Gotland (Zweden) 2008

Gestart door Mark van Veen, augustus 22, 2008, 11:38:23 AM

Vorige topic - Volgende topic

Mark van Veen

Deze vakantie zijn we naar Gotland getrokken, het grootste Zweedse eiland dat in de Oostzee ligt. Vanaf Oskarhamn vaar je er in ongeveer 3 uur heen, een afstand van 90 km overbruggend. Daarbij vaar je langs de noordpunt van Öland, het andere grote Zweedse eiland. Gotland bestaat geheel uit kalk uit het Siluur, wat al bijzondere beloftes voor de flora geeft. Die beloftes kwamen geheel uit, al kwamen we eigenlijk in de verkeerde tijd. Van eind mei tot begin juli is de orchideeentijd op Gotland en er komen zeer bijzondere soorten voor als Orchis spitzelli, Orchis palustris, Microstylis monophyllos en Dactylorrhiza sambucina. Wij troffen net de laatste bloeiende Grote Muggenorchissen.

We zijn op veel punten geweest. Ik vind het leuk hier wat te vertellen over een aantal opvallende plekken en jullie wat foto's te laten zien. Ik hoop jullie een indruk van het eiland te geven.


Gotland ligt in zuidoost-Zweden, het grote eiland in de Oostzee.

Kust
De kust laat een grote variatie aan vormen zien: deels kliffen van 10-40 meter hoog, deels ge-erodeerde kusten waar de harde kalksteen als pilaren is blijven staan, over grote delen keienstranden en op veel plekken zandstrandjes.

Ljugarn
Onze camping in Ljugarn combineerde zandstranden (met duintjes van wel 1 meter hoog) met een stuk van die kalkpilaren (Folhammar).


De kalkpilaren van Folhammer.

De duintjes leverden een interessante flora op, met veel Knikkende Silene, Strandsla, Bitterkruid, Tijm en dergelijke. Daarin veel Wrattenbijters, die regelmatig op het tentdoek zaten. Aan vogels niet veel bijzonders, al vloog er een Zwarte Specht op de camping rond en zaten er opvallend veel Zwarte Mezen in de dennen.


Wrattenbijter op de camping.
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

#1
Närsholmen
Närsholmen is een schiereiland onder Ljugarn, dat redelijk vlak en kaal is. Kenmerkend in het landschap is de vuurtoren.

Het is een bekend vogelgebied in de trektijd, maar veel trekvogels heb ik er niet gezien. Erg leuk was een Grote Zee-eend met jongen die pal langs de kust zwom (helaas te ver weg voor een foto). Een poeltje net naast de kust zat vol met Bonte Strandlopers, die redelijk goed op de foto wilden. Het zijn broedvogels op het eiland en vermoedelijk waren de exemplaren die ik zag geen trekkers, maar van het eiland zelf. Verder een enkele overvliegende Bosruiter.


Bonte Strandlopers.

Östergarnsberget
Östergarnsberget is een klif wat verder in het binnenland, ontstaan toen de zee zo een 10000 jaar geleden zeker 2,5 meter hoger stond dan nu. Het is een van de punten die Linnaeus op zijn reis over Gotland aangedaan heeft. Langs de hele route staan bordjes die iets over die reis vertellen.


Boven op de klif ligt het droge kalklandschap dat Gotland kenmerkt: de kalkplaten laten nauwelijks bodemvorming toe, zodat het kaal blijft en heel specifieke planten en insekten te vinden zijn. Zo vliegt Sphingonotus caerulans daar, een soort die op onze Blauwvleugelsprinkhaan lijkt, maar net anders is. Het is een stepperelict die op Gotland (en Öland) is blijven hangen. Massaal bloeien de Kleine Graslelies (A. racemosa) op plekjes langs de struiken. Op andere plekken vind je Gypsophila fastigiata, een gipskruid, tussen kalkrandjes.


Sphingonotus caerulans, lijkt op onze Blauwvleugel, maar mist bijvoorbeeld de kiel op het halsschild.


Kleine Graslelie, die een vertakte bloeiwijze heeft.

Langs de kust (daar heet het dan Grogarnsberget) liggen lage kliffen met daaronder keienstranden. Dit is een goede plek om fossielen te zoeken. Sowieso is Gotland een fossielenwalhalla: overal zijn ze te vinden. Langs dit strand vonden we veel uitgespoelde, vrijwel hele fossielen. Als ik het goed heb kunnen achterhalen zijn dat koralen, mosdierkolonies, tweekleppigen en slakken en zowaar waarschijnlijk het staartje van een trilobiet. Het kalk van Gotland is tijdens het Siluur gevormd.



Klif bij de Grogarnsberget waaronder we fossielen zochten en een fossiel van een slak.


Geologische kaart op webstek internationaal geologisch congres.
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

Klintängarna en Limmorträsk
Dit gebied ligt op het eilandje Fårö, in het noorden. Het eilandje is met een zeer regelmatig varende veerdienst te bereiken. Klintängarna is weer een klif in het binnenland die vroeger gevormd is, de Limmorträsk een moerasje aan de voet ervan. De eerste is bij vogelaars bekend om de grote hoeveelheid Notenkrakers doe van de vele Hazelaars profiteren (niet gezien helaas). Wel veel Goudvinken op deze plek. De moerasjes staan in de orchideeentijd bekend om een aantal leuke soorten, zoals Orchis palustris. Wij zagen in ieder geval een familie Zeearenden overvliegen, die op een gegeven moment van een Grauwe Kiekendief te horen kregen dat ze niet welkom waren.


Zeearend met Grauwe Kiekendief.
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

#3
Flush fens
Er leggen een groot aantal moerasjes en vennetjes op Gotland. Flush fens onstaan op lagere plekken in het kalk, waar het water niet weg kan. Het centrum van zo'n ven is, naast een waterkern, altijd een enorme hoeveelheid Galigaan. Daartussen staat niet zoveel (Moeraskartelblad dat zich hier op halfparasitisme op Galigaan gespecialiseerd heeft), maar de randen zijn zeer interessant. Daar staan, ook in augustus, hele interessante planten.

Träskmyr
Träskmyr is een wat groter moeras. Het is een van de plekken waar een vogelkijktoren staan. Het pad voert langs de interessante rand, terwijl je bij de vogeltoren in het Galigaandeel terecht komt. Aan vogels weinig bijzonders, al vloog er een familie Grauwe Kiekendief rond.


Träskmyr vanuit de vogelkijktoren.

Aan de rand leuke planten als Zwarte en Bruine Knopbies (Schoenus nigricans en ferrugineus), Grote Muggenorchis en Parnassia. Daartussen veel Moerassprinkhaan en Wekkertjes (Negertjes komen niet op Gotland voor) en daarnaast enkele Gouden Sprinkhanen. Ook vloog er een Gevlekte Glanslibel rond, die gelukkig even wilde gaan zitten.


gevlekte glanslibel.

Stigmyr
Het Stigmyr ligt in het noorden van Gotland, vlak bij Ihreviken. Het gebied is zowel in de natte als droge delen zeer interessant.


Op de droge stukken komt een populatie van de zeldzame en sterk beschermde Zwaardalant (Inula ensifolia voor. Een relict uit oude tijden, want de andere vindlaatsen liggen diep in midden-Europa. Ook Fumana procumbens is zo een relict die hier voorkomt. Die heb ik helaas niet gevonden.


Zwaardalant met de verspreidingskaart die uit Den Virtuella Flora komt.

In de natte delen weer veel Bruine Knopbies met Moerassprinkhaan. De bladrozetjes (met verdroogde bloeistengels) van Primula farinosa waren hier overal te zien. Ik ben op deze plekken niet zo heel lang geweest omdat er in deze tijd van het jaar niet al te veel stond. Nog 1 vrouw Gouden Sprinkhaan gezien.


Kallkatburg met het Rövätar
Dit moerasje/ven was veruit het interessantste dat ik gezien heb en zou ik als een verplicht nummer tijdens een Gotlandreis willen opvoeren. Het pad loopt langs de interessantste plekken. De stukken met alleen Galigaan zijn redelijk beperkt, zodat het voornamelijk rand is, en dat is het leukste. Planten die bloeiden waren Parnassia, de endemische Euphrasia salisburgensis schoenicola, Echt en Fraai duizendguldenkruid, Krielparnassia, Schubzegge (Carex lepidocarpa), breedbladig Wollegras, Moeraszoutgras, Lange Zonnedauw, een staartje Muggenorchis en verder heel veel uitgebloeide orchideeen (waaronder diverse Dactylorrhiza en Moeraswespenorchis). Uiteraard veel Zwarte en Bruine Knopbies en ook hier de bladrozetjes van Primula farinosa. Het had wel iets van een vochtige duinvallei.



De endemische ondersoort Euphrasia salisburgensis schoenicola en Lange Zonnedauw.
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

#4
Boshooilanden (Lovängen)
heel bijzonder op Gotland zijn de vele boshooilanden, maar voor de bijzondere flora en fauna waren we te laat. Het hoogtepunt valt in mei-juni, wanneer hier vele orchideeen bloeien en de Withalsvliegenvangers eenvoudig te vinden zijn. Nu was alles gemaaid, werd het nabeweid en was het broedseizoen lang over.

Hammarsängen
Ik ben in dit boshooiland wat langer geweest op zoek naar leuke planten en dieren. Leuke planten waren er volop, ik vond veel Viltzegge (Carex tomentosa), Blauwe Knoop en Hondstarwegras. Uitgebloeid maar aan de smallere bladeren en steunblaadjes herkenbare Bochtige Klaver stond er ook volop. In de bosranden veel Eenbes en uitgebloeide sleutelbloem. Aan vogels was er vrij weinig, alleen een Kleine Bonte Specht gehoord en diverse mezen zien langsvliegen. Wel een Grauwe, maar geen Withalsvliegenvangers gezien.

Bord met uitleg over boshooilanden


Blik door de Hammersängen met Gotlandschapen.


Viltzegge.

Gidsen
Er zijn een aantal goede gidsen, die de leuke plekken beschrijven.
Field guide to outdoor Gotland : natural history and wildlife / Jens-Henrik Kloth and Ulf Lovén, geeft een gids met de kaarten zoals die ook in bovenstaande gebiedslinks staan. Engelstalig, met leuke beschrijvingen en wetenswaardigheden en accurate routebeschrijvingen.
See Gotland, een gids met zowel cultuurhistorisch als natuurhistorisch leuke plekken. Ook Engelstalig te verkrijgen, al op de ferry, met kleine kaartjes en beschrijvingen van plekken.
Fåglarnas Gotland - en guide, gids met alle leuke vogelplekken, gemaakt door de vogelaarsvereniging op Gotland. Zweedstalig, maar met goede kaarten en het zweeds is redelijk leesbaar (als je de vogelnamen op een gegeven moment doorhebt, die worden alleen in het zweeds gegeven).
Den Virtuella Floran is de internetlink voor informatie over de Scandinavische flora.

groet,

Mark van Veen

marcel123

#5
Een leuk verslag!

CiteerOp andere plekken vind je Gypsophila fastigiata, een gipskruid, tussen kalkrandjes.
http://forum.waarneming.nl/forum/index.php...7&hl=Gypsophila

Klopt het dat dit dan Gypsophila fastigiata is?

Pim

Mark leuk dat je ons allemaal laat meegenieten!
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

Limosa

Leuk verslag van een interessant gebied met schitterende begeleidende foto's!
Groeten,

Joachim