Schiermonnikoog

Gestart door Guus Peterse, oktober 07, 2005, 23:15:58 PM

Vorige topic - Volgende topic

Guus Peterse

Nog eentje dan maar, dan ben ik weer voor even klaar. Het had immers net zo goed deze maand kunnen zijn. Op één detail na.

Wat, gesteld dat je er alweer een paar jaar niet bent geweest, maakt nou dat je kunt zeggen: 'ha, ik ben weer op Schier'?
Wat mij betreft: vooral als je op Kobbeduinen bent geweest.
Ook als je in de polder de rotganzen hebt getroffen die met gekromde ruggen het grasland begrazen en de goudplevieren wier hoge fluiten weer uit het hoge noorden is komen aanwaaien. Of als je op de waddendijk hebt gestaan en hebt uitgekeken over het verlaten wad bij laag water, in de buurt alleen wat zilverplevieren, een paar pijlstaarten, in de verte scholeksters. Of als je de kiekendief hebt zien schuifelen over het eiland. Als je de wulpen hebt horen jodelen, de smienten horen fluiten, de koperwieken horen ijlen. Als je omgeven bent geweest door die ongedwongen weidsheid, die weerloosheid van de kwelder. En als je in de late schemer door het duinland heen op de zojuist ontwaakte vuurtoren hebt afgestevend.
Of wanneer je boodschappen hebt gedaan in de plaatselijke Super en bij Hotel van de Werff je eerste Schiermonnikoger eilandbitter hebt gedronken. En als je fietsen gehuurd hebt bij Soepboer natuurlijk.
Maar vooral als je onder het baken van Kobbeduinen hebt gestaan. Als je tegen dat houten reuzenklimrek hebt aangekeken dat je vanmiddag op de boot al in de verte had zien opdoemen. Als je op dat eilandje van rust en vastigheid hebt gestaan temidden van de omringende onstuimigheid en ongereptheid van de kwelder, en voor en achter in eindeloze herhaling voor de zoveelste keer maar nooit genoeg zich die onstuimigheid en ongereptheid hebt zien uitstrekken, tot aan de waddendijk in het zuiden, tot aan de stuifdijk in het noorden en in het oosten hooguit als het helder genoeg is tot aan het Willemsduin aan de horizon, dan weet je het zeker: terug op Schier! Een slordige vlucht koperwieken, bosjes die wemelen van allerhande trekkertjes, een scharrelende fazant, meeuwen. Verder niets. Alléén op een eiland.

Eén middag op Schier, één keer over het eiland gefietst, het wad gezien, de polder gezien en Kobbeduinen gezien en het is er weer: iets dat ik nog het best kan benoemen als het Waddeneilandengevoel. Dat je de deur uitstapt en dat dan meteen een groep koperwieken over je heen waait. Dat je de straat uit loopt en je staat aan de polder, tegenover je de waddendijk, in je rug de duinen. Dat je kunt kiezen: naar het strand of naar het wad, of allebei, naar de Westerplas of naar de Oosterkwelder, of allebei; en waar je ook voor kiest, je bent er zo.
De massaliteit aan vogels overal: lijsters in de bosjes, ganzen in de polder, wadvogels op het wad. Eén keer hoef je er maar geweest te zijn en je weet het weer en dat is voldoende, ook al ben je nu weer binnen. Want het zit nog in je, als het ware. Die twee roodborsten die in de luwte van Kobbeduinen zo lieflijk en lenteachtig tegen elkaar op zaten te zingen terwijl verderop de wind schudde aan het kreupelhout en het zeewater zich over de vlakte spreidde. De laatste zonnestralen die vanonder een naderend front het duinland belichtten en in een toverachtig mooie herfstglans zetten, van geel uitgeschoten duinweiden, oranje rietwaaiers en goud bestrooide struwelen. Alsof de zon zelf uit het duinland omhoog scheen. Terwijl hier en daar het abelenbos een zilveren tint aanbracht in deze goudkleurige namiddag.
En ineens de steile duisternis van het bos. De ruisende dennen, de wiegende boomkruinen, de schaduwen rondom en daarna het dorp, ons appartement op één hoog, prachtig ingericht en heel gerieflijk, waar het eten klaarstond, de verwarming warm was en het inmiddels een gezellige boel was van rondslingerend speelgoed, boekjes en blaadjes en meer alsof we er al jaren wonen want ja, ook de kinderen voelen zich al thuis.
En vanavond het vuurtorenlicht dat door de hemel strijkt en daarbij geen enkel geluid maakt.
Dat allemaal samen is zo ongeveer het Waddeneilandengevoel, in de herfst althans. In de lente is het weer anders, maar toch hetzelfde.

____________________________________________


Dé attractie van Schiermonnikoog was dezer dagen de izabeltapuit. Ach, de izabeltapuit: een tamelijk onooglijk beestje eigenlijk dat meest nogal roerloos en ineengedoken in een hoekje zat, half onder het overhuivend landbouwplastic op een rommelig soort boerenerf met zandbergje, opgestapelde houten pallets en opslag van onduidelijke aard vlak naast een kolossale boerenschuur in aanbouw. Ziek, zwak en misselijk: die zou het wel niet lang meer maken, meenden we. Maar wel heel erg zeldzaam. Tot dit jaar genoteerd voor slechts één waarneming in de Avifauna van Nederland. Waar komt zo'n vogel helemaal vandaan? vraag je je af. Hoe is-ie verzeild geraakt op dit winderige eiland zo ver van huis? Want dichterbij dan Oost-Griekenland is-ie gewoonlijk niet te vinden dacht ik. Turkije, Zuid-Rusland, daar hoort-ie thuis.
Dit ene vogeltje was als het ware de spil van het eiland waar alle vogelaars op Schier, en dat waren er heel wat, omheen draaiden. Iedereen die ik tegenkwam had het erover. Iedereen was naar hem op zoek geweest, en iedereen had hem ook gezien natuurlijk want moeilijk was-ie niet. Hij was het verplichte nummertje, waarna we op zoek gingen naar iets avontuurlijkers, iets spannenders. De bosjes rond Kobbeduinen of de Kooiduinen afzochten op trekkertjes, op vreemde zangertjes of lijsters of tenminste een beflijster tussen de daar soms massaal pleisterende en langstrekkende koperwieken en zanglijsters, vinken en meer. Aan zee stonden te turen naar de horizon op zoek naar jagers en pijlen, meestal ver-geefs al kon je met een beetje geluk toch nog een grauwe pijl treffen, ver weg keilend over de golven. Of aan het wad loerden naar de wadvogels die zich bij hoog water wellicht vlak onder de dijk zouden wagen. En zo niet, dan waren er altijd nog de strandleeuweriken op de kwelder en de rotganzen in de polder. En het bokje natuurlijk, die ene keer met dat clubje NJNers.
Het bokje is een merkwaardig typetje. Heeft de onhebbelijke gewoonte zich onvindbaar schuil te houden achter een polletje of in een kuiltje, hoe dicht je hem ook nadert. Totdat je hem zo goed als op zijn staart stapt. Dan gaat-ie er, altijd plotseling, met een noodvaart vandoor, meestal om hooguit een meter of honderd verderop weer weg te duiken. En weer onvindbaar te zijn.
Een jongen had, meende hij, aan het begin van het jachthaventje zo'n bokje in de ruigte zien verdwijnen. Hier moest-ie zitten, vertelde hij, en hij wees zo'n beetje naar zijn voeten. We keken goed maar niets was er van het beestje te zien. En dus liepen we met een stel toegesnelde NJNers met onze gezichten star naar de grond gericht de paar vierkante meter te doorkruisen die hij aangewezen had. Hoe dat er voor onwetende buitenstaanders moet hebben uitgezien, laat zich raden: rijp voor het gekkenhuis! Totdat van vlak voor de voeten van één van ons een klein snipje met korte snavel wegvloog, om even verder weer in de vegeta-tie te verdwijnen. Daar speelde zich hetzelfde tafereel af, waarna de vogel over de dijk verdween. Bokje.

____________________________________________


De herfst was overweldigend, overdonderend aanwezig, drie dagen op Schier. We werden ermee wakker en we gingen ermee naar bed, 's avonds laat nadat ik nog even buiten naar de nacht was gaan kijken en naar het vuurtorenlicht dat door de nacht heen scheerde, en had geluisterd naar het ijlen van de koperwieken boven me.
De herfst. Buien, zon en weer buien, majestueuze regenbogen en harde wind. Drie dagen lang harde wind. Drie dagen lang loeide het om het hoofd en in de oren en ruiste het in de boomkruinen. Nooit was het stil, altijd was er rumoer om ons heen. Westerstorm, neergutsende regen voortgejaagd door de westerstorm, en weer zon. Prachtige luchten en mysterieuze lichteffecten wanneer glinsterende duinvegetaties, nog nat van de voorbije bui en bestrooid door het gouden herfstlicht, oplichtten in de lage zon.
En zwermen vogels de hele dag. Trekvogels op doorreis. Ruisende vluchten spreeuwen, dicht opeen, laag over je hoofd. Spreeuwen die het weiland zwart kleurden, massaal op de vlucht gingen en vervolgens verderop het weiland zwart kleurden. En losse clubjes koperwieken overal waar je een stap zette. De ganzen in de polder, de meeuwen op het strand, enzovoort.
En de vogelaars die ze aantrekken. Elke dag kwam ik ze tegen: hordes NJNers en JNMers op HeKa zoals ze dat nog altijd noemen, HerfstKamp op Schier. Je kunt ze net zo min missen als de koperwieken in de duinen of de rotganzen in de polder. Ze herinneren me telkens aan mijn twee hoedanigheden hier op Schier: de vogelaar en de vader. Van mijn tweede hoedanigheid hebben ze allemaal geen weet (net zo min als ik iets weet van hun andere hoedanigheden, maar zij hebben die vermoedelijk thuisgelaten), behalve misschien aan het kinderzitje op mijn fiets. Alleen als ik, zoals vanmiddag in de Berkenplas, als vader de vogelaars tegenkom, verenigen beide zich als het ware voor hun ogen.
Ja, telkens liep ik ze tegen het lijf. Meestal was dat tot (wederzijds, neem ik maar aan) genoegen en wisselden we ervaringen uit, gaven elkaar tips en gingen samen op zoek naar izabel of naar bladkoninkje. Een enkele keer was het genoegen wat mij betreft wat minder. Vanmiddag zaten ze hoog in de zeereep over zee te turen terwijl ik midden op het strand stond. Harde wind, hoge branding, prachtig licht, maar geen noemenswaardige zeetrek vandaag. Van tijd tot tijd een korte, felle bui, regen en hagel die over het strand joegen, maar tel-kens keerde de zon terug en loerde ik weer naar de verten. Telkens vergeefs: slechts een verre jan van gent en twee roodkeelduikers vielen me ten deel, en alleen gangbare meeuwen.
Zodat ik tenslotte het strand verliet met vooral de herinnering aan die hoge branding en dat prachtige licht en ach, dat was ook mooi geweest. Maar toen kwam één van de jongens uit de zeereep op me af: 'had ik ze ook gezien?!' Had ik wat ook gezien? En hij wist me te vertellen dat er, terwijl ik door mijn telescoop richting horizon had staan turen, midden over het strand en vlak voor me langs twee formidabele middelste jagers waren gevlogen.
Oeps ... Overtreffende trap van gemist.

Het verdient zeker aanbeveling af en toe de eigen belachelijkheid onder ogen te zien, even uit jezelf te treden en jezelf te zien staan als beklagenswaardige hoofdpersoon in een stripverhaal of slapstickfilm. Maar echt prettig is dat nooit. Ik had het geloof ik maar liever niet geweten.
Maar goed, zoiets levert altijd nog een aardige anekdote op.

____________________________________________


Tenslotte nog even met z'n allen naar de Berkenplas. En daarna door het heerlijk verstilde hoewel nog steeds winderige binnenduin terug. Er heerste zo'n atmosfeer die je krijgt als alles grijs is, als alles is volbracht maar je nog even wilt tijdrekken, als je met voldoening kunt terug kijken maar met weemoed vooruit kijkt naar het aanstormende dagelijks leven terwijl hier nog even een laatste restje Schier met dat bultige duinland gebukt onder de herfstwind, onder regenvlagen af en toe, onder de binnen sijpelende schemer. Kale, mosbedekte duinhellingen, krakend kreupelhout en verderop woelende bosranden. In vlagen komen koperwieken over ons heen, in ruisende zwermen passeren spreeuwen, een zweem van goudhaantjes in de bosjes.
Verderop het duinbos. De wind ruist en de bladeren ritselen. Het is stil, door die wind. Renske fantaseert over heksen. Heksen in het bos, heksennesten in de bomen, jonge heksjes, de heksenschool, totdat ze het zelf een beetje eng begint te vinden. Ze veert weer op als we verzinnen dat we ook zelf heksen zijn.
Guus Peterse

Nieuw op mijn weblog: Kaapverdië juli - augustus 2015