Determinatietips: Beertjes - Eilema

Gestart door jack_windig, december 29, 2014, 17:50:06 PM

Vorige topic - Volgende topic

jack_windig

Het determineren van de beertjes blijkt voor veel mensen lastig te zijn. Na een hoop gevalideerd te hebben heb ik de valkuilen wel zo'n beetje in beeld geloof ik. Ik heb daarom alles  eens netjes op een rijtje gezet. Het betreft:
Geel beertje - Eilema sororcula
Glad beertje - Eilema griseola
Naaldboombeertje - Eilema depressa
Plat beertje - Eilema lurideola
Streepkokerbeertje - Eilema complana
Vaal kokerbeertje - Eilema caniola
Klein kokerbeertje - Eilema pygmaeola
Met elk een eigen topic-onderdeel.
De vliegtijden heb ik hier als bijlage in een grafiek weergegeven: geheel gebaseerd op gevalideerde waarnemingen met foto in waarneming.nl.
Je kan ook nog bij Belgische tips kijken.
Hopelijk helpt dit iedereen met het determineren.


jack_windig

#1
Geel Beertje – Eilema sororcula

Dooiergeel met zwarte poten, antennes en ogen. In verse toestand makkelijk te herkennen.
Het enig andere beertje dat geheel geel kan zijn is het Glad Beertje maar die heeft een andere vleugelvorm is niet zo dooiergeel, heeft niet zulke zwarte poten en vliegt later. Pas echter op met versleten exemplaren. Een versleten Geel Beertje heeft dezelfde kleur als sommige Gladde Beertjes en bij versleten Naaldboombeertjes is er soms nauwelijks verschil tussen de gele rand en het grijze midden van de vleugels.

Vliegt vroeg in het jaar: meestal vanaf 20 april, maar het afgelopen warme voorjaar (2014) al vanaf begin april en in het koude voorjaar van 2013 pas vanaf 6 mei. Vliegt tot eind juni, alleen in het koude 2013 werd er en een enkel erg versleten exemplaar nog in juli gezien. Heel uitzonderlijk een tweede generatie in Augustus, met maar slechts één zekere waarneming met foto op waarneming.nl  en dat was in 2014 met een bijzonder warm voor- en najaar.

Foto: © Edwin De Weerd 2014-05-20 Wijster - De Blinkerd



jack_windig

#2
Glad Beertje - Eilema griseola

Het best te onderscheiden aan de vleugelvorm. De vleugelrand is gebogen, de grootste breedte op ongeveer 3/4de van de kop, daardoor heeft het dier een ovale vorm.

Er zijn twee vormen, een geheel gele en een grijze met een smalle lichtgele band, die praktisch afwezig kan zijn, en lichtgele kop. Borststuk is bij grijze exemplaren geheel grijs.

Pas op met exemplaren waarvan de vleugels meer over elkaar geschoven zijn dan normaal. Deze lijken smaller. Aan de andere kant kunnen exemplaren van de andere beertjes die met gespreide vleugels zitten veel breder lijken. Probeer de binnenvleugelrand te onderscheiden om de werkelijke breedte van de vleugels te zien. In de bijlage is de vorm van twee linkervleugels overgetrokken, de blauwe van een Glad Beertje de rode van een Naaldboombeertje. Bij het Gladde beertje lopen de buiten- en binnenvleugelrand vanaf de vleugelwortel uit elkaar tot op zo'n 3/4 de grootste breedte wordt bereikt. Bij het Naaldboombeertje (en het Platte en Gele Beertje) lopen de vleugelranden vanaf de vleugelwortel ietsje uit elkaar tot op ongeveer een kwart en blijven dan min of meer parallel lopen  tot op ruim 4/5de van de vleugel.

Verder is het Gladde Beertje te herkennen aan de relatief smalle gele rand, of de geheel gele kleur.
Het Gladde Beertje vliegt relatief laat. De vroegste waarneming met foto is 12 Juni in het warme 2014, in andere jaren eerste exemplaren vanaf een week later. Alle waarnemingen uit mei en april zijn zonder foto, en daar geloof ik niks van. Vliegt door tot ongeveer half September met enkele exemplaren in Oktober. In 2014 vrij veel in Oktober en zelfs één in November.

Foto van een grijs Glad Beertje © John van Roosmalen 2012-08-11 Noordhollands Duinreservaat - Papenberg


Foto van een geheel geel Glad Beertje © Huub Veldhuijzen 2014-08-15 Zwanenwater



jack_windig

Naaldboombeertje - Eilema depressa

Grijs met een gele rand. Algemeen en behoorlijk variabel. Behalve de rand is ook het borststuk meestal geel, maar soms bijna helemaal grijs. Heeft echter geen hapje grijs uit de kraag zoals het Plat Beertje. Rest vleugel van vrouwtjes zijn donkergrijs, mannetjes lichtgrijs. Mannetjes vaak, maar lang niet altijd, met een donkere schaduw aan het eind van de vleugel.

Vliegt vanaf begin Juni (in 2014 vanaf eind mei) en een paar exemplaren in Oktober. In 2014 relatief veel in Oktober en de laatste zelfs eind November.

Foto vrouwtje: © Jack Windig 2013-08-03 Vierhout - Vierhouterbosch


Foto mannetje: © Bas van de Meulengraaf 2013-07-12 Epen - Onderste Bos


jack_windig

#4
Plat beertje - Eilema lurideola

Het Platte Beertje is grijs met een gele rand. Het borststuk is op de gele rand na geheel grijs en er is een grijs hapje uit de gele kraag achter de kop. Dit hapje ontbreekt bij het Naaldboombeertje.

Geen beertje wordt zoveel verkeerd gedetermineerd als het Plat Beertje. Zo'n beetje de helft van de opgegeven Platte Beertjes met foto betreft Naaldboombeertjes, vooral de vrouwtjes daarvan. Bij versleten exemplaren (of slechte foto's) kan het verschil moeilijk te zien zijn. Andere verschillen zijn de gele poten (vooral de achterste) bij het Platte Beertje, en donkere bij Naaldboombeertje, maar ook bij het Naaldboombeertje willen deze wel eens lichter zijn, zeker als er geflitst is. De poten van een Plat Beertje kunnen in de schaduw dan weer zwart lijken. De achtervleugel is geel bij het Platte beertje en grijs bij het Naaldboombeertje.

Het Platte Beertje vliegt vooral ten oosten van de grote rivieren. Vrij algemeen in Limburg, de Achterhoek en Twente. Er zijn geen zekere waarnemingen van de Veluwe en de Utrechtse heuvelrug. Wel rond Zwolle, zuidoost Friesland en zuid Drenthe, maar niet in de bossen van Midden-Drenthe. In Noord Brabant in het uiterste oosten en zuiden, ook in Zeeland waargenomen. Geen zekere waarnemingen uit Utrecht, Flevoland, Zuid- en Noord-Holland en de Waddeneilanden.

Vliegt in Juni en Juli. Geen zekere waarnemingen uit Augustus.

Foto © willem lengton 2013-07-15 Enschede – Bolhaar


jack_windig

Streepkokerbeertje - Eilema complana

Goed te herkennen aan de kokervorm van de vleugels en de brede oranjegele rand.

Bij gespreide vleugels (bijv. opgeprikte exemplaren) kan verwarring optreden met het Plat Beertje die ook gele achtervleugels heeft. Het platte beertje heeft echter een grijs hapje uit de gele kraag achter de kop.

Vliegt vanaf eind mei tot Augustus. Een enkel exemplaar vliegt nog begin September.

Foto © Jack Windig 2014-07-21 Dwingelderveld - Lheebroekerzand


jack_windig

Vaal kokerbeertje - Eilema caniola

Tot nu toe alleen in het uiterste zuiden van Nederland waargenomen (zuid Limburg, Zeeuws Vlaanderen). Lijkt het meest op een Streepkokerbeertje maar heeft geen of nauwelijks een gele rand langs de vleugel. Bij het Streepkokerbeertje is de rand doorgaans breed, oranjegeel en breed tot achteraan. Pas echter op met gesleten exemplaren van het Streepkokerbeertje, daar kan de gele vleugelrand erg smal zijn geworden. Bij twijfel naar de achtervleugels kijken. Deze zijn witgrijs bij het Vaal Kokerbeertje en geel bij het Streepkokerbeertje.

Foto © paul n.m. vossen 2014-09-23 Maastricht


jack_windig

Klein Kokerbeertje - Eilema pygmaeola

Het kleinste van de beertjes. Houdt de vleugels in een kokertje. De enige andere die dat doen zijn het Streepkokerbeertje en het Vaal Kokerbeertje, maar die zijn veel groter, en de eerste heeft een brede gele rand en kop, en de tweede een lichtgele kop. Dit is vooral een duinsoort, komt hier en daar in het binnenland voor.

Vliegt vanaf half Juni tot eind Augustus, en in 2014 nog één waarneming eind September.

Foto © Jack Windig 2014-07-02 Texel - Vakantiepark Sluftervallei


henkvanwoerden

Dank je wel, Jack. Ik ben blij met dit mooie overzicht en de goede foto's.  Dit zal ik nog vaak raadplegen. Ik ga mijn foto's aan de hand van dit overzicht nog eens nalopen.
Met vriendelijke groet,

Henk.

Henri25

Groeten Henri Zomer
Moderator (Kleur)ringen in Nederland

wim veraghtert

Heel mooi gemaakt Jack.


Wat het Vaal kokerbeertje betreft, wil ik nog aangeven dat er ook een verschil in vliegtijd is tussen Vaal  kokerbeertje en Streepkokerbeertje. Vaal kokerbeertje begint erg vroeg te vliegen. Dit jaar begonnen ze te vliegen vanaf 1 mei, met hoge aantallen (tot 20 ex. op één avond in tuinen in Oost- en West-Vlaanderen) tussen 20 mei en 10 juni. De tweede generatie vliegt vooral vanaf 10 augustus tot 10 oktober (piek in september). Nu lopen die twee generaties geleidelijk aan in elkaar over: van half juni tot eind juli worden ze in Vlaanderen in lage aantallen doorlopend gemeld.
Streepkokerbeertje vliegt in één generatie in juni-augustus, met een piek tussen 15 juni en 30 juli. Die zit met haar piek tussen de twee generatiepieken van Vaal kokerbeertje in. Let dus goed op voor 'streepkokerbeertjes' die voor begin juni gemeld worden. Ik ben er trouwens nog altijd van overtuigd dat de 4 Streepkokerbeertjes (zijn enige!) die Jens Bokelaar in 2012 meldde, allemaal Vale kokerbeertjes zijn (helaas niet (deftig) gedocumenteerd, maar fenologisch onwaarschijnlijk voor Streepkoker- én aansluitend bij het Vlaamse areaal van caniola).


Groetjes,
Wim
admin nachtvlinders waarnemingen.be

theoopyn

Dank Jack! Prima overzicht. Levert wel een heleboel extra werk op. Doe ik graag.
Groet,
Theo Bakker.
Vriendelijke groet uit Ruinen,
Theo Bakker.

Imperator

Mooi werk, Jack! Kun je hier een ' sticky topic' van maken?? Dan is het makkelijker terug te vinden.
vriendelijke groet,

Trees


Lanius

Wie aan de kust vangt, of in zuidelijk deel Belgiê houdt ook best rekening met felgeel beertje (Eilema lutarella) en Tweekleurig kokerbeertje (Eilema palliatella)

Vraag me niet hoe ik ze moet herkennen ;-)
Davy De Groote

gmalink

Beste Jack,
Op 24 mei dit jaar heb ik een waarneming met foto geplaatst van een glad beertje. Het exemplaar is volledig grijs, breed van achteren, maar misschien niet volledig ovaalvormig.
Zou je er eens naar willen kijken of dat nu wel of niet een glad beertje is.
Bij voorbaat dank.

Groeten,
Gerrit Alink