Van ouwe grielen en vogelaars

Gestart door HPM, februari 21, 2010, 13:34:42 PM

Vorige topic - Volgende topic

ruudvlek

Herman,

stuur me even je emai-adres, dan heb ik een Duinpieper-pdf voor je

Ruud Vlek
ruudvlek@gmail.com

HPM

Hier enkele fragmenten uit A. P. Twent (1805), "Wandeling naar de zeeduinen van Wassenaar
tot digt
aan Scheveningen" die een beetje een beeld geven van hoe het Wassenaarse duin er
tweehonderd jaar geleden uitzag.
Ik heb de taal intact gelaten maar ten behoeve van de leesbaarheid wel een paar ellenlange zinnen
in stukken geknipt.

"Uit het Dorp door de met opgaande boomen beplante zoogenaamde Schulpweg
langs de fraaije buitenplaats Duinrel aan de eene zijde en aan de andere
zijde het zoo schoon uitgestrekt landgezigt tot aan den Rhijn, reden wij
de klip op; zijnde het begin van het zeeduin, op een door ruigte
goedgemaakt spoor tot gebruik der schulpvoerders, alwaar men langs de
palissaden van de buitenplaats Rijksdorp, om het terras heen loopende,
hetwelk aan dat goed een de schoonste gezigten van Holland geeft, al ras
naar een valleij in het duin geleid wordt en aldaar in een spoor ter
zijde Noordwaards in een begroeide pan (zoo worden genaamd soortgelijke
laagtens in het duin); met name Berkheij, intreedt. Thans stonden daar
zeer weinige struellen in met berken, doch niet noemenswaardig, en het
weinige hout dat er zich bevond; omtrent 5 à 6 voeten lang, was nog
meest dood in de koppen. Voorts was deze vlakte, welke in haar omtrek
omtrent 100 mergen kon berekend worden, met zeer veel hazegras, biezen,
en met zoogenaamde harrebosschen of duinwilg begroeid en op vele
plaatsen ook met mos. Water was er niet in te vinden en hetgeen
hieromtrent zeer opmerkzaam is, zedert drie jaren was er in deze laagte,
zo min als in alle anderen in het zeeduin, geen water geweest op
plaatsen daar men altoos van alle tijden af, zelfs des zomers, dit
voortijds vond." [...]

"Van daar de hoogte wederom Zuidwest opgereden zijnde, vond ik mij niet
weinig verwonderd aldaar considerabele zagte, hellende, nu vorsch
aangestovene, vlaktens te vinden, welke op het oog een groot aantal
mergentalen uitmaakten: ja, ik durf zeggen dat het niet vergroot zal
zijn sommige tot niet minder dan 40 mergen te bepalen. Men verbeelde
zich een vlak strand, hetwelk, droog zijnde, door de wind wel verstuift,
doch effen blijft, en dan kan men zich een denkbeeld maken van deze
vlaktens. Men behoeft niet te twijfelen aan het onlangs formeeren van
dezelve, daar mijn voorgemelde begeleider mij verzekerde dat dit te
voren hoogtens en laagtens waren geweest, even eens als de in het rond
liggende duinen aldaar." [...]

"Om nu wederom tot mijne wandeling te rug te keeren, zoo reeden wij door
de gemelde streeken duin tot in den pan, Bierlap genoemd, zijnde een
zeer uitgestrekt stuk grond met berken opslag veelal bezet, doch die
thans zeldzaam tot eene hakbare groote komen door het rooven van het
hout van de Ingezetenen der aangelegene dorpen." [...]
"Van daar komt men in eene andere kleindere pan, welke niet groot is, en
Kijfhoek genaamd wordt en die zelfs naar proportie nog minder geschikt
is voor de hoederije. Deze grenst wederom ras aan eene andere vlakte,
Maaijendal genaamd, die ook zeer uitgetrekt zijnde de grootste is, en
zoo wel als de andere met berken staat en op vele plaatsen ook spoedig
tot weiding van schapen zoude kunnen gebezigd worden.

"Van daar reden wij Noordwestwaards op tot in een andere pan, digter aan
zee gelegen, het Sparregat genaamd, even als de vorige met berken
staande en ook zeer wel kunnende dienen tot weiding voor schapen.
Verder Zuidwaards rijdende kwamen wij ras aan lager streken duinen, die
beter begroeid waren, en hoe verder met Zuidwaards opreed, hoe meer de
kleine begroeide pannen met hazegras en andere planten men daar niet
alleen in vond, maar ook de heuvels meer en meer begroeid zag." [...]
"Hoe nader men aan de Scheveningsche weg zich bevindt, zoo veel te beter
bevindt men de lage heuvels en afwisselende kleine pannen geschikter tot
beweiding met schapen.
Van daar reden wy in het groote exercitieveld, Waasdorp genaamd, welke
zeer bekende vlakte eene uitnemende weide tot voedsel voor de schapen
reeds gedeeltelijk is en spoedig zeer veel daartoe verbeteren zoude.

Daarna kwamen wij boven op de hooge duinen tegens de landzijde aan, daar
wij aan den voet dezer, Linden-Hof en de verdere aangelegen plaatsen als
in een gemaakt plan beschouwden en een allerheerlijkst gezicht van die
hoogte hadden binnenlands; terwijl het oog ten Noordwesten de pannen
tusschen de duinen als kleine vlaktens met struellen vertoonde en
dezelve bijna als aaneengeschakeld voor het oog bragt. Verder maakte de
verbazende vlakte der Noordzee, over de buitenste keten duinen met alle
de visschers schuiten dit tooneel tot een der verrukkendste gezigten die
men ergens vinden kan."


Waar die "considerabele zagte, hellende, nu vorsch aangestovene, vlaktens" lagen is niet nauwkeurig
te bepalen. Afgaande op de huidige morfologie kan het om de Ganzenhoek en omgeving gegaan zijn
(later helemaal dichtgeplant met dennen) of wat zuidelijker een gebied ten westen van de Bierlap.
Het is wel duidelijk dat het zuiden van het Wassenaarse duin meer begroeid was dan het noorden,
iets wat ook tegenwoordig nog is te zien.

Het gebrek aan water waar Twent bij Berkheide over schrijft is van tijdelijke aard geweest want
over het einde van de 19e gaat het verhaal dat je toen van de Wassenaarse Slag naar Katwijk
kon schaatsen.
Overigens werd in Berkheide in 1878 begonnen met het onttrekken van drinkwater aan de duinen
die later tot verdroging zou leiden.


Als bijlage een portret van Adriaan Pieter Twent (1745 – 1816) en de vermoedelijke route van
zijn wandeling.

--
Groeten, Herman van der Meer
Herman van der Meer

DuDe

Citaat van: BramtK op februari 22, 2010, 13:40:19 PM
Toch zou ik graag weer Grielen, Nachtzwaluwen en Grauwe klauwieren zien in het duin/de duinen bij Wassenaar, maar ik wil daaree niet zeggen dat we het duin op zijn kop moeten zetten. De vraag is of dat uberhaupt tot resultaten zou leiden.

Deze quote maar even als aanleiding genomen om, gezien de actualiteit!!, dit topic de verdiende aandacht te geven.
Grappig hoe het verleden weer door het heden wordt ingehaald!!

Groet, Axel.
Vriendelijke groet van Rineke Dedding en/of Axel Duivenvoorden

(Indien niet anders gemeld betreft het Axel...)

HPM

Nou, zover is dat verleden niet hoor. Zie bijvoorbeeld deze post in dit topic
http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=100605.msg680679.html#msg680679

--
Groeten, Herman van der Meer
Herman van der Meer

DuDe

Citaat van: HPM op maart 23, 2010, 20:16:15 PM
Nou, zover is dat verleden niet hoor. Zie bijvoorbeeld deze post in dit topic
http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=100605.msg680679.html#msg680679

--
Groeten, Herman van der Meer

Dat hangt van je leeftijd af, Herman  ;D

Ik bedoelde er mee te zeggen dat het grappig (en fijn) is dat een verhaal vol historische zaken vlak erna wordt 'opgefrist' door een waarneming. Ook al zijn grielen vrij recentelijk nog bij de Meijendel waargenomen, je struikelt er niet echt over.....
Daarnaast krijg ik toch associaties met lang vervlogen tijden als ik de naam 'griel' hoor (het klinkt gek genoeg gewoon oud voor mij) en dat beeld heb ik ook wanneer ik nu een actuele foto van ze zie. Een vliegend anchronisme, zeg maar. Maar het zal wel aan mij liggen.....

Groet, Axel.
Vriendelijke groet van Rineke Dedding en/of Axel Duivenvoorden

(Indien niet anders gemeld betreft het Axel...)

HPM

Nee hoor, het zijn gewoon rare beesten.

--
Groeten, Herman van der Meer
Herman van der Meer

HPM

Citaat van: HPM op februari 21, 2010, 21:25:17 PM
[...]
Overigens zijn er na 1926 in het broedseizoen ook nog wel grielen in de Meijendel waargenomen
(in ieder geval in 1964, 1981, 1982, 1984, 1988, 1990, 2001 en 2005), waarbij het in 1981, '82,
'88 en '90 volgens moderne maatstaven om territoria gegaan zal zijn, hoewel dat er alleen in
1981 en 1988 van gemaakt is. In deze vier jaren ging het om minstens twee tot vijf waarnemingen
in de maanden maart t/m juni.

Op zoek naar Kortteenleeuweriken voor een ander topic kwam ik een artikeltje van René Wanders tegen over Grielen en Nachtzwaluwen in Meijendel [1]. Wat ik hierboven over Grielen in Meijendel schreef wordt erin ondersteund en aangevuld. Ik zal het niet volledig citeren maar er alleen wat feiten uitpikken. De meest gedetailleerde gegevens gaan over 1981, met waarnemingen van eind maart tot 13 augustus.
Over maart geeft hij geen details. "Ver in april" vindt hij sporen van 'een grote steltloper' in de die nacht gevallen sneeuw (Zijn waarneming moet daarom op 24 april geweest zijn). Dat was in een zanderige pan met wat duindoorns en tegen het stuiven neergelegde takken. Half mei kreeg hij hier ook een Griel te zien, waarop hij besloot het gebied dat broedseizoen verder te vermijden. Op 31 mei hoorde hij uit die richting een Griel roepen ("het langgerekt klaaglijke 'turr-rriel'"). Later werden door Jan van der Ende ver weg van het oorspronkelijke gebied grielensporen in het zand gevonden. Wanders meldt dan dat hij in diezelfde buurt ooit eens medio juli de schaal van een grielenei vond. De formulering suggereert dat dat in een eerder jaar was, maar in mijn herinnering was het wel dat jaar. Als laatste waarneming voor dat jaar noemt hij de roep van een Griel boven het plassengebied. Verder noemt hij het voorkomen in het gebied in de broedseizoenen 1982, '83, '84 en '88. De Nachtzwaluw noemt hij voor de jaren 1981-84.
Hij besluit zijn artikel met "Overigens hoop ik dat de Griel nooit door een echte vogelaar ontdekt wordt. Een cordon vogelaars zoals bij de Nachtzwaluw doet me dan het ergste vrezen voor deze rustminnende soort uit vroeger tijden." [2]

Avifauna van Nederland 1 meldt over deze periode: "Ook zouden in 1981-84, 1988 en 1990 solitaire exemplaren aanwezig zijn geweest te Meyendel, Wassenaar, Zuid-Holland (cf Duinstag 9(2):18, 1994). Vooral zes waarnemingen tussen 23 april en 28 juli 1981 rond Bierlap en Kijfhoek te Meyendel door enkele waarnemers suggereren dat toen een niet-geslaagd broedgeval plaatsvond (René Wanders in litt)."

-----
[1]. Wanders, R. (1990) "Even keerden oude tijden weer", Meijendel Mededelingen 19:33-34
[2]. Hij doelt hier op de aanwezigheid van een zingende Nachtzwaluw in 1984 die ongezond veel belangstelling trok. Op een avond kwamen zelfs bestuursleden van de Haagse Vogelbescherming met de auto de Bierlap inrijden. Dat (en vergelijkbare eerdere incidenten, bijvoorbeeld met Draaihalzen) is voor Vogelwerkgroep Meijendel reden geweest om aan de leden voor te schrijven dat zeldzame en/of kwetsbare soorten niet naar buiten mogen worden gebracht en sommige gevallen worden sindsdien zelfs in jaarverslagen vaag gehouden. Dat heeft wel gewerkt.
Herman van der Meer

Bart van Hoogstraten

Boeiend topic Herman!

Bijgaand mijn bijdrage: Dr. Jac.P.Thijsse over de Griel in "Het Vogeljaar",  7de druk uit 1967 (toen kon ik net fietsen...  :P ) Eerste druk was uit 1903.
Als je het boek graag hebben wil moet je me een postadres toe-PM-en, stuur ik het je toe. Het is een afgeschreven Bibliotheek-exemplaar maar wel nog compleet en redelijk intact. Ik heb het zelf onlangs gekregen maar lees er eigenlijk niet in, wellicht aan jou beter besteed. Wel een leuk hoofdstuk erin over Zeldzame Broedvogels waarbij hij zijn zorgen uitspreekt over de Buizerd; hij vreest dat die binnenkort uitgestorven zal zijn in Nederland.
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

HPM

Ik héb Het Vogeljaar al 'eeuwen'.

Herman van der Meer

BramtK

Groeten,

Bram ter Keurs