Oproep: zet bij rijpmossen (Physconia) de rhizinen op de foto!

Gestart door lukasverboom, januari 26, 2023, 12:46:05 PM

Vorige topic - Volgende topic

lukasverboom

Grauw rijpmos (Physconia grisea) is een algemeen korstmos op laanbomen, vooral es en iep. Maar er zijn drie andere soorten rijpmos in Nederland: donker rijpmos (Physconia enteroxhantha, vrij zeldzaam), fors rijpmos (Physconia distorta, zeldzaam) en duinrijpmos (Physconia perisidiosa, zeer zeldzaam).

Deze soorten zijn alleen van grauw rijpmos te onderscheiden door de rhizinen te bekijken/fotograferen. Dit zijn de "worteltjes" aan de onderkant van het korstmos: bij grauw rijpmos zijn ze lichtgrijs, vrij kort en penseelvormig vertakt, bij alledrie de andere soorten zijn ze donkergrijs/zwart, lang en borstelvormig vertakt. Als je dit dus ziet weet je dat je één van de andere soorten hebt! Vooral donker rijpmos is plaatselijk algemeen (in het noorden niet veel minder dan grauw rijpmos), en als we hier met zijn allen beter op letten zullen we de soorten vast op veel meer plekken vinden.

Provisorische sleutel:
1a. Rhizinen penseelvormig vertakt                   
            Grauw rijpmos (Physconia grisea)
1b. Rhizinen flessenborstelvormig vertakt           
            --> 2

2a. Soralen afwezig                                 
            Fors rijpmos (Physconia distorta)
2b. Soralen aanwezig, langs de randen van lobben     
            --> 3

3a. Thallus groot, meestal donkergroen, rozetvormig, merg K+ geel
            Donker rijpmos (Physconia enteroxantha)
3b. Thallus meestal klein, vaak bruin/groen, dakpanvormig vertakt, merg K-
            Duinrijpmos (Physconia perisidiosa)

Grauw rijpmos Physconia grisea



Fors rijpmos Physconia distorta



Donker rijpmos Physconia enteroxantha



Duinrijpmos Physconia perisidiosa

Groet,
Lukas

Marien bioloog
Favoriete groepen: korstmossen, mossen, schelpen, vleermuizen, mariene dingen.

Korstmossen in de tuin? https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,464730.0.html

Pluijm

Mooi uitgewerkt Lukas! Dit topic zal vrij snel wegzakken in de pagina's. Sticky maken? Of komen er nog meer behandelde probleemgroepen en ze dan samenvatten?
Met vriendelijke groet,
Arno van der Pluijm

Guido Berger

Super Lukas.

Ik ben voor een pop-up oid als iemand een soort wil invoeren waarbij per soort een boodschap kan zitten.
Bijvoorbeeld: microscopisch onderzoek is nodig - fotografeer de rhizinen - et cetera

lukasverboom

Ik wil naar deze pagina verwijzen bij waarnemingen waarbij de soort niet duidelijk is. Maar misschien heb je gelijk dat we meerdere van dit soort samenvattingen beter in een algemener topic kunnen zetten met een titel als "Lastige soortgroepen & veelgemaakte fouten" oid. Ik zal hem voorlopig even sticky maken!
Groet,
Lukas

Marien bioloog
Favoriete groepen: korstmossen, mossen, schelpen, vleermuizen, mariene dingen.

Korstmossen in de tuin? https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,464730.0.html

Jan Mudde

Hey Lucas,

Goed uitgewerkt en heel mooi duidelijk!! Zowel qua kenmerken als wat er afgebeeld moet worden. Ik wil ook graag pleiten voor een pinned topic "Lastige soorten en veelgemaakte fouten" waar meer van dit soort goede aanvullende info beschikbaar komt. Je hebt in ieder geval een heel mooie voorzet gegeven!!

Grtz, Jan
Jan Mudde

"Gutta cavat lapidem non vi sed saepe cadendo" (Ovidius)

Favoriete soortgroepen; Korstmossen, Nachtvlinders, Vogels en verder eigenlijk zeer breed natuurgeïnteresseerd. https://waarneming.nl/users/50310/observations/?advanced=on

Marcel Bingley

Fijn overzicht (en helemaal goed als bij de laatste foto's Duinrijpmos niet voor Entoroxantha wordt uitgescholden  :blink: )! Probeer ook altijd zelf wat van die vergelijkingsschemaatjes op te zetten, maar ik kom er vaak achter dat die net niet volledig zijn...

Weet niet of ik "veelgemaakte fouten" in de titel van het topic zou zetten. Eerder iets als "Hulpmiddel (of beslistabel) voor lastige en veel op elkaar lijkende soorten". Maar goed, is maar een detail.

lukasverboom

Groet,
Lukas

Marien bioloog
Favoriete groepen: korstmossen, mossen, schelpen, vleermuizen, mariene dingen.

Korstmossen in de tuin? https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,464730.0.html


waterland01

Grappig dat je die enteroxantha zoveel in het noorden vindt. Ik zal er ook eens meer op gaan letten, want we schelden blijkbaar te veel exemplaren voor grisea uit. Gek dat die enteroxantha in het zuiden vrijwel lijkt te ontbreken, trouwens. Hoe zit dat? En hoe is perisidiosa op meerdere plekken in Amsterdam te verklaren? Nu staat onze hoofdstad wel bekend om zijn merkwaardige vondsten, maar deze vind ik wel heel gek...
Henk Timmerman

lukasverboom

Perisidiosa ben ik ook twee keer op een eikentak in midden Nederland en op een es in het Groningse stadspark tegengekomen, en net over de grens bij zuid-Limburg in Duitsland. Dus die wordt denk ik ook veel over het hoofd gezien! Sander en Harold vonden hem bij hun project met epifyten in Amsterdam.
Groet,
Lukas

Marien bioloog
Favoriete groepen: korstmossen, mossen, schelpen, vleermuizen, mariene dingen.

Korstmossen in de tuin? https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,464730.0.html

lukasverboom

Dinsdag heb ik op een paar essen in Wijk bij Duurstede drie soorten gezien: grauw rijpmos (Ph. grisea), fors rijpmos (Ph. distorta) en donker rijpmos (Ph. enteroxantha). Woensdag in de grevelingen grauw en donker rijpmos. In die contreien kan het dus ook ;)
Groet,
Lukas

Marien bioloog
Favoriete groepen: korstmossen, mossen, schelpen, vleermuizen, mariene dingen.

Korstmossen in de tuin? https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,464730.0.html

bbilliae

Een (beginners-)vraag hierover. Deze waarneming werd gevalideerd, maar de rhizinen zijn niet zichtbaar: https://waarneming.nl/observation/295391107/
Daarom had ik liever bij het invoeren nog niet de soortnaam gegeven. Hoe had ik dat kunnen doen? "Physconia sp." of zoiets wilde hij niet aannemen.

lukasverboom

Hele goede vraag! Er zijn ook wel subtiele verschillen tussen de soorten buiten de rhizinen om, en als je deze soorten honderden keren gezien hebt lukt determineren ook weleens zonder. P. enteroxantha is vaak een beetje gelig in de soralen en bij P. perisidiosa is de vorm van de lobben vaak iets anders. Daarnaast is P. grisea verreweg de algemeenste soort. Als we niks zien wat op een andere soort dan P. grisea wijst keuren we hem meestal zo goed. Voor de andere soorten verwachten we voor goedkeuring wél een foto van de rhizinen.
Groet,
Lukas

Marien bioloog
Favoriete groepen: korstmossen, mossen, schelpen, vleermuizen, mariene dingen.

Korstmossen in de tuin? https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,464730.0.html