Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Bijen wespen en mieren => Bijen => Topic gestart door: Olger Krischan op juni 26, 2020, 11:01:22 AM

Titel: Andrena ♀
Bericht door: Olger Krischan op juni 26, 2020, 11:01:22 AM
Hallo forum,

trof dit zandbij vrouwtje aan in de tuin (Krimpen a/d IJssel, 20020/06/19). Zie veel gelijk uitziende soorten dus kom er niet uit en foto's laten ook nog wat te wensen over, voordat ik dichtbij kon komen smeerde ze hem. Is er meer van te maken?
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Mosmanneke op juni 26, 2020, 11:10:45 AM
Gokje: zwartbronzen zandbij (Andrena nigroaenea)?
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Olger Krischan op juni 26, 2020, 12:10:06 PM
dank je Mosmanneke,

hmm daar had ik niet aan gedacht, die zijn hier idd ook en heb ik ook foto's van. Deze lijkt me lichter op de kop en donkerder op de rug, en de tergiet (T4-6) beharing van A. nigroaenea is donker, hier is die licht. De onderzijde van de antennes heeft hier lichte beharing / of is licht gekleurd, wat me ook een verschil lijkt.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Mosmanneke op juni 28, 2020, 09:11:01 AM
Ik las dat er in Nederland 78 soorten zijn. Daar zullen er zeker bij zijn die veel op elkaar lijken. Nog niet zo eenvoudig lijkt me, maar wel leuk om er toch achter zien te komen.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: JohanvantBosch op juni 28, 2020, 11:24:52 AM
Ik zou er een vrouw Tweekleurige van maken.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: wilde op juni 28, 2020, 19:25:12 PM
Ik heb al enkele keren naar dit item gekeken en een vrouw Andrena bicolor is het zeker niet.
Wat het wél is weet ik niet zeker. Lijkt wat op bimaculata, maar vermoedelijk op meer soorten en Helvolagroep voor mij (nog) niet uit te sluiten.
Wel een intrigerende bij.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Olger Krischan op juni 29, 2020, 20:22:00 PM
Hallo Albert, Johan,

@Albert: ik denk dat je A. bicolor bedoelt, correct?

nav jullie reacties ben ik nog wat verder gaan grutten obv de plant (Silene) relatie. Dit leverde geen relatie info op, maar ik vond wel een paper:

1) https://nev.nl/pages/publicaties/eb/nummers/2019/79-4/123-129.pdf (https://nev.nl/pages/publicaties/eb/nummers/2019/79-4/123-129.pdf)

Hierin wordt A. rufula beschreven die in mijn ogen op deze bij lijkt. Nog verder zoekend kwam ik deze paper met sleutel (Euandrena subgenus) tegen:

2) https://www.researchgate.net/publication/330522290_Hidden_diversity_in_European_bees_Andrena_amieti_sp_n_a_new_Alpine_bee_species_related_to_Andrena_bicolor_Fabricius_1775_Hymenoptera_Apoidea_Andrenidae (https://www.researchgate.net/publication/330522290_Hidden_diversity_in_European_bees_Andrena_amieti_sp_n_a_new_Alpine_bee_species_related_to_Andrena_bicolor_Fabricius_1775_Hymenoptera_Apoidea_Andrenidae)

Nav een nieuw soort worden gerelateerde soorten behandeld. Veel van deze soorten lijken, voor mij, op het exemplaar van de foto's. Van de behandelde lijst zijn er een aantal die in NL voorkomen:
a. A. bicolor (beharing lijkt mij te donker op zijde)
b. A. ruficrus (achterpoot lijkt me te geel)
c. A. fulvida (zeldzaam, geen waarnemingen in Zuid-Holland, vooral Noord-Brabant (waarneming.nl))
d. A. rufula (zeer zeldzaam, enkele waarneming, Zuid-Holland)
e. A. fulvata (zeer zeldzaam, Limburg, deze soort wordt genoemd omdat vrouwtje verward kan worden met A. rufula)

Voor mij zijn mijn foto's te beperkt om de sleutel goed te doorlopen. Maar ik vermoed wel dat het in die hoek gezocht moet worden.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: wilde op juni 29, 2020, 21:39:36 PM
Ja, idd. Andrena bicolor bedoelde ik (bedankt: heb het gewijzigd). Voor die soort moet de voorkant kop zwart behaard zijn en niet licht zoals bij deze. Vrouw Andrena rufula zou zo maar kunnen denk ik.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: JohanvantBosch op juni 29, 2020, 23:21:55 PM
Citaat van: wilde op juni 29, 2020, 21:39:36 PM
Ja, idd. Andrena bicolor bedoelde ik (bedankt: heb het gewijzigd). Voor die soort moet de voorkant kop zwart behaard zijn en niet licht zoals bij deze. Vrouw Andrena rufula zou zo maar kunnen denk ik.

Ja.... die lichte gezichtsbeharing is wel een ding bij dit beest. Hmmm
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: wilde op juni 30, 2020, 08:42:15 AM
Overigens denk ik ook niet dat het A. fulvida kan zijn. Die heeft veel kortere en strakkere beharing op de tergietranden en de tergieten verder 'kalig'.
De bij van dit item heeft juist zeer lange ruim staande beharing op de tergieten.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Menno Reemer op juni 30, 2020, 09:20:50 AM
Het lijkt mij inderdaad een dier uit de bicolor-groep. Vrouwtjes A. bicolor hebben doorgaans een grotendeels zwart behaarde clypeus, maar exemplaren met lichte clypeusbeharing komen voor, vooral bij de zomergeneratie. Zulke exemplaren zijn alleen met zekerheid van A. rufula te onderscheiden op basis van de microsculptuur van de clypeus, die op de foto's niet zichtbaar is. Andrena rufula is een voorjaarssoort, die elders in Europa gevonden wordt tussen maart en mei. Het lijkt mij daarom het meest waarschijnlijk (maar niet zeker) dat het hier toch gaat om een licht behaard exemplaar van A. bicolor.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Olger Krischan op juni 30, 2020, 20:09:17 PM
Zou dit ook een vrouwtje A. angustior kunnen zijn?

In beide papers wordt deze soort genoemd, in de eerste als een soort waarbij verwarring kan optreden met A. rufula.

Twee dingen vielen me nog op aan de wesp in mijn foto, vergeleken met het eerder genoemde lijstje:
1. de ocelli
2. de lichte antenne einden aan vooral onderzijde

1) Ik heb wat metingen gedaan rond de achterste ocelli en die komen overeen met die van A. angustior (2 verschillende bron foto's gebruikt, 1 weergegeven), zie hier: https://kerfdier.nl/14998/ (https://kerfdier.nl/14998/) (document te groot om bij te sluiten)

2) A. angustior heeft op veel foto's op het web en goedgekeurde foto's op waarneming.nl lichte of lichtere antenne uiteinden (maar niet altijd)https://waarnemingen.be/species/24248/photos/?after_date=2000-06-18&before_date=2020-06-17&province=&search=&advanced=on&user=&location=&sex=&is_validated=on&type=&life_stage=&activity=&method= (https://waarnemingen.be/species/24248/photos/?after_date=2000-06-18&before_date=2020-06-17&province=&search=&advanced=on&user=&location=&sex=&is_validated=on&type=&life_stage=&activity=&method=)

Volgens wildebijen.nl is de soort actief tussen half april t/m augustus, is ook in relatief in de buurt waargenomen in 2003 (waarneming.nl).
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Menno Reemer op juli 01, 2020, 08:56:54 AM
A. angustior kan inderdaad aardig op A. bicolor lijken. Een handig kenmerk is het kleurverschil tussen de kleur van de beharing van de achterscheen (scopa) met die van de achterdij. Bij beide soorten is de achterscheen geel behaard, maar bij A. angustior is er een duidelijk verschil met de witachtig behaarde achterdij (inclusief de floccus op de achterheup). Bij A. bicolor is ook de dij geelachtig behaard en is er geen duidelijk kleurverschil.
Het kenmerk dat jij noemt van de ocelli lijkt mij uiterst onbetrouwbaar, want vermoedelijk variabel tussen exemplaren van dezelfde soort en bovendien op foto's vaak niet goed te meten.
Het kenmerk van de lichte antennen zie ik niet in de exemplaren die ik tot mijn beschikking heb (steeds geheel zwart) en lijkt mij dus ook onbruikbaar.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: wilde op juli 01, 2020, 10:24:25 AM
Ik had op 7 april 2011 een vrouw Andrena in de tuin, die Jan Smit op collectie-exemplaar determineerde als Andrena angustior.
Toen Ivo Raemakers de foto zag en de zeer vroege datum voor die soort, gaf hij de tip om het beest nader te onderzoeken, want het zou misschien Andrena fulvata kunnen zijn. Angustior is er meestal pas begin mei. Angustior is op veldfoto's het gemakkelijkst te herkennen aan de glimmende tergieten. Bij fulvata zijn die minder glimmend. Helaas kon het beest niet nader onderzocht worden, want het is niet in een collectie terecht gekomen, vermoedelijk door een mislukte preparatie.
Bijgaand een foto van dat dier en dan valt op dat het ook aardig lijkt op die van dit item. Dan is fulvata misschien ook nog een optie.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Menno Reemer op juli 01, 2020, 10:26:34 AM
Op de foto van Albert is mooi te zien dat de achterdij wit behaard is. Dit komt bij A. bicolor voor zover ik heb gezien nooit voor.
Titel: Re: Andrena ♀
Bericht door: Olger Krischan op juli 01, 2020, 23:21:40 PM
super, dank jullie wel Menno, Albert!

Dacht dat ik mogelijk iets gevonden had, maar helaas, die bijen blijven toch lastig :rolleye:

enniehoe, weer wat wijzer geworden  :duim: