Hongarije en Kroatie, juli 2005

Gestart door Mark van Veen, juli 22, 2005, 22:12:45 PM

Vorige topic - Volgende topic

Mark van Veen

De afgelopen weken hebben we op vakantie Hongarije en Kroatie gezien. Hier een verslag over de wetenswaardige waarnemingen, waarbij nog niet alle insekten zijn gedetermineerd.

Hongarije: omgeving Orfü

Orfü ligt ten Noorden van Pécs, in een heuvelrug die de Mecsek heet (met toppen tot 600 meter). Na, zoals elke ochtend, gewekt te zijn door de Wielewalen en Zomertortels op de heuvel naast de camping, heb ik op 7 juli 2005 rond het Herman Otto meer gelopen. Officieel een visreservaat, maar gezien de vele vissers verdenk ik de overheid ervan die status te verlenen om meer geld te vangen voor het vissen in het meer. Hoog over het meer heen vlogen Bonte kraaien en een Bijeneter, terwijl overal de Europese kanaries zongen. Laag over het meer vlogen diverse libellen: Zuidelijke keizerlibellen (A. parthenope), Vuurlibellen (C. erythraea), witpuntoeverlibellen (O. albistylum) en smaragdlibellen (C. aenea) waren wel de leukste. Aan juffers niks leuks. De leukste dagvlinder was wel een Brenthis daphne. De sprinkhanen begonnen net volwassen te worden. Ik zag en hoorde Greppelsprinkhanen (M. roesseli) en Grote groene sabelsprinkhanen (T. viridissima). Enkele krassers (Ch. parallelus) en Gouden sprinkhanen (C. dispar) waren ook al volwassen. Tot mijn verrassing trof ik ook een sprinkhaan die een Odontopodisma vrouwtje bleek! Na determinatie thuis bleek het O. decipiens te zijn, een soort waarvan Harz (1952) al opgeeft dat ie in de Mecsek gevangen is.

Een paar dagen later vlogen in Abaliget, vlak in de buurt, een aantal Zuidelijke glazenmakers (A. affinis) rond. Een soort die ik eerder ten westen van Pécs ook gezien had. Als ze zo in groepen vliegen vertonen ze met hun hoekige vlucht veel gelijkenis met Paardebijters. Ook vloog er een Vliegend hert die het meertje overstak en niet te vangen was. In de bossen van de Mecsek zitten zeer veel Bergstruiksprinkhanen (Pholidoptera aptera), die zeer luid zingen. Waarschijnlijk doordat ze elkaar aantrekken met het gezang, kun je groepen van tientallen exemplaren op de bosgrond bij elkaar vinden.

Hongarije: Duna-Drava Nationaal Park

Klein stukje park: de wandeling naar de uitkijktoren.

Op 8 juli 2005 zijn we naar een klein stukje van het Duna-Drava NP gegaan, pal ten westen van Baja. Daar is een rondwandeling naar een uitkijktoren te maken. Vanuit de toren was er uitzicht op een oude Donau-arm. Er waren 2 jonge Zeearenden te zien en een Snor en een Grote Karekiet te horen, naast een aantal algemenere moerasvogels. De wandeling gaat ook door prachtig oud hardhoutooibos met zomereik en iepen. Daar werd ik opgeschrikt door een hard kukkukkuk, waarna een Middelste bonte specht op een boom landde en zich even mooi liet bekijken: mijn eerste! Daarna zijn we doorgereden naar een stuk park nabij Móhacs. Daar hebben we een stuk of wat Kwakken gezien, naast een aantal Grote zilverreigers. Ook zaten er veel Grauwe klauwieren: op de telefoondraden zat echt op elke stuk tussen twee palen wel een Klauwier! Toen ik de auto stilzette om de kijker te hanteren vielen een stuk of tig Paardendazen (T. sudeticus) de auto aan. Nu de echte: ik heb er twee verzameld en gedetermineerd.

Tabanus sudeticus, paardendaas.

Kroatie: Crna Mlaka

Over dit gebied had ik veel goeds gelezen, dus toen we bij Zagreb op de camping stonden gingen we er op 13 juli 2005 heen. Het is zeer goed bereikbaar. Als je bij Jastrebarsko de tolweg Zagreb-Karlovac verlaat, is het na het tolkantoor direct links. Het is spaars, maar goed aangegeven en toegang loopt over een goed berijdbare grindweg (ik heb slechtere asfaltwegen in Kroatie bereden). Crna Mlaka bestaat uit een aantal grote nog in actief gebruik zijnde vismeren en het is een RAMSAR wetland. Er is een grote uitkijktoren, maar we begonnen met een tocht langs het grootste meer. Er vlogen tientallen Witwangsterns tussen de Visdiefjes en Zwarte sterns en op het water zaten tientallen Witoogeenden (naast Wilde eend de enige eend die ik zag), waarvoor de meren een belangrijk broedgebied vormen. In de lucht hingen steeds enkele Zwarte wouwen die op gegeven moment door een jonge Zeearend vergezeld werden: de derde van de vakantie! Leuk waren nog een aantal geoorde futen, een IJsvogel die zich goed liet bekijken en een stuk of wat Grote karekieten.
Ook aan andere beesten leuke dingen gezien en gehoord. Wat dat horen betreft: voordurend hoorden we een helder, zuchtend fluitje uit bos en waterkant. Vergelijking met kikker en paddengeluiden liet het als Roodbuikvuurpad determineren. Helaas niet gezien. Wat het zien betreft: ik heb nog nooit zoveel jonge Boomkikkertjes gezien. Ook hier sprinkhanen in overvloed: ook hier een Odontopodisma soort (die na determinatie thuis als O. schmidti kon worden bestempeld), een nymph van de Sikkelsprinkhaan (Ph. falcata), veel Leptophyes albovittata (een soort Struiksprinkhaan) en veel Zuidelijke spitskopjes (C. discolor). Aan libellen viel het wat tegen, weinig soorten gezien.

Odontopodisma schmidti.

Kroatie: kust bij Crikvenica en Selce
De kust van Kroatie is erg mooi: in de heldere Middellandse zee veel vis, langs zee een Mediterrane vegetatie en op 10-20 km uit de kust liggen toppen van 1100 tot 1500 meter hoogte in kalkgebergte met een Alpien karakter. Kortom: veel variatie op korte afstand. Aan vogels is het deze tijd van het jaar (15-20 juli 2005) niet veel. Aan insekten is het echter des te beter (misschien was ik daar wel te veel mee bezig om vogels te zien). De merkwaardigste vind ik de sprinkhaan Prionotropis hystrix, zie hieronder. Degene die het sprinkhanenboek van Bellman hebben moeten hem daar ook maar eens in opzoeken: een kolossale gele sprinkhaan, met kleine vleugels, grote kop en als ze springen is het meer tuimelen. Ze zitten in de Mediterrane zone overal.

P. hystrix op kinderhand.

In die Mediterrane zone zitten zeer veel Calliptamus, vermoedelijk italicus (ik moet de meegenomen mannetjes nog determineren), de Blauwvleugel- (O. caerulescens) en roodvleugelprinkhaan (O. germanica) en verschikkelijk veel Euchortippus declivus. Het meegenomen mannetje Chorthippus bleek Ch. vagans te zijn, ook een warmteminnende soort. Voortdurend hoor je de harde tikken en ratels van de Witneuswrattenbijter (Decticus albifrons), een grote wrattenbijter die tot in de dorpen zit. Op diverse plekken komt Stenobothrus rubicundulus tot op zeeniveau voor, een soort die volgens Bellman slechts plekgewijs voorkomt en niet lager dan 100 meter hoogte. De mannetjes van deze sprinkhaan klapperen zeer luid met hun vleugels, waarbij ze eerst opvliegen en dan al klapperend nog even aan een takje blijven hangen. Op een Pistachia-struik kwamen we een grote Leptophyes met een enorme legboor tegen: dit bleek L. laticauda te zijn. Algemeen op Pistachia is overigens de sabelspinkhaan Barbitistes ocskayi, een groot, dik beest dat tussen zwart en groen varieert. Pal langs zee zat de veldsprinkhaan Oedalus decorus talrijk.

Verder in de bergen komen andere soorten voor. Hier een Poecilimon ampliatus, een bleekgroene sabelsprinkhaan met een hoekig halsschild en veel bijna volwassen Ephippiger discoidalis, een Zuidoost Europese zadelsprinkhaan. Er vliegen zeer veel vlinders rond, waaronder veel parelmoervlinders (Adippevlinder, Grote parelmoer, Kleine parelmoer, Keizermantel, Melitaea's). Op een gegeven moment zag ik een donker 'koolwitje'. Toch maar even vangen: een Zwarte apollovlinder (Parnassia mnemosyne)! Ook heb ik eindelijk de Snuitdagvlinder (L. celtis) gevangen, de enige dagvlinder met verlengde palpen. De algemeenste Erebia was E. ligea. Langs randen vliegen Kleine Heidevlinders (een bijna geheel zwartbruine soort), Boswachters (Hipparchia fagi/alcyone) en een soort met scherper gedefineerde banden, volgens mij Brintesia circe. Ik heb helaas lang niet alles kunnen vangen en/of fotograferen en een aantal foto's wachten nog op determinatie. Ook de gevangen dazen wachten op determinatie (vergt even aandacht met een Europese tabel). Er staan zeer veel leuke planten, maar determineren is lastig (geen goede flora in een leesbare taal). Ik heb in Zagreb nog wel een floratje gekocht, maar Kroatisch is niet mijn sterkste taal moet ik zeggen.

Zwarte Apollo.

Poecilimon ampliatus.

Dit waren de leukste waarnemingen en gebieden. Zeer aan te raden voor degene die ook die kant opgaat. Je kunt altijd mailen voor details en overnachtingsmogelijkheden.
groet,

Mark van Veen

marcel123

Toen ik in Kroatie zat in 1998 waarschuwden ze voor landmijnen (loop nooit waar de inboorling ook niet loopt). Nog last van gehad?

Pim

Interessant verslag van je vakantie, wie volgt?

gegroet,

Pim Julsing
met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

Mark van Veen

CiteerToen ik in Kroatie zat in 1998 waarschuwden ze voor landmijnen (loop nooit waar de inboorling ook niet loopt). Nog last van gehad?
Daarvoor zaten we te veel aan de kust. De mijnen liggen in de voormalige republiek Krajina, die tijdens de oorlog tussen Kroatie en Bosnie inlag en in het ooit door Servie bezette deel bij Osijek/Vukovar in het oosten. De noordelijke kust ligt daar behoorlijk ver van weg. Wel liggen er mijnen in Plitvice, het Nationale Park dat om zijn meren bekend is. De toeristische punten zijn mijnvrij, het park niet. Ook de zuidoostelijke delen van het Velebit NP bevatten mijnen, alswel de smalle kuststrook in het zuiden.
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

Gisteravond de Odontopodisma's tegen het licht gehouden.

De Odontopodisma uit de Mecsek bij Pecs kon goed worden gedetermineerd. Het is een O. decipiens, een soort waarvan Harz (1957. Die Geradflügler Miteleuropas) vermeldt dat ie in de Mecsek al gevonden is (iets als noordelijk tot). Erg leuk.

De Kroatische exemplaren leverde meer moeilijkheden op. Veel genitaalkenmerken die ik slecht kan interpreteren. De tussenstand is dat de dieren uit Crna Mlaka O. schmidti ss zijn. Daar heb ik enig vertrouwen in: op uiterlijk zeker geen decipiens en de andere soorten komen hier niet voor.

De dieren van de kust zijn O. rammei of O. fallax. Op legboor ken ik ze aan de eerste soort toe. Echter, deze twee zijn zeer moeilijk te scheiden. Vorig jaar ving ik 10 km het binnenland in, op 900m hoogte een Odontopodisma die ik als O. fallax determineerde, dus de twijfel slaat toe.
groet,

Mark van Veen

tekenaar

#5
CiteerOok aan andere beesten leuke dingen gezien en gehoord. Wat dat horen betreft: voordurend hoorden we een zuchtend fluitje uit bos en waterkant. Vergelijking met kikker en paddengeluiden liet het als Vroedmeesterpad determineren.

-- vroedmeesterpad is een strict West-Europese soort en hij komt in Kroatie niet voor. Aan de hand van je beschrijving is het moeilijk te zeggen wat je wel gehoord hebt, ik vermoed een vuurbuikpadje. In Kroatie komen zowel geelbuik- als roodbuikvuurpad voor, alsmede hybrieden tussen beide soorten. Wat je aan kunt treffen is afhankelijk van de plek/habitat. Aan de hand van de foto van het gebied denk ik richting roodbuikvuurpad. Een andere optie is dwergooruil: die klinkt vrijwel identiek aan vroedmeesterpad!

Waarom maak je overigens P. falcata van de sikkelsprinkhaan en niet P. nana? (Dit omdat ik zelf geen idee heb hoe de nymphen van beide te onderscheiden...)
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

Mark van Veen

#6
1. de vroedmeesterpad. Het geluid kwam van tussen het pad en de waterkant (ongeveer 1m breedte), op grondniveau. Daar past een dwergooruil niet tussen. Ik had amfibie-geluiden bij me en het was precies vroedmeesterpad, en niet het oeng van de roodbuik- of geelbuikvuurpad. Als ze er niet voorkomen, tja, dan weet ik het niet. Ik heb iig geen padjes kunnen vinden (maar dat was ook omdat het levensgevaarlijk leek in het ondergelopen bos te gaan).

2. Omdat het een nymf is, zou ik het verschil tussen falcata en nana niet kunnen geven. Ik weet dat de soorten extreem op elkaar lijken, dus beter zou falcata/nana zijn. Ik zal eens kijken naar kenmerken.

Mark
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

#7
Wat betreft de Phaneroptera ben ik blij dat het een vrouwtje is. Naar aanleiding van je vraag ben ik gaan zoeken en kwam de volgende verschillen tegen

1. zijlappen halsschild (excuus voor het germanisme): falcata langer dan hoog, nana hoger dan lang, lengte gemeten aan de bovenrand, hoogte de max. hoogte.
2. vrouwtje, legboor: falcata aan het begin sterk gebogen dan vrijwel recht, nana gelijkmatig gebogen.

Dit is haar:


en dat past op falcata!

Dank voor je opmerking, ik had zelf over nana heengekeken.

Mark
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

#8
Het paddegeluid.

Inderdaad is Vroedmeesterpad een westelijke soort. Na het luisteren naar paddegeluiden kom ik op Roodbuikvuurpad uit als meest waarschijnlijke producent van het geluid. In vergelijking met onze Geelbuikvuurpad is het geluid veel helderder.
groet,

Mark van Veen

Mark van Veen

De Kroatische dazen zijn uiteindelijk als Philipomyia aprica gedetermineerd.  
groet,

Mark van Veen