Hoofdmenu

Oude otters

Gestart door HPM, oktober 05, 2016, 10:11:37 AM

Vorige topic - Volgende topic

HPM

In 1940 schreef G. A. Brouwer dat het aantal gegevens over otters uit de 19e eeuw zeer gering was en dat ze in de tweede helft van die eeuw al zeldzamer werden en in sommige streken al waren uitgeroeid. In Waarneming stonden tot voor kort slechts 27 waarnemingen uit de 19e eeuw, verdeeld over 18 uurhokken. Ook in de Verspreidingsatlas Zoogdieren staan 18 uurhokken van voor 1900, grotendeels dezelfde als in Waarneming. http://www.verspreidingsatlas.nl/8496118 (De vierkantjes als je het schuifje aan de linkerkant op 1900 zet.)

Bij het zoeken naar oude Korhoenders stuitte ik af en toe op een geschoten of gevangen otter, dus ben ik maar eens gericht gaan zoeken, in de veronderstelling dat het niet veel werk zou zijn. De hoeveelheid werk viel vies tegen, maar het resultaat viel heel erg mee. Ik heb nu 431 otterwaarnemingen van voor 1900 ingevoerd, waardoor er nu op de kaart geen 18, maar 281 uurhokken staan. Een hele vooruitgang en het levert een heel ander beeld op dan we kennen van na 1900. Er zal niet of nauwelijks meer iets uit de 19e eeuw bijkomen, want mijn bronnen zijn denk ik wel uitgeput. Misschien dat er over tien jaar meer kranten zijn gedigitaliseerd en online staan. Bij veel regionale kranten is dat nu helaas nog niet het geval. Dit is dus voorlopig het resultaat:
http://waarneming.nl/soort/maps/417?from=1800-01-01&to=1899-12-31&count_ex=1&grid=5000
Dit is een andere weergave van het resultaat.



Het overgrote deel van de gegevens waarop de waarnemingen zijn gebaseerd is afkomstig uit dagbladen, waarvoor zo'n 20 archieven moesten worden geraadpleegd. Als er alleen een plaatsnaam werd gegeven heb ik een keuze moeten maken uit mogelijk geschikte gebieden daar in de buurt. Als er een nadere locatie werd opgegeven (landgoed, water, eendenkooi, molen enz) heb ik geprobeerd die zo nauwkeurig mogelijk op te sporen. Soms bleek het dan kilometers van de genoemde plaatsnaam te zijn. Dat betekent dat veel van de andere waarnemingen er kilometers naast kunnen staan, maar bekeken op uurhokniveau (5x5km) zal het beeld wel ongeveer kloppen. Door 'technische problemen' is het helaas wel mogelijk dat er enkele uurhokken ontbreken.

De oudste waarnemingen zijn uit de 18e eeuw. 1718 en 1739, beide bemachtigd in de Schie ten zuiden van Delft. Er werd een premie van 3 gulden voor betaald, wat in die tijd vast wel veel geweest zal zijn. Aan het eind van de 19e eeuw konden de premie regionaal oplopen tot 15 gulden, plus nog eens 5 gulden of meer voor de pels.
De vroegste otters in de 19e eeuw zijn van precies een eeuw later, uit 1839. Een bij het Moriaanshoofd op Schouwen en de ander op een niet nader genoemde plek in de toenmalige gemeente Loosduinen.

Het zwaartepunt van de verspreiding lijkt toch wel het zuidwesten. Het Hollands-Utrecht veen- en rivierengebied en Zeeland (voornamelijk Walcheren en de Bevelanden). Er zitten wel wat flinke 'gaten' in die verspreiding, die deels wel veroorzaakt moeten zijn door gebrek aan bronnen, want het gaat veelal om gebieden waar het onwaarschijnlijk lijkt dat otters daar ontbraken. Zo vind ik het vrijwel ontbreken in de Biesbosch opvallend. Er is slechts één bericht (1895) waarin de Biesbosch, zonder nadere aanduiding, wordt genoemd, en een andere die mogelijk op de Biesbosch betrekking heeft. Waar in de Biesbosch dat dan geweest moet zijn is niet duidelijk. Bij die laatste, uit 1899, met  Werken(dam), als genoemde plaats, wordt het schieten van otters wel 'iets zeldzaams' genoemd.

In het noorden en oosten van het land lijkt het voorkomen meer fragmentarisch te zijn dan in het westen. In Friesland/Drenthe/Groningen denk ik niet dat dit veroorzaakt is door een gebrek aan bronnen, want bij het Korhoen bleek de dekking daar juist erg goed te zijn. Hoewel er ongetwijfeld gegevens ontbreken, zou het dus best kunnen dat wat we zien ongeveer de werkelijkheid weergeeft. Hoe anders was was de verspreiding in de 20e en 21e  eeuw (zie de zoogdieratlas).
Het resultaat voor Noord-Brabant is mager, terwijl je toch wel meer otters zou verwachten in de talloze beken en  vennen. In Limburg gaat het om slechts 11 vermeldingen in de periode 1880-1893.

Hoewel ik het zoeken in kranten op zich altijd wel leuk vind, ben ik van het zoeken naar otters toch wel een beetje treurig geworden. Het ging er bruut aan toe. De jacht op andere dieren is ook niet leuk als je erover nadenkt, maar bij soorten als Korhoen en Patrijs is het 'PANG' en dan is het over. Bij de otters was het anders. Die werden ook wel geschoten, waarbij meestal meerdere schoten hagel nodig waren, maar ze werden vooral geklemd, en doodgeslagen of -gestoken met spaden, knuppels, hooivorken, ijshaken en (aal-)speren. Ze werden ook wel eens met de blote handen gewurgd of door honden verscheurd. Daarnaast werden ze  ook nogal eens in netten gevangen. Deels doelbewust maar vaker kwamen ze in fuiken terecht, waarin ze meestal verdronken.
Regelmatig werden hele families tegelijk uitgeroeid en gingen jagers prat op het doden van tientallen otters in een winter. Op andere plaatsen kon het aantal oplopen tot tientallen in een aantal jaren. De vervolging moet wel grote invloed hebben gehad op de populatie, waarschijnlijk groter dan het huidige verkeer.
Herman van der Meer

Rob Koelman

Met vriendelijke groet, Rob

tekenaar

Hier in Slovenie zijn (inheemse) rivierkreeften een belangrijk deel van het voedsel van otters. In Hongarije heb ik otterspraints gevonden die vol zaten met stukjes schaal van marmerkreeft, een Amerikaanse soort die daar in 1 beek talrijk voorkomt. In hoeverre heeft het verdwijnen van Europese rivierkreeft, door vervuiling en kreeftenpest, de achteruitgang van otters versnelt? En in hoeverre bespoedigd de opkomst van exotische rivierkreeften nu de terugkomst van otters? 
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

HPM

Kreeften en schoon water zullen best gunstig zijn, maar ik denk dat als die er vroeger ook waren geweest er alleen maar meer otters om zeep om gebracht zouden zijn. Vroeger hadden ze wel meer zalmen, palingen e.d. te eten.
Misschien hoeven ze nu met die overvloed aan kreeften wel niet meer zo ver van huis.
Herman van der Meer

Rob Koelman

In sommige gebieden in Europa vindt je inderdaad regelmatig otterspraints die voornamelijk uit kreeftenresten bestaan.

Ik geloof niet dat er een verband is tussen de achteruitgang van de Europese rivierkreeft in ons land en de achteruitgang van de otter. Hoofdredenen die telkens genoemd worden zijn jacht en vervuiling waterbiotopen met pcb's en zware metalen.

Het is daarbij natuurlijk wel interessant om te kijken in hoeverre de opkomst van allerlei exotische kreeften positief uitpakt voor de otter. Voor veel andere soortgroepen valt deze (explosieve) toename van de hoeveelheid exotische kreeften vooralsnog negatief uit...

Met vriendelijke groet, Rob

tekenaar

#5
Ook in wateren met een goede populatie van de Europese rivierkreeft (Astacus astacus) vindt je minder waterinsecten en nauwelijks waterslakken. Ik denk dat het grootste verschil tussen de inheemse rivierkreeft en die exoten is, dat veel van de exoten laaglandsoorten zijn, die in stilstaand, voedselrijk en periodiek zuurstofarm water overleven en hoge dichtheden berijken. Dat betekend dat de exoten habitats kunnen bezetten waar de Europese soorten nooit hebben gezeten. Hierdoor hebben die exotische kreeften op Europese schaal een veel grotere invloed op de voedselketens. Op locale schaal kan dat verschil een stuk kleiner zijn.

Neemt niet weg dat de Europese rivierkreeft vroeger in het Oosten van NL talrijk geweest moet zijn en daar een belangrijk ottervoedsel geweest kan zijn. Dat dit in de literatuur niet vaak genoemd wordt, kan evengoed liggen aan het feit dat de kreeften al verdwenen waren toen de eerste biologen het voedsel van otters gingen bestuderen.
Paul Veenvliet
dieren en planten tekeningen: https://paulveenvliet.art/
excursies in Slovenie: https://www.slovenia-nature-guide.si/

peterv

ken je deze bronnen uit 1830? https://www.groningerarchieven.nl/bronbewerkingen/schoolmeesterrapporten/o-r

zie telkens bij vraag 8. Bijvoorbeeld Lettelbert: bunzing en Onstwedde: haas, korhoen, patrijs. Misschien zitten er ook nog wel ergens otters tussen genoemd.
Peter Venema

martenboonstra

Complimenten voor het werk dat je hebt verricht ter verkrijging van inzicht in een globaal verspreidingsbeeld in de 19de eeuw. Was er altijd al
heel erg benieuwd naar (behalve naar de brute jachtwijze naar otters, dat is echt vreselijk geweest). Zelfs mogelijke aanwezigheid op waddeneiland en opvallende afwezigheid in Polder Oldelamer, Weerribben en Rottige Meenthe. De laatste gebieden zouden wel otters zijn geweest maar is misschien minder of niet veel over bekend vanwege de lage bevolkingsdichtheid en uitgestrektheid van het gebied.

HPM

Citaat van: peterv op oktober 05, 2016, 15:00:11 PM
ken je deze bronnen uit 1830? https://www.groningerarchieven.nl/bronbewerkingen/schoolmeesterrapporten/o-r

zie telkens bij vraag 8. Bijvoorbeeld Lettelbert: bunzing en Onstwedde: haas, korhoen, patrijs. Misschien zitten er ook nog wel ergens otters tussen genoemd.

Mooi hoor. Ik ben even snel door die ene pagina gegaan en ik ben een plaats tegengekomen waar otters genoemd worden. Van die plaats wist ik het al, maar dit is wel een stuk vroeger. Ik zal het hele alfabet nakijken. Benieuwd of dat ook nog iets voor het noorden van Groningen op zal leveren.
Herman van der Meer

HPM

Citaat van: martenboonstra op oktober 05, 2016, 15:25:59 PM
Complimenten voor het werk dat je hebt verricht ter verkrijging van inzicht in een globaal verspreidingsbeeld in de 19de eeuw. Was er altijd al heel erg benieuwd naar (behalve naar de brute jachtwijze naar otters, dat is echt vreselijk geweest). Zelfs mogelijke aanwezigheid op waddeneiland en opvallende afwezigheid in Polder Oldelamer, Weerribben en Rottige Meenthe. De laatste gebieden zouden wel otters zijn geweest maar is misschien minder of niet veel over bekend vanwege de lage bevolkingsdichtheid en uitgestrektheid van het gebied.

Die isolatie zou misschien wel een rol kunnen spelen, ook in de Biesbosch. De vissers en jager leefden natuurlijk niet helemaal geisoleerd omdat ze hun opbrengst ook moesten verkopen en ottervellen veel geld opbrachten. Maar misschien bracht hun manier of hun aard met zich mee dat het niet in de krant kwam.

Overigens is het geval op Terschelling niet zo zeker omdat niet duidelijk is of er wel een otter gezien is.
"Een otter heeft wonderen van dapperheid bij een kooiker te Oosterend verricht. De kooiker was op een 'goeden' morgen 11 lokganzen, beestjes die op 20 á 25 gld. per stuk worden gerekend, en wat 't ergste is, heel zijn verdiensten kwijt."
(Schoonhovensche Courant 2 januari 1886)
Vergelijkbare gevallen, waarin dode kippen of eenden werden toegeschreven aan een otter, heb ik niet opgenomen. Daar komt nog bij dat het niet zeker is dat het om Oosterend op Terscheling ging, maar dat leek me het meest waarschijnlijk. Het bericht in de Schoonhovensche is het enige wat ik over dit geval heb kunnen vinden. Ik had liever iets uit de Leeuwarder gehad. Vooral meer aparte berichten stonden in meerdere kranten, maar dit nou juist niet.
Herman van der Meer

jeroenroelofsen

Heb het al eerder gezegd, maar hulde voor je werk Herman :duim:
Met vriendelijke groet
Jeroen Roelofsen
Mijn waarnemingen
Mijn website
Recente blog; Zuidpier IJmuiden
Nieuwe vogel soorten; Zeekoet, Kleine Rietgans, Strandleeuwerik, Waterral, Witgatje   (185 totaal)

HPM

Herman van der Meer

HPM

Citaat van: HPM op oktober 05, 2016, 15:55:21 PM
Citaat van: peterv op oktober 05, 2016, 15:00:11 PM

ken je deze bronnen uit 1830? https://www.groningerarchieven.nl/bronbewerkingen/schoolmeesterrapporten/o-r
zie telkens bij vraag 8. Bijvoorbeeld Lettelbert: bunzing en Onstwedde: haas, korhoen, patrijs. Misschien zitten er ook nog wel ergens otters tussen genoemd.

Mooi hoor. Ik ben even snel door die ene pagina gegaan en ik ben een plaats tegengekomen waar otters genoemd worden. Van die plaats wist ik het al, maar dit is wel een stuk vroeger. Ik zal het hele alfabet nakijken. Benieuwd of dat ook nog iets voor het noorden van Groningen op zal leveren.

Dit heeft acht waarnemingen opgeleverd. Haren, Harkstede, Kloosterburen, Midwolde, Opende, Scheemda, Tolbert en Zevenhuizen. Ze hebben voor zes nieuwe uurhokken gezorgd, waarbij het meest noordelijke en het meest oostelijke in Groningen. Met 1828 zijn het tevens de vroegste waarnemingen in de 19e eeuw.
Een mooie aanvulling dus.
Herman van der Meer

hiskodevries

#13
Herman, diepe buiging .

geprutst http://waarneming.nl/otter.html
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

HPM

Fraai, Hisko.
Zo te zien is dat tot heden. Met welke interval?
Is het mogelijk om het wat vloeiender te laten verlopen? Het is nu zo schokkerig.

Overigens ben ik begonnen met verzamelen uit het begin van de 20e eeuw. Ik denk aan de eerste 30 of 40 jaar.
Herman van der Meer

hiskodevries

#15
10 jaar vanaf 1800
zoals gezegd is het 1 brok knip en plak werk , vandaar ook html pagina`s
ik zal vanaf 1820 nemen
nieuwe data komt vanzelf mee. na een cache tijd van 10 minuten
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

Vincent Martens

Mooi gedaan! Ik heb in de laatste vijf jaar een groot aantal waarnemingen  ingevoerd op Telmee. Volgens mij zit die informatie er niet bij in?

groeten, Vincent

HPM

"De gebroeders Blanken te Hazerswoude hadden het buitenkansje 5 otters te bemachtigen waarvan twee oude. De beide oude exemplaren brachten respectievelijk op f 30 en f 25.
Ofschoon de otter voor den vischstand zeker schadelijk kan zijn, is het toch de vraag, of totale uitroeiing van deze mooie diersoort — en dat het daar heen gaat in ons land, is zeker — wel gewenscht is
."
(Arnhemsche courant, 30-01-1914)

Deze gebroeders vingen dus meer dan honderd gulden voor hun bosje otters, en dat was exclusief afschotpremies. In deze periode werden er wel hogere prijzen dan 30 gulden per vel betaald. Omdat otterbont in de mode was en waarschijnlijk ook omdat het aanbod minder werd. Met dat soort prijzen is het vragen om uitroeiing.
Herman van der Meer

hiskodevries

Citaat van: Vincent Martens op oktober 06, 2016, 17:03:22 PM
Mooi gedaan! Ik heb in de laatste vijf jaar een groot aantal waarnemingen  ingevoerd op Telmee. Volgens mij zit die informatie er niet bij in?
die blijft voor ons verborgen
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

martenboonstra

Bijzondere gedachten rond 1900. Enerzijds erkenning van zeldzaamheid en aanname dat een otter schadelijk zou zijn voor de visstand. Volgens het cbs: 1000 gulden (1900) =   11.864,54 euro (2011) verhoudingsgewijs betekent dit een hoofdprijs per afgeschoten otter.

Waarom is er geen samenwerking met Telmee of kan waarneming.nl niet gekoppeld worden aan waarneming.nl ?



HPM

Ondertussen ben ik een bericht uit 1917 tegengekomen over 50 gulden voor een ottervel uit Eelde, maar in andere berichten worden meestal lagere prijzen genoemd en het varieert nogal. Meestal is het ook niet duidelijk of ze dat werkelijk hadden gekregen of dat ze dachten dat er voor te krijgen. Ik weet dus niet goed welke waarde ik aan zulke berichten moet hechten. Waarschijnlijk werden jagers en vissers vaak afgescheept met een fractie van de werkelijke marktwaarde. In een bericht van een paar jaar later las ik dat ottervellen op de Londense bontmarkt 70 pond deden. Daar zijn natuurlijk al wel een paar stappen in de handel aan vooraf gegaan.

Volgens mij komen waarnemingen uit Waarneming in Telmee terecht.
Herman van der Meer

KoenVerhoogt

Ten eerste, fantastisch werk Herman! Complimenten.

De waarnemingen van waarneming.nl en telmee gaan volgens mij  niet naar elkaar toe, maar komen beide samen bij de overkoepelende organisatie (NDFF/Verspreidingsatlas).

Met vriendelijke groet, Koen Verhoogt
Favoriete soortgroepen: Korstmossen en Kevers
6237 soorten tot nu toe

https://waarneming.nl/user/photos/102250[/url

hiskodevries

Over het waarom waarneming.nl geen data uit de NDFF mag/ kan halen: die vraag moet je bij de NDFF stellen ik weet het ook niet. De route is eenrichtingsverkeer.
Was getekend Hisko de Vries.

Wil je een fotovraag stellen op het forum lees dan dit eerst https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=452369.0

HPM

Citaat van: hiskodevries op oktober 08, 2016, 09:44:56 AM

Over het waarom waarneming.nl geen data uit de NDFF mag/ kan halen: die vraag moet je bij de NDFF stellen ik weet het ook niet. De route is eenrichtingsverkeer.

Dat weet ik wel hoor. Dan zouden ze inkomsten verliezen omdat mensen dan de gegevens gratis van Waarneming gaan halen.
Herman van der Meer

HPM

De hoogste prijs voor ottervellen die ik tot nu toe ben tegengekomen stamt uit 1920. Voor een paartje otters uit de Regge bij Archem werd 90 gulden betaald.
Herman van der Meer

Bart van Hoogstraten

Citaat van: HPM op oktober 08, 2016, 12:35:21 PM
De hoogste prijs voor ottervellen die ik tot nu toe ben tegengekomen stamt uit 1920. Voor een paartje otters uit de Regge bij Archem werd 90 gulden betaald.

Omgerekend naar nu is dat € 491,54 http://www.iisg.nl/hpw/calculate-nl.php
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

HPM

Citaat van: Bart van Hoogstraten op oktober 08, 2016, 13:19:03 PM
Citaat van: HPM op oktober 08, 2016, 12:35:21 PM
De hoogste prijs voor ottervellen die ik tot nu toe ben tegengekomen stamt uit 1920. Voor een paartje otters uit de Regge bij Archem werd 90 gulden betaald.

Omgerekend naar nu is dat € 491,54 http://www.iisg.nl/hpw/calculate-nl.php

Hij had pech dat het een paartje was, want als het twee mannetjes waren geweest zou hij er waarschijnlijk 550 euro of meer voor hebben gekregen.
Ik vraag me af of zo'n jachtopziener dat geld allemaal zelf mocht houden of dat hij het aan zijn rijke baas moest geven.
Herman van der Meer

Bart van Hoogstraten

Citaat van: HPM op oktober 08, 2016, 14:00:07 PM
Citaat van: Bart van Hoogstraten op oktober 08, 2016, 13:19:03 PM
Citaat van: HPM op oktober 08, 2016, 12:35:21 PM
De hoogste prijs voor ottervellen die ik tot nu toe ben tegengekomen stamt uit 1920. Voor een paartje otters uit de Regge bij Archem werd 90 gulden betaald.

Omgerekend naar nu is dat € 491,54 http://www.iisg.nl/hpw/calculate-nl.php

Hij had pech dat het een paartje was, want als het twee mannetjes waren geweest zou hij er waarschijnlijk 550 euro of meer voor hebben gekregen.
Ik vraag me af of zo'n jachtopziener dat geld allemaal zelf mocht houden of dat hij het aan zijn rijke baas moest geven.

Ik weet niet hoe dat bij otters verdeeld is qua sekse maar uit de tijd dat ik als student wat bijverdiende bij een nertsenfokker weet ik dat een mannetje Amerikaanse nerts 125,- (gulden) deed en een wijfje 75,-. Die verhouding op otters zouden 2 mannetjes dus zelfs meer dan € 600,- hebben opgebracht (€ 614,43).
Vriendelijke groet! Bart van Hoogstraten

De toekomst van Waarneming is onzeker. Draag bij aan het voortbestaan en betaal gewoon jaarlijks € 25,- abonnementskosten!
https://waarneming.nl/donate/

HPM

Citaat van: Bart van Hoogstraten op oktober 08, 2016, 14:41:01 PM

Ik weet niet hoe dat bij otters verdeeld is qua sekse maar uit de tijd dat ik als student wat bijverdiende bij een nertsenfokker weet ik dat een mannetje Amerikaanse nerts 125,- (gulden) deed en een wijfje 75,-. Die verhouding op otters zouden 2 mannetjes dus zelfs meer dan € 600,- hebben opgebracht (€ 614,43).

In een eerder bericht maakte ik melding van twee volwassen otters die 30 en 25 opbrachten. Ik neem aan dat het in dat geval een paartje betrof, maar in het algemeen hing de prijs af van het formaat. Jongen (halfwas?) brachten ongeveer de helft op.
Ik weet niet of er kwaliteitsverschil is tussen man en vrouw.
Herman van der Meer

martenboonstra

Een dagloner verdiende volgens mij in de 19de eeuw iets van 0,60-0,80 cent waarvan de huur wekelijks iets van 0,50 cent zou zijn geweest. De pels van de otter was dan kennelijk ook een goede inkomstenbron. Opvallend dat een non-profitorganisatie gegevens verstrekt of medewerking verleent aan commercieel bedrijf zonder dat er sprake zou zijn van tweerichtingsverkeer.  Anyway, dit draadje gaat over "oude otters". Blijft fascinerend om de waarnemingen te bekijken. Ben zelf druk met verzamelen van oude verslagleggingen van otter-spotters. Mocht iemand hierover aanvullende informatie over kunnen gegeven, dan houd ik mij warm aanbevolen.