Waarvoor heeft het planten van inheemse soorten de voorkeur boven exoten?

Gestart door Deborah, april 02, 2020, 14:59:23 PM

Vorige topic - Volgende topic

Deborah

Graag zou ik een volledig antwoord formulieren op de vraag: "Waarvoor heeft het planten van inheemse soorten de voorkeur boven (niet invasieve) exoten?" Zouden jullie mij daarbij kunnen helpen?

Vanuit een stuk uit Puur Natuur (Lente 2020), een tijdschrift voor leden van Natuurmonumenten, begrijp ik dat 1) inheemse soorten aangepast zijn aan ons klimaat, 2) tussen inheemse soorten is er meer evenwicht, samenhang en afstemming dan tussen inheemse soorten en exoten, 3) beter bestand tegen veranderingen in het klimaat.

Alvast bedankt!
Met vriendelijke groet, Deborah

Rayan Majoor

Hoi Deborah,

m.i. hebben inheemse plantensoorten vooral een voorkeur boven exoten omdat exoten in veel mindere mate een functie hebben als voedsel/waardplant voor onze inheemse dieren. De inheemse plantensoorten hebben een lange geschiedenis met de diersoorten die hier voorkomen, waardoor er vaak veel interacties zijn tussen deze planten en dieren. Dit geldt voornamelijk voor mono- of oligofage diersoorten en voor planten (zoals orchideeën) die heel specifieke interacties met een bepaalde insectensoort hebben ontwikkeld waar hun voortbestaan (voortplanting) van afhangt. Dit laatste geldt weliswaar voornamelijk voor tropische orchideeën, maar het is als voorbeeld bedoeld (en onze soorten zijn natuurlijk in de tropen juist weer exoten). Exotische planten nemen daardoor ruimte in beslag die anders door inheemse planten gebruikt had kunnen worden. Als je bijvoorbeeld bedenkt dat een inheemse soort als waardplant dient voor 10 diersoorten en een exoot misschien voor 1 of 2 diersoorten, dan neemt daarmee de complexiteit en biodiversiteit af. Dit geldt uiteraard voornamelijk voor plant/dier-interacties waarbij de plant direct als voedselbron dient. Als nectarplant is het over het algemeen iets minder specifiek (behalve dus bijvoorbeeld bij orchideeën), hoewel een aantal gekweekte exotische plantensoorten weinig tot geen nectar aanbieden maar wel insecten lokken. De inheemse insecten hebben geen ervaring met deze planten en zullen dus fanatiek bij de bloemen naar nectar zoeken en zo energie verspillen.
Wat betreft dat inheemse soorten beter aangepast zijn aan het klimaat of beter bestand zijn tegen klimaatveranderingen klopt niet per se. Sommige exoten doen het hier juist beter dan inheemse soorten (tot het invasieve aan toe) en een aantal inheemse soorten is hier aangepast op een heel specifiek (micro)klimaat en biotoop. Met klimaatverandering kunnen deze biotopen makkelijk veranderen en de inheemse soorten hebben lang niet altijd de mogelijkheid om met de klimaatverandering mee te bewegen (en sterven dus makkelijk uit). Exoten (die hier verkocht worden) zijn over het algemeen niet zo kwetsbaar. Maar uiteraard geldt wel weer dat inheemse soorten een duidelijke plek in het ecosysteem hier hebben en dus echt deel uitmaken van onze natuur. Dit geldt dan minder voor exoten.

Er valt vast nog veel meer over te zeggen, maar dit is volgens mij wel zo'n beetje het belangrijkste (naar mijn mening dan in ieder geval)
Mvg Rayan Majoor

Wil je meer zien van mijn uit de hand gelopen hobby, kijk dan eens op www.LepiSpot.nl

tekenaar

sommige exotische planten trekken wel veel insecten tijdens de bloei, maar wanneer je gaat kijken welke insecten die gebruiken, dan blijkt het grotendeels te gaan om algemeen voorkomende, generalistische insectensoorten. Zeldzamere, meer gespecialiseerde insecten vindt je op die exotische planten veel minder tot niet. Voorbeeld zijn de Amerikaanse guldenroedes maar ook bijvoorbeeld de vlinderstruik, die wel aantallen insecten aantrekken, maar niet nuttig zijn voor de meer onder druk staande insectensoorten (en waarvan het blad niet wordt gegeten door inheemse insecten ...).

Een andere vraag is of cultivars van inheemse soorten evengoed zijn als de oorspronkelijke wildvorm van die inheemse soorten. Daar is niet zoveel over bekend. Waar het op lijkt is dat bontbladige planten welliswaar duidelijk langzamer groeien als normaal groene, maar door insecten evengoed worden gebruikt als de groene vormen. Donkerbladige vormen (b.v. rode beuk) lijken minder in trek te zijn bij plantenetende insecten, doordat de donkere kleurstof een afweermiddel tegen insecten is (groenbladige planten van dezelfde soorten hebben die donkere stof ook, maar in veel mindere hoeveelheid). Wanneer je kijkt naar bloembezoek, maar die bladkleur niets uit.

Toch heb ik maar eens wat donkerbladige vlier in mijn tuin gezet. Ik denk dat dit nog altijd beter is als een uitheemse soort planten, en ik vindt het leuk idee om over een paar jaar roze vlierbloesemsiroop te kunnen maken  ;D
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

tekenaar

sommige exoten zijn zo in trek bij bloembezoekende insecten dat dit ten koste kan gaan van de bestuiving van inheemse plantensoorten. Dit zou het geval kunnen zijn met de bijenboom (bee-bee tree), die ook potentieel invasief is. Door bijenhouders de hemel in geprezen, maar voor de natuur geen geweldig ding.
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

Deborah

Met vriendelijke groet, Deborah

Deborah

Citaat van: Rayan Majoor op april 02, 2020, 17:27:20 PMWat betreft dat inheemse soorten beter aangepast zijn aan het klimaat of beter bestand zijn tegen klimaatveranderingen klopt niet per se. Sommige exoten doen het hier juist beter dan inheemse soorten (tot het invasieve aan toe) en een aantal inheemse soorten is hier aangepast op een heel specifiek (micro)klimaat en biotoop. Met klimaatverandering kunnen deze biotopen makkelijk veranderen en de inheemse soorten hebben lang niet altijd de mogelijkheid om met de klimaatverandering mee te bewegen (en sterven dus makkelijk uit). Exoten (die hier verkocht worden) zijn over het algemeen niet zo kwetsbaar. Maar uiteraard geldt wel weer dat inheemse soorten een duidelijke plek in het ecosysteem hier hebben en dus echt deel uitmaken van onze natuur. Dit geldt dan minder voor exoten.

Het stuk stelt vanuit Bert Maes, bomendeskundige: "Onze wilde bomen het nodige meegemaakt hebben: warme middeleeuwen, de kleine ijstijd.  Ze zijn dus bestand tegen veranderingen in het klimaat. [...] Dat wilde bomen klimaatveranderingen beter verdragen, bleek twee jaar geleden. De extreme droogte had bij wilde eiken geen effect op de groei." Zou dit dan vooral voor bomen wel gelden, maar voor andere soorten niet?
Met vriendelijke groet, Deborah

Rayan Majoor

Zou kunnen dat het inderdaad meer voor bomen geldt, aangezien die als individu vele jaren moeten overleven voor ze überhaupt voor het eerst gaan bloeien. Struikjes en zeker kruidachtige planten hebben een kortere generatieduur en zijn bovendien over het algemeen wat meer beschut (geïsoleerd tussen alle andere planten hebben die veel minder snel last van temperatuurverschillen, harde wind e.d.). Maar ja, dat zijn speculaties :angel:
Mvg Rayan Majoor

Wil je meer zien van mijn uit de hand gelopen hobby, kijk dan eens op www.LepiSpot.nl

Deborah

Citaat van: tekenaar op april 02, 2020, 19:20:20 PMSommige exoten zijn zo in trek bij bloembezoekende insecten dat dit ten koste kan gaan van de bestuiving van inheemse plantensoorten. Dit zou het geval kunnen zijn met de bijenboom (bee-bee tree), die ook potentieel invasief is. Door bijenhouders de hemel in geprezen, maar voor de natuur geen geweldig ding.

Het halleluja-gehalte is inderdaad niet ver te zoeken... Imkerpedia, bijenboom.
Met vriendelijke groet, Deborah

Deborah

Met teleurstelling lees ik dat de Bijenstichting er anders over denkt:

"Standpunt cultuursoorten
Vaak worden (invasieve) exoten verward met cultuursoorten.
Soorten als bijvoorbeeld mosterd, Phacelia, boekweit worden al vele jaren in de landbouw gebruikt.
Deze soorten hebben niet geleid tot problemen. Dit in tegenstelling tot invasieve exoten als bijvoorbeeld Japanse duizendknoop, bospest etc.
En wij adviseren altijd om deze cultuursoorten alleen in tuinen te zaaien, nooit in natuurgebieden etc.
De introductie/verspreiding van invasieve exoten moet worden voorkomen daarom is de Bijenstichting samenwerkingspartner van de Floron en denken we mee met het programma Tuin er niet in (https://www.floron.nl/tuinernietin).
Gebruik inheemse versus cultuursoorten.
De Bijenstichting is van mening dat de voedselvoorziening van zowel solitaire bijensoorten als hommels en honingbijen verbeterd moet worden.
Voor de meeste solitaire bijensoorten zijn inheemse planten belangrijk omdat deze soorten vaak kieskeurig zijn en alleen van bepaalde plantensoorten of families hun voedsel verzamelen. Daarom hebben wij enkele inheemse mengsels in onze webshop van betrouwbare leverancier De Cruydthoeck.
Echter honingbijen en hommels maak je heel erg blij met diverse cultuursoorten als goudsbloem, mosterd, kaasjeskruid en Phacelia. Sterker nog, enkele solitaire bijen zijn ook gek op sommige cultuursoorten.
Zie: http://drachtplanten.nl/PLD.Fotos/BijplC/Calendula/Calendula.htm http://drachtplanten.nl/PLD.Fotos/PQ/Phacelia/Phacelia.htm http://drachtplanten.nl/PLD.Fotos/S/Sinapis/S.Alba.htm http://www.drachtplanten.nl/PLD.Fotos/M/MalvaSyl/MalvaSyl.htm Daarnaast hebben wij nog een andere visie:
Deze heeft betrekking op de concurrentie tussen honingbijen/hommels/solitaire bijen.
Wij zijn van mening (en hebben dat ook waargenomen) dat als je zorgt voor een rijk gedekte tafel (lees in veel tuinen zaaien van cultuursoorten) er minder concurrentie is van honingbijen en hommels t.o.v. solitaire bijen.
Speciaal honingbijen geven de voorkeur te vliegen op een gewas waarvan veel in bloei staat. Is dat een veld Phacelia dan laten ze andere inheemse bloemen links liggen. Hiervan profiteert de solitaire bijen indirect van.
Hommels hebben steun nodig:
In tegenstelling hetgeen vele mensen denken gaat het slecht met vele hommelsoorten. Vooral klaver specialisten (daarom verkopen wij ook rode- en witte klaver in onze webshop). Maar ook de meer algemenere hommelsoorten zijn kwetsbaar. Het is belangrijk dat vanaf het vroege voorjaar tot laat in de zomer voldoende voedsel beschikbaar is. Daarom stimuleren en verkopen we diverse bloembollen soorten (ook cultuursoorten) en onze bloemenmengsel met cultuursoorten.
Deze mengsels hebben wel degelijk een waarde i.t.t. de diverse (vage) (carnavals)mengsel met gevuld-bloemige soorten die in diverse tuincentra, winkels en webshops worden aangeboden en geen voedselbron zijn voor bijen.
Gifvrije zaden:
Er worden nog steeds bestrijdingsmiddelen op regulier geteelde zaden aangetroffen. Daarom is het belangrijk dat we gifvrije zaden zaaien. Al onze cultuursoorten (zaden en bloembollen) zijn van biologische teelt.
Smaken verschillen, lastig beheer en educatieve waarde
Het feit dat wij ook voorlichting geven over vaste plantensoorten (cultuursoorten) als voedselbron voor bijen komt vanuit het feit dat niet iedereen een wilde tuin wilt. Het heeft geen nut om deze mensen te ' pushen' naar een tuin met alleen inheemse soorten. Als ze de juiste cultuurplanten neerzetten bieden ze ook een voedselbron voor zowel honingbijen, hommels en diverse solitaire bijen soorten.
Daarnaast is het beheer van inheemse mengsel lastig. Bij verkeerd beheer wordt het een mislukking en daarna 'haken' mensen af!
Educatieve waarde:
Op zaaidagen en andere evenementen heeft het zaaien van mengsel (bijvoorbeeld met kinderen) ook een belangrijke educatieve waarde! We gebruiken de nationale zaaidag 22 april (www.nationalezaaidag.nl) ook om de mensen bewust te maken van belang van bijen en dat wij ze kunnen helpen. Onderschat deze waarde niet!
Daarnaast is het praktisch niet haalbaar (kosten) om kinderen emmers met dure inheemse zaden te laten zaaien (alles op één kluitje).
Kortom m.b.t. het gebruik van cultuursoorten versus inheemse soorten is het o.i. belangrijk om een gedetailleerde, brede visie te beschouwen."
Met vriendelijke groet, Deborah

Rayan Majoor

Duidelijk erg fan van de honingbijen en niet echt denken vanuit het perspectief van onze inheemse planten, die bestuiving ook nodig hebben :-X
Mvg Rayan Majoor

Wil je meer zien van mijn uit de hand gelopen hobby, kijk dan eens op www.LepiSpot.nl

stefanhageman

Citaat van: tekenaar op april 02, 2020, 19:17:36 PM
sommige exotische planten trekken wel veel insecten tijdens de bloei, maar wanneer je gaat kijken welke insecten die gebruiken, dan blijkt het grotendeels te gaan om algemeen voorkomende, generalistische insectensoorten. Zeldzamere, meer gespecialiseerde insecten vindt je op die exotische planten veel minder tot niet. Voorbeeld zijn de Amerikaanse guldenroedes maar ook bijvoorbeeld de vlinderstruik, die wel aantallen insecten aantrekken, maar niet nuttig zijn voor de meer onder druk staande insectensoorten (en waarvan het blad niet wordt gegeten door inheemse insecten ...).

Een andere vraag is of cultivars van inheemse soorten evengoed zijn als de oorspronkelijke wildvorm van die inheemse soorten. Daar is niet zoveel over bekend. Waar het op lijkt is dat bontbladige planten welliswaar duidelijk langzamer groeien als normaal groene, maar door insecten evengoed worden gebruikt als de groene vormen. Donkerbladige vormen (b.v. rode beuk) lijken minder in trek te zijn bij plantenetende insecten, doordat de donkere kleurstof een afweermiddel tegen insecten is (groenbladige planten van dezelfde soorten hebben die donkere stof ook, maar in veel mindere hoeveelheid). Wanneer je kijkt naar bloembezoek, maar die bladkleur niets uit.

Toch heb ik maar eens wat donkerbladige vlier in mijn tuin gezet. Ik denk dat dit nog altijd beter is als een uitheemse soort planten, en ik vindt het leuk idee om over een paar jaar roze vlierbloesemsiroop te kunnen maken  ;D

Uit onderzoek is inmiddels gebleken dat het allemaal net iets genuanceerder ligt. Zie: https://www.rhs.org.uk/science/conservation-biodiversity/plants-for-bugs

Tuinen met grotendeels uitheemse soorten hebben slechts een iets kleinere soortenrijkdom: uitheems [northern-hemisphere -> -10%] & uitheems [southern-hemisphere -> -20%]. Zolang de beplanting voor het merendeel uit inheemse en northern-hemisphereplanten bestaat zit je behoorlijk goed. Plant daarnaast een aantal southern-hemisphere planten, zoals enkelbloemige Dahlias, Salvias, Verbena bonariensis, Tithonias en Zinnias,om het bloeiseizoen te verlengen.
Stefan Hageman


bas.drost96

Wat me wel een belangrijke noot lijkt is dat er in tuinen sowieso meer generalisten voorkomen. In bermen door landelijke gebieden, komen ook zeldzamere, specialistische soorten voor die zeker baat hebben bij inheemse beplanting.
Groeten,
Bas
Totaal 4075 soorten op waarneming.nl ingevoerd

Admin bladvlooien

stefanhageman

Uiteraard.

Soms heb je ook verrassingen waarbij vrij zeldzame inheemse soorten toch een uitheemse soort als waardplant gebruiken. Zo heb ik Helmkruidvlinderrupsen op mijn Kaapse fuchsia (Phygelius capensis) gehad (op de kleigronden in de Betuwe).
Stefan Hageman


tekenaar

ik heb het niet direct over tuinen, maar over exoten die in natuurgebieden een gevarieerde inheemse begroeiing verdringen. Die exoten zijn dan wel afkomstig uit tuinen.

Bovendien reageer ik vanuit de Sloveense situatie: hier is de natuur nog steeds minder vernield als in Nederland en is de soortenrijkdom navenant groter. In een gemiddeld hooiland vindt je al snel 15-25 soorten sprinkhanen en > 25 soorten dagvlinders. Wanneer je dat vervangt door een woestijn van 100% Canadese guldenroede, zie je daar wel een zwerm hongingbijen, bronvliegen en zweefvliegen op (wat de indruk geeft van een grote insectenrijkdom) maar geen sprinkhanen en nauwelijks dagvlinders.

De handel is internationaal. De Nederlandse plantenkwekers leveren ook internationaal. Wat in Nederland populaire tuinplanten zijn, wordt elders in Europa ook verkocht. Aanbod bepaalt elders in Europa de markt, niet de vraag. Die vraag komt van de Nederlandse tuinliefhebbers. M.a.w. wanneer Nederlandse tuinliefhebbers meer om inheemse plantensoorten gaan vragen, wordt in de rest van Europa het aanbod inheemse plantensoorten bij verkopers ook groter. Vragen Nederlanders om exoten, dan worden elders in Europa meer exoten aangeboden/verkocht. En dan ontstaan elders in Europa meer problemen met exoten, die mogelijk in Nederland helemaal niet zon probleem zijn (b.v. vlinderstruik, sering).
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

Deborah

Citaat van: tekenaar op april 02, 2020, 19:20:20 PMSommige exoten zijn zo in trek bij bloembezoekende insecten dat dit ten koste kan gaan van de bestuiving van inheemse plantensoorten. Dit zou het geval kunnen zijn met de bijenboom (bee-bee tree), die ook potentieel invasief is. Door bijenhouders de hemel in geprezen, maar voor de natuur geen geweldig ding.

Mag ik nog wat vragen over die bijenboom? De stink es, bijen- en honingboom worden door imkers ingezet, omdat er in de nazomer te weinig bloeiende planten zijn. Ze zeggen dat de honingbijen daardoor te weinig voedsel hebben en honger lijden en dat dat de reden is om deze exoten te planten. Is het inderdaad nodig voor de honingbij om in de nazomer veel bloeiende bomen/planten te hebben en zijn er dan geen inheemse alternatieven?
Met vriendelijke groet, Deborah

jeroen vinke

Klimop bloeit vanaf september tot december en is een belangrijke soort voor insecten in die periode. Bij mij in de tuin heeft robertskruid de hele winter bloemen gedragen, maar weet niet of dat normaal is. Meer voorbeelden weet ik zelf eigenlijk niet.
Met vriendelijke groet,

Jeroen Vinke

jeroen vinke

Citaat van: jeroen vinke op april 18, 2020, 15:49:09 PM
Klimop bloeit vanaf september tot december en is een belangrijke soort voor insecten in die periode. Bij mij in de tuin heeft robertskruid de hele winter bloemen gedragen, maar weet niet of dat normaal is. Meer voorbeelden weet ik zelf eigenlijk niet.
Volgens mij bloeiden planten als peen en duizendblad vorig jaar in mijn tuin ook nog wel in oktober. Typische soorten die al vrij snel uit de tuin gehaald worden.
Met vriendelijke groet,

Jeroen Vinke

tekenaar

we missen extensieve hooilanden die slechts 1 x gemaaid worden en dan nog een nabloei hebben.
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

Deborah

Met vriendelijke groet, Deborah

peterv

Citaat van: Deborah op april 18, 2020, 13:58:52 PM
Is het inderdaad nodig voor de honingbij om in de nazomer veel bloeiende bomen/planten te hebben en zijn er dan geen inheemse alternatieven?
Wat te denken van de bloeiende heidevelden in de nazomer? Die weten imkers toch goed te vinden? En in dezelfde periode aan de kust op de kwelders bloeiende lamsoor en zeeaster, ook goed voor bijen.
Peter Venema