Overnachtende beekjuffers

Gestart door Marcel_Wasscher, juni 30, 2010, 02:36:33 AM

Vorige topic - Volgende topic

Marcel_Wasscher

Op zondag 20 juni 2010 vond ik in een ondiep slootje in de Baest bij Oirschot om 18.15 na een bewolkte vrij koude dag een groep van 21 bij elkaar overnachtende beekjuffers: 20 mannetjes Weidebeekjuffer Calopteryx splendens en 1 vrouwtje Bosbeekjuffer C. virgo op 2 m2 in een pol Gele lis. In de twee parallel sloten zaten nog meer groepjes van 2, 4 en 5 mannetjes Weidebeekjuffers, maar ook nog wel losse mannetjes en een vrouwtje van deze soort. De sloten lagen plm. 25 m ten westen van de ongekanaliseerde Beerze. Eigenlijk pas de tweede keer in m'n leven dat ik zo een overnachtende grote groep beekjuffers bij elkaar vond.
Tweede bijzondere fenomeen was dat de helft van de dieren ongebruikelijk met vleugels open zaten op de vegetatie of zijdelings eraan hingen op een (zeer) ongebruikelijke manier voor beekjuffers. Alle drie de gevonden vrouwtjes (1 Weide- en 2 Bosbeekjuffers) en de helft van de mannetjes Weidebeekjuffer zaten op die manier met de vleugels open! Zoals gebruikelijk voor overnachtende dieren liet een mannetje Weidebeekjuffer zich in de vegetatie naar beneden vallen toen ik voor hem echt te dicht bij kwam met fotograferen.
Toen ik op dinsdag 22 juni 2010 na een warme dag er weer kwam, vlogen en zaten er vele beekjuffers van beide soorten door het hele gebied (van elke soort minstens 100), maar in de pol Gele lis zat slechts 1 mannetje Weidebeekjuffer die gelijk weg vloog toen ik er naast ging staan. Alle beekjuffers in het gebied zaten toen zoals gebruikelijk met hun vleugels gesloten.
Over de mogelijke verklaring van het met de vleugels uit elkaar zitten kan ik nog niets sluitends bedenken. Waarom zat een deel opvallend met vleugels open boven op de vegetatie? Vermoedelijk was het koude weer een mede oorzaak, maar kwam het dan doordat ze het deden omdat minder energie koste dan met vleugels dicht verticaal aan een stengels te hangen zoals ze meestal doen? Waarom zouden ze anders zulk onopvallend gedrag kunnen vertonen?

ronald

juffers zitten aan het eind van de dag regelmatig met de vleugels wijd als het aan de frisse kant is, bij warmer weer heb ik het nooit gezien. vorig jaar op 19 mei maakte ik de foto van de Vuurjuffer aan het eind van de middag. er zaten toen nog een stuk of 10 Vuurjuffers en enkele Grote roodogen, allemaal met de vleugels open.
ook van andere juffers heb ik het gezien, oa ook bij Noordse winterjuffers.
het heeft in ieder geval iets met de kou te maken, maar de logica ervan is mij tot nu toe ook ontgaan.

ergens rond 2003 heb ik ook eens een concentratie weidebeekjes gezien in drenthe, daar zaten aan het eind van de middag enkele tientallen exemplaren op een stukje van ongeveer 2 bij 3 meter. op andere delen van de oever vonden we bijna niks. het was ook wel een mooi hoekje, wat bos en een beekbocht en net op die luwe plek was wat hogere en ruigere begroeiing dan rondom. ik heb er in de jaren erna wel weer gekeken, maar het helaas niet weer gezien. wel jammer, want dat was echt wel prachtig om te zien!
groeten, Ronald van Seijen

nick w

kan het niet zijn dat de beestjes  zo wat meer warmte/zon kunnen vangen als die even langskomt? Als het heel warm is maken ze zich klein voor de zon tenslotte, vleugels kantelen en achterlijf in obelisk, dit is misschien het omgekeerde?

Groet,
Nick W

Goyatlah

Grappig, wou dit afserveren, maar vanuit libellen standpunt lijkt het vrij logisch. Beest maakt zich zo groot mogelijk om zon op te vangen. Maar het wordt kouder en kouder en de spieren om de vleugels weer omhoog te krijgen werkt niet meer. Alleen heb ik zelf ook zo'n beest vorige week gefotoed op een Bronlibel-slootje, en dat was denk ik 100% bedekt, dus daar was geen zon.
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

ronald

ik zag het ook meerdere keren zonder zon, daarom leek me dat geen optie. het levert dan meer oppervlak op, maar als het fris en bewolkt is koelt de juffer dan juist sneller af.
waarschijnlijk doen ze het gewoon om ons te pesten met onlogisch gedrag...  ;)
groeten, Ronald van Seijen

Weia

Verlies van warmte heeft minder met oppervlak dan met vormen te maken. Aan scherpe randjes is de uitstraling heel groot, zie waar de rijp op gras zich vormt. Maar hoe dat met het onderhavige probleem te maken heeft, zie ik nog niet.
Groeten, Weia
rode bosmieren: https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,342651.0.html
pagina over variatie bij een paar lastige libellensoorten: www.at-a-lanta.nl/weia/LibellenVariatie.html
motmugjes van foto determineren: http://www.at-a-lanta.nl/weia/Motmuggen.html
familie motmuggen systematisch http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=378882.0

Goyatlah

Citaat van: Weia op juli 01, 2010, 00:07:34 AM
Verlies van warmte heeft minder met oppervlak dan met vormen te maken. Aan scherpe randjes is de uitstraling heel groot, zie waar de rijp op gras zich vormt. Maar hoe dat met het onderhavige probleem te maken heeft, zie ik nog niet.

???. Er is wel iets anders aan de hand. Aders in de vleugels dient voor sterkte, niet voor bloedtoevoer (behalve bij de uitsluip). Daar zal dan ook niet zo veel warmtewisseling plaats vinden. Denk dat vleugels selectief als warmtewisselaar gebruikt kunnen worden.
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

Weia

Nou, ik zit nog te broeden. Het achterlijf is rolrond zonder scherpe randen en zal vrij traag warmte afstaan aan de lucht rondom. Als daar in die lucht rondom een vleugel zit dan neemt die de warmte op en die zal snel, via de vleugelrand aan de lucht worden afgegeven. Dus vleugel ver het lijf vertraagt de warmteafgifte. Zou zo ongeveer het geval kunnen zijn met wat slagen om de arm.
Groeten, Weia
rode bosmieren: https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,342651.0.html
pagina over variatie bij een paar lastige libellensoorten: www.at-a-lanta.nl/weia/LibellenVariatie.html
motmugjes van foto determineren: http://www.at-a-lanta.nl/weia/Motmuggen.html
familie motmuggen systematisch http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=378882.0

Goyatlah

De warmte van een libel zit in het compacte borststuk, niet in het redelijk inerte achterlijf, wat vnl wat voortplantings functies heeft. Daar zit alle beweging, en een belangrijk deel van de hersens. Dat achterlijf heeft een libel ook feitelijk niet nodig, en zonder kop kan ie ook nog wel wat.
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

Marcel_Wasscher

#9
Paulson (2004) geeft vijf hypothesen over het mogelijke voordeel van open vleugels voor zygoptera (het artikel bedacht ik me al eerder, maar blijkt redelijk to the point) en "Thermoregulation Hypothesis" is er een van. In Corbet (1999) blijkt op blz. 318 het door mij beschreven fenomeen van open vleugels bij beekjuffers Calopteryx al beschreven. Het blijkt echter dat de vleugels bij overnachtende individuen toch dichtgeklapt worden voordat de zon 's ochtends begint te schijnen. Daarmee verwerpt Paulson de hypothese dat temperatuur een rol speelt bij deze open vleugelpositie. De rest van de andere hypothesen hoop ik binnenkort eens te bestuderen.

Marcel

Literatuur
Corbet P.S., 1999. Dragonflies: behavior and ecology of Odonata. Ithaca, Cornell University Press, 829p.
Paulson, D. R. 2004. Why do some zygopterans (Odonata) perch with open wings? Int. J. Odonatol. 7: 505-515.

Menko Vlaardingerbroek

Misschien helpen gespreide vleugels de dieren hun evenwicht te bewaren. Wanneer het warm is (en ze dus meer energie hebben?) is dat niet nodig, maar als het koud of nacht is misschien wel.

Het kan natuurlijk ook zijn dat je het probleem van de andere kant moet benaderen. Misschien hebben juffers een specifieke reden om overdag hun vleugels over elkaar te vouwen en bestaat die reden 's nachts niet (bijvoorbeeld dat opgevouwen vleugels het lichaam beschermen tegen te veel zonlicht). Achterliggend idee is dat de oudste Odonata met gespreide vleugels zaten, zoals libellen en pantserjuffers nog doen, en dat gevouwen vleugels (voor kleinere dieren?) een evolutionair voordeel hadden.

Ik kan zo overigens geen manier bedenken om deze hypothesen te testen.

Vriendelijke groet,
Menko Vlaardingerbroek

ronald

als het om evenwicht ging zouden ze het altijd doen. maar dat is niet zo, meestal gaan de vleugels gewoon dicht als de werkdag erop zit of als het koud is. het is best uitzonderlijk dat ze de vleugels open houden, ik heb het nog maar bij enkele tientallen juffers gezien (en ik ben erg vaak op pad).

of ze het snachts doen weet ik niet, maar volgens is het een inspanning voor juffers om de vleugels open te houden dus het lijkt me niet.
groeten, Ronald van Seijen

manger

Citaat van: Marcel_Wasscher op juli 04, 2010, 23:11:53 PM
Paulson (2004) geeft vijf hypothesen over het mogelijke voordeel van open vleugels voor zygoptera (het artikel bedacht ik me al eerder, maar blijkt redelijk to the point) en "Thermoregulation Hypothesis" is er een van. In Corbet (1999) blijkt op blz. 318 het door mij beschreven fenomeen van open vleugels bij beekjuffers Calopteryx al beschreven. Het blijkt echter dat de vleugels bij overnachtende individuen toch dichtgeklapt worden voordat de zon 's ochtends begint te schijnen. Daarmee verwerpt Paulson de hypothese dat temperatuur een rol speelt bij deze open vleugelpositie. De rest van de andere hypothesen hoop ik binnenkort eens te bestuderen.

Marcel



Literatuur
Corbet P.S., 1999. Dragonflies: behavior and ecology of Odonata. Ithaca, Cornell University Press, 829p.
Paulson, D. R. 2004. Why do some zygopterans (Odonata) perch with open wings? Int. J. Odonatol. 7: 505-515.

Interessant fenomeen inderdaad! Dat deed me gelijk denken aan de dag 16 mei 2004 (ja,ja) waarbij ik 's ochtends zeer vroeg bij de Vecht in Overijssel aanwezig was op zoek naar Beekrombouten. Het was 5:20 uur, flink mistig en zo'n 10 graden Celsius. Ik was daar om te video'en.
Wat mij opviel in de bedauwde oeverrand van de Vecht waren de vele Weidebeekjuffers die met open gespreidde vleugels vrij laag in het gras zaten. Soms horizontaal zittend en soms verticaal hangend aan een grasstengel. Omdat bij het naderen van de beekjuffers ze de vleugels dichtklaptte is het me niet gelukt ze in die positie te filmen.
Het is eigenaardig aangezien er in het geheel geen zon was, relatief koud en dauw en er geen sprake kan zijn van enige opwarming, eigenlijk eerder van afkoeling. Om een beeld te krijgen van de omstandigheden die dag is hier http://www.video.dutchdragonflies.eu/Weidebeekjuffer2.html te zien hoe de Weidebeekjuffers daar hebben overnacht.

Zou leuk zijn als we hier de vinger achter kunnen krijgen.....

Met groet,

René
Video's van de Nederlandse Libellenfauna www.video.dutchdragonflies.eu
Libellenfauna van Nederland www.dutchdragonflies.eu

nick w

Dit geeft mij het idee dat gespreide vleugels inderdaad energie kosten. En ze zagen eruit of ze 't knap koud hadden. In dit geval met al die dauw zou je nog kunnen denken aan verdamping van al die lastige druppels op de vleugels, dat gaat gespreid beter. Maar ik blijf toch bij m'n eerste idee, warmte vangen.

Leuk wordt deze discussie! En een uitdaging om te zo te zien te krijgen en te constateren onder welke omstandigheden dan.

Groet,
Nick W