Hybride/Soepgans

Gestart door HJ Eygenraam, september 29, 2004, 05:33:27 AM

Vorige topic - Volgende topic

HJ Eygenraam

Je ziet vaak de meest vreemde ganzen. Deze zat afgelopen zondag aan het Markermeer tussen "Canadese" en Brandganzen.

foto gans

Is deze nog te benoemen als Hybride zussemezo of is dit een zogenaamde Soepgans. Of is een Soepgans iets heel anders dan een Hybride. En hoe zit het dan met Boeren- en Tamme Gans? Zien alle hybriden AxB er hetzelfde uit of juist helemaal niet. En BxA maakt dat nog verschil? Kunnen alle ganzen met elkaar kruisen, Anser en/of Branta, maakt dat iets uit? Kunnen de kruisingen zich ook allemaal weer voortplanten? Hoe werkt het bij andere vogels?
"Koop eens een boek", zou ik zelf ook haast zeggen, maar welk?

(met dank aan Pim Julsing, via zijn site kwam ik freewebs tegen).

Jan Harteman

Met een soepgans/boerengans bedoelen we meestal de gedomesticeerde vormen van de Grauwegans, en in de meeste gevallen zijn dit dan onherkenbare kruisingen tussen de gedomesticeerde (tamme) rassen (zoals Emdener gans, Toulouse gans, Drentse Landgans etc.)

De gans op de foto is naar mijn idee een kruising tussen Canadese gans en Streepkopgans, gezien de gele poten van de kruising. Alle andere Anser-soorten hebben roze/oranje poten...en de Branta-soorten hebben zwarte poten.

In principe kunnen alle ganzen prima met elkaar kruisen. Het komt zelfs voor dat eenden met ganzen kruisen, of zelf zwanen met ganzen! De verwantschap van deze vogels is dermate groot dat kruisingen vaak goed mogelijk zijn.
Echter, kruisingen tussen verschillende SOORTEN zouden per definitie onvruchtbare (steriele) kruisingen opleveren...zo is mij altijd verteld, zo is te lezen in boeken...en zo heb ik het tijdens mijn biologielessen geleerd.
Echter inmiddels weten we dat het iets complexer ligt.

Zo zijn er in Spanje/Portugal veel kruisingen bekend tussen de (ontsnapte) Noord-Amerikaanse Stekelstaarteend (Oxyura jamaicensis jamaicensis) en de inheemse Witkop Stekelstaarteend (Oxyura leucocephala). Echter, de kruisingen zijn WEL vruchtbaar en vormen een serieuze bedreiging voor de Witkop stekelstaarten! Inmiddels worden zowel de Noord-Amerikanen als ook de kruisingen massaal afgeschoten om erger leed te voorkomen.


Dit zijn allemaal kruisingen tussen O. j. jamaicensis en O. leucocephala
Meer info: http://www.wwt.org.uk/threatsp/hybrid/

In Australiƫ en Nieuw-Zeeland vormen de Wilde eenden (Anas platyrhynchos) een bedreiging voor de daar levende Wenkbrauweenden (Anas superciliosa). De Wilde eenden zijn er ooit uitgezet als jachtwild. Inmiddels zijn er zoveel kruisingen (vruchtbare!) dat waarschijnlijk nog geen 5% van alle wenkbrauweenden nog soortzuiver is! Het probleem is dat na enkele generaties niet meer te zien is of een eend zuiver is of een kruising...


Dit zijn kruisingen tussen Wilde eend en Wenkbrauweend
Meer info: http://www.harteman.nl/aviary/Anas_superciliosa.html

Dat het moeilijk is om onderscheid te maken tussen soorten, ondersoorten en hybriden bewijst het volgende artikel, waarin de Brewer's duck (Anas breweri) wordt beschreven. Deze eend bleek een kruising te zijn tussen de Wilde eend en Krakeend. Lees dit artikel: http://www.audubon.org/bird/BoA/F39_G4c.html

Voor foto's van kruisingen tussen watervogels, zie hier:
http://www.harteman.nl/omnibus/hybrids/index1.html

M.v.g.

Jan Harteman

HJ Eygenraam

Hartelijk dank Jan, voor deze uitgebreide reactie en de verwijzingen. Ik heb nog lang niet alles doorgelezen zoals je zult begrijpen, maar ik weet nu waar ik terecht kan. Kan dat boek nog even wachten.
Ik neem aan dat je met de Streepkopgans de Indische Gans bedoelt en met de Noord-Amerikaanse Stekelstaarteend de Rosse Stekelstaart (Heb hier alleen de ANWB-gids).
Dat Rosse Stekelstaart-probleem speelt ook hier heb ik begrepen (Starrevaartplas bijv.) En ik begrijp ook dat er mensen zijn die zeggen, "laat maar zijn gang gaan". Ik heb daar (nog) geen mening over, daarvoor weet ik er te weinig van. Met bedreiging bedoel je dat de soort dan uitsterft neem ik aan, doodzonde natuurlijk, maar het lijkt me wel een beetje vechten tegen de bierkaai, dat afschieten, tenzij je er vroeg genoeg bij bent misschien.
Hoe zit het met de Nijlgans? Vormt die ook een bedreiging voor de inheemse soorten en op dezelfde wijze, of ligt dat weer anders?

Vriendelijke groet, Henk Eygenraam.

Jan Harteman

#3
Streepkopgans is inderdaad Indische gans.
Om volledig te zijn zou men misschien zelfs beter Indische Streekopgans moeten zeggen ;)
(er zijn meerdere ganzen met gestreepte kop...en vele soorten uit de indische streken)
Deze kruising (Brante X Anser...of andersom) zal waarschijnlijk niet vruchtbaar zijn, dus geen gevaar opleveren.

Noord-Am. Stekelstaart is inderdaad Rosse stekelstaart, maar dan wel de Noord-Amerikaanse ondersoort (Oxyura jamaicensis bestaat uit meerdere ondersoorten... de ontsnapte ondersoort die nu in Europa voorkomt is van Noord-Amerikaanse origine...de zogenaamde nominaatvorm: O. jamaicensis jamaicensis)
Deze stekelstaarten vormen inderdaad een gevaar voor de zuiverheid van de Witkopstekelstaart. In feite kun je sommige (vruchtbare) kruisingen soms niet eens van de zuivere soorten onderscheiden! Uiteindelijk zul je er dus voor moeten kiezen om misschien zelfs ALLE zuivere/onzuivere dieren af te schieten om zeker te zijn dat alle kruisingen verdwenen zijn.
Dit lijkt misschien wreed en vreemd, maar in watervogelcollecties wereldwijd worden vele zuivere Witkopeenden met succes gekweekt. Deze populatie in beschermd milieu kan een bufferpopulatie vormen die we desnoods terug in het wild kunnen uitzetten als alle gevaren verdwenen zijn.
Maar dit zijn theoriƫn die we hopelijk nooit hoeven uitvoeren.

Veel mensen beweren dat de Nijlgans een gevaar vormt voor inheemse soorten. Tjah ik dacht dat ook altijd, maar ik weet het niet zeker.
Het aantal broedende Grauweganzen (de enige soort die van oorsprong in Nederland broedt) neemt namelijk nog steeds in aantal toe.
Wel heb ik Nijlganzen eens een nest zien maken op een ooievaarspaal, waar het jaar daarvoor nog ooievaars broedden...maarja, die nemen ook nog steeds in aantal toe... Dus of ze een werkelijk gevaar vormen weet ik niet. Agressief zijn ze in ieder geval wel!

Nog een kleine notitie: normaal noemen we bij kruisingen/hybriden eerst de vader en daarna de moeder.
Voorbeelden:
Smient x Pijlstaarteend = Vader Smient X Moeder Pijlstaart
Pijlstaart x Smient = Vader Pijlstaart x Moeder Smient

Of de nakomelingen verschillende gekenmerkt zijn durf ik niet direct te zeggen.
Vaak zijn het namelijk vrouwtjes die voor de verkeerde mannetjes vallen.

Zo vallen vrouwelijke Witkopeenden in Spanje vaak voor mannelijke Noord-Am. Stekelstaarten...simpelweg omdat het verwante soorten zijn, maar het mannetje van de Noord-Am. Stekelstaart baltst veel uitbundiger dan de Witkopeend.
En tjah...de mannen maakt het niet uit welk vrouwtje klaar ligt om te worden bevrucht (het zijn soms net... :unsure: )

HJ Eygenraam

Mooie vergelijking  :D

De term nominaatvorm werd al eerder gebruikt in dit forum. Wat is daar de definitie van?

De gans aan het Markermeer heeft vast volle broers/zussen. Kun je nu wel met zekerheid zeggen dat die in kleed volkomen overeenkomen. Of kunnen daar dan weer bijv. donkere poten en een gestreepte kop optreden? Of asymetrie? Of zijn die gele poten een dominante eigenschap die zelfs bij alle Indische (Streepkop)Ganzen-hybriden terugkomt?

Jan Harteman

Ik vermoed dat alle hybriden in dat nest er inderdaad hetzelfde uitzien. Echter dit idee berust op geen enkel feit, maar meer omdat ik wel vaker families hybride-ganzen heb gezien die er altijd hetzelfde uitzagen als hun broers/zussen.

De gele poten zouden best een recessief uiterlijk kenmerk kunnen zijn. Bij een mono-hybride kruising is er in dat geval kans 25% dat een nakomeling dan gele poten heeft. Zouden de gele poten een dominantie eigenschap zijn, dan zou 75% van de nakomelingen gele poten hebben. Maarja, het kan nog veel ingewikkelder liggen.

Een voorbeeldje; ik kweek thuis diverse vogelsoorten. Steeds probeer ik alleen de pure soortzuivere vorm te houden (de wildvormen dus, want die zijn mooier en sterker dan de kweekvormen die voorkomen).
Zo kweek ik al enkele jaren met hetzelfde koppel Diamantduiven. Deze duifjes zien er op het oog uit als zeer zuiver. Ik heb in totaal al ruim 15 jongen gekweekt met deze duifjes, allemaal ook wildkleur. Maar wat schetst mijn verbazing (en ongenoegen)...dit jaar heb ik een duifje gekweekt welke 'blond' van kleur bleek te zijn! Er is dus een verdunningsfactor van de kleur aanwezig die ik liever totaal niet zie, want nu weet ik dus dat mijn duiven niet kleurzuiver zijn...helaas.

Asymetrie zien we in feite nooit bij in het wild levende dieren (ik ken alleen de platvissen zoals de Schol als voorbeeld waarbij asymetrie voorkomt), dus ik neem aan dat het bij deze kruisingen ook niet voorkomt.
Bij gedomesticeerde dieren (o.a. rassen van konijnen, ganzen, knaagdieren, hoefdieren) ziet men soms wel asymetrisch getekende dieren, dit noemen we 'bont'.

HJ Eygenraam

Jan, een aantal dingen zijn nu wat duidelijker geworden, vooral ook dat het vaak behoorlijk ingewikkeld kan zijn. Ik begrijp dat je bij het tegenkomen van een hybride in het veld iedere keer een puzzeltje moet oplossen. Hoe beter je op de hoogte bent van de verschillende soortkenmerken hoe makkelijker het puzzeltje. (De gele poten waren me wel opgevallen maar ik bracht ze niet in verband met de Indische Gans).
Ook dat de onachtzaamheid van sommige kwekers en/of waterwildhouders (waartoe ik jou dus duidelijk niet reken) problemen kan veroorzaken, maar dat diezelfde kwekers ook een bijdrage kunnen leveren bij het terugbrengen naar de oude en gewenste situatie.
Hartelijk dank voor de gedegen uitleg. Ik zal je even niet langer lastigvallen. Zit ik nog met prangende vragen dan weet ik je te vinden.

Vriendelijke groet, Henk Eygenraam.