Amsterdamse Waterleidingduinen (21 & 22 mei)

Gestart door Pim, mei 22, 2005, 21:59:54 PM

Vorige topic - Volgende topic

Pim

Een weekenddienst werken kan ik altijd goed combineren met al het natuurschoon in de Amsterdamse waterleidingduinen, toen ik dichterbij woonde waren er weken dat ik hier elke dag kwam en het verveelde geen moment. Het unieke van dit gebied tussen Zandvoort (NH) en de Langevelderslag (ZH) is dat je ook buiten de paden mag struinen en dat je niet omver gereden kunt worden door groepen wielrenners waarbij de adrenaline bijna uit hun neus spuit. Het is namelijk verboden voor fietsers of je moet een doktersverklaring overleggen, je kunt dan toestemming krijgen om enkele dagen per week het gebied op een tweewieler te betreden. In het weekend kan het rondom de hoofdingangen (Zandvoortselaan, De Oase, Panneland en De Zilk) behoorlijk druk zijn, maar hoe verder je dan in het gebied doordringt hoe rustiger het wordt. De meeste mensen laten zich van nature leiden door de groene paaltjes, dat geeft waarschijnlijk een gevoel van veiligheid om in deze woeste wildernis je weg terug te kunnen vinden. Ook schrik ik nog wel eens als ik zo'n zelfpijnigende jogger plotseling in mijn nek heb hijgen.

Bij de ingang De Oase (Aerdenhout) is een klein bezoekerscentrum dat wegens geldgebrek (een keuze van besteding althans...) moet roeien met de riemen die het heeft. Er zijn wisselende exposities over het gebied en ook kun je niet ontkomen aan de wat stoffige opgezette dieren uit een vorige eeuw. De toegang tot het gebied is slechts een euro en zoals ik al eerder schreef is het gebied prima te bereiken met het openbaar vervoer.

Zaterdag 21 mei betrad ik de Amsterdamse waterleidingduinen bij ingang De Oase. Ik maakte een stevige wandeling via Panneland en langs het Westerkanaal naar Zandvoortselaan. Onderweg hoorde ik de nachtegaal voornamelijk in de buurt van water, daar is het gebied rijk aan en ik telde dan ook met gemak 52 exemplaren. Ook de grasmus is op veel plekken te horen en laat zich met zijn witte bef ook goed zien zittend in de top van een struik. Vanaf de Oase naar Panneland hoorde ik van zeer dichtbij de wielewaal zingen, ik stond als het ware onder de boom waar deze prachtvogel in zat, maar ik ving zelfs geen glimp van hem op. Het beest ging onvermoeibaar door met diddeljoën.

De wielewaal is nog een schaarse broedvogel in de Amsterdamse waterleidingduinen, maar op vele andere plekken is deze zomergast geheel verdwenen. Hoopgevend is dan weer dat hij de jonge bossen in Flevoland goed weet te waarderen. De wielewaal staat op de rode lijst als kwetsbare soort. Zeker afgenomen met een kwart de laatste decennia. Over de oorzaak is nog niet veel duidelijk, het blijft nog een beetje gissen. De nattere zomers in Nederland en externe oorzaken in zijn overwinteringgebied kunnen een rol spelen. Ook de versnippering en het verdwijnen van zijn broedgebieden lijkt een rol te spelen.

"Het geluid van de wielewaal is bekender dan de vogel zelf. Dat is niet verwonderlijk want wielewalen zijn bijzonder schuwe vogels die zich voornamelijk in de bovenste lagen van boomkronen ophouden. Wielewalen zijn opvallend geel-zwart gekleurd, maar merkwaardig genoeg vormt deze kleurstelling juist een uitstekende camouflage voor omhoog kijkende mensen. De kleuren en het gedrag van de wielewaal verraden te tropische herkomst van deze vogels. 'Mantelzorg' is onder wielewalen heel gewoon; jongen van het vorige jaar helpen bij het uitbroeden en voeden van jongen van de nieuwe generatie. Vooral in open gebieden, waar relatief grote afstanden worden afgelegd om voedsel te vinden, komt dit bijzondere gedrag veel voor".
(Bron: Vogelbescherming Nederland).

Vandaag hoorde én zag ik zeer veel koekoeken, ik schat het aantal op zeker 13 exemplaren. Soms vlogen meerdere exemplaren elkaar achterna. Eénmaal zag ik nabij een kanaal een vrouwtje bruine fase wegvliegen. Het is een leuke vogel om te observeren, vooral zijn stiekeme gedrag als hij nesten van andere vogelsoorten inspecteert is boeiend. Misschien dat over een aantal jaren de andere vogels de truc van deze broedparasiet doorhebben en zelf het ei uit het nest wippen.

Het leek soms een beetje te sneeuwen als de wind vat kreeg op de vele meidoorns. Na de bocht van een kanaal stond ik oog in oog met een volwassen vos die binnen enkele seconden tussen de meidoorns verdween. In het dynamische duingebied richting zeereep wandelden nog twee adulte vossen en later zag ik zelfs een vierde exemplaar. Geen reden tot klagen, maar wat had ik graag jonge vosjes gezien. Ook het aantal konijnen was hoopgevend, met >50 exemplaren en dat midden op de dag. In de late avonduren kun je er nog wel honderden tellen op een goede wandeling, vooral in de omgeving van kanalen met het sappige gras ernaast.

Het was overwegend droog weer met een azuurblauwe lucht, maar even werd het donker en viel wat regen. Meteen zette een koor van rugstreeppadden het op een zingen. Deze soort komt nog algemeen voor in Nederland, maar o.a. door verdroging van natuurgebieden kan dit amfibie wel in zwaar weer terecht komen. Het is trouwens een ontspannend geluid dat dit dier maakt. Op een hete zomerdag graaft deze paddensoort zich 10 centimeter diep in het duinzand om uitdroging tegen te gaan.

Een grote Canadese gans had slechts één jong. Twee soortgenoten vlogen over. Twee boomvalken jaagden boven me, eentje had beet, zeer waarschijnlijk een grote libelle. Enkele paartjes boomvalk komen tot broeden in de Amsterdamse waterleidingduinen. De boomvalk staat op de rode lijst als kwetsbaar. Ze broeden overwegend in oude kraaiennesten. Door de toename van de havik belanden veel jonge en ook volwassen boomvalken in de buik van deze roofvogel, die eerst ook met slechts dertig paren in Nederland voorkwam. Toch heb ik enkele jaren geleden in de Amsterdamse waterleidingduinen een boomvalkennest op zeer geringe afstand van een haviknest zien zitten en volgens mij zonder burenruzies. De boomvalk in zijn vlucht heeft op het eerste gezicht iets van een reuzengierzwaluw.

De zandhagedis staat op de rode lijst voor reptielen als kwetsbaar, vandaag zag ik drie exemplaren, een volwassen mannetje stak het pad over. Ze zijn in het duingebied nog wel te vinden, maar door vergrassing (o.a. door zure regen) is er wel een achteruitgang te zien. Het is een machtig mooi reptiel en bijna On-Nederlands.

Op diverse plekken zag ik damherten en ook reeën. Een lugubere vondst was die van een losse reeënpoot met een stuk vacht ernaast. Het was waarschijnlijk van een juveniele ree die dood is gegaan en aangevreten door bijvoorbeeld de vos. Ook een dode bosspitsmuis stemde mij even timide, deze muis is vaak dood aan te treffen en kan na een koude periode massaal het loodje legen, ze hebben tevens een waslijst aan vijanden. Het leven van een spitsmuis gaat niet altijd over rozen.

Enkele paartjes roodborsttapuit toonden zich goede ouders door bij mijn voorbijgaan continu te alarmeren. Met warm weer en minder wind kan je er nabij de zeereep nog wel veel terugvinden, met name omdat ze een beetje exhibitionistisch zijn ingesteld en altijd een uitkijkpost zoeken waarbij je ze goed kunt zien.

Verder zag en/of hoorde ik deze wandeling: enkele oeverlopers, kneutjes, sprinkhaanzangers, boomleeuwerikken en diverse op de (matige) thermiek cirkelende buizerds.

Op zondag 22 mei betrad ik het verslavende gebied bij ingang "De Zandvoortselaan". De aantallen vogels waren minder als gisteren, maar enkele lichtpunten waren:

-   Bij Panneland zongen drie wielewalen. Behalve hun melodieuze zang lieten ze ook zo nu en dan hun gaaiachtige sjee- roep horen.  Ik kreeg ze met geen mogelijkheid te zien en besloot op een bankje op een oud duinaardappelveldje te gaan zitten lezen. Plotseling klonk de duude-lioe roep pal naast me. Nog steeds geen visuele ontmoeting, maar plotseling vloog een adult mannetje boven het bladerdak en was prachtig te zien. Een tropische vogel in het vaak kille Holland.

-   Tijdens het kleine uurtje op het bankje werd ik ook even toegelachen door een groene specht.

-   In een groepje staartmezen zat een exemplaar met een erg witte kop, maar het was geen witkopstaartmees er was namelijk nog wat vage donkere tekening op de kop waarneembaar. Ook was er geen sprake van een scherp afgescheiden zwarte nekband. Ik hou het dus op een witkoppige staartmees, dus eigenlijk een gewone staartmees.

-   Richting De Oase (kilometers verderop) zat zelfs een vierde wielewaal langdurig te zingen, heerlijk verborgen in het dichte gebladerte.

-   Verder de gebruikelijke vogeltjes: nachtegaal, boomleeuwerik, grasmus, kneu, havik, roodborsttapuit (en twee reeën).


met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl

mcbud

Wat een leuk verhaal!
Moet gauw weer eens naar Pannenland: die Wielewalen wil ik ook horen.

marc budding

Pim

met vriendelijke groet,

Pim Julsing

natuurverslaving.nl