Forum van Waarneming.nl

Overige natuuronderwerpen => Natuurbeheer => Topic gestart door: wimtegels op september 07, 2009, 23:32:50 PM

Titel: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 07, 2009, 23:32:50 PM
Tot 2013 is er ongeveer € 30.000.000,- beschikbaar voor akkerrandenbeheer.
Doel is een bijdrage te leveren aan de biodiversiteit.

Het bedrag is voor een periode van ongeveer 5 a 6 jaar.

Als we uitgaan van een hectareprijs voor landbouwgrond van gemiddeld  € 50.000,- zou voor dit bedrag ook 600 ha  aangekocht kunnen worden.

Dus ieder jaar 120 ha nieuwe natuur extra of akkerandenbeheer.

Benieuwd naar reacties....
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Jeroen Nagtegaal op september 07, 2009, 23:44:26 PM
Maar als je die grond aankoopt is wel geld op, en kun je dus niet beheren... Heb je uiteindelijk dus weer bos.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 07, 2009, 23:47:26 PM
Zou kunnen. Akkerrandenbeheer is tijdelijk. Als het weer in produktie wordt genomen is het geld ook op.

Belangrijke vragen: Wat zijn de gewenste effecten, zijn de doelen reëel en haalbaar. Welke soorten profiteren, hoe meet hje de effecten................
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Jeroen Nagtegaal op september 07, 2009, 23:56:43 PM
Akkers liggen vaak langs wegen, kun je niet voldoen met goed bermbeheer?

En als je akkerrandbeheer zou willen, waar? Flevoland of ergens in een kleinschalig landschap?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 08, 2009, 00:07:02 AM
Akkerrandenbeheer kan in elke provincie. Doel is stroken van minimaal 9 meter breed, al dan niet in te zaaien met een zaadmengsel.
o.a. akkervogels, maar ook insecten moeten profiteren.

Je kunt akkerandenbeheer dan ook nauwelijks vergelijken met bermbeheer.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: grutto op september 08, 2009, 10:00:23 AM
Cultuur grond heeft altijd een aantrekkingskracht op soorten. Juist in de directe nabijheid dekking te bieden lijkt mij effectief. Tevens is het een aantrekkelijke manier om agrarische natuur te stimuleren.

Grote blokken aankopen en vervolgens in beheer geven bij een TBO is het paard achter de wagen spannen denk ik. Door het klapstoelbeheer zal verruiging en verarming optreden.

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 08, 2009, 10:13:52 AM
Akkerrandenbeheer is volgens mij niet echt een vorm van cultuur. Het is misschien wel meer een beetje verminderen van cultuurtechnisch ingrijpen.
Voor sommige soorten schept het akkerrandenbeheer inderdaad dekking. Vooral als het om graslanden gaat.

Ik vind het een beetje kort door de bocht om er van uit te gaan dat het door jou klapstoel beheer genoemde beleid van TBO's uitsluitend tot verruiging leidt. De ervaringen in het veld laten toch wel andere beelden zien.

Een van de grote zorgen van mij is het feit dat akkerrandenbeheer nauwelijks of geen garanties in tijd heeft.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 08, 2009, 10:31:14 AM
Citaat van: wimtegels op september 08, 2009, 10:13:52 AM
Een van de grote zorgen van mij is het feit dat akkerrandenbeheer nauwelijks of geen garanties in tijd heeft.

Dat geldt m.i. voor al het natuurbeheer in Nederland. Wanneer beheer van half-natuurlijke ecosystemen hierop gebaseerd is dan is er nooit sprake van duurzaamheid. Natuurbeheer is niet geholpen door korte termijn denken. Pas wanneer een goed systeem ontwikkelde is en er dus een keiharde en duurzame financiële bodem onder het beheer gelegd kan worden heeft zoiets kans van slagen. In de echte wereld kun je ook niet steeds je handje ophouden bij pappie om zakgeld.

Wat als de overheid ooit eens beslist dat natuurbeheer een bodemloze put is en minder geld hiervoor beschikbaar stelt of de kraan dichtdraait. 

Daarnaast ben ik van mening dat agrarisch natuurbeheer faalt. Hiermee zie ik dat agrarisch natuurbeheer het doel heeft om in ieder geval toch iets meer kwaliteit te leveren dan b.v. een uitgestelde maaidatum. Als eerste zou de overheid de voorwaarden aan moeten scherpen.

Ik heb de indruk dat er (kort door de bocht) drie types agrariërs zijn, degene die een subsidiepakket afsluiten voor de vergoeding, degenen die echt geïnteresseerd zijn in b.v. (akker)vogels en degenen die iedere keer een stukje meer van de sloot of bosrand bij hun akker ploegen.

Alleen aan de tweede variant heb je wat. Daarnaast heeft Dhr Stortelder een naar mijn mening veel beter systeem. Hij vraagt boeren of zij nog "slechte" stukken landbouwgrond heeft. Dit zijn voor de landbouw slechte stukken b.v. plekken met kwel, plekken met waterstagnatie, de akkerranden (hier krijg je toch alleen tribune maïs wanneer de akker grenst aan een bosrand). Alleen de financiële constructie van dit verhaal is mij nog niet helemaal duidelijk (iets met een fonds).

M.v.gr. Mark

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 08, 2009, 10:42:38 AM
Gelukkig, de discussie komt op gang.

Mark zijn standpunt over akkerrandenbeheer is duidelijk.

Maar kunnen akkerranden, al dan niet tijdelijk , een belangrijke bijdrage leveren aan de EHS/EIS?

Kunnen ze bijdragen om vlinderpopulaties weer een beetje op peil te brengen?

Helpen ze draagvlak voor natuur bij de boeren te creëren?

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Jeroen Nagtegaal op september 08, 2009, 12:45:18 PM
Citaat van: wimtegels op september 08, 2009, 10:42:38 AM
Maar kunnen akkerranden, al dan niet tijdelijk , een belangrijke bijdrage leveren aan de EHS/EIS?

Kunnen ze bijdragen om vlinderpopulaties weer een beetje op peil te brengen?

Helpen ze draagvlak voor natuur bij de boeren te creëren?

Ja, Ja, en Nee. teminste zo lijkt me. Een boer zal zelden grond vrijwillig, al dan niet vergoed afstaan. De meeste boeren zoeken de grenzen van hun grond op en gaan er geregeld overheen.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 08, 2009, 13:38:41 PM
CiteerMaar kunnen akkerranden, al dan niet tijdelijk , een belangrijke bijdrage leveren aan de EHS/EIS?

Dat hangt af van welke gidssoort je wilt gebruiken, het lijkt me dan toch een akkervogel of een zoogdier.

Onderzoek met dassen waarbij een das een halsband omkreeg met GPS liet hoe dassen zich door een landschap bewegen. Zij steken zelden grote open vlakte over. Het lijkt me dat andere marter-achtigen en soortgelijke manier van verplaatsen hebben.

Wanneer een akkerrand als verbinding gaat dienen is belangrijk om dit kritisch tegen het licht te houden. Ik ken toch een watergang waarbij oever zijn afgevlakt en onregelmatige inhammen zijn gecreeërd. Er staat een heel groot bord bij dat RWS een ecologische verbindingszone heeft ontwikkeld, chapot! Het verbind echter een maïsakker met de snelweg!
Citeer

Kunnen ze bijdragen om vlinderpopulaties weer een beetje op peil te brengen?

Een kennis van mij vertelde me ooit een verhaal over een ecoloog uit Polen die hier te gast was. Men vroeg hem wat hij van Nederland vond. Daarop antwoorde hij: "Het is hier zo groen, ik zie helemaal geen bloemen". Ga maar eens in het buitenland kijken waar oude cultuurlandschappen / half-natuurlijke ecosystemen aanwezig zijn. Voorbeeld: Eifel, hier is een naaldhoutaanplant aanwezig, hier omheen staat een strook van 10-15 met beuken, hier groeien tal van bosplanten die gebonden zijn aan kalk, planten waar wij in nederland van kwijlen onderhand. Het beuken bos vormt via een bosrand een overgang naar een maïsakker, hiertussen loopt een karrespoor. In deze bosrand ook weer een weelde aan bloemen, hier vliegt o.a. Keizersmantel, Dambordje ect.

Ik denk dus dat bloemrijke akkerranden wel zorgen voor hogere aantallen van algemene vlindersoorten. Maar verwacht geen zeldzaamheden of specialisten.

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 08, 2009, 13:50:57 PM
Leuke bijdragen, maar ik lees vooral veel argumenten tegen akkerrandenbeheer. Zijn er echt zo weinig argumenten te vinden die een uitgave van € 30.000.000,- rechtvaardigen?

Als het oude agrarische cultuurlandschap zo waardevol is of was moieten er toch ook meer waarden te vinden zijn in akkerrandenbeheer? Daar trachten we toch deels de elementen van dat oude agrarische landschap mee terug te krijgen?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 08, 2009, 19:04:47 PM
Ok dan een argument voor:

Boeren met uitzicht. (zie ook link). Een groep akkerbouwers heeft onlangs in Drenthe zich ingezet voor de natuur, daarnaast promoten zij het boerenbedrijf etc, enfin lees de tekst. Zij wonnen de Drenthse innovatieprijs. Dus draagvlak creeëren lukt hun wel, althans zo lijkt het.

Op mijn school was destijds een lezing die werd toegelicht door medewerkers van SBNL, Boeren met Uitzicht en de plaatstelijke vogelwerkgroep. Ik kan op internet alleen helaas geen resultaten vinden omtrent akkervogels in deze regio. De resultaten waren toen lovend. Alleen werkte de akkerbouwers met stroken van 6 meter breedt geloof ik.

http://www.sbnl.nl/html/boeren_met_uitzicht.html (http://www.sbnl.nl/html/boeren_met_uitzicht.html)  rechterkolom

en http://www.boerenmetuitzicht.nl/index.htm (http://www.boerenmetuitzicht.nl/index.htm)

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: grutto op september 08, 2009, 20:46:58 PM
Citaat van: wimtegels op september 08, 2009, 10:13:52 AM
Akkerrandenbeheer is volgens mij niet echt een vorm van cultuur. Het is misschien wel meer een beetje verminderen van cultuurtechnisch ingrijpen.
Voor sommige soorten schept het akkerrandenbeheer inderdaad dekking. Vooral als het om graslanden gaat.

Ik vind het een beetje kort door de bocht om er van uit te gaan dat het door jou klapstoel beheer genoemde beleid van TBO's uitsluitend tot verruiging leidt. De ervaringen in het veld laten toch wel andere beelden zien.

Een van de grote zorgen van mij is het feit dat akkerrandenbeheer nauwelijks of geen garanties in tijd heeft.

Klopt het is geen vorm van cultuur maar speelt zich wel af in een cultuurlandschap.
Indien ervaringen in het veld bij een TBO anders zijn, is de kans er groot dat daar "boeren" handelingen zijn verricht zoals maaien, beweiden en of bemesten.

Het agrarisch natuurbeheer staat natuurlijk nog in de kinderschoenen maar er zit potentieel in. Vergelijk het boeren areaal maar eens met de totaal oppervlakte van de TBO´s.
Ook zullen er boeren zijn die het niet met hun hart doen. Op zich jammer als ze zich maar aan de regels houden.

Groet,

grutto
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Tim Asbreuk op september 08, 2009, 21:13:19 PM
Evenals Mark ben ik ook bij de lezing van ''boeren met uitzicht geweest'' ik vond dit project toen ook de meest kansrijke van de akkergebonden lezingen van die dag. Ik had echter wel wat kantekeningen bij de monitoring (misschien is dit inmiddels aangepast).

Ik denk zelf dat akkerranden mits goed beheerd/aangelegd een (grote) verrijking kunnen zijn voor het agrarisch gebied. Er zijn echter nog wel wat misverstanden over akkerrandbeheer. Volgens de subsidie pakketten patrijzenrand en akkerflora rand is bemesting niet toegestaan. Ook is chemische bestrijding niet toegestaan.
Dit levert los van de rand ook een verrijking in biodiversiteit op in de eventueel naast gelegen sloot. Indien er een sloot langs ligt levert dit grote voordelen op omdat het de rand meer ''breedte'' geeft. Indien er aan beide kanten van de sloot een akkerrand ligt is dit effect nog sterker. Daarnaast zullen er minder meststoffen en chemische bestrijdingsmiddelen uitspoelen in het oppervlakte water/talud van de sloot.

De ''akkerflora'' zal zich waarschijnlijk niet vanzelf vestigen en zal moeten worden geherintrodiceerd als hier voor wordt gekozen. Indien er wordt gekozen voor inzaaien moet dit wel inheems materiaal zijn. Ook braaklegging kan een akkerrand zijn. Indien er voor alleen braaklegging wordt gekozen ben ik benieuwd naar het resultaat. Ik verwacht dan namelijk veel algemene soorten.

Het effect op de akkervogels hangt sterk af van de omgeving. Zo zijn gorzen als ortolaan, grauwe gors (als dit al lukt) en geelgors meer van het kleinschaliger landschap met zangposten in de vorm van solitaire bomen. En houden soorten als veldleeuwerik en grauwe kiekendief meer van open gebieden. Deze soorten zijn misschien op veldleeuwerik na wel wat hoog gegrepen, maar je weet maar nooit. Verder denk ik dat de algemene insecten van deze maatregelen profiteren. Daarnaast ook de soorten die van insecten leven. Als een akkerrand als corridor wordt aangelegd trekt er wellicht ook nog wel een zandhagedis door.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 09, 2009, 15:20:25 PM
Ik heb me vanuit verschilende invalshoeken bezig gehouden met akkerkruiden. De ene invalshoek is die van natuurbeheer. Dan zie ik de akkerflora voor een groot gedeelte als pioniersvegetatie en vegetatie die afhankelijk is van bodemverstoring.

Iedere plant heeft zijn eigen verspreidingsstrategie.
Drie belangrijke: verspreiding door wind, verspreiding via het spijsverteringskanaal van vogels, verspreiding in tijd.
De laatste groep heeft zaden die erg lang kiemkrachtig zijn (denk aan klaproos bijvoorbeeld) Na bodemverstoring of bewerking komen zij tot kiemen, komen in bloei en vernieuwen de zaadbank. Deze groep zijn we grotendeels kwijt uit het agrarisch landschap. Ze worden immers weer vernietigd voordat ze tot zaadzetting komen. Zij zullen niet door akkerrandenbeheer terugkomen als er niet wordt ingezaaid.

Vanuit puur agrarisch oogpunt is akkerflora onkruid. Het is een felle concurrent van cultuurgewassen. Hoge opbrengsten zijn alleen mogelijk gecombineerd met een goede onkruidbestrijding. Veel agrariers zitten dan ook niet te wachten op een zaadbank langs hun perceel. Zeker niet nu er steeds minder toegestane chemisch middelen ter beschikking staan om het onkruid te beheersen.

Een soortgelijk verhaal geldt voor insecticiden. Een niet bespoten akkerrand is steeds opnieuw een infectiebron. Dit zijn afwegingen die voor de boer meespelen. Ik kan dit niet met cijfers onderbouwen, maar ik denk dat er daarom makkelijker voor akkerrandenbeheer gekozen wordt op de meer marginale landbouwgronden.
En dat terwijl we eigenelijk linten en stepping stones nodig hebben in de grote monotome landbouwculturen.

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 09, 2009, 15:45:11 PM
CiteerIedere plant heeft zijn eigen verspreidingsstrategie. Drie belangrijke: verspreiding door wind, verspreiding via het spijsverteringskanaal van vogels, verspreiding in tijd.

ik snap dat we ons hier moeten beperken tot het verspreiding van zaad afkomstig van akkerflora. Als aanvulling vroeger werden akker ook begraasd, althans de stoppels die overbleven en natuurlijk de akker(on)kruiden. Op deze manier vind natuurlijk ook verspreiding via de vacht plaats.

link met achtergrondinfo over zaadverspreiding bij planten http://staff.science.uva.nl/~dcslob/lesbrieven/ZVStefan/zaadvers.html
(http://staff.science.uva.nl/~dcslob/lesbrieven/ZVStefan/zaadvers.html)
M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 10, 2009, 13:41:14 PM
Helemaal juist Mark, er zijn best veel zaden die in de vacht van dieren verhuizen. Ook in de akkerflora denk ik.
Alleen, de perceelsranden worden over het algemeen niet begraasd. En voor verplaatsing van zaad zijn eerst zaadproducerende planten nodig. En die zijn van bepaalde groepen nu eenmaal niet (meer) aanwezig in nagrarische percelen, dus ook niet in de akkerranden.

(Overigens volgens mij werkt de link in je bericht niet....)
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 10, 2009, 18:22:41 PM
Dag Wim,

Citeer(Overigens volgens mij werkt de link in je bericht niet....)
Nu wel ;D

En voor verplaatsing van zaad zijn eerst zaadproducerende planten nodig (//http://)
Dat is de achilleshiel van akkerflora. Vanwege de vaak kortlevende zaden (uitzonderingen daargelaten) ontbreekt een zaadbank veelal.

Ik denk dat vroeger juist wel begraasd werd, en zeker ook akker of perceelsranden. Ik heb een afbeelding van een oud-cultuurlandschap (vogel-perspectief) waarbij een deel van de hogere zandgronden zijn afgebeeld (Veluwe). Er is zichtbaar een mozaïek op de overgang van stuwwal naar uiterwaarden met akkertjes, droge heide, vochtige tot natte heide, ven(nen), verlande vennen met hoogveen, groene gronden (richting uiterwaarden). De motor van dit landschap was een agrarisch bedrijf. Een vorm hiervan was de schaapskudde met herder, deze trok door dit hele landschap en liet zijn/haar dieren grazen daar waar voedsel voor handen was. Dit zouden dus stoppels op akkers zijn, maar ik zie niet in waarom deze schapen zich dan niet tegoed zouden doen aan eventueel aanwezige akkerflora van perceelsranden. Daarnaast waren er genoeg afscheidingen in de vorm van houtwallen, maasheggen, windsingels, doornstruwelen (afhankelijk van het landschap) deze hielden de dieren in een perceel. Ik heb weleens een schaapskudde "aan het werk" gezien. Wanneer je probeert tientallen of een paar honderd schapen door een smalle opening probeert te drijven gaan ze altijd de berm, slootkant etc. grazen. Hetzelfde geldt wanneer je ze weer uit een perceel probeert te krijgen (dit is wel afhankelijk van de dichtheid dieren en de hoeveelheid voedsel dat beschikbaar was).

Vroeger had alles een nut of doel, een schaapsherder van toen dacht echt: O. jee laat ik de spiegelklokjes op de akkerrand maar staan want die zijn zeldzaam. Ondanks het feit dat veel half-natuurlijke ecosystemen zijn ontstaan door de agrarische motor van het landschap was dit slechts een bijkomstigheid. Raar dat natuurbeheerders jarenlang (en sommige nog steeds) als (hoofd)doel hebben behoudt en herstel van deze natuurwaarden, terwijl de motor van het landschap ontbreekt/ontbrak. Dan wordt natuurbeheer echt een bodemloze put.

De vraag is stel we zijn instaat de motor weer terug te krijgen, in het geval van akkerflora is het vrij eenvoudig: ploegen! Wind, tijd, begrazing etc. helpen om zaden te verspreiden.

Maar hoe krijgen we de zaden hier weer? In het geval van Boeren met Uitzicht werd alles ingezaaid. Moeten we zaad winnen van relictpopulaties? Stichting Heem benaderen? Zaden winnen in aangrenzende delen buitenland (Duitsland bijvoorbeeld)?

M.v.gr. Mark


Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 10, 2009, 20:50:14 PM
Juist bij het soort planten met dispersie in tijd lijkt het me heel erg moeilijk goed zaad in handen te krijgen. Er kunnen bij dit soort planten grote regionale verschillen bestaan. Omdat hun zaden zich niet ver verspreiden is er weinig genetische verspreiding.

Ik vraag me af hoe je zo iets goed ik akkerrandenbeheer in zou moeten passen
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 11, 2009, 01:57:06 AM
Citaat van: markmeijrink op september 10, 2009, 18:22:41 PM
Dag Wim,


De vraag is stel we zijn instaat de motor weer terug te krijgen, in het geval van akkerflora is het vrij eenvoudig: ploegen! Wind, tijd, begrazing etc. helpen om zaden te verspreiden.

Maar hoe krijgen we de zaden hier weer? In het geval van Boeren met Uitzicht werd alles ingezaaid. Moeten we zaad winnen van relictpopulaties? Stichting Heem benaderen? Zaden winnen in aangrenzende delen buitenland (Duitsland bijvoorbeeld)?

M.v.gr. Mark

Ploegen vind ik geen natuurbeheer. Wilde zwijnen kunnen prima voor akkerflora zorgen (arme graslanden)

Wij willen vaak wel natuurlijke elementen, maar dan weer net op een andere plaats als de natuur dat wil.

En wij denken in terreintypen met een einddoel, de natuur heeft geen einddoel.

Terrug naar het topic. Hoe helpt akkerrandenbeheer ons verder? Levert € 30.000.000,- ons een beetje meer van algemene soorten of draagt het daadwerkelijk significant bij aan het behouden van kwetsbare soorten?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: mystacinus op september 11, 2009, 08:34:44 AM
Akkerrandenbeheer levert nmm zowel op de korte als lange termijn voordeel op voor de natuur. Het succes van akkerrandenbeheer is ingegeven vanuit ervaringen opgedaan in groningen met de grauwe kiekendief en de hamster in zuid-Limburg. In deze projecten heeft het geleid tot een in meer of mindere mate duurzame inrichting van agrarisch leefgebied voor kwetsbare soorten. Het zijn gidssoorten die model staan voor diverse andere kwetsbare en bedreigde soorten. Of akkerflora hiervan kan profiteren is een totaal ander verhaal aangezien het agrarisch gebruik voor een groot nutrientenoverschot in de vorm van bijv. nitraat en fosfaat gezorgd heeft. Indien geen bemesting meer toegepast wordt in de randen zal het nitraat nog wel kunnen uitspoelen, maar het fosfaat niet en dit zal voorlopig een beperkende factor blijven voor de verdere ontwikkeling van akkerflora. Pas bij uitmijnen, niet bemesten en gewas afvoeren over een reeks van jaren, en het gewas in de winter afvoeren, kan er verschraling optreden. Dit zijn echter al gauw processen die een periode van 25 jaar beslaan willen ze enig effect hebben. Ik ben het daarmee gedeeltelijk eens met Wim dat akkerrandenbeheer op de korte termijn wat kan opleveren voor aan agrarisch gebied gebonden fauna-elementen, maar voor de lange termijn is het succes sterk afhankelijk van de continuiteit van het gevoerde beheer.
Wat de EHS betreft, deze is al begrensd en er zijn ook middelen voor gereserveerd.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 14, 2009, 15:43:52 PM
Citaat van: mystacinus op september 11, 2009, 08:34:44 AM
............Het succes van akkerrandenbeheer is ingegeven vanuit ervaringen opgedaan in groningen met de grauwe kiekendief en de hamster in zuid-Limburg.

.................Wat de EHS betreft, deze is al begrensd en er zijn ook middelen voor gereserveerd..................

Volgens mij is de korenwolf vooralsnog deels succesvol in de Korenwolfreservaten, waar o.a. ook de vos op afstand wordt gehouden. Indien er publicaties zijn waaruit blijkt dat de korenwolf daadwerkelijk profiteert van akkerrandenbeheer wil ik daar graag meer over weten.

Van de korenwolf is het overigens de vraag of hij echt van nature in Nederland voorkomt of dat hij als echte cultuurvolger direct afhankelijk is van een bepaald type agrarisch landschap.

De EHS is begrensd. Maar nog niet compleet. Bovendien is de EHS alleen de "snelweg". Het onderlinge regionale en lokale wegennet moet veelal nog bestemd en gerealiseerd worden. Hierin zouden akkerranden een rol kunnen spelen. Hoe groot die rol is, is nog maar de vraag.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: mystacinus op september 14, 2009, 21:04:50 PM
zie publicaties over de hamster in oa de levende natuur en het natuurhistorisch maandblad. Ik hoor geluiden dat het dit jaar slecht gaat met de hamster, is de populatie ingestort Maurice?

Maatregelen aan deze gemeentelijke en provinciale wegen worden waar mogelijk in inrichtingsplannen meegenomen. Diverse organisaties beschouwen dit als een van hun kerntaken.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 14, 2009, 21:48:50 PM
Ik ben geen abbonnee op deze tijdschriften en ik denk meerdere niet. Is het mogelijk dat je kort samenvat wat er beschreven wordt over de waarde van akkerranden beheer voor de Korenwolf?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 15, 2009, 09:28:32 AM
Strekking van het artikel uit de Levende Natuur sept 2008 187-192

... In Zuid-Limburg worden sinds 2002 Hamsters, ook wel Korenwolven genoemd, geherintroduceerd in leefgebieden met een aangepast 'hamstervriendelijk' agrarisch beheer. Om de kans op een succesvolle herintroductie van de Hamster zo groot mogelijkte maken, zijn de afgelopen jaren naast het aangepaste beheer ook andere beschermingsmaatregelen genomen, waaronder het afschieten van vossen. Onderzocht is hoe effectief en daarmee zinvol het bejagen van vossen voor de hamsterpopulatie is...

daarbij zijn enkele tabellen opgenomen waaronder:

Doodsoorzaak       Lente   Zomer   Herfst   Winter   Totaal

Vos                       8         18        5         1           32
Marters                  2         11        8         1           22
Roofvogels              4         5         4         1           14
Overige predatie      2         6          2        1            11
Overige sterfte        4         8          7         2           21
Totaal (n=277)        20%     48%     26%     69%       100%
                                                                                                                               
procentuele sterfte van Hamsters door afzonderlijke predatoren per seizoen in de periode 2002-2007

Daarnaast wordt er nog onderscheidt gemaakt tussen Wilde en gefokte dieren ook hier is een tabel van die zelfs opgesplits is in sexen. De hoofd doodsoorzaak is hier ook de vos Fok: man 44%, vrouw 36% Wild: man 49%, vrouw 14%

Helaas stammen al deze gegevens uit een periode waarin jacht plaatsvond op vossen.

M.v.gr. MArk

                       
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 15, 2009, 09:40:08 AM
Ik zie hier niet specifiek iets in over het akkerrandenbeheer....
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 15, 2009, 09:51:07 AM
Het hoofdonderwerp van het artikel is de jacht op vossen ;D

In het artikel wordt ook vermeldt dat hamstervriendelijk akkerbeheer zo bestaan uit het oogsten van het gewas in oktober en plaatsgewijs geen oogst plaatsvindt. Dit zodat de Hamster het hele jar door voldoende dekking en voedsel te bieden.

Dus zou een akkerrand een secundaire biotoop kunnen vormen? Of een plek waarlangs Hamsters zicht verplaatsen. Ik meen dat de populaties nogal geïsoleerd zijn neem b.v. Sibbe en Eyserheide.

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 15, 2009, 10:45:33 AM
Voor zover ik weet heeft akkerbeheer wel een invloed op de hamsterpopulatie. Extensieve graanakkers schijnen heel geschikt te zijn.
Vandaar dat er ook hamsterreservaten worden aangelegd.

Als dekking voldoen perceelsranden, maar dat doen landbouwgewassen ook.
Als ze voor voedsel moeten zorgen ben ik benieuwd welke planten in de perceelsranden daar verantwoordelijk voor zijn.

Het lijkt me boeiend als we tesamen proberen uit te vinden op welke manier en voor welke soorten akkerranden zinvol zijn. Op die manier komen we er misschien achter of deze vorm van beheer alleen zinvol is voor algemene soorten of dat er ook zeldzame en bedreigde soorten van profiteren.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 15, 2009, 11:34:15 AM
In de levende natuur hebben de afgelopen 2 jaar verschillende artikels gestaan o.a. over Akkerflora in Utrecht, Afschaffing van braakregeling: akkervogels verder in het nauw en Case: Beschermingsproject Grauwe kiekendief als opmaat voor effectieve akkervogelbescherming.

CiteerOp die manier komen we er misschien achter of deze vorm van beheer alleen zinvol is voor algemene soorten of dat er ook zeldzame en bedreigde soorten van profiteren.

in Groningen profiteert de Grauwe kiekendief van akker(randen)beheer.

ons oordeel zal slechts van indicatieve waarde zijn als zij niet ondersteund is door recente onderzoek en bronnen. Daarnaast kun je resultaten niet één op één vertalen van b.v. een akkerrand in de veenkoloniën naar Limburg. Iedere regio heeft denk ik zijn eigen gidssoort (de meeste veeleisende en kritische diersoort, in mindere mate plantensoort lijkt me) waaraan je alle overige flora en fauna kan ophangen.

Dus gaan wij ons in de discussie beperken tot een deel van nederland?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 15, 2009, 15:13:13 PM
Wat mij betreft hoeven we ons niet te beperken tot een deel van Nederland. Er zullen zeker verschillen zijn per gebied of regio. En ik vind het prima als iedereen zoekt in de hem of haar bekende bronnen. Wordt het onoverzichtelijk, dan proberen we wel een samenvatting te maken.

Wat ik wel van belang vind is een verschil te maken tussen akkerbeheer en akkerrandenbeheer. Bij het laatste gaat het om stroken die tijdlijk niet agrarisch gebruikt worden, of waarvoor beperkingen gelden.

Voor de grauwe kiekendief bijvoorbeeld: Profiteerde die van de braakregeling of profiteerde die van akkerrandenbeheer. In geval beide van invloed zijn, kan het een dan zonder het ander?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 15, 2009, 15:19:58 PM
Citaat van: markmeijrink op september 15, 2009, 09:28:32 AM
Strekking van het artikel uit de Levende Natuur sept 2008 187-192

... daarbij zijn enkele tabellen opgenomen waaronder:

Doodsoorzaak       Lente   Zomer   Herfst   Winter   Totaal

Vos                       8         18        5         1           32
Marters                  2         11        8         1           22
Roofvogels              4         5         4         1           14
Overige predatie      2         6          2        1            11
Overige sterfte        4         8          7         2           21
Totaal (n=277)        20%     48%     26%     69%       100%
                                                                                                                               
procentuele sterfte van Hamsters door afzonderlijke predatoren per seizoen in de periode 2002-2007

Daarnaast wordt er nog onderscheidt gemaakt tussen Wilde en gefokte dieren ook hier is een tabel van die zelfs opgesplits is in sexen. De hoofd doodsoorzaak is hier ook de vos Fok: man 44%, vrouw 36% Wild: man 49%, vrouw 14%

Helaas stammen al deze gegevens uit een periode waarin jacht plaatsvond op vossen.

M.v.gr. MArk

                     

Deze tabel is me niet helemaal duidelijk, als ik de percentages optel kom ik niet aan 100, en ik kom ook niet aan 2=277

Verder zeggen deze cijfers alleen iets als je ze in relatie met de populatiegrote bekijkt....

Dan nog blijft de vraag hoe we dit moeten vertalen naar het akkerrandenbeheer. Gaat dat niet, dan moet er misschien een apart topic over de korenwolf komen.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 15, 2009, 15:50:20 PM
wanneer je de getallen horizontaal optelt niet, maar verticaal wel. De getallen in de tabel zijn ook % een de steekproefgrootte (n) = 277

Over populatie grootte wordt niks vermeldt. Enkel dat de populatie bij Sibbe uit ca. 100 dieren bestaat.

Misschien dat we een overzicht kunnen maken van dieren en planten die

1. gebonden zijn akkerranden
2. gebruik maken van akkerranden (dus akkerranden als secundaire biotoop kunnen hebben)

M.v.rg. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 15, 2009, 21:07:36 PM
Lijkt me een goed voorstel, alhoewel ik me niet zo eenvoudig voor kan stellen dat er dieren of planten zijn die strikt gebonden zijn aan akkerranden. Waarom zou een dier of plant dat in akkerranden kan leven niet in een braakliggende akker kunnen leven.

Belangrijke vraag daarbij is: Wat is specifiek aan de akker(randen)biotoop.
Een onderscheidend kenmerk is volgens mij, voor zover het geen randen van grasland betreft, dat er begonnen wordt met een bewerkte bodem. Daarbij horen planten uit het begin van de successie en verstorings indicatoren.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 16, 2009, 01:22:10 AM
Hier alvast een begin van de lijst het bijgevoegde document is het soortenbeschemringsplan akkerplanten van het LNV. Vanaf pagina 86 is een soortenlijst opgenomen.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 17, 2009, 16:44:33 PM
Toch nog even wat in de discussie gooien.

Akkerranden beheer zal in eerste instantie van invloed zijn op de vegetatie. De bedoeling is dat de akkerflora hiervan profiteert. Vervolgens kan hier dan ook weer de fauna profiteren.

Maar wat is akkerflora nu eigenlijk?
Planten die het voornamelijk groeien in akkers? Waar waren die planten toen er nog geen akkers waren?

Daarvoor zijn grofweg twee theorieën. De eerste: De meeste waren er botweg niet. Er waren slechts enkele soorten die groeiden op verstoorde plekken in graslanden of op bijvoorbeeld vers door rivieren afgezette gronden.
Volgens deze theorie zijn de meeste akkerplanten hier gekomen met zaden voor graanvelden. Ze zijn voornamelijk afkomstig uit Zuidwest Azië en Zuidoost Europa.

Zouden deze planten Nederland ook bereikt hebben zonder menselijk toedoen?

Anders staan ze eigenlijk gelijk met bijvoorbeeld Canadese fijnstraal, een ongewenste exoot......

De tweede theorie gaat er vanuit dat de zaden na de ijstijd in ieder geval deels door een natuurlijke verspreiding naar Nederland zijn gekomen.  Aanvankelijk waren de soorten afhankelijk van dynamische processen in de bodemvorming en andere natuurlijke processen zoals het wroeten van wilde zwijnen. Maar ook kleinere dieren zoals mollen kunnen kiemingsvoorwaarden scheppen voor akkerflora.

Als akkerflora geheel afhankelijk is van de agrarische cultuur heeft het niets met natuur te maken. In feite zijn we dan exoten aan het beschermen. Al zijn die exoten dan opok al duizenden jaren hier.

Hoort akkerflora van nature in Nederland thuis, dan zullen we de soorten ook ruimte moeten geven in hun natuurlijke habitat. Dat impliceert bijvoorbeeld het accepteren van verstoring in gras en kruidvegetaties. In dat geval kunnen we de hulp van het wilde zwijn goed gebruiken.

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 17, 2009, 16:47:37 PM
Los van hetgeen ik ter discussie stelde in de vorige bijdrage wil ik een ieder vragen aan te geven welke soorten volgens hem of haar kunnen profiteren van akkerrandenbeheer.

Vervolgens kunnen we samen discussieren over de mogelijkheden voor deze soorten, de problemen daarbij en het belang van de akkerrand voor de soort. Het lijkt mij zinvol de afhankelijkheid van de akkerrand daarbij te betrekken. Wat is de eventuele natuurlijke habitat? Hoeveel % woont in de akkerranden? Zijn er alternatieven etc.

Ik ben benieuwd.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Windekind op september 18, 2009, 19:01:29 PM
Citaat van: wimtegels op september 17, 2009, 16:44:33 PM
De eerste: De meeste waren er botweg niet.

Als akkerflora geheel afhankelijk is van de agrarische cultuur heeft het niets met natuur te maken. In feite zijn we dan exoten aan het beschermen. Al zijn die exoten dan ook al duizenden jaren hier.


Wim, volgens mij ben jij een echte Frans Vera fan of niet ? Ik heb eerlijk gezegd meer op met de visie van Westhoff.

Groet,
Elmar
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 18, 2009, 19:23:31 PM
Het is eigenlijk niet van belang of ik al dan niet een  fan ben van Frans Vera. En voor mensen die wel eens met mij in discussie zijn gegaan zal inderdaad wel duidelijk zijn dat ik een groot voorstander ben van natuurlijke systemen. Wat ik echter veel belangrijker vind is te proberen zoveel mogelijk duidelijkheid te verkrijgen. Dan kun je bewuste keuzes maken. En die keuze kan ook cultuur zijn. Sterker nog, in de meeste gevallen in kiezen we in ons land voor cultuur boven natuur. Om de pijn een beetje te verzachten noemen we dat dan half natuurlijke landschappen.
Ik vind het prima. Zolang de beleidsmakers maar weten dat aan alles een prijskaartje hangt. Cultuur moet je blijven beheren zolang als je het in stand wil houden. Dat mag, maar dan moet je ook de middelen reserveren. Zonder continuiteit gaat cultuur naar de knoppen.
En ik zie de bui al weer hangen. Al lang voor prinsjesdag............

Denk je overigens dat het feit dat ik een vermeende Vera fan ben deze discussie in de weg staat?

We kunnen toch naar antwoorden zoeken zonder daaraan conclusies voor bepaalde landschapstypen en beheersvormen aan te koppelen? Daar zal eenieder uiteindelijk toch zijn eigen mening en visie over hebben. En we leven gelukkig in een democratie.

Ik voel me niet geroepen een dictator te worden in een land vol natuurlijke processen ;D
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 18, 2009, 19:26:03 PM
Overigens ben ik wel benieuwd naar jou visie op akkerkruiden. Planten met een natuurlijke habitat in ons land, pure (ongewild geimporteerde) exoten, of een mengelmoes.....
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Freek Verkerk op september 19, 2009, 16:58:58 PM
Ik vind akkerranden beheer te kleinschalig. Laten ze inderdaad gewoon grond opkopen en verruigen, zodat de monotonie onderbroken wordt. Bijvoorbeeld om de steden en dorpen heen. Waar dan ook nog een fiets/trim/paarden pad doorheen aangelegd wordt waar mensen hun hond en zichzelf kunnen uitlaten. Ik denk niet dat veel mensen op akkerrandenbeheer zitten te wachten, wel op leuke paadjes waarlangs je je kunt ontspannen en gewicht kwijtraken.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Windekind op september 19, 2009, 19:54:46 PM
Wim,

het is geen aanval hoor  ;) Ik respecteer zowel de visie van Vera als die van Westhoff.
Je vraagt me naar mijn mening en die is in het kort als volgt:
ik ben zelf voor een beleid waar grootschalige natuurontwikkeling plaats vindt in combinatie met een ecologisch verantwoord herstel van het cultuurhistorisch landschap.
Met betrekking tot het akkerrandenbeheer: daar ben ik voor, maar wel om redenen van cultuurhistorie, ecologische corridor etc.
Naar mijn mening heeft natuur in nederland de meeste kans als grootschalige natuur hand in hand gaat met het realiseren van corridors en stepping stones in de rest van Nederland.






Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 19, 2009, 20:07:44 PM
Ik voelde het ook niet al een aanval hoor. En zoals je wel zult weten hou ik van een stevige discussie zolang die niet op de man gespeeld wordt.
Ik hou ervan om mensen aan het denken te zetten over thema's als deze. En boeiende discussies geven ook mij weer voldoende zaken om over na te denken.

Akkerflora vindt ik een zeer boeiend thema. What is in a name? Is akkerflora wel akkerflora?

Ik hoop hier nog een paar boeiende visies en stellingen tegen te komen.
Dus bezoekers van dit topic, brand los!
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 19, 2009, 20:11:31 PM
Wat denken jullie trouwens van deze akker?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Tim Asbreuk op september 20, 2009, 13:22:45 PM
Dit lijkt me een akkerrand die na braaklegging is ontstaan. Leuk maar de soorten waar het om gaat lijken te ontbreken.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 20, 2009, 20:47:36 PM
De foto van de akker is inmiddels 14 maal bekeken. En maar één reactie? Jullie durven toch wel? ;D
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Jeroen Nagtegaal op september 20, 2009, 21:13:05 PM
Als dat een mooi voorbeeld is van een akkerrand dan lijkt het me de invenstering niet waard, er zijn vaak mooiere braakliggende stukken binnen een jaar.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 20, 2009, 21:17:09 PM
Even een tip. Probeer niet aan de hand van de paar soorten op de foto te bepalen hoe waardevol de vegetatie op het moment is.
Denk eens na over de vraag waarom een veldje er in september er zo uit ziet als het niet onder akkerandenbeheer of onder de braakregeling valt
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 21, 2009, 21:57:05 PM
Ik wacht met smacht op reacties :P :rolleye:
Waar zijn die akkerflora liefhebbers die de discussie aan willen gaan.
Kom op, maken we samen een leuke theoretische ondekkingstocht.
Wie durft de uitdaging aan...........
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 21, 2009, 22:33:44 PM
Ik krijg de indruk dat er een addertje onder het gras zit bij jou vraag Wim? ;D

Maar goed, ik brand los....

allereerst een beoordeling van jouw foto op basis van soorten (ja sorry ik doe het toch): namelijk ruderale en triviale soorten die je op heel veel plaatsen in Nederland aan kunt treffen wanneer open voedselrijke grond begroeid is geraakt.

Ik citeer uit het rapport van het LNV
CiteerSommige soorten, zoals vogelmuur, echte kamille, melganzevoet en perzikkruid, kunnen in vrijwel alle akkertypen groeien

Dit komt sterk overeen met jouw foto!
Qua specifiek akkerflora niks bijzonders op het eerste gezicht, of er moet een zeldzaam grasje tussen staan, maar die kans acht ik erg klein.

In dit geval is de motor minder belangrijk (ploegen). Namelijk het successiestadium resetten zodat weer een pioniers- en goede uitgangsituatie ontstaat. De echte akkeronkruiden zijn niet bestand tegen de modernere en meer efficiëntere landbouwmethodes. De zeldzame(re) akkerkruiden zijn of halfparasiet of zeer gebonden aan het gewas waar tussen zij voorkomen. Dit komt doordat de levenscyclus van het akkeronkruid en akkergewas perfect gesynchroniseerd zijn. Daarnaast zijn de soorten op jouw foto voornamelijk jaarrondkiemers. Synchronisatie ontbreekt hier.

Achilleshiel bij dit alles: de aanwezigheid van een akkerflora zaadbank

Wanneer deze er niet is: verwacht niks bijzonders. Alleen op jouw foto is dit moeilijk beoordelen. Is dit een extensief beheerde akker waar bekend van is dat er vroeger of recent nog akkerkruiden werden waargenomen? Wat voor gewas wordt er geteeld? Misschien vormt jouw foto slechts een tussenstadium naar een meer soortenrijkere akker.

Een boer moet wel een goede reden hebben om het stukje van jouw foto niet bij zijn akker te betrekken. Hier zit vast een financiële reden achter? Of het stukje grond moet qua opbrengst zo weinig opleveren, maar dan nog zaaien boeren liever zoiets in dan het braak te laten liggen. Is het een stukje langs de Roer? Of een wegberm? Het eilandje? In iedergeval om voor een deel antwoord te geven op je vraag, het ziet er in september zo uit omdat alleen jaarrondkiemers zo snel open grond kunnen koloniseren. Een andere verklaring heb ik niet.

Laat ons niet langer gissen?

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 21, 2009, 22:40:28 PM
Een leuke reactie Mark. Waar ik het ook grotendeels mee eens ben. En ik heb een groter stuk bestudeerd als op de foto staat. Voor zover mijn beperkte florakennis rijkt staan er geen bijzondere soorten op.

Ik ben niet echt goed in soorten. Volgens echte deskundigen ben ik wel tamelijk goed in systemen.
Ik ga de oorsprong van het veldje nog niet verklappen. Dat is een onhebbelijkheid van mij. Komt waarschijnlijk door de excursies die ik voor studenten verzorg. Heb altijd het idee dat er meer blijft hangen als ik hun prikkel over een vraagstuk na te denken. Dat werkt volgens mj vaak beter als een voorgekauwd verhaaltje.

Ik kan je wel verklappen dat het veldje in principe grote potentie heeft. Maar de bottle neck is inderdaad de zaadbank. Ik wacht nog wat reacties af :duim:
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 23, 2009, 13:55:11 PM
Okay, dan even een paar meer concrete vragen.

Voldoet dat wat je op de foto ziet aan het beeld van een akker?

Zouden er, bij aanwezigheid van een zaadbank, meer akkerkruiden kunnen groeien?

Is het een akker?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Tinok op september 23, 2009, 18:33:35 PM
Hai Wim,

Hoort een akker niet meer reliëf te hebben van het ploegen? Dat je dan microklimaatjes krijgt van zon en schaduwkanten?
Of doel je daar niet op?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 23, 2009, 21:09:09 PM
Nee, daar doel ik niet op. En de microklimaten in landbouwgronden vallen vaak vies tegen.....
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 23, 2009, 21:47:16 PM
Dag Wim,

in de strikte zin van het woord akker ((Bouwland perceel, of een stuk grond waarop landbouw bedreven wordt door een gewas te verbouwen) betreft jouw foto géénszins een akker.

Wel zo het in ruime zin van het wordt akker een zogenaamde akkerrand kunnen zijn. Maar ook hier, mijn oordeel niet meer dan een braakliggend stukje grond in dit geval op (matig) voedelsrijke tot voedselrijke grond en waarschijnlijk op een ondergrond van zavel / klei of leem.

Wat ik wel frappant vind om te vermelden is dat ik de indruk krijg dat met agrarisch natuurbeheer weinig winst geboekt wordt wanneer het gaat om "echte" akkerflora, dus de soorten die genoemd worden in het soortendocument van het LNV (zie eerdere post van mij). Google eens op de term akker, en je komt tot de conclusie dat het landbouw is, of in iedergeval door een agrariër beheerd wordt. Toch halen alleen natuurbeherende instanties winst wanneer het gaat om akkerflora. Voorbeelden zijn de vinden in Montferland, Driebergen-zeist etc.. Hier wordt of gebruik gemaakt van bestaande zaadbanken en inzaaien. Deze instanties zijn vervolgens opgezadeld met relatief duur beheer wat in wezen niks oplevert. Dit terwijl het beheren van akkers in den beginne een doel heeft om een gewas te verbouwen. De eisen van de subsidiepakketten van b.v. de prov. Gelderland zet nou niet echt zoden aan de dijk.

Zo denkt LNV over akkerranden en het stimuleren er van. Het (natuur)resultaat zou dus een vooraf bepaalde  hoeveelheid inheemse plantensoorten per oppervlakte eenheid moeten zijn.
CiteerBij de botanische pakketten gaat het om de instandhouding of de ontwikkeling van
botanische waarden in graslanden en akkers. Bij de botanische randenpakketten
gaat het om de instandhouding of de ontwikkeling van botanische waarden in de
perceelsranden van graslanden en akkers. Het natuurresultaat wordt in beide gevallen
omschreven als het aantal inheemse plantensoorten per oppervlakte-eenheid.
Daarnaast is een aantal beheersvoorschriften opgenomen. In bijlage 5 worden de
beslisregels voor de identificatie van de botanische pakketten weergegeven en in
bijlage 6 voor de botanische randenpakketten.
De beheerder is in principe vrij in de keuze voor een bepaalde inventarisatiemethode
en de intensiteit waarmee die wordt uitgevoerd; hij is echter wel gebonden
aan het resultaat van de beoordeling door DLG.

Dit is echter uit besteed aan de provincies die de PSAN-subsidie verstrekken. Zij bepalen o.a. ook de criteria omtrent het natuurresultaat dat men moet behalen. Deze houden in voor:

Florarijke akker
Citeer1. De beheerseenheid is in gebruik als bouwland.
DLG toetst/controleert in het veld

2. De beheerseenheid is ten minste 0.5 ha. groot en in de jaren 2, 4 en 6 van de beschikking
wordt hier graan, met uitzondering van maïs, verbouwd.
DR controleert m.b.v. een op top10vector gebaseerd GIS en kadastrale lijnen
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak 2.

3. In het zesde jaar zijn tenminste 20 inheemse plantensoorten in een vlak van 25m2 aanwezig.
Voor zandgronden met een grondwatertrap VI of VII, geldt dat tenminste 10 inheemse
soorten in een vlak van 25 m2 aanwezig dienen te zijn.
Toelichting:
- inheemse plantensoorten: volgens de laatste versie Standaardlijst Nederlandse Flora
- 'Zandgronden met een grondwatertrap VI of VII' volgens Bodemkaart 1:50.000 Alterra (voorheen
Stiboka en Staring Centrum)
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1 en 5

4. In het gedeelte waarin graan wordt verbouwd, vindt geen bemesting met kunstmest
plaats. DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. Mechanische onkruidbestrijding is toegestaan in de jaren dat er geen graan verbouwd
wordt. DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

6. De beheerseenheid wordt niet beweid.

DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

Aan dit pakket is een instapeis toegevoegd per aanvraagjaar 2008:
In het jaar voorafgaand aan het contract moet u op bedrijfsniveau minimaal vier verschillende gewassen telen, waaronder graan;Braakliggende gronden beschouwen we als gewas.

Florarijke akker2
Citeer1. De beheerseenheid is in gebruik als bouwland.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1

2. . In het zesde jaar zijn op de beheerseenheid tenminste 25 inheemse plantensoorten in
een vlak van 25m2 aanwezig. Voor zandgronden met een grondwatertrap VI of VII, geldt
dat tenminste 15 inheemse soorten in een vlak van 25 m2 aanwezig dienen te zijn.
Toelichting:
- inheemse plantensoorten: volgens de laatste versie Standaardlijst Nederlandse Flora
- 'Zandgronden met een grondwatertrap VI of VII' volgens Bodemkaart 1:50.000 Alterra (voorheen
Stiboka en Staring Centrum)
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1 en 5

3. Op de beheerseenheid wordt tenminste vijf van de zes jaren graan, niet zijnde maïs,
verbouwd. In jaar 4 van de beschikking kan een ander gewas gekozen worden.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

4. In de jaren waarin graan wordt verbouwd, vindt er in de beheerseenheid geen mechanische
onkruidbestrijding plaats vanaf het zaaien tot de oogst en is het gebruik van chemische
onkruidbestrijdingsmiddelen en insecticiden niet toegestaan, met uitzondering van
pleksgewijze bestrijding van haarden met akkerdistel, ridderzuring, kleefkruid of haagwinde.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. Het gebruik van dierlijke mest is toegestaan.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

7. De beheerseenheid is ten minste 0.5 ha. groot.
DR controleert m.b.v. een op top10vector gebaseerd GIS en kadastrale lijnen

Aan dit pakket is een instapeis toegevoegd per aanvraagjaar 2008:
In het jaar voorafgaand aan het contract moet u op bedrijfsniveau minimaal vier verschillende gewassen telen, waaronder graan; Braakliggende gronden beschouwen we als gewas.

Akkerflora randen
Citeer1. De beheerseenheid grenst aan een terrein dat in gebruik is als bouwland.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1

2. In het zesde jaar zijn tenminste 25 inheemse plantensoorten in een vlak van 25m2 aanwezig.
Voor zandgronden met een grondwatertrap VI of VII, geldt dat tenminste 15 inheemse
soorten in een vlak van 25 m2 aanwezig dienen te zijn.
Toelichting:
- inheemse plantensoorten: volgens de laatste versie Standaardlijst Nederlandse Flora
- 'Zandgronden met een grondwatertrap VI of VII' volgens Bodemkaart 1:50.000 Alterra (voorheen
Stiboka en Staring Centrum)
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1 en 5

3. Op de beheerseenheid wordt alle jaren graan, met uitzondering van maïs, verbouwd.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

4. In de beheerseenheid vindt geen mechanische onkruidbestrijding plaats vanaf het zaaien
tot de oogst en is het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen niet toegestaan,
met uitzondering van pleksgewijze bestrijding van haarden met akkerdistel, ridderzuring
of kleefkruid.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. Bemesting van de beheerseenheid is niet toegestaan.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

6. De beheerseenheid heeft een breedte van ten minste 6 meter en ten hoogste 12 meter en
een lengte van ten minste 50 meter.
DLG controleert in het veld.

Natuurbraak
Citeer1. De beheerseenheid is in gebruik als bouwland.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1.

2. In de beheerseenheid komt in elk jaar van het tijdvak waarvoor subsidie is verleend de
volgende begroeiing voor: a) een natuurbraakmengsel dat bestaat uit ten minste twee
grassoorten, een graansoort en twee kruidensoorten, b) grasachtige vegetaties, of c) kruiden.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

3. Het natuurbraakmengsel wordt in ieder geval ingezaaid in het eerste en in het vierde
jaar van het tijdvak, uiterlijk op 15 mei van het desbetreffende jaar. De grasachtige vegetaties
en kruiden mogen ontstaan door inzaai of spontane ontwikkeling.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
Het is toegestaan in meerdere jaren in te zaaien, in de jaren 1 en 4 is het verplicht.

3. Het is niet toegestaan bewerkingen uit te voeren met als doel de beheerseenheid onbegroeid
te laten.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak.
Het is wel toegestaan om t.b.v. het inzaaien van het kruidenmengsel een grondbewerking toe
te passen, maar niet om op deze wijze de grond standaard zwart te houden.

4. De beheerseenheid wordt ten minste twee keer per jaar gemaaid, waarbij het maaisel
niet wordt afgevoerd. De stoppellengte is ten minste 10 cm. 50% van de oppervlakte van de
beheerseenheid wordt gemaaid in de periode van 15 juli tot en met 14 augustus en 50%
van de oppervlakte van de beheerseenheid wordt gemaaid in de periode van 1 november
tot en met 31 december. Buiten deze perioden is maaien niet toegestaan.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
Het afvoeren van maaisel is niet toegestaan om te voorkomen dat er toch enige produktie van
het land komt.

5. Het is niet toegestaan de beheerseenheid te beweiden, te bemesten of van bagger te
voorzien.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak.

6. Mechanische en chemische onkruidbestrijding is niet toegestaan, met uitzondering van
pleksgewijze mechanische bestrijding van Akkerdistel, Jacobskruiskruid, Kweek of Ridderzuring.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

6. De beheerseenheid is minimaal 0,5 ha groot en minimaal vijf meter breed.
DLG controleert de breedte in het veld.


Korte conclusie:
IN 2000 stelt het LNV het soortenbeschermingsplan Akkerflora op met als doelstelling ik citeer:

1. het veiligstellen en bevorderen van bedreigde en zeldzame
akkerplanten binnen een goed over het land gespreid netwerk van
speciale akkerreservaten;
2. een aantal (vaak fraai bloeiende) akkerplanten ook buiten de
natuurreservaten duurzaam een plaats te geven in het kader van
agrarisch natuurbeheer en biologische landbouw.

In alle PSAN-pakketten die een botanische inslag hebben wordt nergens gespecificeerd welke 15 of 25 inheemse plantensoorten er zouden moeten groeien. Kortom met het (natuur)resultaat van weinig kritische, triviale soorten voldoe je eigenlijk al heel gauw aan de gestelde eisen. Ik denk dat de foto van Wim zeker zou kunnen voldoen aan alle hierboven staande pakketten, of dit nu per ingang of in de toekomst is. Tja.....verwacht dan dus geen akkerflora met agrarisch natuurbeheer, tenzij er een klein wondertje in de bodem zit met enkele langlevend zaden die hun kiemkracht gedurende langere periode behouden. Planten die een erg goede nectarbron zijn zoals Jacobskruidkruid en Akkerdistel mogen gewoon verwijdert worden....

Trek zelf je conclusie!  De vraag is wat doen natuurbeheerders hieraan?

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 23, 2009, 21:47:47 PM
Dan de faunaranden

Voor faunarand
Citeer1. De beheerseenheid grenst aan bouwland.
Toelichting:
- "grenst aan" houdt in dit verband in dat de faunarand aan één zijde moet grenzen aan bouwland.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1.

2. In de beheerseenheid komt in elk jaar van het tijdvak waarvoor subsidie is verleend in
ieder geval gedurende de periode van 1 mei tot 1 maart daarop volgend de volgende begroeiing
voor: grasachtige vegetaties, kruiden, granen (geen maïs) of mengsels van deze
drie. De begroeiing ontstaat door inzaai. Graanstoppels worden niet als begroeiing aangemerkt.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1

3. De beheerseenheid is tenminste 6 meter en ten hoogste 12 meter breed en ten minste 50
meter lang.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

4. U mag niet beweiden.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak.

4. Er is één maaibeurt toegestaan. Deze moet vallen in de periode van 15 juli tot 15 september.
Ten hoogste de helft van de beheerseenheid mag gemaaid worden.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. Mechanische en chemische onkruidbestrijding is niet toegestaan, met uitzondering van
pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring, haagwinde of kleefkruid. De faunarand
mag niet bemest worden en er mag geen bagger opgebracht worden. Gebruik van de
faunarand als wendakker is niet toegestaan.

Toelichting: binnen een normale agrarische bedrijfsvoering is het niet te vermijden dat er zo nu
en dan over de faunarand gereden moet worden, bv. t.b.v. slootschoningswerkzaamheden. Dit
gebruik dient echter zo minimaal te zijn dat daardoor het doel van de faunarand niet in gevaar
komt. Daarom is expliciet aangegeven dat de faunarand niet gebruikt mag worden als wendakker.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

Patrijzenrand
Citeer1. De beheerseenheid grenst aan bouwland.
Toelichting:
- "grenst aan" houdt in dit verband in dat de faunarand aan één zijde moet grenzen aan bouwland.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1.

2. In de beheerseenheid komt in elk jaar van het tijdvak waarvoor subsidie is verleend in
ieder geval gedurende de periode van 1 mei tot 1 maart daarop volgend de volgende begroeiing
voor: grasachtige vegetaties, kruiden, granen (geen maïs) of mengsels van deze
drie. Graanstoppels worden niet als begroeiing aangemerkt.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1

3. De beheerseenheid is tenminste 6 meter en ten hoogste 12 meter breed en ten minste 50
meter lang.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
4. De beheerseenheid wordt beheerd in drie stroken.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. Strook 1 beslaat 50-33% van de rand, wordt in de periode 1 maart tot 1 mei van het eerste
jaar van het beheerstijdvak ingezaaid met granen (geen mais), grassen, kruiden of een
mengsel van deze drie, en wordt gedurende het gehele tijdvak niet gemaaid;
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

6. Strook 2 beslaat 25-33 % van de rand, wordt in de periode 1 maart tot 1 mei van het eerste
en het vierde jaar van het beheerstijdvak ingezaaid met granen (geen mais), grassen,
kruiden of een mengsel van deze drie;
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
Toelichting: zie ook bepaling 8. (Een deel van) deze strook mag jaarlijks gemaaid worden.

7. Strook 3 beslaat 25-33% van de rand, wordt in de periode 1 maart tot 1 mei van ieder jaar
van het beheerstijdvak geploegd. Niet inzaaien
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
Toelichting: er wordt hier gekozen voor kortdurende spontane ontwikkeling, niet voor inzaaien.
Ook hier geldt dat (een deel van) deze strook jaarlijks gemaaid mag worden.

8. Er is één maaibeurt toegestaan. Deze moet vallen in de periode van 15 juli t/m 15 september.
Ten hoogste de helft van de beheerseenheid mag gemaaid worden;
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
Toelichting: het maaien van maximaal de helft van de beheerseenheid komt in de praktijk neer
op de stroken 2 en 3, omdat strook 1 in het geheel niet gemaaid mag worden.

9. Mechanische en chemische onkruidbestrijding is niet toegestaan, met uitzondering van
pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring, haagwinde of kleefkruid. De faunarand
mag niet bemest of beweid worden en er mag geen bagger opgebracht worden. Gebruik
van de faunarand als wendakker is niet toegestaan.
Toelichting: binnen een normale agrarische bedrijfsvoering is het niet te vermijden dat er zo nu
en dan over de faunarand gereden moet worden, bv. t.b.v. slootschoningswerkzaamheden. Dit
gebruik dient echter zo minimaal te zijn dat daardoor het doel van de faunarand niet in gevaar
komt. Daarom is expliciet aangegeven dat de faunarand niet gebruikt mag worden als wendakker.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

Grauwe kiekendiefrand
Citeer1. De beheerseenheid grenst aan bouwland.
Toelichting:
- "grenst aan" houdt in dit verband in dat de faunarand aan één zijde moet grenzen aan bouwland.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1.

2. In de beheerseenheid komt in elk jaar van het tijdvak waarvoor subsidie is verleend, in
ieder geval gedurende de periode van 1 mei tot 1 maart daarop volgend de volgende begroeiing
voor: grasachtige vegetaties, kruiden, granen (geen maïs) of mengsels van deze
drie. De begroeiing ontstaat door inzaai. Graanstoppels worden niet als begroeiing aangemerkt.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1

3. De beheerseenheid is tenminste 6 meter en ten hoogste 12 meter breed en ten minste 50
meter lang.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

4. In het vierde jaar moet de beheerseenheid in zijn geheel opnieuw zijn ingezaaid met een
mengsel van grassen en/of kruiden en/of granen.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak
Toelichting:
Het is toegestaan jaarlijks minimaal éénderde deel van de beheerseenheid in te zaaien, als na
drie jaar het resultaat maar is dat de gehele beheerseenheid ingezaaid is.

4. In de periode van 1 maart tot 1 mei is maaien van de beheerseenheid toegestaan. In de
periode van 15 juli tot 15 september is één maaibeurt toegestaan van ten hoogste de heft
van de beheerseenheid DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. Mechanische en chemische onkruidbestrijding is niet toegestaan, met uitzondering van
pleksgewijze bestrijding van akkerdistel, ridderzuring, haagwinde of kleefkruid. De faunarand
mag niet bemest en beweid worden en er mag geen bagger opgebracht worden. Gebruik
van de faunarand als wendakker is niet toegestaan.

Toelichting: binnen een normale agrarische bedrijfsvoering is het niet te vermijden dat er zo nu
en dan over de faunarand gereden moet worden, bv. t.b.v. slootschoningswerkzaamheden. Dit
gebruik dient echter zo minimaal te zijn dat daardoor het doel van de faunarand niet in gevaar
komt. Daarom is expliciet aangegeven dat de faunarand niet gebruikt mag worden als wendakker.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

(Het wollige knuffel) Hamsterpakket
Citeer1. De beheerseenheid is tenminste 0,5 hectare groot.
DLG toetst/controleert volgens bijlage 1

2. Op de beheerseenheid vindt geen grondbewerking plaats dieper dan 10 centimeter.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

3. Hamstermengsel bestaat uit: 15 kilogram rogge, 15 kilogram boekweit of haver, 5 kilogram
rode klaver, 4,5 kilogram luzerne, 4 kilogram bloeiende soorten (korenbloem, klaproos,
voederwikke, gele ganzebloem), 0,5 kilogram zonnebloem.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

4. Op 50% van de oppervlakte wordt wintergraan met luzerne verbouwd en op de overige
50% van de oppervlakte wordt hamstermengsel gezaaid (om en om stroken van maximaal
20 meter breed).
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

5. De inzaai van wintergraan en luzerne vindt plaats tussen 15 oktober en 1 januari.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften na 1 januari

6. Voor 1 april wordt 45 kilogram/hectare hamstermengsel gezaaid. Er wordt maximaal 100
kilogram/hectare graan gezaaid in combinatie met 10 kilogram/hectare luzerne. Het inzaaien
en het onderwerken van het graan en luzerne vindt op dezelfde dag plaats. De luzerne
dient geënt te zijn, indien de laatste twee jaar geen luzerne is verbouwd.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

7. 50% van het graan wordt geoogst in de gangbare periode. Hierbij wordt geen stoppelbewerking
toegepast tot 15 oktober. De resterende 50% blijft staan tot het voorjaar, waarna
hamstermengsel wordt ingezaaid. Het hamstermengsel wordt na 15 oktober afgevoerd.
Daarna worden wintergraan en luzerne ingezaaid.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

8. De beheerseenheid wordt tenminste drie keer per jaar nagelopen op de aanwezigheid
van hamsterburchten (waarvan 1 keer na de graanoogst en 1 keer na afvoer van het
hamstermengsel). Het daartoe verstrekte inventarisatieformulier wordt aan de minister
toegezonden.
DR controleert naleving van het onderzoek

9. In een straal van vijf meter rond de aangetroffen hamsterburchten worden geen werkzaamheden
verricht.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

10. De zaai- en oogstschema's en de indeling van de beheerseenheid worden gemaakt voor
de gehele periode, waarvoor de subsidie is verleend. Ieder jaar vindt wisseling van de teelt
plaats op de wijze als bedoeld in het zevende lid.
DR controleert naleving

11. Op de beheerseenheid worden geen bemesting en geen bestrijdingsmiddelen toegepast.
DLG controleert naleving van de beheersvoorschriften op elk moment gedurende het tijdvak

12. De minister kan ontheffing verlenen voor een pleksgewijze mechanische bestrijding
van ruigtekruiden.

DR controleert ism DLG of ontheffing noodzakelijk is.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 23, 2009, 22:01:46 PM
Je observeert goed Mark. Maar als het hooguit een braakliggend perceeltje is, wat was het dan van te voren????
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 23, 2009, 22:23:46 PM
That's the question! Sorry maar dat kan ik onmogelijk afleiden uit jouw foto. Het kan van alles zijn, wegberm, overhoekje, akkerand, schouwpad (dat niet beheerd is/wordt), natuurontwikkeling?


M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 23, 2009, 22:30:30 PM
Dit stukje is nog nooit bewerkt.......
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 23, 2009, 23:28:45 PM
Haha, hier krijg ik toch een glimlach van :lol: En ga na dat dit stuk grond dus bij voorbaat al in aanmerking zo komen voor subsidie!

Wim je kunt ook nog altijd aanschuiven bij:

Citeer28 August 2009  WBS-cursus 'Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer'

Data: 4 en 5 november
Plaats: Wageningen
Cursusleiding: dr. F.M. Brouwer, LEI-Wageningen UR, prof.dr. G. de Snoo, Leerstoelgroep Natuurbeheer en Plantenecologie, Wageningen UR
Groepsgrootte: maximaal 30 personen
Kosten: € 975,-

Inhoud en doel
De cursus beantwoordt vele vragen zoals: Wat is het uiteindelijke doel van agrarisch natuur- en landschapsbeheer? Waarom beheren boeren natuur en landschap en waarom is dat geen vanzelfsprekende zaak? Hoe effectief is natuurbeheer door boeren? Wat kost het in stand houden van de grutto? Wat zijn de mogelijkheden op gebiedsniveau met meerdere actoren?
Wat kunnen we leren van ervaringen elders in Europa? Hoe kan agrarisch natuur- en landschapsbeheer duurzaam worden gerealiseerd? Kan men natuur en landschap verwaarden in producten?

Na afloop van de cursus:
- hebt u inzicht in de perspectieven van agrarisch natuur- en landschapsbeheer;
- bent u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in agrarisch natuur- en landschapsbeheer;
- kunt u opgedane kennis vertalen naar uw eigen praktijk.

Doelgroep
Geïnteresseerden werkzaam bij gemeenten, provincies, ministeries, waterschappen, ingenieursbureaus of in onderwijs en onderzoek en betrokken bij beleidsontwikkeling en –uitvoering rond natuur- en landschapsbeheer.

Inschrijftermijn en inlichtingen
De inschrijftermijn eindigt op 12 oktober 2009.
Nadere informatie en mogelijkheid tot inschrijven:

Raar want eerder (23 feb 2008) werd door Alterra geconcludeerd dat:
CiteerSubsidieregelingen voor agrarisch natuurbeheer gaan teveel uit van de gedachte dat natuur maakbaar is, dat concluderen onderzoekers van het Wageningse onderzoeksinstituut Alterra in het weekblad Resource. Boeren zijn daar de dupe van. Eerder dit jaar werd al bekend dat tijdens de eerste zes jaar van het nieuwe subsidiestelsel voor agrarisch natuurbeheer, eenderde van de boeren er de brui aan heeft gegeven.

Het subsidiestelsel gaat uit van kwalitatieve en kwantitatieve natuurdoelen. Dat betekent dat boeren worden afgerekend op de soorten die op hun land voorkomen. In de praktijk halen boeren deze doelen vaak, buiten hun schuld om, niet. In die gevallen is de regeling keihard en moeten boeren de ontvangen subsidie terugbetalen. Ook als ze wel de afgesproken maatregelen hebben genomen.

Op zich snap ik best dat het aantrekkelijk is om boeren af te rekenen op concrete doelen. Zo voorkom je misbruik van subsidiegelden en betaal je alleen voor echt bereikte natuurwaarden. Maar in dit geval schiet dit doelgericht denken z'n doel voorbij. Natuurlijk hou je het als boer voor gezien als je investeert in de afgesproken maatregelen, maar je naar je geld kan fluiten als buiten je schuld om niet precies alle natuurdoelen gehaald worden.

Hier is een slimmere benadering nodig. Het is belangrijk om juist meer boeren bij agrarisch natuurbeheer te betrekken. We hebben ze nodig om de Ecologische hoofdstructuur te realiseren, om de (agrarische) biodiversiteit te beschermen en om een leefbaar en groen platteland te houden. Politici, boeren en ecologen moeten daarom met elkaar in gesprek over hoe de huidige subsidieregeling verbeterd kan worden. Waarschijnlijk zal daaruit komen dat in de subsidieregeling meer rekening moet worden gehouden met externe factoren, zoals vermesting, en dat er vooral gekeken moet worden of boeren de afgesproken maatregelen getroffen hebben, in plaats van alleen te kijken of alle natuurdoelen op een grasspriet precies gehaald zijn.

Mmmmm: Het subsidiestelsel gaat uit van kwalitatieve en kwantitatieve natuurdoelen. Dat betekent dat boeren worden afgerekend op de soorten die op hun land voorkomen. In de praktijk halen boeren deze doelen vaak, buiten hun schuld om, niet. . In het geval van akkerranden staat vermeldt dat zaaien van graan is toegestaan, sterker nog het is verplicht! Tja hoe zou men vroeger nu aan die akkeronkruiden gekomen zijn  :huh:
M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 23, 2009, 23:42:13 PM
Ergens in een verleden dat net zo grijs is als mijn haren ben ik heel sterk uitgegaan van een maakbare natuur.
Gaandeweg ben ik daar een beetje van afgeraakt. En dat is vooral gekomen doordat wat de natuur mij zelf liet zien.

Dit heeft tot flinke discussies geleid toen ik op iets latere leeftijd Natuur- en Landschapsbeheer ging bestuderen.

Het is nu ongeveer 20 jaar geleden dat ik steeds scherper een onderscheid ging maken tussen natuur en cultuur.

Hierbij ga ik uit van het volgende standpunt: Voor organismen die van nature in een gebied voorkomen of voorkwamen, of voor organismen die in  potentie van nature in een gebied voor kunnen komen, moeten natuurlijke processen zijn die hun levensvoorwaarden scheppen.

Is dat niet zo, dan is een soort een pure cultuurvolger of een exoot.

In dit verband heb ik veel nagedacht en gediscussieerd over akkerflora. (Ik haat die naam eigenlijk een beetje).
Als alle akkerflora naar de akkers moet, moeten alle vogels naar de volière.

Maar zijn er dan natuurlijke processen die plantengroepen uit de pioniersgroep en groepen van verstoorde bodems kansen geven, ik denk van wel.

Wat lijkt er in de natuur zoveel op akkers dat er akkerflora kan groeien?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 23, 2009, 23:55:59 PM
CiteerMaar zijn er dan natuurlijke processen die plantengroepen uit de pioniersgroep en groepen van verstoorde bodems kansen geven, ik denk van wel.
Wat lijkt er in de natuur zoveel op akkers dat er akkerflora kan groeien?

De akkerflora (sorry) waar we over praatten bestaat uit twee groepen

1. de planten van verre oorden die met het zaad van het gewas meekwamen
2. planten van ruderale en pioniersmilieu's op open bodem

De laatste zie ik heel veel in natuurlijke situaties daar waar een natuurlijke dynamiek aanwezig die instaat is een sucessiestadium te resetten. Duinen (zeereep), grote rivieren, invloed van grazers zoals Wilde varkens etc.

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 24, 2009, 00:07:04 AM
Langzaam komen we to the point.

En daarbij moet een heel belangrijke vraag beantwoord worden. Welke planten hebben daadwerkelijk, of in potentie, op natuurlijke wijze een bepaald gebied, in dit geval bijvoorbeeld Nederland kunnen bereiken.

Hoe natuurlijk is een plant in ons gebied?

Het enkele feit dat planten hier gelijktijdig met akkerbouw gekomen zijn wil niet zeggen dat ze per se allemaal met zaden van granen hier gekomen zijn. Of dat ze geen andere manier hadden om hier te komen.

Ik twijfel niet aan de correlatie tussen veel akkerkruiden (gebruik de term toch maar) en graanteelt. Maar ik ben nog lang niet overtuigd van een causaal verband.....

Slaan we dat stuk over en beschouwen we alle aanwezige akkerflora als natuur, dan moeten er opnieuw natuurlijke processen zijn die ze in stand kunnen houden.
En daarvan geef je zelf een aantal goede voorbeelden.

De foto waar we over spraken is een veldje dat dit jaar ontstaan is. Hoe de successie gaat verlopen is nog niet duidelijk. Wel dat er vlakbij ook veldjes van een totaal andere grondsoort liggen.

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 25, 2009, 17:23:33 PM
Na allemaal dat theoretisch gebakkelei, waar we in deze discussie nog wel op terug zullen komen, terug naar een belangrijke vraag. De status van akkerflora.

Gaan we er vanuit dat deze voor het grootste gedeelte afhankelijk is van akkers? Zo ja, blijft dat zo, of moet dat zo blijven?

Is de akkerflora, los van de vraag hoe die ooit hier gekomen is nu in ieder geval inheemse flora die ook in pure natuurgebieden thuishoort?

De antwoorden op deze vragen zijn van groot belang als je een goed oordeel wilt vormen over akkerrandenbeheer en de doelstellingen daarvan.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Tim Asbreuk op september 25, 2009, 18:48:09 PM
Laat ik dan maar weer eens een poging wagen.

CiteerGaan we er vanuit dat deze voor het grootste gedeelte afhankelijk is van akkers?

Voor planten die exact gesynchroniseerd zijn met hun ''moedergewas'' is het zeer waarschijnlijk dat deze er afhankelijk van blijven. Of zelfs compleet uitsterven door veranderende groei omstandigheden als vocht, bodem, klimaat enz. (Elke plant heeft immers een ander ecologisch optimum of staat op een plek buiten zijn optimum maar wel daar waar hij de concurrentie aan kan.)

De meer algemene soorten die op verstoorde bodem voorkomen kunnen ook wel in de natuur voor(gaan)komen indien de verstoring en het zaad aanwezig is. Bij natuurlijke verstoring denk ik naast wind, water en varkens ook aan holen van konijnen, mollen, dassen enz.

CiteerZo ja, blijft dat zo, of moet dat zo blijven?

Zodra planten buiten akkers voor (kunnen) komen is er geen bescherming nodig in akkers wat mij betreft.
Voor de zaden die meegevoerd zijn is er denk ik meer discussie. Aan de ene kant denk ik van als maïs verdwijnt uit Nederland gaan we toch ook geen maïs reservaten aanleggen.
Aan de andere kant weet ik niet of er bijvoorbeeld inheemse insecten afhankelijk zijn van die ingevoerde planten, die vroeger afhankelijk waren van inheemse planten. Maar dat de ingevoerde, de inheemse plant heeft weggeconcurreerd. Dan wel dat de inheemse plant om een andere menselijke reden is uitgestorven.
In dat geval zeg ik dat we de insectensoort moeten beschermen door deze uitheemse plant te behouden.

(ik weet dat het bovenstaande niet volledig volgens de definities van inheems, uitheems, ingeburgerd enz. voldoet maar het lijkt me wel duidelijk zo. Had geen zin om dit alles op te zoeken)

CiteerIs de akkerflora, los van de vraag hoe die ooit hier gekomen is nu in ieder geval inheemse flora die ook in pure natuurgebieden thuishoort?

Ja, mits het zichzelf kan handhaven in nagenoeg natuurlijke gebieden. Dit geldt echter alleen voor de soorten die inheems zijn.
De uitheemse soorten kunnen altijd nog in de halfnatuurlijke landschappen staan.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 25, 2009, 21:35:16 PM
Na de ijstijd zijn er in West Europa, en dus ook in ons land graanvelden ontstaan. Deze velden waren het resultaat van menselijk handelen. De zaden vonden hun oorsprong in het Nabije Oosten.

Door het veranderende klimaat kon de akkerbouw zich verspreiden. Met de graanzaden kwam ook het "onkruid". Deels wordt de verspreiding toegeschreven aan het grazend vee op braakliggende akkers.

Naast gebruiksvee waren er ook wilde dieren. Deze konden door de klimaatsverandering ook hun leefgebied verbreiden.

Dit impliceert dat er in principe ook een zaadverspreiding mogelijk is geweest door natuurlijke processen. De mens is mogelijk, deels misschien onbedoeld en ongewild, een zeer efficiënte zaadverspreider geweest. Dit neemt mijns inziens niet weg dat er mogelijk simultaan ook een natuurlijke verspreiding heeft plaatsgevonden. Mogelijk dat veel akkerkruiden ons land veel later bereikt zouden hebben zonder menselijke invloeden. Sommige zouden hier misschien ook helemaal niet gekomen zijn. Het lijkt me echter voor de hand te liggen dat een groot gedeelte van de akkerflora in principe ons land heeft kunnen bereiken zonder menselijk toedoen.
Voor mij betekend dit in ieder geval dat ik bereid ben het overgrote deel van de akkerflora die zijn oorsprong in het Nabije Oosten vindt zonder meer als inheems te beschouwen.

Nederland is gezien zijn ontstaansgeschiedenis een zeer dynamisch stukje land. Hoe dynamischer het land, hoe meer plaats voor pionier planten en planten van verstoorde bodem. Als mens hebben wij de dynamiek grotendeels uit ons land gehaald. De akkerplanten vonden een refugium in de akkers en danken daaraan hun naam.

Voor sommige planten zal inderdaad een synchronisatie met cultuurgewassen plaats hebben gevonden. Dat maakt de mogelijkheid om een niche te vinden in de natuur kleiner. Bij voldoende dynamiek zullen ook zij incidenteel plekjes kunnen vinden. En, bij voldoende genetische variatie kunnen ook zij in de loop der tijd weer veranderen.

Ik heb verkenningen uitgevoerd in wroetplekken van wilde zwijnen in Nederland en in Polen. Daarbij heb ik geen echte inventarisaties uitgevoerd. Ik heb slechts globaal gekeken naar planten als korenbloem en klaproos. In Polen kwamen dergelijke planten veelvuldig voor in de wroetsporen van de wilde zwijnen. In Nederland nauwelijks. Dit heeft volgens mij vooral te maken met de afwezigheid van een zaadbank.

Willen we niet in lengte van dagen kapitalen blijven betalen voor akkerrandenbeheer, en het voortbestaan van de soorten af laten hangen van economische conjuncturele perikelen, dan zullen we ons ook moeten verdiepen in de natuurlijke niches in Nederland van deze groep planten.

Al jaren ben ik in de natuur op zoek naar op akkers lijkende omstandigheden. En ik vind er steeds meer.

De "geheimzinnige" foto is geen akker. Het is vers aangespoelde grond als gevolg van het meanderproces van de Roer. Dit stukje is toevallig zeer voedselrijk. Maar er zijn ook voedselarme stukjes en de variatie in nat en droog is zeer groot.

Het Roerdal is al lang op een zeer intensieve manier in agrarisch gebruik. De zaadbank van gevoelige soorten is dan ook compleet uitgemergeld.
Het lijkt me een zinvol experiment om enkele kensoorten in te zaaien op de plek waar de Roer ons land binnenkomt, of eventueel zelfs meer stroomafwaarts in Duitsland. Er kan dan gemonitord worden of, en hoe de planten zich in stand houden en verbreiden. Zolang de zaadbank klein is zullen er grote risico's zijn voor de plantjes. Overstromingen die enerzijds levensvoorwaarden kunnen scheppen, kunnen een kleine populatie ook zo mar vermoorden. Op dit punt is de Roer net de zee, zij geeft en zij neemt.....

Totdat we voldoende ruimte hebben gegeven aan natuurlijke processen die levensvoorwaarden voor de akkerflora scheppen lijkt akkerrandenbeheer me een goede zaak.
Wel moeten we dan zorgen voor voldoende continuïteit. Het is weinig zinvol om kapitalen te investeren in zaadbanken die na enkele jaren weer compleet vernield worden.

Ik zie jullie reacties graag tegemoet.

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 28, 2009, 15:30:20 PM
Als mijn vorige bijdrage een beetje klopt dan zijn er mogelijk twee belangrijke knelpunten voor de akkerflora.

Één daarvan is al herhaalde malen genoemd. Het nauwelijks meer aanwezig zijn van een zaadbank.

Het tweede knelpunt kan te maken hebben met de dispersie van de zaden. Windverspreiders zullen wat dit betreft weinig problemen hebben. Planten met dispersie in tijd des te meer.

Herintroductie van zaadbanken (van niet windverspreiders) zou dan op strategische plaatsen plaats moeten vinden. Deze plekken zullen bepaald moeten worden aan de hand van de mogelijkheden van verspreiding en de ligging van vestigingsplaatsen.

Dit zal waarschijnlijk niet voor alle planten hetzelfde zijn. Voorverspreiding door water is de maximale verblijftijd in het water van belang. Ook de overstromingsgevoeligheid van planten kan een grote rol spelen in rivierdalen.

In perceelranden kan goed bestudeerd worden in hoeverre planten geheel of gedeeltelijk gesynchroniseerd zijn met cultuurgewassen. Ook kan daar gezocht worden naar individuen binnen de groep die afwijkende bloei en zaad tijden hebben. Met andere woorden, planten waarbij de synchronisatie niet volledig is. Deze kunnen een grote rol spelen in een nieuwe totale verwildering van de planten.

Wie draagt een paar soorten voor een theoretische benadering aan?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: mystacinus op september 28, 2009, 18:30:40 PM
vergis ik mij nu of lijkt het maar zo? In de reacties in deze theoretische discussie tot dusver wordt alleen nog maar over akkerflora gesproken terwijl juist ook de akkerfauna kan profiteren van akkerrandenbeheer. Vanuit deze achtergrond is het project ook opgezet trouwens, als bijdrage in de ontwikkeling van leefgebied in het agrarisch gebied (buiten de EHS) voor bedreigde vogels, zoogdieren, en amfibieen en reptielen, en invertebraten. Vooral bij de gewervelden is waarschijnlijk niet zozeer het soortenspectrum aan planten van belang maar de structuur van de vegetatie/is er voldoende dekking aanwezig in voor de soorten cruciale perioden in de levenscyclus, zoals bijv. nestperiode, voortplantingstijd etcetera. Dus laten we nu vooral die faunagroep niet weer vergeten. Ik kan mij zelfs goed voorstellen dat vleermuizen baat hebben bij akkerrandenbeheer...
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Limosa op september 28, 2009, 22:04:38 PM
Ik mis inderdaad ook de akkerfauna. het wordt nu iets teveel toegespitst op de akkerflora, terwijl een groot deel van de akker(randen)pakketten daar niet op gericht zijn (sterker nog ze zijn voor een deel niet wenselijk!).
Maar om even op de akkerfloradiscussie in te gaan, ik geloof eigenlijk niet echt dat er veel toekomst zit in zeldzame akkerflora zolang er geen zaad wordt ingebracht. Planten als bolderik en verschillende gentianen kwamen m.i. gewoon met 'vuil' zaaizaad mee en wisten zich zo te handhaven. Die zaadbank is volgens mij al uitgeput. Ik wil wel eens het bewijs zien van dergelijke zeldzaamheden in graanakkers met geschoond zaad. Als we echt akkerflora willen hebben dan lijkt het definieren van inheemse (ik weet het, dat wordt lastig) soorten en deze dan actief mengen met graanzaad. En eigenlijk zie ik daar ook weinig ethische bezwaren tegen. De oorspronkelijke planten/zaden waren cultuurvolgers en zijn zodoende door menselijk handelen in onze graanvelden terecht gekomen. Actief uitzaaien is dan maar een kleine stap verder. We zouden ons ook af kunnen vragen wat we belangrijker vinden: dhet resultaat of de weg erna toe....
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Limosa op september 28, 2009, 22:08:52 PM
Mijns inziens zijn industrieterreinen nog het meest geschikt als akkerbiotoop. het zijn vaak ruderale gronden, kennen meestal geen agrarisch verleden/bemesting en hebben zeer zelden te maken gehad met chemische onkridbescherming. Volgens mij worden op Nederlandse industrieterreinen de meeste zeldzame akkerplanten ontdekt, but correct me if i am wrong! daar zou nog iets van en zaadbank aanwezig kunnen zijn, maar de invloed van de mens is al zo groot op het gebied van planten dat het moeilijk te zeggen of planten  een wilde herkomst hebben wanneer ze buiten hun verspreidingsgebied/biotoop aangetroffen worden.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 29, 2009, 01:50:16 AM
Niemand vergist zich in deze. Ik vergeet de akkerfauna niet. Het is een tweetrapsraket. De fauna is (deels) afhankelijk van de flora.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 29, 2009, 22:04:28 PM
Citaat van: mystacinus op september 28, 2009, 18:30:40 PM
......... Vooral bij de gewervelden is waarschijnlijk niet zozeer het soortenspectrum aan planten van belang maar de structuur van de vegetatie/is er voldoende dekking aanwezig in voor de soorten cruciale perioden in de levenscyclus, zoals bijv. nestperiode, voortplantingstijd etcetera. ..........

Soorten die vooral afhankelijk zijn van structuur vinden volgens mij heel gemakkelijk goede omstandigheden in de "natuurlijke begrazingsgebieden" Voor hen zal de waarde vooral zitten in migratieroutes.
Daarvoor kunnen perceelsranden effectief zijn. Voorwaarde is wel dat de percelen redelijk op elkaar aansluiten en ook daadwerkelijk een lint van het ene gebied naar het andere gevormd wordt. Veel kan in deze bereikt worden met een goed bermenbeheer en het beheer van maaipaden van waterschappen. Perceelranden kunnen de missing links invullen. Maar hoe staat het dan met continuïteit?

Of dat ook efficiënt is, is een vraag van heel andere orde. Daarvoor zou je een berekening moeten maken van de kosten van akkerrandenbeheer en alternatieven.

Het lijkt me zinvol om voor een aantal kritieke planten, die bovendien van belang zijn voor fauna die hiervan afhankelijk is, in kaart te brengen. We zouden dan kunnen bestuderen of, en zo ja onder welke voorwaarden akkerrandenbeheer een substantiële bijdrage kan leveren voor deze soorten. Denk bijvoorbeeld aan waard- en nectar planten voor zeldzame vlinders.

Mark, kun jij een voorzet doen wat betreft deze soorten?

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op september 30, 2009, 22:43:11 PM
Zoals ik eerder aangaf denk ik dat de waarde van akkerranden slechts gering is voor zeldzame dagvlinders. Om dit te snappen moet je als het ware in de huid van een vlinder(soort) zelf kruipen. Dagvlinders hebben verschillende deelhabitats nodig die binnen een biotoop liggen of binnen verschillende biotopen liggen. Daarbij speelt de mobiliteit van dagvlinders een grote rol, b.v. krachtige vliegers zoals Parelmoervlinders leggen met gemak kilometers af, terwijl b.v. het Dwergblauwtje (het kleinste blauwtje) slechts enkele tientallen meters aflegt. Hoe inmobieler de soort hoe korter de afstand tussen de deelhabitats moet zijn en hoe minder ongeschikt habitat tussen deelhabitats aanwezig mag zijn.

Algemene zaken die voor vlinders van belang zijn (enkele al door Wim genoemd):
- waardplant(en)
- nectarplant(en)
- zonnige plekjes (voor thermoregulatie)
- beschutting van wind
- slaapplek
- uitkijkpost voor mannetjes

Daarnaast zou je nog dieper in kunnen gaan op de eisen van waardplanten, rupsen en poppen en het gevoerde beheer.

Dan nog iets over de relatie tussen dagvlinder en waardplant. In vele gevallen is de waardplant de enige beperkende factor of er in potentie individuen voor zouden kunnen komen. D.w.z. is er Wondklaver in het terrein aanwezig dan is het een potentieel habitat voor het Dwergblauwtje. Dergelijke specialisten hoeft mijn eigenlijk niet in akkerranden te verwachten. De inzet zou meer gericht moeten zijn op meer mobiele soorten met algemenere waardplanten zoals het Dambordje (Gevinde kortsteel, Bergdravik en Veldbeemdgras), Veldparelmoervlinder (Smalle weegbree), Bruin dikkopje (Roklaver) of b.v. Klaverblauwtje (Rode klaver).

Wanneer je kijkt naar de waardplanten van deze vlinders dan zou je denken waarom zijn ze dan zo zeldzaam? Meestal is dit terug te leiden naar bronpopulaties, komt de soort er nog voor, of in de omgeving? Zo, ja dan is er potentie. Daarnaast is vaak het stadium van de waardplant erg belangrijk voor sommige soorten, wat terug te leiden is naar het beheer.

Als voorbeeld neem ik even de situatie in Zuid-limburg die we iets vereenvoudigen. In andere delen van het land zijn biotopen van zeldzame dagvlinders zou specifiek gebonden aan natuurgebieden dat akkerranden geen rol spelen (b.v. Veenbesblauwtje in een akkerrand? Dacht het niet). Verspreidt over Zuid-limburg bevinden zich kalkgraslanden of heischrale graslanden. Deze bevinden zich vaak in een zee van akkerland, grasland etc.

Er werd door ons in de discussie vaak de nadruk gelegd op het niet voorkomen van aparte soorten in akkerranden etc. Maar draai het eens om. In een zee van akkerland is ieder bloeiend plantje en insecten die daar op af komen een winst, daarnaast kan het geïsoleerde gebieden met elkaar verbinden mits strategisch gepland, maar dat terzijde.

Terug naar Z-limburg. akkerranden, maar ook wegbermen, holle wegen etc. kunnen zeker een bijdrage leveren aan de verspreiding van zeldzame dagvlinders mits er in een directe omgeving een bronpopulatie is, de waarplant niet veeleisend is en de soort relatief mobiel is. Veel zeldzaamheden bevinden zich nog op het Belgische deel van de Sint-Pietersberg, door verbindingen te leggen door wegbermen etc. hebben in nederland uitgestorven vlinders ons weer weten te bereiken. Akkerranden op dergelijke strategisch plekken zijn dus zeer waardevol. Daarnaast hoeven deze akkerranden niet aan de gehele habitateis van een soort te voldoen, vaak is beschutting, aanwezig van nectar etc, voldoende. En in sommige gevallen kunnen dergelijke stroken zelfs aan de gehele habitateis van een soort voldoen. Een voorbeeld hiervan zag ik in de Eifel voor Klaverblauwtjes gewoon langs een weilland voorkwamen

Ik ben van mening dat vooral voor niet-specialistische, zeldzame dagvlinders vooral voldoende nectar planten, zon, en voldoende beschutting tegen wind voldoende is. Dit mis ik nog op veel plekken in Zuid-Limburg waar ik veel heb gewandeld. Tussen natuurgebieden zijn vaak alleen graan/roggeakker of maïsakkers aanwezig zonder een speciaal daarvoor ingerichte akkerrand. De wegbermen (vaak dus het enige stukje groen er naast) zijn nagenoeg nooit bloemrijk. Je ziet hier dus ook geen vlinders. In de Eifel vliegen de dambordjes, keizersmantels, klaverblauwtjes, etc, je om de oren wanneer je langs akkers en wegbermen loopt. Wat is hier de reden van? Ze zijn in iedergeval bloemrijker. Mobiele soorten hebben vaak veel nectar nodig. Composieten zijn vaak erg geliefd.

Ander voorbeeld: Texel
- gemaaide duinvallei
- begraasde duinvallei met goede horizontale en verticale vegetatiestructuur
- geplagde duinvallei
- verruigde duinvallei waar klapstoelbeheer plaatsvind

dit is alles op een transect van 100-150 meter. Waar zaten de meeste Parelmoervlinders?
Op het verruigde deel wat volstond met Akkerdistel. Deze vormde een bijzonder goede nectarbron, natuurlijk is de begraasge duinvallei belangrijk voor de waardplant en dus voor het voortbestaan van de vlinder. Wanneer in de PSAN-pakketten staat dat het toestaan is om bijzonder goede nectarbronnen te maaien (Akkerdistel, Jacobskruiskruid) zul je dus veel entomofauna en dagvlinders te kort doen.

Dan zijn er nog de algemene vlinders. Deze zijn vaak wel aanwezig in het huidige agrarische landschap maar dan als enkele individuen. Wanneer akkerranden bloemrijker zouden worden dan stijgen de aantallen individuen. Loop maar eens vanaf de Vrakelberg via Eyserheide naar Roodborn, via Stokhem naar de Berghofweide, via Scheulder/Ingber en Margraten naar de Schiepersberg en/of Bemelerberg. Wat je opvalt zijn postzegels natuur tussen een zee van akkerland en geen bloemrijke berm of akkerrand te bekennen. En dus ook nagenoeg geen dagvlinders, zelfs de algemene niet. In Eifel komt men b.v. honderden al dan niet duizenden Koevinkjes tegen. Hier is alles ook weer bloemrijker.

Conclusie: specifieke waardplanten hebben weinig nut. Bloemrijke akkerranden met nectarplanten en/of in sommige gevallen waardplanten hebben de potentie om van deze antropogene habitats vlinder- en bloemrijke habitats te creëren.

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op september 30, 2009, 23:27:24 PM
Dank voor je bijdrage Mark.

Ik heb vroeger een aantal inrichtingsplannen geschreven voor regenwaterbuffers. Een van die buffers lag bij een industrieterrein. "Teken maar wat schaamgroen", zei de opdrachtgever. (het bedrijf dat het civieltechnische werk had aangenomen) Dat vond ik zonde. Ik heb voor die buffer toen een vlindervriendelijk inrichtingsplan gemaakt. Het was een hele puzzel om voor een paar zeldzame soorten de juiste voorwaarden te creëren. Dat lijkt mij voor akkerrandenbeheer ook een brug te ver.

Met geschikte waardplanten kan het een leuke migratieroute worden zoals je al zegt.
Het lijkt me zinvol als er € 30.000.000,- wordt besteed om de resultaten dan ook meetbaar te maken. Dan zullen ze eerst gespecificeerd moeten worden.

Het al dan niet komen van de vlinders zal niet aan de boer liggen. Het scheppen van de plaatselijke randvoorwaarden wel.

Welk plantenpakket zou jij voorstellen Mark. Natuurlijke mogen andere bezoekers van dit topic ook reageren, graag zelfs. Uiteraard ook als je het helemaal niet met ons eens bent.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op oktober 05, 2009, 15:18:59 PM
Het valt me op dat discussies over akkerkruiden vaak vastlopen. Dat is niet alleen op waarneming.nl zo. Ook in discussies met natuurbeheerders en studenten natuurbeheer wil deze discussie niet echt vlotten.

We geven kapitalen uit en beheer gericht op akkerflora. Voor zover ik kan bepalen zijn de resultaten tot nog toe nogal matig. Vooral wat betreft kritieke soorten. En dat is jammer, zowel voor de flora als voor de fauna die daarvan afhankelijk is.

Dit is volgens mij een probleem wat je interdisciplinair aan moet pakken. Je hebt ecologen nodig met systeeminzicht, en biologen die goed op de hoogte zijn van de specifieke eisen van de (gevoelige) soorten.

Ik hoop toch dat we met de deskundigheid en creativiteit van de bezoekers van waarneming.nl nog wat hypotheses over dit thema kunnen formuleren.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Tim Asbreuk op oktober 05, 2009, 19:42:34 PM
Er zijn denk ik wel een aantal redenen voor het vast lopen. Ik denk dat er bij de meeste mensen gewetenswroeging optreedt. Het akkerkruiden beheer is relatief jong dus er is nog maar weinig over bekent. Daarnaast is het een wel heel erg kunstmatige begroeiing. De meeste grasland typen worden ook wel kunstmatig in stand gehouden maar hier zijn de soorten meestal wel op eigenkracht verschenen. Bij akkerkruiden is (her)introductie vrijwel noodzakelijk vanwege het ontbreken van zaadbanken. Zonder (her)introductie krijg je denk ik een karig botanisch soorten spectrum.

Misschien dat we het beter over de waarden voor fauna kunnen hebben en de botanische waarden even achterwege laten.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op oktober 05, 2009, 20:33:51 PM
De bever is in Nederland gekomen door herintroductie. Als we hem niet uitgezet hadden in Nederland was hij er nu ook weer geweest. De bevers aan de Roer komen van de Eifel. Maar ook dat is een uitgezette populatie. Hij was waarschijnlijk wel weer ooit vanuit de Elbe hier gekomen op eigen kracht. Maar hebben besloten daar niet op te wachten. De laatste korenwolven hebben we gevangen om er vervolgens een herintroductieprogramma mee te beginnen. Niemand die daar treurig over is.
Herintroductie hoeft mijns inziens niet per definitie een verkeerde zaak te zijn.

Als we de botanische waarde achterwege laten lopen we het risico dat we ook de botanische mechanismen verwaarlozen. We doen dan volgens mij te weinig om die processen een kans te geven die de voorwaarden voor die groep van planten scheppen. Dan blijft de akkerflora bijna vanzelf een kasplantje.

Als we akkerflora links en rechts in perceelsranden inzaaien creëren we zaadbanken waarvan de continuïteit niet gegarandeerd is. Toch zijn we dan al, weliswaar met lokale, herintroductie bezig.
Waarom dan geen experimenten in de "vrije natuur".
Dan zouden we moeten zoeken naar plaatsen waar deze botanische groep kansen heeft. Een goede monitoring is noodzakelijk om inzicht te krijgen in de natuurlijke processen. Voor kansrijke soorten zullen we in de biologie van de betreffende planten moeten duiken.

Daar heb ik wel zin in, maar ik weet veel te weinig van de individuele planten. Ik heb jullie hulp dus hard nodig.
Mijn doel is om tot een groep van planten te komen waarmee we zouden kunnen experimenteren. Als het plan zich voldoende uit kristalliseert wil ik naar een daadwerkelijke locatie zoeken om het echt uit te voeren. Eigenlijk heb ik al een locatie in gedachten en zoek ik nog naar de planten die in het zaadmengsel moeten zitten.

Als een en ander op een rijtje gezet is wil ik het aan de gebiedseigenaar voorleggen.
Kan het concreter?

Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op oktober 06, 2009, 08:39:53 AM
Even een snelle reactie, wat mij betreft bloed de discussie niet dood. Er was wel weinig animo, maar ik had gewoon de laatste periode even geen tijd. Later probeer ik inhoudelijk te reageren.

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op oktober 20, 2009, 12:53:15 PM
Als ik langs de Roer loop zie ik heel veel plekken die in potentie een geschikte kiembodem vormen voor akkerplanten. De dynamiek van de Roer zorgt voor voldoende bodemverstoring om akkerachtige omstandigheden te scheppen.
Denk aan afkalvende hoge oevers, grindbanken, zandstranden en slibbekkens. Veel diversiteit in bodemsoort, vochttoestand, overstromingsfrequentie etc.
De relatieve soortenarmheid in de flora kan volgens mij grotendeels verklaard worden door de historie van landgebruik langs de Roer. Toen de echte dynamiek na 1992 weer terugkwam was de zaadbank van kritieke soorten waarschijnlijk al geheel verdwenen.
Het Roerdal lijkt me een plek bij uitstek om te onderzoeken of akkerflora ook zonder menselijk ingrijpen, eventueel na herintroductie, kan blijven bestaan.
De morfologische situatie langs de Roer rechtvaardigt volgens mij een goede inventarisatie om de nulsituatie vast te stellen, herintroductie van enkele proefsoorten, en vervolgens een goede monitoring.

(dit bericht is ook in het topic "De Roer" geplaatst)

Ik zie reacties graag tegemoet.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: belle op oktober 20, 2009, 13:49:07 PM
Vooraf gezegd: ik woon niet meer in Nederland en ben dus niet meer helemaal op de hoogte.

Wat ik mij afvraag is of deze "experimenten in de natuurlijke setting" al niet spontaan plaatsvinden op dit moment in natuurontwikkelingsgebieden, bijvoorbeeld de Gelderse Poort. Daar zijn toch inmiddels al heel wat jaren natuurlijke processen op gang gekomen en is de dynamiek van de Waal groot genoeg om voldoende kiemingsmogelijkheden te scheppen. In het laatste florarapport staan onder andere vermeldingen van blauw walstro (Sherardia arvensis), grote leeuwenklauw (Aphanes arvensis), stijf vergeet-mij-nietje (Myosotis stricta).
http://www.geldersepoort.net/publicaties/florarapport08GP.pdf (http://www.geldersepoort.net/publicaties/florarapport08GP.pdf)
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op oktober 20, 2009, 13:55:36 PM
Zoals ik al eerder aangaf ben ik absoluut geen plantendeskundige. Moeten we de door genoemde soorten aanmerken als akkerflora?
Om een begin te maken voor de situatie in mijn omgeving ben ik allereerst op zoek naar een soortenlijst  van bij voorkeur niet te algemene soorten die in potentie in het door mij omschreven gebied voor kunnen komen. Via verspreidingskaarten kunnen we dan bestuderen of er nog zaadbanken in de omgeving zijn.
Ook het vaststellen van de nulsituatie in het veld lijkt me absoluut noodzakelijk als basis voor verder onderzoek en verdere experimenten.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op oktober 22, 2009, 12:45:46 PM
In het verleden heb ik, vooral tijdens meerdaagse veldexcursies, gemerkt dat het brainstormen over soorten en processen kan leiden tot boeiende hypotheses en theorieën. Ik had eigenlijk gehoopt zoiets ook op dit forum te verwachten. Er komen hier immers mensen uit allerhande disciplines.
Als ik eerlijk ben valt het resultaat me tot nog toe een beetje tegen.
Wat zijn de oorzaken daarvan?
Willen we alleen maar soorten scoren en ons niet bezighouden met de achterliggende processen? Bestaat er misschien een beetje angst om zaken in het openbaar "in de groep te gooien"?
Komen mensen uit het board planten misschien niet in het board natuurbeheer?
Of verwacht ik gewoon te veel van dit forum?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op oktober 29, 2009, 12:55:13 PM
In de hoop de discussie nieuw leven n te blazen heb ik een lijntje uitgelegd naar het board planten. Ik ben benieuwd.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op november 03, 2009, 21:06:02 PM
Tot mijn spijt heeft ook het draadje in het board planten tot nu toe geen nieuwe reacties kunnen genereren. Ik vind het jammer dat ik, of wij, er niet in slagen in topics als deze onze kennis met elkaar te delen en in een soort brainstormsessies nieuwe hypotheses te kunnen ontwikkelen. Volgens mij zijn deze hypotheses hard nodig als grondslag voor nieuwe vormen van natuurbeheer.
Zonder nieuwe (inhoudelijke) reacties beschouw ik dit topic voorlopig als gesloten.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: WimV op november 04, 2009, 09:12:06 AM
Dag Wim,

Ik snap wel waarom niemand meer wil reageren. Je had namelijk een vraagstelling in het begin van dit topic. Maar daarna is het werkelijk alle kanten op gevlogen. Geld, vogelvriendelijk, vlindervriendelijk, welke akkerplanten, Vera versus Westhoff, potentie langs de Roer etc. M.a.w. er is geen touw meer aan vast te knopen en is het enorm gewauwel in de ruimte. Kortom, wat wil je nu eigenlijk? Neem weer strak de regie over van wat je nu eigenlijk wil en daarna praten we wel weer verder. Wellicht!
Overigens denk ik, is het volgens mij zo, dat je wel degelijk weet wat je wil en hoe je het wil aanpakken, alleen dat je het nog even wilt toetsen met andere mensen. Prima, maar geef dan eerst je echte plan maar eens even.
Ook denk ik dat je inderdaad teveel vraagt van het forum. Simpelweg,omdat het merendeel van de mensen (denk ik) gewoon vrijwilligers zijn en geen aankomende wetenschappers, ecologen, politici of anderszins belangwekkende mensen die iets kunnen betekenen voor jouw plan.
Tenslotte, het is wel een erg interessant onderwerp.....

Groetjes,
andere wim
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op november 04, 2009, 19:19:55 PM
Ha andere Wim, en overige bezoekers van dit topic als die er nog zijn...... :lol:.

Naar aanleiding van je bijdrage heb ik het hele topic nog eens doorgelezen.
Ik deel je mening dat de discussie alle kanten opgevlogen is. Al ben ik wel van oordeel dat de link met akkerflora steeds is blijven bestaan. Dit vind ik op zichzelf geen probleem. Juist door te brainstormen komen soms zaken naar voren die bij een (te) strakke regie niet naar voren komen.
Mogelijk had ik wel iets eerder mogen samenvatten en/of concreter mogen worden.
Het concreter worden ben ik pas gaan doen toen ik de oevers van de Roer als potentiële kiem- en groeiplaats voor akkerflora heb ingebracht.
Je merkt op: Volgens mij weet je wel degelijk wat je wilt. Dat is juist. Ik wil een plan opstellen om een aantal vertegenwoordigers uit de akkerflora te herintroduceren (uit te zaaien dus) op strategische plekken langs de Roer en vervolgens monitoren of de soorten zich zonder menselijk ingrijpen door de dynamiek van de Roer in stand kunnen houden.
Hoe ik dat precies aan moet gaan pakken weet ik nog niet. De grootste vraag is welke soorten ik zou moeten gebruiken. En daar zie ik nu graag voorstellen voor.
In feite zijn er heel veel soorten verstoorde aan kale bodems aanwezig, variërend van slibbanken tot grindbanken. Voedselrijke omstandigheden dus, maar ook schralere, al denk ik dat de echte voedselarme situaties alleen voorkomen in een beperkt aantal kwelsoorten.
In vochtigheidssituatie komen vrijwel alle denkbare gradiënten voor.  Al kan het gehele gebied in principe overstromen. Dit komt echter zeker niet meer jaarlijks voor.
Het water kan een belangrijke zaadverspreider zijn, maar natuurlijk ook wind en de aanwezige dieren. De bevers, beverratten en  bisamratten kunnen mogelijk voor transport van zaden uit het water naar hogere en drogere gebieden verzorgen....
Concreet zou ik graag 10 tot 20 soorten uit verschillende groepen hebben die in potentie in een dergelijke situatie zouden kunnen leven. Uiteraard soorten uit verschillende eutrofie klassen.
Is dit concreet genoeg of is het nog teveel gewauwel ;D ;)
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Windekind op november 09, 2009, 21:39:13 PM
Beste Wimmen   :blink:,

even voor de helderheid.

Er wordt steeds gesproken over hypotheses, maar ik heb er nog geen gezien.
Er wordt wel gevraagd wat wij vinden van akkerrandenbeheer en de hoeveelheid geld die daarin wordt gestoken, versus andere investeringsmogelijkheden (b.v. aankoop nieuwe natuur). Dat is een zo weinig ingekaderde vraag dat je van te voren weet dat daar lekker over,  ik citeer;"gewauweld" gaat worden. Daar is niets op tegen want dat kan je weer nieuwe ideeën en inzichten bieden en ik doe er graag aan mee.
Nu lees ik van je Wim dat je akkerflora wilt gaan uitzaaien langs de Roer om uit te zoeken of de soorten zich onder invloed van natuurdynamiek zullen handhaven. Daar kun je natuurlijk wel een hypothese voor opstellen en na zo veel jaar kun je dan voorzichtige conclusies trekken over die specifieke situatie binnen dat tijdbestek. However, ik snap niet helemaal wat de relatie is met je eerste vraag. Daarnaast snap ik de context van je experiment/onderzoek niet helemaal. Waarom wil je dit weten en wat wil je dan met de conclusies doen ? Zie je dit als een "goedkopere" manier om de akkerflora te redden of ???
Ik ben in ieder geval erg benieuwd naar de soorten en ideeen die jij in gedachten hebt want ik kan de akkerflora daar nog niet zo goed plaatsen. Maar het mooie van het vrijuit brainstormen is dat je dus inderdaad soms tot hele nieuwe ideeën of inzichten komt.
Dus: ik hoor het graag.
Misschien werpt dat een nieuwe blik.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op november 11, 2009, 11:54:13 AM
Okay, dan eerst maar de hypothese:

Niet alle akkerflora is gebonden aan akkers. Ze zijn slechts afhankelijk van een bepaalde dynamiek. Het uitsluitend zoeken naar agrarische beheervormen om de kwetsbare soorten uit de akkerflora in stand te houden leidt tot gemiste kansen.

De groep planten die wij nu akkerflora noemen is van oorsprong mogelijk niet gebonden aan akkers. Doordat we de dynamiek uit het landschap gehaald hebben is de kunstmatige dynamiek van de akkers het belangrijkste refugium voor deze planten geworden. Toen vervolgens de landbouw steeds rationeler en de "onkruidbestrijding" steeds efficiënter werd is ook dit refugium voor kwetsbare planten steeds zeldzamer geworden en is de zaadbank van sommige soorten vrijwel geheel verdwenen.
Om helderheid te krijgen over de niches voor deze planten in de (Nederlandse) natuur kan door het herintroduceren van zaadbanken in natuur met voldoende dynamiek gemonitord worden of de akkerflora mogelijk minder aan akkers gebonden is dan nu aangenomen wordt.
Mocht een gedeelte van onze akkerflora zich kunnen handhaven in natuurlijke gebieden als gevolg van de natuurlijke processen dan kunnen we deze planten inderdaad op een goedkopere manier in ons ecosysteem houden en hebben we meer waarborgen voor continuïteit.
Waarnemingen langs de Roer laten veel op akkers gelijkende niches ontstaan als gevolg van het meanderproces. Dit heeft bij mij de gedachte gewekt dat we hier mogelijk zinvol kunnen experimenteren met akkerflora.
Ik heb nog geen idee over de soorten waarmee ik zou willen experimenteren. Daar hoop ik brainstormend wat meer zicht in te krijgen.
Wordt het al wat duidelijker of blijft het nog gewauwel?
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: HPM op november 11, 2009, 12:33:58 PM
Net als Elmar zie ik niet goed wat de relatie is tussen akkerflora en door
rivieren veroorzaakte dynamiek. Het heet niet voor niets 'akkerflora'. Die
planten komen voornamelijk voor in door landbouw geschapen omstandigheden.
Door jaarlijkse grondbewerking, bemesten, enz. Een soort als de Korenbloem is
ook nog eens tegelijk met het graan geintroduceerd. Daar komt bij dat veel
soorten het waarschijnlijk alleen maar hebben uitgehouden omdat het zaaizaad
niet goed geschoond werd, waardoor ze telkens weer opieuw werden meegezaaid,
en als ze opkwamen niet werden doodgespoten.

Als de landbouw zo is veranderd dat de door ons als karakteristiek benoemde
akkerflora verdwijnt, moeten we ons daar bij neerleggen, of akkerbouw gaan
bedrijven ten behoeve van die soorten. Ik zie niet hoe erosie door bijvoorbeeld
de Roer de omstandigheden van de ouderwetse akkerbouw op enige schaal van
betekenis zou kunnen nabootsen.
Maar misschien zou je wat specifieker kunnen zijn over de soorten die je op het
oog hebt.

--
Groeten, Herman van der Meer


Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Windekind op november 11, 2009, 13:51:33 PM
Nee hoor Wim, ik vind de hele discussie geen gewauwel. Ik citeerde dat, maar ik zou die term zelf liever niet gebruiken.
De stelling is helder.
Ik denk inderdaad dat het van belang is eerste helderheid te krijgen over de soorten waar het dan om gaat.
Veel akkerkruiden zijn met gewassen uit regios buiten Nederland meegekomen. Welke "akkerkruiden" die oorspronkelijk langs beken in Nederland voorkwamen kunnen we noemen ?
Zelf denk ik bij soorten die van oorsprong langs hoogdynamische beken voorkwamen aan pioniers van bijvoorbeeld het dwergbiezenverbond, zoals geel cypergras. Maar ik ben zeer benieuwd.

p.s. zie dat Herman net ook gereageerd heeft met i.d.d. een vergelijkbare vraag.









Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op november 11, 2009, 13:58:47 PM
Allereerst de status van akkerflora. Ik ben er niet van overtuigd dat ze onlosmakelijk met de landbouw verbonden zijn, nog dat hun voorkomen In Nederland oorspronkelijk van de landbouw afhankelijk was.
Het feit dat dit soort flora gelijktijdig met de akkerbouw opduikt is wel een correlatie maar nog geen oorzakelijk verband.

Over de schaal waarop de Roer iets zou kunnen betekenen voor akkerflora kan ik nog geen uitspraken doen. Wel valt me op dat aan beide oevers omstandigheden voorkomen die in principe voor akkerflora geschikt zijn.
Aan de lage oevers zijn het vooral de zand, grind en slibbanken die voor de pioniers een belangrijke functie zouden kunnen vervullen.
De hoge oevers kalven daarentegen af en laten op veel plekken een onbegroeide oever achter die overeenkomsten  vertoond met een slecht geploegde akker.

Op Nederlandse schaal zal de Roer geen grote betekenis hebben voor akkerflora. Daarvoor is het gebied te klein. Het is op het moment echter een van de meest dynamische omgevingen van Nederland. En als zodanig een leuke proeftuin.

Ik ben nog niet zover dat ik een zaadmengsel in gedachten heb. Natuurlijk denk ik ook aan korenbloem en klaproos. Makkelijk te herkennen en te volgen. Maar ik zou graag ook wat andere soorten zien. Bij voorbeeld soorten die een specifieke betekenis hebben voor vlinders.
Dat is nou juist de reden dat ik hier vraag of er mensen zijn die voorstellen hebben voor bepaalde planten. We kunnen dan aan de hand van de biologie van de plant bepalen of de omstandigheden aan de Roer potenties hebben.

Voor zover daar behoefte aan bestaat wil ik één dezer dagen wel even door mijn fotobestand kijken en wat beelden posten van op akkers lijkende omstandigheden.

Overigens is de rivierendynamiek maar één van de processen die buiten de agrarische activiteiten kansen voor akkerflora kan scheppen. Wilde zwijnen kunnen er ook wat van.....
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op november 11, 2009, 14:00:48 PM
En nog even terzijde, ik vind de term gewauwel wel leuk. Te strak gehouden discussies dagen nauwelijks uit tot nieuwe inzichten.............. ;D
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: HPM op november 11, 2009, 15:50:02 PM
Wim, de klaproos lijkt me wel de laatste soort die het nodig heeft om uitgezaaid te
worden, laat staan langs de Roer. Als we klaprozen willen zien hoeven we alleen
maar wegen aan te leggen en grote bouwprojecten te starten. Ik ben bang dat dat
het probleem niet zal zijn.

Ik geloof niet dat er een natuurlijk biotoop in Nederland is dat de vergeljking met
akkers aankan. In hun meer dan 7000 jarig bestaan zijn ze altijd een vreemde eend
in de natuurbijt geweest, ook langs de Roer, en dat zullen ze altijd blijven.

Overigens kun je niet van één akkerflora spreken omdat de samenstelling afhankelijk
is van de bodem, het lokale klimaat, het cultuurgewas en het akkersysteem.

--
Groeten, Herman van der Meer


Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: markmeijrink op november 12, 2009, 10:21:18 AM
Ik ben het deels met Herman eens. Akkerflora is idd. erg gebonden aan lokale omstandigheden. Daarnaast is er een keur aan planten dat als zeer algemeen is aan te duiden en voorkomt in pioniers- of ruderale gemeenschappen. Men moet niet vergeten dat de soorten die geassocieerd worden met akkerflora in een half-natuurlijke / cultuurlijke biotoop voorkomen. Zij zijn dus naast de abiotiek gebonden aan constant beheer, ploegen op dezelfde tijd jaar in jaar uit. Mogelijk met rotatiesysteem. Directe rivierdynamiek is te dynamisch vrees ik. Wel kan indirecte rivierdynamiek zorgen voor de instandhouding of in iedergeval continuering van een akkerreservaat. Een voorbeeld hiervan is Cortenoever bij Brummen. Mogelijk kun je hier ervaring op doen Wim?

zie ook http://www.home.zonnet.nl/bert-blok/index.html klik dan op Cortenoever.

M.v.gr. Mark
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Windekind op november 12, 2009, 13:16:09 PM
Hoi Wim,

Ben het helemaal met Herman en Mark eens. Ik vind het geen goed plan om met akkersoorten zoals klaprozen en korenbloem te experimenteren langs een dynamische Roer. De desbetreffende soorten zijn met de import van gewassen in de Nederlandse akkers terecht gekomen. Door het veranderede akkergebruik (andere gewassen, zaadzuivering, herbiciden etc) zijn veel van die soorten zeldzaam geworden en nu beperkt tot akkerreservaten. Soorten die zich konden handhaven in, en verspreiden naar ,allerlei ruderale terreinen,  zoals bleke klaproos zijn algemeen gebleven. Ingaand op de hypothese: ik denk dat Mark hier gelijk in heeft en dat de akkerdynamiek een andere is dan de rivier/beekdynamiek. Zelf kom ik ook weinig akkerflorasoorten tegen langs rivieren en beken waarnu reeds sprake is van een hoge dynamiek, zoals langs de waal en de dinkel. Ik kan natuurlijk niet geheel uitsluiten dat dat met de dispersiemogelijkheden van de zaden te maken heeft, maar ik denk eerlijk gezegd niet dat dat de enige oorzaak is.
Echter mocht het toch zo zijn dat de akkerflora zich na introductie handhaafd en na lange tijd van bestendige aanwezigheid jouw hypothese juist blijken te zijn, dan weet ik nog niet of ik daar zo gelukkig van wordt, omdat ik op dat soort natuurlijke plekken liever een natuurlijke ontwikkeling zie met soorten die zich zoveel mogelijk spontaan vestigen. Wat mij betreft vindt er door inbreng van genoemde soorten dan een vervuiling plaats van een zich mogelijk ontwikkelende stroomdalflora en de plantengemeenschappen.
Daarnaast lijkt het me wel heel erg raar en onnatuurlijk staan die klaprozen, korenbloemen en ganzebloemen op de oeverwallen van de beken. Al miegelt het bijvoorbeel langs de Waal nu ook van de rare exoten. Zelf zou ik graag meer roggevelden met korenbloemen, klaprozen e.d. willen zien.

En dan als antwoord op jouw eerste vraag in het topic.
Of instelling van nieuwe akkereservaten en akkerrandenbeheer (ook nog twee heel verschillende dingen) wat waarde  (natuur en cultuurhistorie) een goede investering zijn de andere mogelijkheden van aankoop van natuurontwikkelingsterreinen in ogenschouw nemende durf ik niet zo 1,2,3 te beantwoorden. Introductie van akkerflora langs natuurlijke beeksystemen is naar mijn idee daar i.i.g. geen goed alternatief voor.
Maar wie weet kun je me van het tegendeel overtuigen.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: HPM op november 12, 2009, 13:46:38 PM
Ik ben in het algemeen niet voor uitzaaien of anderszins introduceren van
soorten. We moeten alleen zorgen dat de juiste omstandigheden aanwezig
zijn (door instandhouding of creatie) en dan moet de natuur het verder
zelf maar uitzoeken. Een uitzondering is wanneer er door door de mens
veroorzaakte versnippering weinig kans is dat de bewuste soort het gebied
spontaan (opnieuw) zal bereiken. En dan nog zijn daar vraagtekens bij te
plaatsen omdat we altijd 'ogenblikkelijk' resultaat willen zien en dus
geen tijd hebben om af te wachten of die soort na langere tijd misschien
toch spontaan verschijnt. We willen het zelf zien en die eer niet aan
onze kinderen of kleinkinderen gunnen.

--
Groeten, Herman van der Meer
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op november 15, 2009, 19:20:01 PM
Ik zal mijn visie nog een beetje meer duidelijk proberen te maken:

Allereerst deel ik niet de (algemene) opvatting dat akkerflora afhankelijk is van agrarische activiteit. De betreffende flora heeft daar wel ooit een prachtige niche gevonden die bleef functioneren totdat onkruidverdelging uiterst effectief werd door middel van herbiciden.

De cultuurtechnische niche, de akkers, verdwenen net in een tijd waarin vrijwel geen enkele dynamiek in ons landschap te vinden was. In die tijd, globaal de periode 1950-1980 werden de zaadbanken grotendeels vernield.

Het feit dat de akkerflora Nederland bereikt heeft samen met de graanteelt is een duidelijke correlatie, maar nog lang geen causaal verband!

Met het warmer worden van het klimaat in het voege pleistoceen zijn veel planten naar deze streken gekomen. Maar dezelfde temperatuurstijging maakte ook landbouw mogelijk. In deze tijd was er echter ook buiten de akkers nog voldoende dynamiek om dat wat wij nu akkerflora noemden in stand te houden.
Ik ben het er volledig mee eens dat de mens het de akkerflora wel erg gemakkelijk maakte. Waarschijnlijk heeft de mens wel een grote bijdrage geleverd aan de dispersie van zaden. Hij zal het proces dan waarschijnlijk ook wel versneld hebben.

Voor de occupatie van Nederland door dat wat wij nu akkerkruiden noemen waren 4 zaken van belang:

1: het geschikt worden van het klimaat hetgeen in het Holoceen gebeurde.
2: De aanwezigheid van een zaadbank (Deze lag voornamelijk in het Midden en Nabije Oosten voor de akkerflora)
3: Dispersie mechanismen. Deels was dit de wind. Maar de mens had zeker een grote invloed. Zaadetende dieren, vachten van dieren kunnen echter ook voor dispersie zorgen. Een vogel die sterft met vers zaad in zijn krop kan nog kiemkrachtig zaad opleveren op andere plaatsen. In mijn hypothese is dispersie dus ook mogelijk zonder menselijke invloed. Waarmee ik de invloed van de mens overigens niet wil bagatelliseren.
4:Processen die voor akkerplanten geschikte niches opleveren. Die processen waren er in het verleden en keren ook nu weer terug. Op termijn misschien zelfs voldoende om de akkerflora duurzaam in stand te houden. Al zullen er dan waarschijnlijk niet zoveel in aantal voorkomen als rond 1900.


Als de akkerflora hier uitsluitend door menselijk toedoen is gekomen zijn het gewoon exoten. Dan hoeden we niets te doen voor de bescherming van deze groep. Hoogstens is het interessant om hier en daar wat in een openluchtmuseum te behouden.
Als het fout is om akkerflora te herintroduceren in dynamische systemen, dan moeten we zeker geen akkerflora in perceelranden zaaien Als mijn hypothese juist zullen ze zich dan uiteindelijk toch wel verspreiden naar de natuurlijke gebieden. Ik ben er van overtuigd dat we langs de Roer best wat algemene soorten zullen vinden. Ik hoop het komende jaar een en ander te kunnen inventariseren. Althans de inventarisatie te kunnen initiëren.

Samengevat:
Het klimaat is geschikt.  Er zijn kleine restzaadbanken die volgens mij ook in onze streken hadden kunnen komen zonder menselijk toedoen. Als we zorgen voor juiste dispersiemogelijkheden of voor herintroductie in gebieden die nu voldoende dynamiek bevatten denk ik dat dat wat wij nu akkerflora noemen, duurzaam in stand kan blijven binnen natuurlijke processen.


Ik zal van de week nog terug komen met foto's en beschrijvingen van een aantal processen en milieus die volgens mij kansen bieden voor akkerflora.
De soorten klaproos en korenbloem heb ik overigens slechts in gedachten omdat het voor velen heel kenmerkende soorten uit de akkerflora zijn. Ik heb nog geen soortenplan in gedachten.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: Denro op januari 22, 2010, 23:58:00 PM
Hallo,

Gaat het hier om akkerrandbeheer grenzend aan een bos??
In dit geval is het belangrijk (voor hoge biodiversiteit) dat er overgangstadia aanwezig zijn. Denk aan een ruigte, zoom (struikachtige) en mantel (verschillende verticale lagen).
Beheer blijft in dit geval uiteraard noodzakelijk!
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op januari 25, 2010, 12:25:39 PM
Het gaat hier om akkerranden waar dan ook, en tevens ook een beetje om de vraag wat de natuurlijke habitat van akkerflora is. Maar misschien moet dat onderdeel afgesplitst worden.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op januari 29, 2010, 13:12:45 PM
Tijdens een excursie in december 2009 hebben we verigens vastgesteld dat akkerflora zich wel degelijk vestigd in de door de dynamiek van rivieren onstane akker achtige omstandigheden.

Ik hoop komend seizoen wat meer te kunnen zeggen over de soorten. Ik ben nog op zoek naar mensen die er iets voor voelen om mee te werken aan een inventarisatie
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: veldman op februari 16, 2010, 14:27:37 PM
Maar 'ns reageren...

Akkerrandenbeheer moet je m.i. pragmatisch aanpakken. Er is in de loop der tijd te veel gebeurd op cultuurgronden en ik denk dat het daarom zinloos is om al te ver de geschiedenis in te duiken. Praktischer is het om te kijken naar de huidige omstandigheden en mogelijkheden van het terrein.

Voordat je over akkerrandbeheer wilt overgaan, moeten er een aantal zaken duidelijk zijn.
De meest simpele manier om akkerranden te creëren is een grondgebruiker een realistische vergoeding te geven voor het geleverde land en het beheer. Tegenprestatie van de agrariër is dat hij zich houdt aan het beheersplan. Bij wisseling van teelt wordt het beheersplan en de vergoeding evt. aangepast.

Wat betreft de flora van de akkerrand: het inzaaien van zadenmengsels lijkt mij het meest praktisch. Gezien de beperkte flora in het huidige cultuurland zul je een aantal potentiële soorten moeten helpen om zich te vestigen (vergelijk de grote grazers in natuurgebieden). De tijd zal uitwijzen welke soorten zich op een specifieke plek of daar in de buurt ontwikkelen. Ondertussen zal in de ingezaaide akkerrand ook allerlei onverwachts gaan groeien.

De fauna: die zal al snel een plekje vinden in de akkerranden. 't Is niet te verwachten dat er grote plagen zullen ontstaan gezien de beperkte oppervlakte van de akkerranden. Desalniettemin zal hier wel de vinger aan de pols gehouden moeten worden.
Titel: Re: Zin en onzin van akkerrandenbeheer
Bericht door: wimtegels op februari 19, 2010, 12:59:07 PM
Ik blijf er vooralsnog bij dat er meer aandacht moet komen voor akkerflora onder natuurlijke omstandigheden. Ik hoop dat we van de zomer wat meer oderzoek kunnen doen. In de bijlage twee plaatjes van "akkers" die al klaar liggen. Allebei met een andere grondwatertrap en van compleet andere bodemsamenstelling.