetal/paartje bontbekplevieren en enkele watersnippen. Een zestal regenwulpen vlogen over, deze zijn kleiner dan de gewone wulp, maar vooral hun geluid is onmiskenbaar en prettig om te horen (vooral die toegift van een langgerekte triller). De snavel is ook alleen aan het uiteinde gebogen in tegenstelling tot de gewone wulp.

Op het gras aan de overkant van het water foerageerden witte én gele kwikstaarten. Er zaten mijn inziens geen spannende ondersoorten tussen. Een viertal lepelaars foerageerden op hun karakteristieke wijze. Vanuit de richting van het Markermeer en de Lepelaarplassen kwamen tegen de avond steeds individuele of kleine groepjes lepelaars teruggevlogen. Zij gingen naar de broedkolonie in de Lepelaarplassen. Van een vogelaar hoorde ik dat tijdens een telling per vliegtuigje al zeker zeventig nesten zijn geteld en dat is hoopgevend te noemen. In totaal telde ik 22 overvliegende lepelaars.

Op de vlakte zaten, lagen en liepen diverse vossen, ditmaal vier in totaal. De ganzen laten een vos heel dichtbij komen voordat ze echt in paniek raken. De bruine kiekendieven zijn toch ook wel een stokpaardje van dit gebeid te noemen. Ik telde minimaal tien (mannetjes en vrouwtjes) exemplaren, maar het zijn er in het gebied nog veel meer. Ze zijn met het juiste zonlicht prachtig van kleur. De grote zilverreiger was over de volle breedte van het gebied met negen exemplaren vertegenwoordigd. Een koekoek zong vanuit het Fluitbos.

Op de terugweg zag ik twee reeën foerageren op een weiland, langzamerhand word hun leefgebied helemaal ingenomen door lelijke bouwwerken van glas (kassen). Met de wind stevig in de rug vloog ik terug richting Lepelaarplassen. Op het Trekvogelgraslandje liep net een vos richting een paartje ganzen met ruim dertig pullen. De vos was niet blij met mijn aanwezigheid en sloop weer richting riet. Hier kwam ook net een ree om de hoek kijken. Een koekoek was langdradig.

Achter het riet van een slootje trok een ijsvogel alarmerend voorbij, toch frustrerend om niet even een glimp van deze schoonheid op te vangen. Met een zingende nachtegaal beïndigde ik deze fietstocht.

Maandag 25 april kon ik het gewoonweg niet laten om mijn fietstocht van gisteren te herhalen. Elke dag is namelijk anders in dit gebied. Op de uitkijkheuvel stonden enkele vogelaars. Hoewel ik zelf mijn handen niet in onschuld was, wil ik toch kwijt dat dit hier soms rare exemplaren tussen zitten (deze avond viel dat reuze mee).

Een(te) veel gezien exemplaar is de arrogante vogelaar die het genieten van de natuur allang uit het oog is verloren en het liefst alleen in contact treed met lotgenoten die voor een roerdomp hun neus niet ophalen of het moet een Noordamerikaanse zijn. Zij staan erom bekend hun kennis niet te willen delen met andere beginnende vogelaars. Ze zijn ook erg achterdochtig  bij zeldzame waarnemingen die zij niet zelf hebben gedaan (Het leefgebied van enkele van deze exemplaren is rondom het Amsterdams Vogelnet).

Een ander exemplaar is de contactgestoorde vogelaar. Deze soort is aan een opmars bezig. De kenmerken zijn o.a. het niet groeten en schichtig blijven loeren in de kijker. Bij mogelijke vragen, de vraag zo kort mogelijk beantwoorden en het liefst geen oogcontact maken. Deze vogelaar kiest zo snel mogelijk het hazenpad bij de komst van andere mensen.

Dan heb je nog de zeer algemene neurotische vogelaar. Hierbij zijn twee ondersoorten te onderscheiden. Allereerst heb je de vogelaar die met een lijstje op zak alle soorten telt die hij tegenkomt, deze soort is ook veelvuldig op trektelposten te vinden en houdt zijn waarnemingen stipt bij in notitieboekjes of een database. Dit exemplaar kun je tegenkomen bij www.trektellen.nl en op www.waarneming.nl.  De andere ondersoort (de zogenaamde twitcher) reist het hele land af voor zeldzame vogelsoorten en wordt bijna suïcidaal als hij tijdens een verplicht bezoek aan schoonfamilie de waarneming van een nieuwe soort voor de Nederlandse Avifauna mist. Deze vogelaars voelen zich thuis bij www.dutchbirding.nl.

In het weekend komt de zogenaamde gelegenheidsvogelaar (een invasiegast) uit alle gaten en hoeken te voorschijn. Deze vogelaar wil graag indruk maken op andere familieleden. Zij kenmerken zich door de overwegend foutieve determinatie van vogelsoorten. Zo zien zij in een aalscholver minimaal een pelikaan. Ze zijn ook moeilijk van hun standpunt af te brengen. Deze soort kom je in diverse vogelkijkhutten tegen vaak in gezelschap van zeer luidruchtige juveniele exemplaren.

Het lastige van het determineren van bovenstaande soorten is de overlap die bestaat tussen de verschillende vogelaars. Zelf zou ik me rekenen tot het type met het notitieboekje op zak met een lichte twitchgevoeligheid. Ja, het zijn net mensen die vogelaars!

Boven de rietvelden vlogen vele foeragerende gierzwaluwen (>170) en dwergmeeuwen (>120). Door de stevige wind was het lastig om ze goed te kunnen tellen. Carmen, de dappere Monniksgier zat op de vlakte en spreidde zo nu en dan haar gigantische vleugels. Van een medewerker van Staatsbosbeheer hoorde ik dat ze al die tijd in het gebied aanwezig is. Er is dan ook een overvloed aan voedsel. Een vos met een volwassen eend in zijn bek wandelde langs een dijkje en ging de traktatie vast en zeker naar zijn jongen brengen. Het was een vossenrijke avond met zeven exemplaren, sommigen lagen opgerold te slapen.

Vijf lepelaars en negentien overvliegende exemplaren werden gescand door mijn iris. Bruine kiekendieven, grote zilverreigers en enkele koekoeken waren weer allen van de partij. Om circa 19.30 uur hield ik het voor gezien en fietste via het betonplatenfietspad richting Oostvaardersdijk toen iets verderop een "vreemde vogel" opvloog. Gelukkig landde hij op zo'n vijftien meter. Het was een fraaie draaihals, een zeer aparte spechtensoort. Na een halve minuut vloog hij op richting Fluitbos en ging in een boom zitten.

De twee reeën aan de rand van de Verbindingszone waren weer uit de begroeiing te voorschijn gekomen, maar waren nog erg op hun hoede. Bij het Trekvogelgraslandje zag ik een kleine plevier met gele oogring, een oeverloper die zijn staart niet stil kon houden en vier tapuiten. Ook de ree was weer aanwezig.

Dinsdag 26 april had ik beter naar de weersvoorspellingen moeten luisteren. Boven de Noorderplassen vloog een groep gierzwaluwen (>25). Onder een bruggetje waar ik stond (bij de Lepelaarplassen) zwom een muskusrat voorbij. Ik begeef me natuurlijk op gevaarlijk terrein als ik zeg hoe prachtig dier ik dit vindt. Op het Trekvogelgraslandje foerageerde een grote zilverreiger.

Gemene "onweervliegjes" vlogen op de dijk mijn oog in en onheilspellende grijze lucht kwam me tegemoet. Boven het Markermeer waren groepjes visdiefjes luid aanwezig. Een boomvalk vloog noordwaarts.

Op de uitkijkbult van het Jan van den Boschpad was het uitgestorven. De roerdomp hoempte gelukkig wel door en met moeite ontdekte ik twee vossen op de vlakte. Het zicht werd met de minuut slechter. Twee reguliere grijze koekoeken vlogen elkaar achterna.

Had ik maar beter naar mijn oerinstinct geluisterd dan was ik niet geheel doorweekt thuis aangekomen. De regenbui was fel van karakter. Ik probeerde nog te schuilen op de composthoop van de plaatselijke paintballvereniging, maar tevergeefs, het dakje erboven lekte door.
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

Marianne

#1
Leuk verhaal, en humoristisch deze keer ook nog.
Maar er zijn nog wel een aantal andere vogelaars te bedenken:
de achterdochtige vogelaar: je zegt dat hier gisteren een bijzondere soort zat, maar vandaag kan ik hem niet vinden......
de overenthousiaste nieuweling: dure swarovski op statief mee, haast rennend omdat er gisteren een zilverreiger aan de kant van de plas zat, en een roodborstje op 1 meter afstand niet herkennen.

Gelukkig is er ook de geduldige vogelaar: heel stil blijven staan en wachten tot de vogel zich vertoont.
En de meeste vogelaars? Een combinatie.

En ik denk dat er nog wel meer te bedenken zijn. Wie volgt?
groet,
Marianne Cramer

Jan Zwaaneveld

Een erg leuk verslag, Pim! Ik heb ervan genoten.

Een buitengewoon irritante vogelaarsoort vind ik de kletskopvogelaar. Dit type trof ik vaak aan bij zeldzame soorten toen ik zelf nog tot het dutch birding-type behoorde. Ze komen meestal in groepjes aangerend of aangescheurd met de auto, vragen hijgerig 'waar -ie zit', scoren het beest en gaan dan zeer luidruchtig lopen kakelen, bellen, schreeuwen, lachen en dergelijke.
Ik zag bij zeldzame soorten ook vaak de apatische vogelaar. Deze soort is pas echt goed te determineren wanneer de zeldzaamheid er niet zit. Dit type gaat zelf niet actief op zoek maar wacht terneergeslagen af tot anderen het beest weer terugvinden en toont geen enkele interesse voor andere, normalere, maar daarom niet minder leuke vogel-, dier- of plantensoorten die zich in hun directe omgeving ophouden.
Ik ken ook een paar exemplaren van de vroeger-was-alles-beter-vogelaar. Deze soort kenmerkt zich meestal door grijs haar of een kalende schedel en weet zelfs de fraaiste natuurdagen te verpesten door tegen je te klagen dat er vroeger toch heel wat meer zwaluwen doortrokken dan tegenwoordig, dat de bodembroeders allemaal zijn opgevreten door vossen en kraaien, dat de nijlganzen hoognodig afgeschoten moeten worden of dat de duinen tegenwoordig niks meer voorstellen sinds de griel er niet meer broedt.

Er zijn er vast nog meer te verzinnen.
Lekker vogelen (mijn vogelblog)

thijs

de leraar-vogelaar, het soort waar ik het van moet hebben :P
Die wel graag een praatje aanknopen, ook met jongere vogelaars.
Zijn er ook genoeg van hoor :)

Thijs
Thijs Udo
VWG Alkmaar

Pim

Leuk al die ondersoorten vogelaars.
Vanavond kwam ik enkele "chill-out vogelaars" tegen. Deze soort heeft een dubbelleven. In het weekend helemaal uit hun bol in discotheken en op hardcorefeesten, maar doordeweeks stiekem vogelen. Als hun vrienden het maar niet te weten komen.

gegroet,

Pim Julsing

met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl