Nachtelijke avonturen (24 juni 2005)

Gestart door Pim, juni 25, 2005, 13:16:34 PM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Op vrijdag 24 juni 2005 was volgens de weerprofeten uit De Bilt "de hittegolf" een feit. Dit was mij al enkele dagen geleden duidelijk, als mijn houten schuttingdeur niet meer op slot kan is er sprake van extreme warmte. Het KNMI kunnen ze dus bij deze meteen oprollen.

Om 10.00 uur was ik ter plaatse op het (tropische) Jan van den Boschpad (zuidzijde Oostvaarsersplassen – Almere). Het was warm, maar door een matige wind zeer goed uit te houden, al dachten mijn paarse schouders hier in de namiddag anders over. De Monniksgier zat zoals gewoonlijk ergens achterin op de vlakte en liet zich door niets of niemand van de wijs brengen. Tot 16.00 uur verbleef ze op dezelfde vierkante meter.

Boven het riet vlogen diverse malen roerdompen heen en weer. Soms waren ze zelfs op de grond even te volgen alvorens ze in het rietdoolhof verdwenen. Het ging om minimaal drie verschillende exemplaren, sommige zijn lichtbruin andere weer donkerder. De vogel is een lust voor het oog, vooral in de avonduren als je op deze plek de juiste lichtinval hebt. In het moerassige gedeelte (na het eerste water) krioelt het vaak van de vogels, ik telde een record van zeventien kleine zilverreigers! Dat is een enorm aantal om samen te zien foerageren, ik ben benieuwd of het aantal broedparen de 22 paar van vorig jaar zal doen verbleken. De grote zilverreigers (die meestal in de meerderheid zijn) waren slechts met twaalf exemplaren vertegenwoordigd, waaronder het merendeel op de vlakte in greppels.

De kemphaan was met ongeveer vijftig exemplaren aanwezig. De heren in broedkleed zijn zeer variabel. Ze kunnen van wit tot roodbruin (en zelfs  zwart) eruit zien. De kemphaan staat op de rode lijst van bedreigde vogelsoorten met de op één na meest verdrietige status, namelijk ernstig bedreigd. ("verdwenen uit Nederland als broedvogel" zoals de roodkopklauwier is natuurlijk de overtreffende trap). Met het huidige landbouwbeleid (ook steeds meer op Europees niveau) is deze vogel ten dode opgeschreven. Van de populatie in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw is nog slechts 2 procent (!) over. Een rigoureuze koerswijziging van de landbouwpolitiek is de enige oplossing!

"In het voorjaar is het mannetje van de kemphaan een opvallende vogel, de mannetjes beschikken dan namelijk tijdelijk over een imposante kraag en kuif. De veren in de kraag hebben een zeer variabele kleur en worden tijdens de balts opgezet. De mannetjes baltsen in het voorjaar op een gemeenschappelijke plaats. De onopvallend gekleurde vrouwtjes komen uiteindelijk ook naar de baltsplaats om te paren. Na een succesvol paringsritueel zal het vrouwtje de eieren alleen bebroeden en de jongen alleen groot brengen.

Met name door drooglegging van vele vochtige terreinen broedt de kemphaan tegenwoordig bijna alleen nog in het noordoosten van Europa. Hoewel de vogel nog maar zelden in Nederland broedt, doet de kemphaan Nederland nog wel aan tijdens de trek naar Midden-Afrika, waar de vogel overwintert".

(Bron: www.vogelvisie.nl )  

Trouwens aan rode lijst soorten vandaag vanaf de uitkijkheuvel geen gebrek:

Roerdomp (bedreigd), kleine zilverreiger (gevoelig), grote zilverreiger (gevoelig), wintertaling (kwetsbaar), zomertaling (kwetsbaar), slobeend (kwetsbaar), bontbekplevier (kwetsbaar), kemphaan (ernstig bedreigd), grutto (gevoelig), tureluur (gevoelig), visdief (kwetsbaar), koekoek (kwetsbaar), boerenzwaluw (gevoelig), gele kwikstaart (gevoelig), snor (kwetsbaar) en kneu (gevoelig).

De lijst met overige rode lijst soorten die regelmatig te spotten zijn is nog veel langer, het gebied is van groot belang voor het voortbestaan van vele (kwetsbare) vogelsoorten. Eigenlijk zouden er meer van dit soort gebieden in Nederland moeten komen. Dan stappen we in 2020 gewoon over van intensieve landbouw op ecotoerisme in de Noordoostpolder, wellicht dat we dan ook minder subsidiegeld aan Europa kwijt zijn. (wat mij een worst zal zijn....).

Een zwarte zwaan was een aanwezige exoot die zijn roots heeft liggen in Australië. Het is een aparte verschijning, zwart verenkleed met een rode snavel. Zwarte zwanen zijn over de hele wereld verspreid door mensen. De vogel komt in enkele gebieden te Nederland al tot broeden (in het wild). Zelf heb ik geen enkele moeite met exoten, hoewel bijvoorbeeld de Nijlgans best een inburgeringcursus mag volgen.

Soms vlogen jodelende wulpen over. De lepelaars waren ook veelvuldig aanwezig. Ook enkele juveniele exemplaren die goed te herkennen zijn aan hun roze snavel. De zeer karakteristieke bedelroep van de jongen was ook te horen.

In de avonduren met een "professionele" vogelaar op stap geweest die zeer goed op de hoogte is van de "hotspots"  voor vogels te Flevoland. We hebben op verschillende plekken langs de Oostvaardersdijk gepost. Sommige mensen hebben een zeer scherp oog voor vogels, zo gingen we plotseling in de rem, een woudaap vloog over het riet en viel in. Mijn ogen waren nog bezig eerdere waarnemingen te verwerken en ik miste daarom deze zeldzaamheid. Ook de zeer zachte roep die de vogel enkele malen ten gehore bracht waren niet aan mijn oren besteed. Als "troostprijs" ging een adulte zeearend in een dode boom zitten. Hij werd continu lastig gevallen door een agressief paartje bruine kiekendief. Van irritatie klapte de zeearend met zijn vleugels en leek soms naar de kiekendieven te willen happen. Op een eilandje zaten lepelaars bij hun nest, waarschijnlijk gezamenlijk met hun volgroeide jongen. Grote zilverreigers vlogen af en aan en ook enkele roerdompen waren relatief dichtbij overvliegend te zien.

In het water zwommen twee groepen van respectievelijk 27 en 21 Canadese ganzen (minima), deze ondersoort wordt als exoot beschouwd. In het gebied zitten ook groepen grote Canadese ganzen, het verschil tussen deze ondersoorten is duidelijk te zien (o.a. door de grootte van hun hals). Ook een drietal (wederom exoten) Indische ganzen voelden zich bevrijd van de kinderboerderij! Een vrouwtje havik was op zoek naar een voedzaam avondmaal.

We reden door naar de Torenvalkweg (te Lelystad) waar we meteen al bij de eerste stop 4-5 kwartels hoorden roepen. Kwartel is al lange tijd van mij een zogenaamde "schaamsoort", dat is een redelijk algemene (of een niet zo algemene) soort die niet op je vogellijst pronkt. Het is een vogel die slechts door een select groepje vogelaars ook daadwerkelijk is gezien, meestal moet je het doen met de "kwik-me-dit of kwik-kik-kik" roep van het mannetje. Het doet me een beetje denken aan een computerspelletje. De kwartel is een trekvogel die in de winter in het Zuiden van Europa verblijft, hier wordt er door een stel randdebielen massaal op gejaagd. De vogel is nog op diverse plekken (rondom akkers en weiden) te horen, maar het aantal neemt af door de intensieve landbouw (en de jacht dus in Zuid-Europa).

We maakten een nachtelijk rondje langs enkele natuurgebieden, het was een broeierige avond en we verwachten wel het één en ander. Op de meeste plekken (o.a. Harderbroek, Harderbos) bleef het angstvallig stil. Het luisteren werd enigszins belemmerd door voorbijscheurende auto's, er zijn nog maar enkele plekken over waar er echte stilte heerst. Het Horsterwold nabij Zeewolde komt aardig in de buurt, het is hier tevens redelijk donker. De stilte werd doorbroken door een blaffende ree, dit is echt een angstaanjagend geluid en dat van zo'n lieflijk Bambihertje. De groene kikkers zongen met honderden tegelijk, maar de vogels waren niet gewillig.

Hoewel we hadden gehoopt op kleinst waterhoen, kwartelkoning en porseleinhoen, maar deze niet hoorden, was het toch een fascinerende en spannende tocht. Rond middernacht hoorden we o.a. rietzanger, kievit, kleine plevier en waterral roepen. In de verte hing een onweersbui, maar deze zette niet door. Op de terugweg vloog een witte schim over nabij de Gruttoweg (buitengebied Lelystad/Zeewolde), het was een kerkuil. Deze uilensoort staat op de rode lijst als kwetsbaar, maar de laatste jaren lijkt er sprake van een licht herstel van de populatie. Veel boeren werken samen met vrijwilligers van vogelwerkgroepen mee aan de bescherming van deze soort door nestkasten op te hangen. Een goed aanbod van muizen (en dus een kruidenrijke vegetatie) is belangrijk voor deze muizenkiller.  Helaas vliegen de vogels erg laag tijdens het jagen en vinden er vaak fatale aanvaringen plaats met automobielen. Rond de klok van 3.00 uur was het tijd om mijn bed op te zoeken.

(met dank aan René Alma).

Op zowel 21 als 22 juni 2005 was ik ook even ter plaatse op de uitkijkheuvel van het Jan van den Boschpad, enkele lichtpuntjes:

•   In de verbindingszone zongen/riepen minimaal vier baardmannetjes.
•   Gele kwikstaarten zijn ook op enkele ruig begroeide plekken te zien.
•   Oeverzwaluwen zijn boven de rietvelden foeragerend waar te nemen.
•   Minimaal zes zomertalingen.
•   Ongeveer tweehonderd pleisterende grutto's.
•   Maximaal acht smienten (vijf woerden) overzomeren in het gebied.
•   Vossen vervelen nooit om naar te kijken, 22 juni was ik getuige van een moervos met vier puberjongen die zeer fanatiek aan het spelen waren.

De vossenjongen gaan in de maand juni steeds verder op verkenning uit. De moedervos stopt met de uitgifte van melk. De opgroeiende jongen kunnen nog wel de hele zomer bij hun ouders blijven. De papa-vos (rekel) brengt steeds minder voedsel en aan het eind van de zomer (september/oktober) valt het gezin uiteen. Als de jongen niet uit zichzelf weggaan worden ze door de ouders verjaagd. Soms volgen er lange zwerftochten op zoek naar een leeg territorium.


met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

Marianne

Pim, weer mij dank voor het schrijven van je stukje(s).
Elke keer weer leuk om te lezen (en haast mee te beleven door je schrijfstijl).  :duim:  
groet,
Marianne Cramer