Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Libellen => Topic gestart door: ronald op oktober 22, 2009, 14:39:12 PM

Titel: libelle
Bericht door: ronald op oktober 22, 2009, 14:39:12 PM
gister was een uitzending van klokhuis (kinderprogramma) over vliegende insecten, en over mensen van de TU die flapperende vliegdingetjes maken. best leuk allemaal, maar ook hier spreekt men steeds over libelle. wat is dat toch, dat men zelfs op de universiteit over libelle spreekt? je zou haast gaan twijfelen ,is het ooit libelle geweest, of bekt het gewoon lekker en denkt men er verder niet over na?

http://player.omroep.nl/?aflID=10225175

Titel: Re: libelle
Bericht door: Anne Hueber † op oktober 22, 2009, 14:41:39 PM
Ze hebben gewoon te veel in de 'Libelle' zitten lezen ;) ;D
Titel: Re: libelle
Bericht door: Weia op oktober 22, 2009, 14:45:35 PM
Ik dacht eerst altijd dat het toch eigenlijk gewoon hetzelfde woord was, maar dit zegt wikipedia http://nl.wikipedia.org/wiki/Libelle_(tijdschrift)
Eerlijk gezegd kan het me niet schelen. We zitten al met zoveel idiote libellennamen dat Libelle er nog wel bij kan. Juffer, virgo, nymphula, puella wat een zootje.
Titel: Re: libelle
Bericht door: ArjenDrost † op oktober 22, 2009, 14:57:45 PM
En dit zegt Wiki over de naam bij "onze" libel: "Zowel 'libel' als 'libelle' worden in de Nederlandse taal gebruikt, maar libel heeft onder libellenonderzoekers de voorkeur."

Maar ja, zoals ik m'n leerlingen altijd voorhoud: je moet niet alles geloven wat er op wiki staat ;-)
Titel: Re: libelle
Bericht door: ronald op oktober 22, 2009, 15:04:51 PM
in het verhaal van de stoppelaar staan ook nog enkele oude volksmondbenamingen:
dragend in den volksmond de talrijke namen van korenbouten, sparrebouten, glazenmakers, paardebijters, vileinenbijters, wrattebijters, donderbolten, hengsten, vliegende garnalen en andere.
misschien kunnen we om een eind te maken aan de verwarring voortaan vliegende garnalen aanhouden.
dan krijgen we wel namen als gevlekte vliegende witsnuitgarnaal, maar dat went ook wel weer  :P
Titel: Re: libelle
Bericht door: Sticht op oktober 22, 2009, 15:35:20 PM
Citaat van: atalanta op oktober 22, 2009, 14:45:35 PM

Eerlijk gezegd kan het me niet schelen. We zitten al met zoveel idiote libellennamen dat Libelle er nog wel bij kan. Juffer, virgo, nymphula, puella wat een zootje.
Daar sluit ik mij bij aan. Al die rare namen leiden tot verwarring. Voorbeeld:

http://www.gardensafari.net/dutch/aaalijst.htm#libel

Steeds weer die reacties als  'het is een LIBEL, de libelle ligt bij de kapper" storen mij persoonlijk eerlijk gezegd veel meer.
( Duitsers noemen ze trouwens wel gewoon Libelle.)
Titel: Re: libelle
Bericht door: Goyatlah op oktober 22, 2009, 19:09:36 PM
Citaat van: MartinBorsboom op oktober 22, 2009, 15:35:20 PM
Citaat van: atalanta op oktober 22, 2009, 14:45:35 PM

Eerlijk gezegd kan het me niet schelen. We zitten al met zoveel idiote libellennamen dat Libelle er nog wel bij kan. Juffer, virgo, nymphula, puella wat een zootje.
Daar sluit ik mij bij aan. Al die rare namen leiden tot verwarring. Voorbeeld:

http://www.gardensafari.net/dutch/aaalijst.htm#libel

Steeds weer die reacties als  'het is een LIBEL, de libelle ligt bij de kapper" storen mij persoonlijk eerlijk gezegd veel meer.
( Duitsers noemen ze trouwens wel gewoon Libelle.)

Eens, weet ik nu wel, en iedereen weet wat er bedoeld wordt.
De duitsers hebben het helemaal fraai:
Flussjungfern, Keiljungfern und Pracht-, Feder- und Winterlibellen.
Titel: Re: libelle
Bericht door: Weia op oktober 23, 2009, 21:00:32 PM
Ha! In het NRC-magazine van vorig weekend staat een puzzel: een fotomontage waaruit je tijdschriftnamen moet afleiden. Een paardenbijter zal wel staan voor: ...
Titel: Re: libelle
Bericht door: ronald op oktober 23, 2009, 21:42:41 PM
 ;D
Titel: Re: libelle
Bericht door: ronald op oktober 23, 2009, 22:19:15 PM
ik heb ook nog even in enkele online woordenboeken gekeken, het lijkt er toch wel op dat libelle ook goed is, toch best wel verassend, ik heb al zo vaak gehoord dat dat niet goed is, en had dat zelf ook maar aangenomen.
dus mocht iemand zich eraan ergeren dat mensen libelle zeggen, nou ja, dat hoeft dus niet meer  ;)
Titel: Re: libelle
Bericht door: spectator op oktober 24, 2009, 09:02:20 AM
Wat zegt het groene boekje? Dat is geeft toch de voorgeschreven spelling? Ik heb het niet in mijn bezit, rommel ook maar wat aan.
Titel: Re: libelle
Bericht door: Weia op oktober 24, 2009, 09:58:23 AM
Het groene boekje geeft geen betekenis. Heeft beide spellingen...
Titel: Re: libelle
Bericht door: HPM op oktober 24, 2009, 10:04:40 AM
Van Dale 14 beschouwt 'libelle' als een vormvariant en verwijst naar 'libel'.
Dat wil dus niet zeggen dat 'libelle' fout is.


--
Groeten, Herman van der Meer
Titel: Re: libelle
Bericht door: ronald op oktober 24, 2009, 16:55:10 PM
wel leuk om nu te weten dat libelle gewoon goed is, tegenwoordig heb ik er geen last meer van, maar ik heb het ooit wel vervelend gevonden dat mensen steeds weer libelle zeiden. ik was er al achter dat het leven te kort is om je aan dergelijke dingen te ergeren, maar dat het ook nog onterecht was verbaasd me toch wel, leuk om te weten in ieder geval  :blink:


Titel: Re: libelle
Bericht door: HPM op oktober 24, 2009, 20:12:20 PM
Ik heb wat zitten denken en voor me uit zitten prevelen, en ik denk dat ik meestal 'libel'
zeg, maar ook wel  'libelle'. Afhankelijk van de omstandigheden denk ik. Soms bekt het
waarschijnlijk beter. In ieder geval vind ik 'libelle' niet vreemd.

--
Groeten, Herman van der Meer
Titel: Re: libelle
Bericht door: huysse op oktober 24, 2009, 20:53:18 PM
In " de Nederlandsche insecten" van Dr.J.Th.Oudemans (omstreeks 1900) wordt het woord libel of libelle (nog?) niet gebruikt.
Waternimfen zijn het! Heeft wel iets vind ik, alleen krijg je dan de nimf van de waternimf.
De naam Vliegende garnalen zou alleen gebruikt worden voor de Anisoptera.
Ook leuk in het boek is de benoeming van de aderen etc. in de vleugels (bij de kenners misschien wel bekend maar nieuw voor mij...) want "het adernet der vleugels levert zeer deugdelijke systematische kenmerken op en mag daarom wel met eenige woorden nader worden besproken"
Jammergenoeg wordt er op de determinatie aan de hand van vleugeladeren verder niet ingegaan....

groet,
Marijke
Titel: Re: libelle
Bericht door: HPM op oktober 24, 2009, 21:22:14 PM
Lang geleden heb ik de volledige Oudemans uit de Openbare Bibliotheek geleend. In één keer.
Er werd wel geprotesteerd omdat het meer dan dfie boeken waren, maar het gold als een
enkel werk, dus het mocht  :blink:

--
Groeten, Herman van der Meer
Titel: Re: libelle
Bericht door: Goyatlah op oktober 24, 2009, 23:17:54 PM
Libelle dan wel libel heeft vermoedelijk zijn oorsprong in het Latijnse Libella - wat hamerhaai betekent. Als je de kop van een juffer vergelijkt met die van een hamerhaai snap je wel waarom. In de 7e druk van Linneaus Systema Naturae (heet toch zo?) - uit 1758 - waarin voor het eerst de binaire soortnamen werden geintroduceerd, heetten alle Libellulidae plus Cordulia allemaal Libellula (hamerhaaitje dus).
In feite zijn libel en libelle beide dus potjeslatijn. Who cares? Beestjes moeten een (nederlandse) naam hebben.
Titel: Re: libelle
Bericht door: huysse op oktober 25, 2009, 11:01:54 AM
Om het nog onduidelijker te maken: Libellus betekent boekje.
Nu weet ik niet of de overeenkomst van een libel met een boekje groter is dan van een libel met een hamerhaai?
Volgens het Prisma Etymologisch woordenboek zou het woord libel mogelijk van het  nieuwhoogduitse woord libelle komen, dat weer teruggaat naar het latijnse libella, wat kleine weegschaal betekent.
Tja...

Marijke
Titel: Re: libelle
Bericht door: huysse op oktober 25, 2009, 11:09:49 AM
Citaat van: HPM op oktober 24, 2009, 21:22:14 PM
Lang geleden heb ik de volledige Oudemans uit de Openbare Bibliotheek geleend. In één keer.
Er werd wel geprotesteerd omdat het meer dan dfie boeken waren, maar het gold als een
enkel werk, dus het mocht  :blink:

--
Groeten, Herman van der Meer

Wat heeft hij nog meer gedaan behalve insecten?

groet,
Marijke
Titel: Re: libelle
Bericht door: JohanvantBosch op oktober 25, 2009, 13:31:37 PM
Citaat van: MartinBorsboom op oktober 22, 2009, 15:35:20 PM
Steeds weer die reacties als  'het is een LIBEL, de libelle ligt bij de kapper" storen mij persoonlijk eerlijk gezegd veel meer.

Wat een fijn topic..... ik heb precies hetzelfde als Martin. Te meer omdat vooral onervaren mensen die met een onschuldige vraag komen het om de oren krijgen. Ik ben altijd bang dat je ze meteen weer afschrikt.
Titel: Re: libelle
Bericht door: ronald op oktober 25, 2009, 14:21:45 PM
daar zijn we nu dan ook mooi vanaf, geen reden meer om dat nog te zeggen :blink:
Titel: Re: libelle
Bericht door: Goyatlah op oktober 25, 2009, 14:43:26 PM
En de gene die het wel doet met dit topic om de oren slaan  ;D O0
Titel: Re: libelle
Bericht door: Gert Veurink op oktober 25, 2009, 15:00:45 PM
(http://www.olympiabc.be/Images/smileys/gapen.gif)
ik zal het nooit meer zeggen, zijn jullie stelletje jaren-70 adepten ook weer heppie :P
Titel: Re: libelle
Bericht door: ArjenDrost † op oktober 25, 2009, 15:14:04 PM
Nu nog het vogels spotten uit de wereld en we zijn weer helemaal blij :-)

Zal in ieder geval beloven niet meer te zeggen dat de Libelle naast de Margriet ligt en de libel er hooguit op zit ;-)
(overigens zie ik nu dat m'n spellingscontrole libelle wel fout keurt :P).
Titel: Re: libelle
Bericht door: Anne Hueber † op oktober 25, 2009, 15:23:40 PM
Zal die 'spreuken' nog van je gaan missen, Arjen ;) ;D B)
Titel: Re: libelle
Bericht door: Taka op oktober 27, 2009, 17:21:19 PM
Citaat van: huysse op oktober 25, 2009, 11:01:54 AM
Om het nog onduidelijker te maken: Libellus betekent boekje.

Tja en als je gaat zoeken op "libel", dan gaat het ook vooral over smaad / defamation. Kijk maar eens op http://en.wikipedia.org/wiki/Libel
Titel: Re: libelle
Bericht door: ronald op oktober 27, 2009, 21:40:16 PM
het komt er wel op neer dat libellen flink verweven zijn in onze maatschappij, je kunt eigenlijk haast niks meer zeggen of het gaat over libellen  ;)
Titel: Re: libelle
Bericht door: Menko Vlaardingerbroek op oktober 31, 2009, 21:46:15 PM
CiteerLatijnse Libella - wat hamerhaai betekent

Dat klopt niet helemaal. Libella (verkleinwoord van libra, lange i in de eerste lettergreep) betekent volgens mijn Latijnse woordenboek waterpas of schietlood, en libellus (verkleinwoord van liber, korte i in de eerste lettergreep) betekent inderdaad boekje (en vandaar ook smaadschrift).

Volgens dit document (www.hynstebiter.nl/Latijnse_namen_van_libellen.doc ) had een waterpas eens de vorm van een T en is dat de reden dat de hamerhaai de latijnse naam Libella gekregen heeft. Dit komt min of meer overeen met wat de Duitse wiki zegt (,,Ein kleines Insekt könnte Libellula fluviatilis genannt werden, da sein Körperbau einem Meeresfisch ähnelt, der Zygaena oder Libella heißt. Er hat die Form einer Wasserwaage, wie sie die Architekten verwenden, und wird in Italien auch Hammerfisch genannt. Jenes Tier ist sehr klein, hat die Form eines ,T' oder einer Wasserwaage, besitzt aber auf jeder Seite drei Beine. Der Schwanz endet in drei grünen Spitzen, mit deren Hilfe das Tier schwimmt.")

Helemaal plaatsen kan ik deze opmerkingen niet, want voor zover ik kan nagaan is de Latijnse naam van de hamerhaai Sphyrna (http://nl.wikipedia.org/wiki/Hamerhaaien ), maar misschien is dat eens anders geweest.

Hoe dan ook, de "drei grünen Spitzen" slaan op de larve van een waterjuffer. Dit suggereert dat de naam libel(le) in eerste instantie voor de larven bedoeld geweest is. Anderzijds, de kop van een juffer doet wel vaag aan een T denken en bij de larve kan ik niets T-vormigs ontdekken. De herkomst van libel(le) blijft dus vaag.

Titel: Re: libelle
Bericht door: Goyatlah op oktober 31, 2009, 21:51:31 PM
Sphyrna is de wetenschappelijke naam van de hamerhaai, maar dat hoeft natuurlijk niet de Latijnse naam te zijn geweest. De hamerhaai zal bij de oude romeinen vast wel bekend geweest zijn, en ze zullen er dus waarschijnlijk ook wel een naam voor hebben gehad.
Titel: Re: libelle
Bericht door: huysse op oktober 31, 2009, 22:28:24 PM
Het bij libra behorende werkwoord is librare, wat o.a. balanceren betekent, daar kan ik me wel weer iets bij voorstellen!

groet,
Marijke
Titel: Re: libelle
Bericht door: Goyatlah op oktober 31, 2009, 22:48:45 PM
Maar begrijp ik het goed als Libellula dus een verkleinwoord van een verkleinwoord is?
(Heb zelf maar 1 jaar Latijn gehad en dat is een hele lange tijd geleden - en toen al niet zo'n succes.)
Titel: Re: libelle
Bericht door: Weia op november 01, 2009, 00:37:36 AM
Het is natuurlijk potjeslatijn, dus niet al te serieus nemen. In het Russisch bestaan verkleinwoorden van verkleinwoorden.
Titel: Re: libelle
Bericht door: huysse op november 01, 2009, 09:39:33 AM
Latijn heeft dat ook:

liber = boek
libellus = boekje
libellulus = klein boekje

libella zou het verkleinwoord van libra kunnen zijn en libellula dan weer het verkleinwoord van libella.

groet,
Marijke

Titel: Re: libelle
Bericht door: HPM op november 01, 2009, 10:08:50 AM
Nog iets over de betekenis van 'libel'

Van Dale Etymologisch zegt:
    "1761 < lat. libella (waterpas); zo genoemd omdat de constellatie van
     de vleugels aan een weegschaal doet denken."

En het Woordenboek der Nederlandsche Taal:

   "LIBELII
    Woordsoort: znw.(v.)
    Modern lemma: libel
    LIBELLE —, znw. vr., mv. libellen.
    Een der namen, gegeven aan de insecten van de groep der Waternimfen,
    Odonata. Ontleend aan lat. libella (eig. waterpas: verg. Libel (III))), in
    de 17de en 18de eeuw den wetenschappelijken naam voor eene familie van die
    insecten; LINNAEUS heeft in plaats van libella het verkleinwoord libellula
    (vanwaar fr. libellule) in gebruik gebracht, dat thans voor een der
    geslachten van die familie wordt gebezigd, terwijl men aan de geheele
    familie den afgeleiden naam van Libellulidae geeft. Blijkbaar zijn de
    insecten genoemd naar den horizontalen, schijnbaar onbewegelijken stand
    dien zij vaak in de lucht aannemen; dat zij bij eene weegschaal vergeleken
    zouden zijn, zooals in de eerste aanhaling wordt gegist, is niet
    waarschijnlijk daar lat. libella niet, zooals libra, voor eene weegschaal
    wordt gebruikt.

    Die Insekten ..., welke men gemeenlyk Juffers, of ook wel Libellen noemt,
    naar den Latynschen naam Libellula, welke thans in gemeen gebruik is, en
    daar van afkomstig schynt te zyn, dat het Lyf, met de Wieken, zig als een
    Balans vertoont,   HOUTTUYN, Nat. Hist. I, 12, 5 [1768].
    Libellen of waternimfen,   SNELLEN V. VOLLENH., Gel. Dieren 298.
    Onder dezen naam (Waternimfen) of dien van Libellen worden de onder de
    namen van korenbouten, glazenmakers en waterjuffers bekende insekten
    zamengevat, die door hunne slanke gedaante, de fraaije regenboogskleuren
    hunner vleugels en door de sierlijkheid hunner vlugt ieders aandacht
    trekken,   BURGERSDIJK, Dieren 3, 436 [1873].
    Wrijf met een gouden trouwring over de wratten ... of laat er een
    glazenmaker (libelle) in bijten,   V. ANDEL, Volksgeneesk. 326 [1909].
    Een flonkervleugels-vertrillende libel,   QUÉRIDO, De Jordaan 35."


© 2007 INL. Artikel geschreven in 1916.

De historische woordenboeken van het Nederlands op internet http://gtb.inl.nl/
(Gratis registeren met email-adres om te kunnen raadplegen)

Groeten, Herman van der Meer
Titel: Re: libelle
Bericht door: Goyatlah op november 01, 2009, 23:00:13 PM
Het wordt er zo niet echt simpeler op  :rolleye:
Titel: Re: libelle
Bericht door: nick w op november 05, 2009, 16:44:16 PM
Citaat van: ronald op oktober 22, 2009, 14:39:12 PM
gister was een uitzending van klokhuis (kinderprogramma) over vliegende insecten, en over mensen van de TU die flapperende vliegdingetjes maken. best leuk allemaal, maar ook hier spreekt men steeds over libelle. wat is dat toch, dat men zelfs op de universiteit over libelle spreekt? je zou haast gaan twijfelen ,is het ooit libelle geweest, of bekt het gewoon lekker en denkt men er verder niet over na?

http://player.omroep.nl/?aflID=10225175

Het heeft echt ooit libelle geheten, kijk maar in oude woordenboeken. Pas met de spellingsvereenvoudigingen van de dertiger en vijftiger jaren s dat bijgesteld. Als je heel oude libelle bladen ziet hebben ze ook een vignetje van een libel, dat is ook pas nade oorlog verdwenen.

Groet,
Nick W
Titel: Re: libelle
Bericht door: Weia op november 05, 2009, 22:25:57 PM
Citaat van: Goyatlah op november 01, 2009, 23:00:13 PM
Het wordt er zo niet echt simpeler op  :rolleye:
Dat is zacht uitgedrukt. Maar net bedacht ik fietsend misschien toch de oplossing. Een boekjeje (verkleinwoord van verkleinwoord van liber boek) kan ik er met geen mogelijkheid in zien. Een weegschaaltjetje (verkleinwoord van verkleinwoord van libra weegschaal) lukte me ook niet tot ik aan dit oude type dacht: http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Schnellwaage_-_Unster.png
Een korte arm en een lange dunne arm met een verschuifbaar klein gewichtje. Als het verschuifbare gewichtje op de juiste plaats staat is de lange arm horizontaal en het geheel hangt dan een beetje in de lucht te schommelen zoals... een in de lucht stilstaande keizerlibel oid.
Titel: Re: libelle
Bericht door: Weia op november 05, 2009, 22:28:30 PM
Het kan ook nog zo zijn dat een Zweedse volksnaam voor libellen naar die weegschaalvorm verwijst. De Zweedse wikipedia geeft ook een leuk plaatje: http://sv.wikipedia.org/wiki/Besman