Wants klimop --> mogelijk Empicoris baerensprungi (met nieuwe foto's)

Gestart door Henri van Dodeweerd, april 02, 2015, 18:54:50 PM

Vorige topic - Volgende topic

Henri van Dodeweerd

Ik zou graag willen weten welke soort dit is
Het betreft deze waarneming
http://waarneming.nl/waarneming/view/100463063
Wants onbekend - Heteroptera indet. gezien op 2015-04-02 IJsselmuiden
Foto's:


Toelichting:
Uit klimop geklopt.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

thijsdegraaf

#1
Ik dacht eerst Empicoris vagabundus. De twee andere soorten hebben bredere donkere ringen om de poten en zijn zeldzamer, maar ik vind het lastig te zien. Aan de andere kant zie ik bij British bugs, dat hij een lichte rand aan de zijkant van de abdomen heeft en dat zie ik hier niet echt. Wacht maar even op anderen.

Henri van Dodeweerd

Ik heb de waarneming aangepast naar een onzekere Empicoris vagabundus. Dank voor je heldere uitleg.
Ik wacht nog even op andere reacties.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

thijsdegraaf

#3
Doe dat. Ik heb de foto voor me zelf vergroot en dan lijken de donkere ringen duidelijker dan ik dacht. Misschien kun je hem zelf nog eens vergelijken met een Empicoris culiciformis. Ik denk toch, dat die meer kans maakt. Van Empicoris baerensprungi zijn er geen foto's. Ik weet, dat die ook bredere ringen heeft. Hier staan ook de verschillen in lengte genoemd.

Henri van Dodeweerd

Ha Thijs,

Dank voor de link. Als ik naar de bandering op de poten kijk, dan lijken die inderdaad breder dan op de foto's bij E. vagabundus. Ik heb de foto's van beide soorten even naast de mijne gezet, zie bijlage.

De lengte durf ik nu niets over te zeggen. Ik weet alleen dat die klein was, maar ja beiden blijven klein ondanks het verschil  ;).
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

thijsdegraaf

Mooi gedaan Henri. Ik zou er een onzekere Empicoris culiciformis van maken en dan de mening van Berend Aukema afwachten.

Henri van Dodeweerd

Ik heb er een onzekere E. culiciformis van gemaakt. We wachten op het verlossende woord van Berend.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Arp

#7
Het beest van Henri kan eventueel ook Empicoris baerensprungi zijn (lijkt nogal donker en doorn op scutellum lijkt niet wit!!) ... maar er zijn andere/betere foto's nodig om dat duidelijk te krijgen denk ik.


Het stukje hieronder slingert al "een halve eeuw" min of meer halfaffig op m'n HDD. M'n topic met oude aantekeningen op insektenfotos.de is verwijderd (custom BBCodes uit de vorige versie forumsoftware werken niet meer, dus oude fotooverzicht is alleen nog een trits codes). Ik doe dus even een poging om hier weer wat samen te vatten, zodat het weer ergens te vinden is. Vooral de referenties zijn nutig denk ik aangezien ik nu ook de Empocoris-revisie uit 1999 online gevonden heb: Je kunt op Gallica zelf een PDF in elkaar klikken  :lol:

Let op: Dit is geknutsel van een totale leek, met meer vragen dan antwoorden en beslist niet "af"! Maar misschien hebben jullie er toch al wat aan zo. Het zal wel nooit echt "af" komen, dus dan maar zo...

Empicoris spp BeNeLux
Het Nederlands Soortenregister geeft 4 soorten Empicoris, met de aantekening dat rubromaculatus "verwacht" is - dus nog niet officieel voor Nederland gemeld, maar wel in België gesignaleerd (Aukema et al., 2009). We moeten er wel rekening mee houden als we ze van foto willen identificeren.

Emesinae
Empicoris is een geslacht in de onderfamilie Emesinae met louter dergelijke "mugachtige", ragfijne soorten. Buiten de roofwantsen lijken de Berytidae hier nog het meeste op, maar zijn makkelijk van de Emesinae te onderscheiden door het rechte rostrum en de voelers die uit 4 segmenten bestaan met een eindknots. Bovendien zijn bij de Emesinae de voorpoten ontwikkeld tot vangpoten, min of meer vergelijkbaar met bidsprinkhanen (Mantodea) of Matispidae (Neuroptera). In oudere literatuur kom je de Emesinae ook wel tegen als eigen familie: Ploiariidae.

Kijken we in de landen om ons heen dan zijn "onze" soorten in een flinke cirkel ook de enige soorten Emesinae in Noordwest-Europa. Andere soorten komen pas in het spel aan de zuidkant van de Alpen (CH, AT) en in Zuid-Frankrijk. Daarvan is wellicht Ploiaria domestica als synantrope soort misschien nog wel het eerste hier te verwachten, maar dan dus in/aan gebouwen. Nemen we Zuid-Frankrijk erbij, dan wordt het met een 18-tal soorten van de 30 totaal in Europa snel erg onoverzichtelijk. Zelfs als je het beperkt tot de tribus Ploiariolini met de genera Empicoris (15 soorten) en Emesopsis (1 soort, E. nubilis uit Spanje) wordt het wat veel om heel Europa te behandelen. Mooi dus dat we het bij "onze" 3-4 kunnen laten :)

Empicoris Wolff, 1811 in NL:

  • Empicoris baerensprungi (Dohrn, 1863) - NLSR: Zeldzaam: Gelderland/Utrecht maar onderbemonsterd.
  • Empicoris culiciformis (De Geer, 1773) - NLSR: Zeldzaam: Midden/Zuiden mog. onderbemonsterd. Niet op Eilanden/Flevoland
  • Empicoris rubromaculatus (Blackburn, 1889) - NLSR: Verwacht (nog niet vastgesteld in NL)
  • Empicoris vagabundus (Linnaeus, 1758) - NLSR: Algemeen, niet bekend uit Flevoland.
  • Ploiaria domestica (Zuid-Europa synantroop: Zonder opstaande doorn op het scutellum. Empicoris allen met doorn.)
  • Metapterus caspicus/linearis (o.a. bekend uit AT: Kortvleugelig of ongevleugeld)



cc-by-nc Clement Marc
E.rubromaculatus
Nimfen

cc-by-nc Clement Marc
E.rubromaculatus
Imago

cc-by-nc Clement Marc
E.rubromaculatus
Richel halssch. kort

Empicoris rubromaculatus (nog niet bekend uit Nederland)
Middelgroot: 4,5-6,1mm
Dit is kennelijk een beetje een vreemde eend in de bijt. In de revisie van de Europese Empicoris van Putshkov et al. (1999), maar zelfs in sleutels voor Zuid-Amerikaanse is het de enige waarvan de richel aan de zijkant van de achterste halsschild-lob alleen vooraan duidelijk is en niet doorloopt tot achteraan. Dit is dus een prima kenmerk, maar zal op matige foto's slecht te herkennen zijn. Verder is het pterostigma distaal vaak wat rood gekleurd.
Als dit beest in Nederland opduikt gooit het roet in het eten voor de makkelijke herkenbaarheid van vagabundus op basis van de smalle zwarte ringen op poten en antennes, want die zijn bij deze soort ook minder breed dan bij de andere twee (een soort tussenvorm - wat het lastig maakt).
In de bijlagen een paar plaatjes voor het idee. Wie gaat deze het eerst melden voor Nederland?  ;D




cc-by André den Ouden
E.vagabundus
Lateraal

cc-by André den Ouden
E.vagabundus
Dorsaal

cc-by Dick Belgers
E.vagabundus
Dorsaal

Empicoris vagabundus
Groot: 6-7,5mm: E. vagabundus is de grootste van het stel. Wagner (1961) geeft 6-7mm, Putshkov et al. (1999) geven 6-7,5mm met de kanttekening dat 5,7 (sic!) zeldzaam is - bedoeld zal zijn 7,5mm. 
Poten en antennes goeddeels wit, met smalle zwarte ringetjes (E. culiciformis/baerensprungi zwarte en witte delen ongeveer even breed, of de witte smaller)
Pterostigma doorgaans geheel effen wittig, zonder zwarte vlekjes
Connexivum effen gelig
Voorkomen: Op loof- en naaldbomen. Niet zeldzaam.
Extra kenmerken: (nog verder uitwerken)
Eerste twee antennesegmenten ongeveer gelijk lang
Dijen van voorpoten relatief dun (10-17x zo lang als dik en 1,05-1,3x zo lang als kop en halsschild samen)





cc-by Dick Belgers
E.culiciformis
Lateraal

pd/cc0 Henk Soepenberg
E.culiciformis
Dorsolateraal

cc-by Dick Belgers
E.culiciformis
Dorsaal

Empicoris culiciformis
Klein: 4—5mm (zelden 3,75mm)
Zwarte ringen op poten en antennes breder dan de witte (of ongeveer even breed)
Pterostigma met zwarte vlek(ken) (1-3?) - doorgaans duidelijk/scherp afgetekend
Connexivum donkerbruin/zwart met gele tekening
Voorkomen: Wijd verspreid en in grote delen EU algemeen, vaak ook in gebouwen
Verschil met baerensprungi (van dorsaal zeer slecht herkenbaar - kijk lateraal!!):

  • Géén doorn midden op de achterrand van het halsschild, hooguit een zeer vlakke tuberkel/verdikking.
  • De voorste doorn op het schildje (scutellum) staat naar achteren gericht, zeer zelden steiler omhoog; Meestal wittig.
  • Coxa voorpoten met donkere vlek(ken) - doorgaans duidelijk/scherp afgetekend
  • ...
Extra kenmerken: (nog verder uitwerken)
Kop korter dan of even lang als halsschild
Halsschild grofweg even lang als breed
Eerste antennesegment met 5-10 donkere ringen en 1,6-2,1x (zelden 1,4x) zo lang als kop en halsschild samen





cc-by-nc Michel Bertrand
E.baerensprungi
det. Roland Lupoli

Empicoris baerensprungi
Kleinste: 3,65-4,5 mm
Zwarte ringen op poten en antennes breder dan de witte (of ongeveer even breed)
Pterostigma met zwarte vlek(ken) (1-3?)
Connexivum donkerbruin/zwart met gele tekening
Voorkomen: Plaatselijk en zeldzaam; Vooral bekend van loofbomen (dikke stammen en takken met korstmossen);
Verschil met culiciformis (van dorsaal zeer slecht herkenbaar - kijk lateraal!!):

  • Midden op de achterrand van het halsschild een duidelijke, scherpe en iets naar voren gerichte doorn.
  • De voorste doorn op het schildje (scutellum) staat doorgaans steiler omhoog en is vaak donker.
  • Coxa voorpoten doorgaans zonder donkere vlek(ken), of deze slechts aangeduid
  • Achterste lob halsschild iets breder dan bij culiciformis
  • ...


Vooral culiciformis vs baerensprungi is moeizaam van foto. Gemiddeld moet baerensprungi een tikje kleiner en donkerder zijn (behalve de vlekken op de coxa van de voorpoten die zijn juist afwezig of vaag). In een Britse publicatie (die ik even kwijt ben) werd gemeld dat de baerensprungi er in een reeks naast elkaar geprikte culiciformis optisch sterk uitsprongen. Anderzijds wordt er door Putshkov et al. (1999) zeer nadrukkelijk op gewezen dat met name culiciformis in alle denkbare opzichten erg variabel is (grootte, sterkte van kleur/tekening, breedte van ringen, dikte van tuberkel op pronotum etc.)

Het duidelijkste moet het verschil in de doorn/tuberkel midden op de achterrand van het halsschild zijn en in mindere mate de hoek van de voorste doorn op het schildje. Zie deze tekening en deze geannoteerde foto.



Gebruikte referenties

  • Aukema, B. (1989) Annotated checklist of Hemiptera-Heteroptera of the Netherlands - Tijdschrift voor Entromologie, vol.132, pp.1-104. (PDF)
  • Aukema, B.; Bos, F.; Hermes, D.; Zeinstra, P. (2004) Wantsen van de Nederlandse Waddeneilanden II (Hemiptera: Heteroptera) - Nederlandse Faunistische Mededelingen, vol.21, pp.79-122. (PDF)
  • Aukema, B.; Hermes, D.J. (2006) Verspreidingsatlas Nederlandse wantsen (Hemiptera: Heteroptera), Deel II: Cimicomorpha I (Tingidae, Microphysidae, Nabidae, Anthocoridae, Cimicidae & Reduviidae). Leiden: EIS - Nederland. (In bezit; Info:NL1/NL2)
  • Putshkov, P.V.; Ribes, J.; Moulet, P. (1999) Révision des Empicoris Wolff d'Europa (Heteroptera: Reduviidae: Emesinae) - Annales de la Société entomologique de France (N.S.), vol.35(1), pp.31-70. (@gallica)
  • Strauss, Gerhard (2010-..) CORISA Wanzenabbildungen (CD-ROM) - Ein Hilfsmittel zur wissenschaftlichen Bestimmung von Wanzen (Heteroptera). (Info - wordt continu uitgebreid)
  • Wachmann, Ekkehard; Melber, Albert; Deckert, Jürgen (2006) Die Tierwelt Deutschlands - 77.Teil: Wanzen Band 1. Keltern: Goecke & Evers. (In bezit; Info:G&E/NL1/NL2) Dipsocoromorpha, Nepomorpha, Gerromorpha, Leptopodomorpha, Cimicomorpha (Teil 1) mit Tingidae, Anthocoridae, Cimicidae und Reduviidae.
  • Wagner, E. (1961) Wanzen - Heteroptera (Hemiptera) - Die Tierwelt Mitteleuropas, vol.4(3), (Xa), 173pp. (dig.kopie)
  • Wygodzinsky, P.W. (1966) A monograph of the Emesinae (Reduviidae, Hemiptera). - Bulletin of the American Museum of Natural History, vol.133, 614pp. (PDF 200MiB!!)
  • ...


Referenties mij onbekend

  • Aukema, B.; Bruers, J.; Viskens, G. (2009) Nieuwe en zeldzame Belgische wantsen III (Hemiptera: Heteroptera) - Bulletin van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Entomologie, vol.145, pp.25-31. (niet online?!) E. rubromaculatus in België
  • Putshkov, P.V.; Putshkov, G.V. (1996) Family Reduviidae, Latreille, 1807 - Assasin Bugs - In: Aukema, B.; Rieger, Ch. (eds) Catalogue of the Heteroptera of the Palearctic region 2, Cimicomorpha I, pp.148-265. Amsterdam: Nederlandse Entomologische Vereniging. ()
  • ...


Links
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

thijsdegraaf

#8
Lekker duidelijk Arp. Het kan zo bij de soortinfo van deze wantsen.
Ik vrees, dat je nog eens naar de klimop moet Henri. (ga ik ook doen) Het zou leuk zijn als je een Empicoris baerensprungi zou hebben.

Henri van Dodeweerd

Citaat van: thijsdegraaf op april 03, 2015, 08:11:55 AM
Lekker duidelijk Arp. Het kan zo bij de soortinfo van deze wantsen.
Ik vrees, dat je nog eens naar de klimop moet Henri. (ga ik ook doen) Het zou leuk zijn als je een Empicoris baerensprungi zou hebben.

Geweldig, Arp. Leerzaam en duidelijk.
De klimop is geen probleem, die is in de achtertuin ;) Ik ga zo gelijk even kijken of ik hem weer te pakken kan krijgen voor een betere foto. Het zou inderdaad leuk zijn als het de E. baerensprungi zou zijn. We doen een poging. Wordt vervolgt.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Douwe van der Ploeg

Ik was vandaag helemaal geïnspireerd om ook eens de klimop in de tuin leeg te kloppen, kom ik daar en word boos aangekeken door een merel die in die klimop haar nest heeft gebouwd. Paar weken wachten dus maar..  ;D
Douwe van der Ploeg

thijsdegraaf

Hier mijn bewijs, dat ik het ook geprobeerd heb.  :)  Ook geen geweldig succes dus.

Henri van Dodeweerd

Ik heb gister ook zonder succes geklopt. Alleen stofluizen. Wel een gelig nimfje (??) met ongeveer dezelfde tekening op de poten. Foto's daarvan komen binnenkort.
Ik ga het weer blijven proberen.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Henri van Dodeweerd

Deze trof ik gisteren aan in de paraplu na het kloppen. Ik kon op het internet geen foto's vinden van nimfen van empicorisen. Zou dit er eentje zijn? Of wil ik nu te graag ;). Deze was slechts 1 hooguit 2 mm groot.

Ik zou graag willen weten welke soort dit is
Het betreft deze waarneming
http://waarneming.nl/waarneming/view/100529779
onzeker Empicoris baerensprungi gezien op 2015-04-03 IJsselmuiden
Foto's:




Toelichting:
Uit klimop geklopt.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

thijsdegraaf

#14
Ja dit moet een nimf Empicoris zijn!!! Nu nog welke van de twee. Misschien tovert Arp wat nimfenplaatjes te voorschijn.  :)

Henri van Dodeweerd

Citaat van: thijsdegraaf op april 04, 2015, 20:42:53 PM
Ja dit moet een nimf Empicoris zijn!!! Nu nog welke van de twee.

Het begint steeds leuker te worden. De zwarte vlekken lijken me weer vrij breed. Ik weet niet of dat wat zegt bij nimfen. Maar wat zijn ze vreselijk klein zeg ;)
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Arp

Bij de Franse kiekjes van rubromaculatus hierboven staat een collage van nimfjes  en op waarneming.nl staan er ook een stuk of wat:

http://waarneming.nl/foto/view/3243755 (forum)
http://waarneming.nl/foto/view/893278
http://waarneming.nl/waarneming/view/54901171 (forum)

Zou naar info moeten zoeken over hoe determineerbaar die zijn, maar heb daar geen hoge verwachtingen van ...
Groetengedoe, Arp (wrn - JungleDragon)

thijsdegraaf

Ja daar had ik naar gekeken. Het zal niet meevallen. Dit is een heel jonkie.

Henri van Dodeweerd

Volgens mij heb ik hem weer gevangen. Foto's volgen nog. Hij is nu even aan het afkoelen voor een goede foto ;). Ik heb het exemplaar dus nog. Moet ik hem/haar na de foto's nog bewaren?

Ik ga proberen een foto van het halsschildje te maken (lateraal). Als dat gelukt is plaats ik de foto hier.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Henri van Dodeweerd

Hier een paar foto's. Na een half uur in de koelkast nog steeds actief. Zijn daar betere methodes voor?

Mijn gedachten nu bij het beestje: Donkere banden breder dan de witte --> E. culiciformis / E.  baerensprungi
De doorn lijkt me donker --> E.  baerensprungi
Ik weet niet of ik het goed zie, ik heb zeer weinig ervaring met bouw van insecten. Maar lijkt de coxa van de voorpoten wit? Dat lijkt me goed voor E.  baerensprungi

Met andere woorden ik vermoed dat het hier gaat om E.  baerensprungi. Iemand die dat wil ontkrachten of bevestigen?

http://waarneming.nl/waarneming/view/101005432
onzeker Empicoris baerensprungi gezien op 2015-04-16 IJsselmuiden
Foto's:


Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

thijsdegraaf

#20
Dat is voor mij ook te moeilijk om er met zekerheid iets over te kunnen zeggen Henri. Misschien Arp. Je zou ook Berend Aukema een PM kunnen sturen met de vraag of hij naar dit topic wil kijken. Het heeft wat haast, omdat je hem nog levend hebt. Omdat hij zeldzaam is lijkt het me, dat hij er wel eens belangstelling voor zou kunnen hebben.

Henri van Dodeweerd

Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Berend Aukema

De laatste foto's zijn zonder twijfel van Empicoris culiciformis. Van de eerste ben ik niet helemaal zeker. In tegenstelling tot de andere Nederlandse soorten heeft E. baerensprungi een "doorn" midden op de achterzijde van het halsschild, die recht omhoog staat. De andere  hebben alleen doorns op het scutellum! Altijd van de zijkant fotograferen, zoals de laatste twee foto's! Als het beestje nog leeft heb ik er wel belangstelling voor!

Henri van Dodeweerd

Ook hier bedankt voor de reactie! (zie ook nog even je PM).

Ik heb de laatste aangepast aan E. culciformis.
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd