Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Libellen => Topic gestart door: Niek Haak op juni 24, 2020, 10:34:23 AM

Titel: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 24, 2020, 10:34:23 AM
Geachte waarnemers,

bij deze vraag ik jullie medewerking voor een nieuw libellen project door het beschikbaar stellen van foto's van de Zuidelijke glazenmaker. Hieronder een toelichting op het onderzoek met in een tweede bericht details over hoe je mee kunt doen. Ik houd me aanbevolen voor tips en als er vragen zijn zal ik proberen die te beantwoorden en de informatie hier indien nodig aanpassen.

Toelichting project:

Ik experimenteer met individuele identificatie van libellen op basis van hun secundaire vleugeladerpatroon, vergelijkbaar met herkenning van mensen via vingerafdrukken. Deze ID methode is zeer betrouwbaar want het vleugeladerpatroon blijft gedurende de volle levensduur van de libel (imago) onveranderd. Door een libel via foto individueel te herkennen kun je soms interessante informatie achterhalen, bijvoorbeeld of ze terugkomen op een bepaalde plek of zich verplaatsen naar elders. In de afgelopen twee jaar heb ik deze methode gebruikt met mijn eigen foto's van de Paardenbijter. Nadere informatie hierover is te vinden in de referenties onderaan.

In 2020 wil ik proberen te achterhalen of Zuidelijke glazenmakers in de buurt blijven waar ze uitsluipen (of voor het eerst zijn waargenomen), of later ook elders opduiken en zich wellicht over grotere afstanden verplaatsen. Omdat de Zuidelijke glazenmaker nog relatief zeldzaam is en makkelijk opvalt is deze heel geschikt voor mijn onderzoek. De Zuidelijke glazenmaker lijkt wat betreft vleugelbouw op de Paardenbijter. Van de Paardenbijter is bekend dat die over grotere afstanden kunnen migreren. Bij mijn onderzoek in Zeeland in 2018/2019 bleek dat de meeste exemplaren hooguit 1-2 dagen op dezelfde locatie blijven en dat slechts een paar procent later nog een keer op diezelfde plek teruggezien wordt; er is dus sprake van gericht zwerven of migratie. Dit soort verplaatsingen vertellen niet alleen iets over een individu maar ze spelen ook een rol bij bijvoorbeeld verspreiding van een soort in de loop der jaren. Mijn aandacht gaat in eerste instantie uit naar waarnemingen uit Zeeland, maar afhankelijk van het aantal waarnemingen en kwaliteit van de beschikbare foto's wil ik dit uitbreiden naar heel Nederland. Of de Zuidelijke glazenmaker net zo reislustig is als de Paardenbijters in Zeeland moet nog blijken.

Mijn ID methode is nog niet bruikbaar om migratie van Paardenbijters naar andere locaties te volgen omdat die in véél grotere aantallen voorkomen en dan voor identificatie een computer programma nodig zou zijn dat betrouwbaar en snel een individu kan terugvinden uit vele honderdduizenden (minimaal) exemplaren, als we naar heel Nederland kijken. Bij de Zuidelijke glazenmaker gaat het nog om een beperkt aantal individuen waardoor de studie beter uitvoerbaar is.

Om een libel te kunnen identificeren heb ik een foto nodig waarop het (secundaire) vleugeladerpatroon en de individuele vleugelcellen goed zichtbaar zijn. De foto's op waarneming.nl hebben daarvoor onvoldoende details, maar meestal kan ik op basis van de daar geplaatste foto's wel inschatten of een foto mogelijk geschikt is voor identificatie. Om de vleugeladers duidelijk te zien zal doorgaans een scherpe foto nodig zijn waarop de hele libel (minimaal) 2-4 Megapixels groot is; foto's op waarneming.nl zijn 0.5-1 Megapixels en de libel is dan vaak maar een deel van de foto.

Een probleem bij een dergelijk project is dat we met een relatief klein aantal libellen waarnemers zijn die alleen sporadisch waarnemen op een beperkt aantal locaties, en die lang niet altijd in de gelegenheid zullen zijn om een goede foto van de Zuidelijke glazenmaker te maken als ze die zien. Als een libel zich al verplaatst tussen waarnemingslocaties zullen we dat vaak niet te weten komen, we moeten het doen met de weinige exemplaren die wél herhaaldelijk gefotografeerd worden – op dezelfde locatie of misschien heel ergens anders in Nederland. Naarmate de techniek vordert verwacht ik dat dit soort methodes een interessante bijdrage kunnen leveren om meer te leren over libellen en wellicht ook hulpmiddelen opleveren die voor andere waarnemers bruikbaar zijn.

Wie is Niek Haak?

Ik ben een enthousiast libellen fotograaf en ben mij gaandeweg gaan interesseren voor diverse wetenschappelijke vragen rond libellen. Ik ben opgeleid als biochemicus maar dit is een privé project ("citizen science") dat niet gebonden is aan enige universiteit, onderzoeksinstelling of andere instantie. Alles gebeurt op vrijwillige, niet-commerciële basis. Hopelijk bent u net zo enthousiast als ik om meer te leren over onze libellen!


Referenties:

Identificatie van individuele libellen Haak N. 2019
Brachytron 20 (1): 3-17. https://www.brachytron.nl/brachytron-201/
dit tijdschrift is alleen beschikbaar voor abonnees  / leden NVL

Identificatie van individuele libellen Haak N. 2019
http://www.vlinlibzeeland.nl/wp-content/uploads/2019/12/Prikkebeen-2019-3.pdf
eenvoudiger versie van Brachytron artikel met enkele updates, zie pagina 9-16
(PDF bestand – waarschuwing: website is soms traag)

Individual identification and tracking of Aeshna mixta dragonflies
https://www.researchgate.net/publication/340621982_Individual_identification_and_tracking_of_Aeshna_mixta_dragonflies
engelstalig, met nadruk op meest recente (2019) Paardenbijter onderzoek
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 24, 2020, 10:35:42 AM
Hoe kunt u meedoen aan het project ?

1. Wat ik nodig heb zijn waarnemingen uit 2020 in Nederland (waarnemingen van net over de grens in België ook welkom) met een voor identificatie geschikte foto van een Zuidelijke glazenmaker. Ik controleer zelf regelmatig wat er op waarneming.nl gemeld wordt, welke foto's mogelijk voor identificatie bruikbaar zijn en zal vervolgens de waarnemer mailen via waarneming.nl met de vraag om een betere versie van de betreffende foto op te sturen.
Als u in 2020 een Zuidelijke glazenmaker gefotografeerd hebt in Nederland die niet op waarneming.nl gemeld is of aanvullende foto's hebt die mogelijk geschikt zijn voor identificatie, dan is die informatie ook van harte welkom. Wanneer u geen (geldig) email adres gebruikt bij uw meldingen op waarneming.nl dan kan ik u niet mailen en hoop ik dat u uit eigen beweging meedoet door mij een bericht te sturen.

2. Bij een melding die op waarneming.nl staat is het voldoende om bij foto's insturen het nummer van de waarneming te vermelden (staat op de website bovenin de URL). Anders graag de naam van de waarnemer/fotograaf, de datum/tijd en de waarnemings locatie doorgeven. Tijdstip van de waarneming is nuttig maar niet noodzakelijk en voor de locatie is geen hoge nauwkeurigheid nodig (plaatsnaam / gebied is voldoende).
Behalve deze gegevens heb ik een betere kwaliteit foto nodig dan de versie die op waarneming.nl staat. Wanneer er geen betere versie van de foto beschikbaar is jammer, volgende keer beter :) Stuur alleen .jpg bestanden (geen RAW/ NEF etc.) en bij voorkeur alleen het deel van de foto waarop de libel staat (maar de hele foto is ook goed). Het is voor mij handig als de EXIF informatie van de foto voor datum/tijd opname nog aanwezig is.

3. Uw foto wordt alleen gebruikt voor het opbouwen van een ID database van de libellen voor dit project. De foto blijft uw eigendom en wordt niet gepubliceerd of anderszins gebruikt. U mag de foto desgewenst bewerken met een grote copyright melding er overheen o.i.d, zolang ik de vleugeldetails maar goed kan zien. Mocht ik t.z.t. voor een artikel een foto eventueel willen publiceren (omdat er iets interessants gevonden is) dan gebeurt dat altijd in overleg met de fotograaf.

4. Het heeft mijn voorkeur als u de foto's naar mij mailt zodra die gemaakt zijn, maar als u liever aan het eind van het seizoen alle geschikte foto's in één keer opstuurt dan mag dat ook. Direct opsturen is voor mij wel handiger om sneller te kunnen inspelen op de waarnemingen en vooral om te zien hoeveel foto's van voldoende kwaliteit zijn voor het project. Mijn email adres heeft een beperking van 20 MB per mail bericht; sommige mailsystemen hebben kleinere limieten. Als het niet lukt om een email bericht met foto te versturen is waarschijnlijk de foto bijlage te groot. Voor grotere (aantallen) bestanden kunt u een datatransfer service zoals WeTransfer gebruiken, een link naar uw bestanden op Google Drive etc.

5.  Ideaal is als alle vier de vleugels duidelijk zichtbaar zijn, met alle aders scherp in beeld en met de libellenvleugels in het scherptevlak van de camera (vleugels loodrecht op de as van de lens). In de praktijk zal dat meestal niet lukken. Als slechts twee vleugels grotendeels duidelijk op de foto staan kan dat al voldoende zijn voor identificatie. Ook vliegfoto's kunnen geschikt zijn mits een voldoende groot deel van de vleugel(s) scherp op de foto staat. Als stukjes van de vleugel afgedekt zijn door bijv. bladeren of schaduw of er is een zeer onrustige achtergrond dan is dat lastiger om te gebruiken maar de foto kan nog steeds geschikt zijn voor identificatie.

6. Ik zal voorlopige resultaten van het project hier op het forum melden, bijvoorbeeld als een gefotografeerde libel al eerder gezien is op een andere locatie of later nog een keer ergens anders gezien wordt. Bij voldoende interessante uitkomsten komt er een artikel over het project in één van de libellen tijdschriften en zal ik de namen van waarnemers die een relevante bijdrage geleverd hebben vermelden.

7. Wanneer u denkt dat een bepaald individu al eerder gefotografeerd is op dezelfde locatie (bijv. omdat er steeds maar één gezien wordt): geen bezwaar, dit is juist interessant om te weten! Een paar jaar geleden waren er diverse waarnemingen op Walcheren in een korte periode en op (bijna) dezelfde locatie, van steeds één mannetje: dat bleek uiteindelijk om drie verschillende exemplaren te gaan die ieder hooguit 1-2 dagen aanwezig waren. Maar in een eerder jaar bleek eenzelfde individu gedurende enkele weken op diezelfde locatie te blijven (of terug te komen).

8. Als u andere libellen fotografen kent die wellicht kunnen meewerken dan graag dit bericht doorsturen. Dit bericht dient ook als oproep om te proberen de Zuidelijke glazenmaker zo op de foto te zetten dat de vleugels goed zichtbaar zijn en identificatie mogelijk is!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op juni 24, 2020, 11:28:15 AM
Leuk Niek!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: lukasverboom op juni 24, 2020, 11:34:38 AM
Heel mooi inderdaad!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: grunsven op juni 24, 2020, 11:40:31 AM
Heel leuk idee.
Lang werd gedacht dat zuidelijke glazenmakers zwervers waren, maar het is wel duidelijk dat een deel gewoon in Nederland uitsluipt. Het zou heel leuk zijn als we dat wat met inzicht in krijgen.

Eigenlijk is dit gewoon slimmer merken en terugvallen. Waarbij je de vleugeladering gebruikt om individuen te herkennen. Erg mooie techniek.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: ArjenDrost † op juni 24, 2020, 13:17:30 PM
Leuk initiatief, Niek! Mocht ik Zuidelijke Glazenmakers tegenkomen, zal ik ze zeker aan je doorsturen (nou ja, de foto's ervan dan)!

Groeten, Arjen
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 24, 2020, 13:54:22 PM
Citaat van: grunsven op juni 24, 2020, 11:40:31 AM
Heel leuk idee.
Lang werd gedacht dat zuidelijke glazenmakers zwervers waren, maar het is wel duidelijk dat een deel gewoon in Nederland uitsluipt. Het zou heel leuk zijn als we dat wat met inzicht in krijgen.

Eigenlijk is dit gewoon slimmer merken en terugvallen. Waarbij je de vleugeladering gebruikt om individuen te herkennen. Erg mooie techniek.

De bedoeling is inderdaad "merken" zonder dat de libel daar op enige manier hinder van ondervindt. Nu de laatste jaren de Zuidelijke glazenmaker duidelijk in opkomst is kun je zo misschien een indruk krijgen hoe de verspreiding in zijn werk gaat. Ik zag diverse foto's van kersverse exemplaren op waarneming.nl langskomen, ik ben benieuwd of we die later ergens anders terugvinden.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: AvanderHeijden op juni 25, 2020, 09:41:33 AM
Leuk project inderdaad! Benieuwd of het verrassingen gaat opleveren.  :duim:

Gisteren heb ik een mannetje Zuidelijke glazenmaker gefotografeerd maar helaas alleen recht van opzij, dus geen bruikbare foto's.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Leon Olsthoorn op juni 25, 2020, 11:33:30 AM
Even voor de leesbaarheid, vleugeladerpatroon is één woord.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 25, 2020, 17:27:52 PM
Citaat van: Leon Olsthoorn op juni 25, 2020, 11:33:30 AM
Even voor de leesbaarheid, vleugeladerpatroon is één woord.

Aangepast, al is mijn spellingchecker het er niet mee eens ;)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op juni 25, 2020, 17:57:32 PM
Citaat van: Niek Haak op juni 25, 2020, 17:27:52 PM
Aangepast, al is mijn spellingchecker het er niet mee eens ;)
Die moet je dan maar gauw door een betere vervangen!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: frankneijts op juni 25, 2020, 18:37:45 PM
Een aantal jaren geleden heb ik me ook s bezig gehouden met het herkennen van individuele Zuidelijke glazenmakers: https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=241600.0. Daarbij maakte ik ook gebruik van foto's maar focuste op de tekening van het achterlijf waarbij bleek dat je eigenlijk maar een paar segmenten nodig hebt voor een goede ID. In een relatief klein gebied kan dat goed werken maar heb eigenlijk geen idee of dat ook bruikbaar is over een (veel) groter gebied. Wel is in een aantal gevallen een goede foto van het achterlijf makkelijker te realiseren dan eentje waar de vleugel goed op staat.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 25, 2020, 21:13:33 PM
Citaat van: frankneijts op juni 25, 2020, 18:37:45 PM
Een aantal jaren geleden heb ik me ook s bezig gehouden met het herkennen van individuele Zuidelijke glazenmakers: https://forum.waarneming.nl/smf/index.php?topic=241600.0. Daarbij maakte ik ook gebruik van foto's maar focuste op de tekening van het achterlijf waarbij bleek dat je eigenlijk maar een paar segmenten nodig hebt voor een goede ID. In een relatief klein gebied kan dat goed werken maar heb eigenlijk geen idee of dat ook bruikbaar is over een (veel) groter gebied. Wel is in een aantal gevallen een goede foto van het achterlijf makkelijker te realiseren dan eentje waar de vleugel goed op staat.

Leuke discussie; ik zie dat je hetzelfde was opgevallen wat mij hier ook opvalt namelijk dat je soms verschillende exemplaren van deze libel binnen een kort tijdsbestek op bijna hetzelfde plekje ziet. Aangezien ze een levensduur van 1-2 maanden hebben lijkt me dat ze naar elders doorreizen als ze niet regelmatig teruggezien worden (beetje vergelijkbaar met wat ik bij de Paardenbijters in Zeeland zie). Een en ander mogelijk afhankelijk van de locatie?

Je methode met de tekening van het achterlijf kan werken in een klein gebied, voor een beperkt aantal individuen. Er zijn een paar publicaties waarin die techniek gebruikt is maar het lijkt me moeilijk om snel en betrouwbaar te vergelijken als het om grotere aantallen gaat. Dat vergelijken is mede afhankelijk van geschikte software, maar ik heb nog niks kunnen vinden dat betrouwbaar individuele libellen terug herkent uit gemaakte foto's. Het achterlijf is inderdaad makkelijker te fotograferen, maar bij automatisering van het zoeken ga je tegen nieuwe problemen aanlopen zoals reflecties en vervormingen door de opnamehoek.

De tekening op het lijf kan in de loop der tijd wat veranderen bij de meeste libellen, met name tussen juveniel en volwassen imago maar soms ook door botsingen, algemene veroudering etc. Dat zou in de praktijk een probleem kunnen zijn als je grotere aantallen (in groter gebied) wilt identificeren over een langere periode. Het patroon van de vleugeladers is volledig stabiel, er kan een stuk vleugel afbreken maar wat overblijft is dan nog steeds precies hetzelfde. 

Iedere methode heeft zo zijn eigen voor- en nadelen. Ik heb voor deze aanpak gekozen omdat je daarmee in principe hele grote aantallen betrouwbaar kunt onderscheiden. Bij mijn Paardenbijter onderzoek had ik ruim duizend verschillende exemplaren die in de loop van het seizoen in een klein parkje langskwamen en dat is echt het maximum wat je zonder speciale software nog kunt hanteren; naarmate het aantal individuen toeneemt wordt het vergelijken steeds tijdrovender...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 09, 2020, 21:46:04 PM
korte update:

De meerderheid van de waarnemers die ik heb gemaild voor betere foto's hebben gereageerd en bijna al die foto's waren bruikbaar voor identificatie. De afgelopen twee weken werkte het weer niet mee maar ik heb nu 11 verschillende individuen geregistreerd voor het hele land, de meeste nog als juveniel. Hopelijk komen er met de weersverbetering vanaf dit weekend veel nieuwe waarnemingen van de Zuidelijke glazenmaker en gaan nog meer mensen meewerken :)

Eén individu werd al twee keer waargenomen door verschillende personen, weliswaar slechts een half uur en 550 meter van elkaar verwijderd maar toch - je moet ergens beginnen ;)


Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 22, 2020, 19:23:16 PM
update 22 juli:

Inmiddels kon ik op basis van foto's uit het hele land 26 verschillende mannetjes en 8 vrouwtjes identificeren. Toplocatie is voorlopig Zeewolde (9 verschillende mannetjes, vooral dankzij de bijdrages van Tom Schrier), gevolgd door Gendt en Dishoek met ieder 4 ID's. Opmerkelijke verplaatsingen heb ik nog niet gezien maar wat niet is kan nog komen. In de komende weken moet duidelijk worden in hoeverre de volwassen imago's in dezelfde omgeving blijven of verder trekken.

nog een tip:
de vrouwtjes van de Zuidelijke glazenmaker krijgen we weinig te zien en bij een copula foto zijn hun vleugels meestal niet goed te zien. Maar als je van onderaf fotografeert krijg je de vleugels van de dame duidelijk in beeld voor identificatie:

Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: JWH op juli 24, 2020, 10:04:23 AM
Super tof project Niek! Hulde.

Heb meteen mijn waarneming van afgelopen Dinsdag opgevoerd. Ik werk in de buurt dus bezoek de locatie zeker één keer per week na werktijd.
https://waarneming.nl/observation/196930596/ (https://waarneming.nl/observation/196930596/)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 24, 2020, 22:24:45 PM
Citaat van: JWH op juli 24, 2020, 10:04:23 AM
Super tof project Niek! Hulde.

Heb meteen mijn waarneming van afgelopen Dinsdag opgevoerd. Ik werk in de buurt dus bezoek de locatie zeker één keer per week na werktijd.
https://waarneming.nl/observation/196930596/ (https://waarneming.nl/observation/196930596/)

Heel mooi, ik heb je net gemaild; zo te zien is dit weer een nieuw exemplaar voor Zeewolde. Als je vaker observeert op dezelfde locatie is heel nuttig, zo krijgen we een indruk in hoeverre ze op dezelfde plek blijven.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: JWH op juli 26, 2020, 10:01:05 AM
Citaat van: Niek Haak op juli 24, 2020, 22:24:45 PM
Citaat van: JWH op juli 24, 2020, 10:04:23 AM
Super tof project Niek! Hulde.

Heb meteen mijn waarneming van afgelopen Dinsdag opgevoerd. Ik werk in de buurt dus bezoek de locatie zeker één keer per week na werktijd.
https://waarneming.nl/observation/196930596/ (https://waarneming.nl/observation/196930596/)

Heel mooi, ik heb je net gemaild; zo te zien is dit weer een nieuw exemplaar voor Zeewolde. Als je vaker observeert op dezelfde locatie is heel nuttig, zo krijgen we een indruk in hoeverre ze op dezelfde plek blijven.

Komt goed! Ik ga hier komende week werk van maken :).
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Hp1963 op juli 27, 2020, 03:22:54 AM
Hallo, ik heb het artikel "identificatie van individuele libellen" in brachytron gelezen en wou er op reageren maar is er tot nu toe nog niet van gekomen. Ikzelf ben van de mening dat enkel op het vleugelpatroon toe te leggen geen goed idee gewoon omdat er ten eerste te weinig echt goede ( scherpe vleugel ) foto's voorhanden zijn en niet altijd foto's van de bovenkant van de libel kunnen genomen worden. Meestal zal dit van de zijkant zijn waarop dan geen vleugelpatroon te zal zijn. En zo zullen er dan veel waarnemingen niet in aanmerking komen.
De tekening op het achterlijf en zelfs borststuk kunnen ook in aanmerking komen omdat daar ook vlekken en stippen verschillen van individu. Zelfs foto's van voor recht op de kop ziet men verschillen. In 2017 heb ik mij er ook al mee bezig gehouden omdat toen in de bospolder te ekeren ( belgie ) er verschillende waarnemingen gedaan werden. Toen ik het gebied bezocht zag ik er drie tegelijk dus wist ik dat er minstens 3 aanwezig waren. Ik heb toen van de vorige waarnemingen ook gaan zien naar vleugelpatroon en tekening op S2 en inderdaad alle verschillende individu's. De meeste mensen zijn hier niet mee bezig maar ik vind dit wel fascinerend en interessant om te doen. Ook bij een waarneming van zuidelijke bronlibel heb ik dit gedaan. Op die dag zag ik regelmatig een mannetje liegen en hangen. Kon er verschillende foto's van maken en thuis bij nazicht bleek het om 3 verschillende ex te gaan ( te zien via het vleugelpatroon maar ook de tekening van de vlekken op achterlijf ). Ook dit jaar bij het fotograferen van de beekrombout bleek ik op dezelfde plaats 6 verschillende ex gefotografeerd te hebben. Te zien op de tekening op S8. Als u wenst kan ik wel enkele foto's doormailen. mvg
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Hp1963 op juli 27, 2020, 03:53:26 AM
enkele voorbeelden
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Hp1963 op juli 27, 2020, 03:55:43 AM
verschillen bij S2
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 27, 2020, 10:58:52 AM
Citaat van: Hp1963 op juli 27, 2020, 03:22:54 AM
Hallo, ik heb het artikel "identificatie van individuele libellen" in brachytron gelezen en wou er op reageren maar is er tot nu toe nog niet van gekomen. Ikzelf ben van de mening dat enkel op het vleugelpatroon toe te leggen geen goed idee gewoon omdat er ten eerste te weinig echt goede ( scherpe vleugel ) foto's voorhanden zijn en niet altijd foto's van de bovenkant van de libel kunnen genomen worden. Meestal zal dit van de zijkant zijn waarop dan geen vleugelpatroon te zal zijn. En zo zullen er dan veel waarnemingen niet in aanmerking komen.

Zoals eerder vermeld ben ik het daar mee eens maar m.i. alleen als je kleinere aantallen libellen gaat vergelijken over een relatief korte periode. Het vlekkenpatroon is op langere termijn (en zeker in de eerste fase) niet stabiel en daarom minder betrouwbaar. Het is misschien op het oog goed te vergelijken bij een klein aantal exemplaren, maar moeilijk te formaliseren. Formaliseren is een noodzaak als je vele honderden of zelfs duizenden libellen wilt vergelijken, want dat kan niet zo uit het hoofd (of in ieder geval: ik zou het niet kunnen).

Hoewel bij vleugelfoto's veel waarnemingen zullen afvallen omdat de vleugels niet scherp genoeg op de foto staan, onder de foute hoek etc. geldt uiteindelijk hetzelfde voor vlekken op het lijf: het lijkt misschien simpel totdat je op basis van kleine verschillen onderscheid moet gaan maken tussen honderden of duizenden foto's en blijkt dat door een andere hoek van de foto, lichtreflecties enz enz. er twijfel ontstaat over de verschillen die je ziet. Bij de zuidelijke glazenmaker mannen is een voordeel van je methode dat het relatief makkelijk is om de zijkant van de libel te fotograferen als ze voor je komen hangen, want sommige mannetjes gaan zelden rusten (of alleen buiten bereik); maar die winst verdwijnt snel als je niet betrouwbaar grote aantallen kunt vergelijken.

De uiteindelijke test is of je een programma kunt maken dat automatisch kan identificeren met een zeer hoge (>> 99%) betrouwbaarheid. Op basis van het vlekkenpatroon zie ik dat niet gebeuren, maar misschien kan iemand het tegendeel bewijzen.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 27, 2020, 11:34:36 AM
27 juli: een update van het aantal verschillende individuen dat op bepaalde locaties is geïdentificeerd.
F = female, M = male en tussen haakjes het maximum aantal individuen tegelijk wat gemeld is voor deze locatie (in 2020 op waarneming.nl).
Lelystad is nu koploper dankzij vooral de bijdrages van Eric Roeland.

Lelystad, Hollandse Hout: 2xF, 11xM (10)
Zeewolde, Hulkesteinse Bos: 9xM (10)
Gendt, Gendtse Polder: 1xF, 5xM (6)
Dishoek, Groot Vroon: 2xF, 2xM (3)
Hoek van Holland, Kapittelduinen: 4xM (4)

Nederland, alle locaties samen: 10xF, 45x M

Hoewel er diverse exemplaren meermalen geïdentificeerd zijn (op dezelfde locatie) was dat tot nu toe met hooguit een paar dagen verschil tussen die waarnemingen. De komende 1-2 weken moet duidelijk worden hoe honkvast de Zuidelijke glazenmakers zijn - met name voor de mannetjes, voor vrouwtjes is het aantal waarnemingen voorlopig te beperkt voor conclusies.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op juli 27, 2020, 11:48:32 AM
Leuk hoor! Groot Vroon, daar ben ik zo vaak geweest, maar vroeger vlogen daar echt geen zuidelijke! Ik ben binnenkort een keer in Middelburg, dan moeten we hier ook maar heen.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 27, 2020, 12:01:06 PM
Citaat van: Weia op juli 27, 2020, 11:48:32 AM
Leuk hoor! Groot Vroon, daar ben ik zo vaak geweest, maar vroeger vlogen daar echt geen zuidelijke! Ik ben binnenkort een keer in Middelburg, dan moeten we hier ook maar heen.
Eerste waarneming is van 2010, vanaf 2015 zijn ze bijna ieder jaar gezien maar wel altijd klein aantal. Het is een klein terrein met maar een paar als territorium geschikte plekjes, onduidelijk of er lokale voortplanting is (geen larvenhuidje of juveniel gezien) maar ze proberen het in ieder geval wel ;)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 09, 2020, 23:16:46 PM
update 9 juli:

Het zal de meeste waarnemers niet ontgaan zijn dat er met het warme weer een explosie is in het aantal (waarnemingen van) Zuidelijke glazenmakers. Soms lijkt het wel of ze in één jaar de Paardenbijters het land uit gaan drukken, al denk ik dat dat eerder aan selectieve melding op waarneming.nl ligt ;)
Door de onverwacht grote aantallen loopt mijn analyse van de resultaten achter maar wat in het data-vat zit verzuurt niet, alle duidelijke foto's blijven dus zeer welkom.

Mijn indruk is dat - net als bij Paardenbijters - individuen mogelijk niet lang op een bepaalde plek blijven. Zo zijn bij Groot Vroon (Dishoek), een klein terrein, tot nu toe 14 verschillende individuen geïdentificeerd (2xF, 12x M), waarvan er slechts twee op meerdere dagen (2-3 dagen, vaak aaneensluitend) gefotografeerd zijn. Dat kan komen doordat de libellen na een paar dagen een andere stek opzoeken en niet meer terug komen. Dat tot nu toe geen enkel individu over langere tijd op een locatie is gezien wijst daar op. Het zou ook kunnen dat er véél meer individuen aanwezig zijn dan door waarnemers geschat wordt (maximum schatting voor Dishoek was 10 exemplaren aanwezig) en dat je op een willekeurige dag slechts een klein aantal daarvan te zien (of op de foto) krijgt.

Diverse waarnemers hebben zelf al gezien dat de territoriale mannetjes in de loop van de dag regelmatig van territorium wisselen (soms na een korte schermutseling); mogelijk gebeurt zoiets ook over grotere afstanden. Dit betekent ook goed opletten als je foto's maakt: misschien lijkt het of de libel op dat vaste stekje steeds dezelfde is, maar bij fotograferen of goed kijken zou het tegendeel kunnen blijken. Hopelijk gaan de waarnemingen van andere locaties - waar ook een flink aantal exemplaren gezien is - hierover meer duidelijkheid geven.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 12, 2020, 20:20:37 PM
probleem met email berichten via waarneming.nl:

er gaat sinds enige tijd iets mis met de berichten die ik via waarneming.nl verstuur om foto's op te vragen van waarnemingen. Het lijkt erop dat de website mijn berichten voorziet van onbedoelde web links o.i.d. Mijn excuses voor de nogal onleesbare berichten die dit veroorzaakt; ik kan helaas zelf niet zien wat voor bericht de website produceert maar blijkbaar iets heel anders dan wat ik zelf te zien krijg.

Als iemand een tip heeft over wat er hier mis gaat, graag ...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Platbuik op augustus 13, 2020, 12:02:31 PM
Het was van het begin aan duidelijk dat het niet aan jou ligt, Niek.
Ik heb hieronder de HTML gedumpt. Het bericht zelf is al slecht opgesteld, maar de web-verwijzingen die er in staan zijn tenenkrommend. Ik heb alleen je eerste bericht serieus inhoudelijk gelezen, daarna slecht op de link naar de betreffende waarneming gedrukt. Dat werkt wel, en is afdoende. Waarnemers die voor het eerst een bericht krijgen zouden afgeschrikt kunnen worden.
Maar je schrijft niet over pincodes & creditcards  ;):police:
In de bijlage een screenshot van de presentatie op (mijn) scherm.

Citeer

<div id="ox-71aca7f557"><p>Beste Sonja &amp; Lex</p>
<p> Een gebruiker stuurde u een e-mail over <a href="https://waarneming.nl/observation/197947045/" target="_blank" rel="noopener">deze waarneming</a></p>
<hr>
<p>Geachte waarnemer / waarneemster, bij deze vraag ik uw medewerking aan een project rond de Zuidelijke glazenmaker door het beschikbaar stellen van een betere versie (hogere resolutie) van de volgende door u gemaakte foto('s) op &lt;a href="<a href="http://waarneming.nl%22" target="_blank" rel="noopener">http://waarneming.nl"</a> rel=<wbr>"nofollow"&gt;waarneming.<wbr>nl&lt;<wbr>/a&gt;:<wbr> waarneming: 197947045 datum: 2020-08-07 foto: &lt;a href="<a href="https://waarneming.nl/media/photo/029/722/29722325.jpg%22" target="_blank" rel="noopener">https://waarneming.nl/media/photo/029/722/29722325.jpg"</a> rel="nofollow"&gt;<a href="https://waarneming.nl/media/photo/029/722/29722325.jpg</a" target="_blank" rel="noopener">https://waarneming.nl/media/photo/029/722/29722325.jpg&lt;/a</a>&gt; Voor meer informatie zie Project Zuidelijke glazenmaker, &lt;a href="<a href="https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,469432.0.html%22" target="_blank" rel="noopener">https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,469432.0.html"</a> rel="nofollow"&gt;<a href="https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,469432.0.html</a" target="_blank" rel="noopener">https://forum.waarneming.nl/index.php/topic,469432.0.html&lt;/a</a>&gt; Wanneer u wilt meewerken kunt u dat doen door op dit email bericht te reageren of een reactie te sturen direct aan mijn email adres, &lt;a href="mailto:<a href="mailto:nh@zeelandnet.nl" class="mailto-link" target="_blank">nh@zeelandnet.nl</a>"<a href="mailto:>nh@zeelandnet.nl" class="mailto-link" target="_blank">&gt;nh@zeelandnet.nl</a>&lt;/a&gt;. U kunt de foto's meesturen als bijlage mits de totale afmeting van de bestanden minder dan 20 MB is (voor uw eigen email verkeer of reacties via &lt;a href="<a href="http://waarneming.nl%22" target="_blank" rel="noopener">http://waarneming.nl"</a> rel=<wbr>"nofollow"&gt;waarneming.<wbr>nl&lt;<wbr>/a&gt;<wbr> geldt mogelijk een lagere limiet van bijv. 10 MB). Voor grotere (aantallen) bestanden kunt u een transfer service gebruiken zoals WeTransfer of bijvoorbeeld een link naar uw foto's op Google Drive. Nadere details over insturen van foto's zijn te vinden op bovenstaande forumpagina. met vriendelijke groeten, Niek Haak</p>
<p> Verzonden door <a href="https://waarneming.nl/users/124180/" target="_blank" rel="noopener">Niek Haak</a>. </p>
<hr>
<p>Waarneming.nl is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze e-mail.</p>
<p>Bevat deze e-mail ongepaste inhoud? <a href="mailto:info@waarneming.nl" class="mailto-link" target="_blank">Laat het ons weten.</a></p>
<hr>
<p> Je ontvangt dit e-mailbericht omdat je een account hebt op Waarneming.nl. Bezoek uw account om instellingen voor e-mail te wijzigen. </p>
<p><a href="https://waarneming.nl" target="_blank" rel="noopener">https://waarneming.nl</a></p></div>




Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 13, 2020, 21:04:59 PM
De website maakt een flinke puinhoop van een simpel stukje tekst, vervelend als dat mensen afschrikt om mee te doen. Gelukkig zijn er toch nog voldoende mensen die wél meedoen ;)  Ook erg slordig dat de verzender dit niet te zien krijgt in de uiteindelijke vorm.

Ik vroeg me af of het misschien komt omdat ik zelf een link in het bericht opneem (verwijzing naar de betreffende foto) en de website daarom besluit om van alles waar dat enigszins mogelijk is een website link te maken? Zonder extra gebruikers account is het lastig experimenteren met hoe je dit moet oplossen en ik weet zo snel geen andere methode om de juiste waarnemers te bereiken ...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 23, 2020, 12:42:08 PM
update 23 augustus:

Voor het kleine Groot Vroon terrein bij Dishoek heb ik in juli/augustus al 35 verschillende exemplaren geïdentificeerd, plus nog drie stuks bij een klein poeltje in het Dishoekse Bos een halve kilometer verderop. Dat is een enorm aantal vergeleken met enkele waarnemingen per jaar in voorgaande jaren, en de maximaal 7-10 exemplaren die daar dit jaar tegelijk gezien zijn. De meeste exemplaren werden slechts éénmalig gezien, maar sinds begin augustus zijn er ook een paar blijvertjes die op meerdere dagen gezien zijn, gedurende een periode van 1-2 weken. Bovenop de geïdentificeerde exemplaren waren er ongetwijfeld nog een flink aantal die niet of niet duidelijk genoeg op de foto staan.

Ik hoop in de komende weken de waarnemingen van andere locaties te verwerken; dat lag sinds eind juli stil door een sterke toename van het aantal waarnemingen, maar ik ga de draad nu weer oppakken ;)

Gezien het grote aantal éénmalige waarnemingen bij Dishoek zou je denken dat sommige exemplaren ook elders moeten opduiken, maar dat wordt pas duidelijk als ik ook andere locaties in Nederland verwerkt heb. Helaas zijn er vrijwel geen waarnemingen beschikbaar van andere locaties in Zeeland ...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Dicasa.nl op augustus 23, 2020, 19:57:12 PM
Ik denk dat ik je kan helpen met veel foto's vanaf de Brunsummerheide. Daar vliegen ze nu massaal.

(https://scontent-amt2-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/118208709_689829588623121_8811728646212083468_o.jpg?_nc_cat=105&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=NUefYp9PfSMAX8HTDd3&_nc_ht=scontent-amt2-1.xx&oh=1ffbfafd2bf255e91d54110922c8000a&oe=5F66D518)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Dicasa.nl op augustus 23, 2020, 20:04:05 PM
(https://scontent-amt2-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/118229379_689829578623122_6287789077652276747_o.jpg?_nc_cat=101&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=yW6GL2SEvpcAX8bQw1A&_nc_oc=AQk8k_-Y60ITin2WuMbH9LL7pj295X61IO_HEGmQLbM3Pu0OHCB9KdagjxoYaKOuMHwJYuGzAiWDfaEARUV2iUXV&_nc_ht=scontent-amt2-1.xx&oh=9ff0a9d7da81a0a7ec2b482ce09cb1bf&oe=5F67B8B4)

(https://scontent-amt2-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/118196271_689829755289771_4221119157150842171_o.jpg?_nc_cat=111&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=rA0c06Bdx1EAX8_GVUx&_nc_ht=scontent-amt2-1.xx&oh=6d165e35d223bd6acc63b3912cc9a4fd&oe=5F680BC1)

(https://scontent-amt2-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/116432935_674020020204078_3217127698357709117_o.jpg?_nc_cat=105&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=n03Bjd3kKJwAX8zHaHG&_nc_ht=scontent-amt2-1.xx&oh=7bbc32652c1381a1e0651da6280aa5b9&oe=5F689D46)

(https://scontent-ams4-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/117163373_674020060204074_95632653496267648_o.jpg?_nc_cat=107&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=9LV-LrJsSd4AX-oqt4p&_nc_ht=scontent-ams4-1.xx&oh=ec3f3e3d1c6c2a07ca28ce5c3444de56&oe=5F685B89)

(https://scontent-amt2-1.xx.fbcdn.net/v/t1.0-9/116259998_670102790595801_2110931230921015936_o.jpg?_nc_cat=102&_nc_sid=8024bb&_nc_ohc=Sz8w8qT1Mz8AX_PWxpW&_nc_ht=scontent-amt2-1.xx&oh=a03a384352bef1c3aa33f4a5be39237e&oe=5F68F6D7)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 24, 2020, 10:13:03 AM
Citaat van: Dicasa.nl op augustus 23, 2020, 19:57:12 PM
Ik denk dat ik je kan helpen met veel foto's vanaf de Brunsummerheide. Daar vliegen ze nu massaal.

Da's mooi; foto's 3 en 4 zijn geschikt voor mijn onderzoek (twee keer hetzelfde exemplaar). Foto 1 en 2 misschien ook als er een beter origineel is, op deze versies zijn belangrijke details bij de vleugelbasis niet goed genoeg zichtbaar. Als je meer foto's hebt liefst aan mij emailen (zie eerste twee berichten, voor grote aantallen WeTransfer of bijv. Google drive link gebruiken), anders loopt het forum snel helemaal vol ;)

Ik zie deze waarneming niet staan op waarneming.nl, hoeveel exemplaren denk je dat er aanwezig zijn?
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: arjan.kop op augustus 24, 2020, 16:14:53 PM
Zomaar een losse flodder van iemand die nog nooit een scherpe foto heeft aangeleverd: Leuk! Ik weet van een vergelijkbaar project aan blauwe glazenmakers waar het 'gezicht' werd gebruikt, maar verder alleen maar onderzoek waarbij naar DNA of isotopen werd gekeken, en de libel in kwestie dus klaar was met vliegen op het moment dat hij onderzoeksobject werd.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op augustus 24, 2020, 16:40:46 PM
Ik zie helemaal geen foto's, alleen rechthoekige kaders...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 25, 2020, 17:49:37 PM
Citaat van: arjan.kop op augustus 24, 2020, 16:14:53 PM
Zomaar een losse flodder van iemand die nog nooit een scherpe foto heeft aangeleverd: Leuk! Ik weet van een vergelijkbaar project aan blauwe glazenmakers waar het 'gezicht' werd gebruikt, maar verder alleen maar onderzoek waarbij naar DNA of isotopen werd gekeken, en de libel in kwestie dus klaar was met vliegen op het moment dat hij onderzoeksobject werd.

Er is inderdaad een onderzoek uit 2009 van Schneider & Wildermuth met Blauwe glazenmakers, met een discussie van de mogelijkheden van fotografische herkenning. Zij maakten vooral gebruik van vlekken op het gezicht en borststuk/lichaam. Het gaat daarbij feitelijk om één locatie en een relatief beperkt aantal individuen (75 herkende individuen, dat is véél minder dan in mijn Paardenbijter onderzoek of nu met de Zuidelijke glazenmakers). Bij grotere aantallen individuen en locaties - waarbij je rekening moet houden met mogelijk véél meer individuen die van elders komen en er op lijken - is herkenning via vlekken m.i. onbruikbaar. Ze signaleren ook dat de vlekken enigszins veranderen in de loop van de tijd door o.a. botsingen en andere invloeden.

Isotopen onderzoek is leuk om de uitsluipplek van een libel te achterhalen (terug in de tijd), maar in Europa zal de nauwkeurigheid dan vaak hooguit een paar honderd km zijn, wat alleen interessant is als je migratie over grote afstanden verwacht (wat meer uitzondering dan regel lijkt). Dit is inderdaad destructief onderzoek waar ik geen voorstander van ben; bij DNA onderzoek is dat niet perse nodig, maar ook daar lees ik dat ze soms een stukje van een (levende) libel afbreken ;(

Verder is in de VS geëxperimenteerd met peilzenders die aan Anax junius libellen bevestigd werden; die zenders wogen bijna evenveel als de libel zelf en hoewel ze er goed mee kunnen vliegen lijkt het mij zo niet bepaald een "natuurlijke" situatie. Het is bovendien heel duur onderzoek. De techniek staat niet stil en ik verwacht binnen een jaar of vijf betaalbare apparatuur van 0.05-0.1 gram die je (tijdelijk) aan een libel zou kunnen plakken en die dan gedurende een aantal dagen de locatie kan doorsturen naar een bepaald soort ontvangststations. Dan zou je ook echt kunnen zien hoe ze zich verplaatsen, maar momenteel is dat dus te moeilijk.

Mijn onderzoek is een poging om alvast wat informatie in die richting te verzamelen, ik hoop dat straks blijkt dat er een aantal Zuidelijke glazenmakers op verschillende locaties in Nederland gefotografeerd zijn ;)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: arjan.kop op augustus 25, 2020, 18:52:44 PM
Zal ik een balletje opgooien bij de Britten, of zadel ik je dan op met te veel werk?

Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 25, 2020, 19:20:45 PM
Citaat van: arjan.kop op augustus 25, 2020, 18:52:44 PM
Zal ik een balletje opgooien bij de Britten, of zadel ik je dan op met te veel werk?

Dat zou interessant zijn als de verwerking van de foto's volledig geautomatiseerd is, maar zover ben ik nog lang niet ;( Het uitzoeken kost nu veel tijd en die tijd neemt exponentieel toe met het aantal verschillende individuen.

Uiteindelijk zou het natuurlijk mooi zijn om zoiets over de landgrenzen te onderzoeken. Heb je aanwijzingen dat Zuidelijke glazenmakers proberen de oversteek over het Kanaal te maken? Ik vraag me nog steeds af waar al die Paardenbijters naar toe gaan die ik hier op Walcheren langs zie komen, het lijkt er niet op dat ze hier blijven. Als je waarnemingen van een soort door heel Europa op de kaart kunt volgen op dagbasis (dat kan niet via waarneming.nl, voor zover ik weet) kun je wellicht een indruk krijgen of er sprake is van migratie of gericht zwermen?
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: theomuusse op september 10, 2020, 21:17:26 PM
Ik heb een heleboel van het veerse meer en een heleboel van Vierhouten.
Wil je die via we-transfer?

Theo
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op september 12, 2020, 10:00:22 AM
Citaat van: theomuusse op september 10, 2020, 21:17:26 PM
Ik heb een heleboel van het veerse meer en een heleboel van Vierhouten.
Wil je die via we-transfer?

Theo

Allebei hartelijk welkom via WeTransfer. Ik had je al gemaild via de waarneming website, maar misschien is dat niet aangekomen of was het niet duidelijk doordat de website een rommeltje maakt van uitgebreide mails ...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op september 12, 2020, 11:15:56 AM
Hieronder voorlopige onderzoeksresultaten voor een paar "hotspots". Onder voorbehoud want er druppelen nog waarnemingen na; sommige gebieden zoals Kampina zijn nog niet verwerkt omdat er nog een aanzienlijke hoeveelheid waarnemingen in aantocht is. Ik heb tot nu toe alleen gecheckt of een individu vaker gezien is in hetzelfde gebied en nog niet of individuen ook in andere gebieden in Nederland gezien zijn.

Het onderstaande is vooral ter illustratie maar het algemene beeld is voor mij wel duidelijk: er zijn/komen in de meeste gebieden véél meer individuen dan op het eerste gezicht lijkt. Het aantal geïdentificeerde exemplaren over de hele periode is meestal aanzienlijk hoger dan het grootste aantal dat tegelijk op de locatie gezien is. Of dat komt doordat er een sterk verloop is of doordat de meeste aanwezige exemplaren zich niet laten zien (of de fotografen ontwijken ...) is nog niet duidelijk. Dat er heel weinig vrouwtjes op de foto staan is een aanwijzing dat veel van de aanwezige exemplaren niet gezien worden. Locatie Dishoek wijkt af in die zin dat dat de enige plek was waar meerdere exemplaren op flink wat verschillende dagen gezien zijn; dat heeft vermoedelijk te maken met de zeer beperkte afmetingen van het terrein.

Nog een grappige ervaring die ik zelf had op Groot Vroon: er zijn daar ruim vijf plekjes die een favoriet territorium zijn voor de heren (allemaal bij soort wildsporen die het riet in lopen) plus nog een paar minder geschikte plekjes. Op een dag heb ik systematisch zeven van die plekjes een paar keer langsgelopen en de libellen die daar zaten op de foto gezet als ik de gelegenheid kreeg; op Groot Vroon gaan ze maar zelden rusten. Bij thuiskomst bleek dat het 6x om dezelfde man ging en slechts één keer een ander exemplaar. Sommige exemplaren wisselen dus zeer frequent van territorium, en misschien fotografeer je zo alleen de exemplaren die wat vaker gaan zitten of die graag op de foto willen ;)

Dishoek, Groot Vroon, afmeting 0,1 km2
48 waarnemingen (van Zuidelijke glazenmaker imago's) van 17 juli t/m 27 augustus 2020
maximaal aantal tegelijk gezien: 10 (4 augustus 2020)
aantal geïdentificeerde individuen (t/m 27 augustus): 37 (34xM, 3xF)
10 individuen zijn op meerdere dagen gezien, één zelfs op acht verschillende dagen in een periode van twee weken
  tevens 3 (andere) geïdentificeerde individuen in het Dishoekse bos (3xM) dat 0,5 km verderop ligt
waarnemingen vóór 2020: maximaal 2 exemplaren tegelijk in 2015-2017, 1 in 2019

Hoek van Holland, Kapittelduinen, afmeting 1,57 km2
132 waarnemingen  van 10 juni t/m 7 september 2020
maximaal aantal tegelijk gezien: 20 (31 juli 2020)
aantal geïdentificeerde individuen (t/m 27 augustus): 41 (38xM, 3xF)
drie individuen zijn op twee verschillende (vrijwel opeenvolgende) dagen gezien
waarnemingen vóór 2020: maximaal 10 exemplaren tegelijk in 2019, 3 in 2018, 1 in 2010)

Zeewolde, Hulkesteinse bos, afmeting 10,0 km2
116 waarnemingen van 15 juni t/m 22 augustus
maximaal aantal tegelijk gezien: 30 (12 augustus 2020)
aantal geïdentificeerde individuen (t/m 22 augustus): 40 (36xM, 4xF)
4 individuen zijn op twee verschillende (vrijwel opeenvolgende) dagen gezien
waarnemingen vóór 2020: maximaal 8 exemplaren tegelijk in 2019

Lelystad, Hollandse Hout en Oostvaardersplassen, afmeting 75 km2
33 waarnemingen in 2020
maximaal aantal tegelijk gezien: 15 (29 juli 2020)
aantal geïdentificeerde individuen (t/m ): 26 (24xM, 2xF)
geen enkel individu is op meerdere dagen gezien
maximaal 1 exemplaar tegelijk in 2019 in Oostvaardersplassen

Winterswijk en Buurse, afmeting 142 km2
56 waarnemingen in 2020
maximaal aantal tegelijk gezien: 7
aantal geïdentificeerde individuen (t/m  ): 27 (20xM, 7xF)
twee individuen zijn op twee verschillende dagen (met vier dagen verschil) gezien
eerdere waarnemingen: maximaal 8 tegelijk in Buurse in 2010, maximaal 5 tegelijk in Winterswijk in 2019 en sporadische waarneming in eerdere jaren.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op september 12, 2020, 13:13:38 PM
Erg leuk!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: theomuusse op september 13, 2020, 18:06:29 PM
Dag Niek,
misschien vind je het leuk om het in een artikeltje te plakken van laten we zeggen 10/15 pagina's?
We zijn bijna klaar met het boek over de libellen van Zuid-Holland en ik vind het daar best in passen.
Zuid-Holland heeft namelijk een rijke historie met deze soort.
Als je dat ziet zitten, op 1 november uiterlijk gaat de boel naar de opmaak.
Laat maar weten.

Theo
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op september 13, 2020, 18:40:58 PM
Citaat van: theomuusse op september 13, 2020, 18:06:29 PM
Dag Niek,
misschien vind je het leuk om het in een artikeltje te plakken van laten we zeggen 10/15 pagina's?
We zijn bijna klaar met het boek over de libellen van Zuid-Holland en ik vind het daar best in passen.
Zuid-Holland heeft namelijk een rijke historie met deze soort.
Als je dat ziet zitten, op 1 november uiterlijk gaat de boel naar de opmaak.
Laat maar weten.

Theo

Op zich een leuk idee maar ik weet niet of ik de zaak voor die tijd voldoende kan afronden; ik zal het in gedachten houden en laat je dan eind deze maand weten of het haalbaar is, OK? Anders komt er vast wel een artikel over het project in een libellentijdschrift, maar dat kost wat meer tijd ...
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op oktober 05, 2020, 14:21:14 PM
Voordat ik hieronder de eindstand van de waarnemingen in mijn Zuidelijke glazenmaker project doorgeef, allereerst hartelijk dank aan de vele waarnemers die hebben meegewerkt. Het overgrote deel van de mensen die ik heb gevraagd om foto's in te sturen hebben meegedaan en sommigen zijn er zelfs speciaal op uit gegaan om nog extra foto's te maken voor het project. Het was geen wedstrijd maar het lijkt me leuk om de waarnemers te vermelden die het grootste aantal identificaties gerealiseerd hebben, d.w.z. het aantal verschillende individuen die ze duidelijk herkenbaar op de foto hadden. Gefeliciteerd met dit mooie resultaat :duim:

Tom Schrier 28
Tim Raats 27
Ruud Wielinga 20
Sonja&Lex 20
Eric Roeland 14
Rob Lanjouw 13
Mark Ekker 10

Ik kom zelf op 42 individuen maar dat is "buiten mededinging" omdat de omstandigheden op Groot Vroon relatief gunstig waren voor dit project - klein terrein en ik ben vaak wezen kijken ;)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op oktober 05, 2020, 15:07:10 PM
Dan nu de (voorlopige) eindstand van de waarnemingen, voor juni t/m eind september 2020 (ik denk niet dat er nog waarnemingen volgen dit jaar ...). Er gaat vast nog een publicatie met nadere analyse komen in een tijdschrift maar dat kan lang duren en ik zal het hier melden als het zover is. Wie vragen of opmerkingen heeft over de waarnemingen kan dat laten weten via het forum of - als het voor anderen waarschijnlijk niet interessant is - via een persoonlijk bericht. Omdat een tabel op het forum mij niet zo snel lukt het resultaat als plaatje.

(https://lh3.googleusercontent.com/I3f_DeCX4jTdcKPWmZzhW0-S1gLkvudT8_dmrIzaIsDVI6Q6WwTR0z-rZqhw9Lfu7yCEiSg0Uy-71juQdi_76YqYmA_m6TLIFVBiaS25Wluo9Qpc3e5rzbM6jWYEOAu8I9A0YzcnWg=w950)

Opmerkingen:
* aantal geïdentificeerde individuen in de loop van het seizoen is meestal aanzienlijk groter dan het maximum aantal dat tegelijk (op een bepaalde dag) is gezien.
* aantal waarnemingen op waarneming.nl is een zeer slechte maat voor het werkelijke aantal individuen op de locatie, zie Groot Vroon in 2016 rep. 2020.
In 2016 werd één individu gedurende één maand vele malen gefotografeerd; ondanks frequente melding van 2 exemplaren is er geen enkele foto van de tweede
dus zelfs die is twijfelachtig. Anderzijds lijkt het erop dat de gemiddelde waarnemer maar een klein deel van de aanwezige exemplaren ziet.
* aantal identificaties op een locatie zal afhangen van o.a. afmeting terrein (hoe kleiner terrein, hoe kleiner kans dat bepaalde individuen gemist worden),
bezoekfrequentie van fotografen en fotografische vaardigheid van waarnemers.
* meeste mannelijke individuen worden slechts éénmalig of gedurende hooguit enkele dagen op een locatie gezien, alleen Groot Vroon is een uitzondering vermoedelijk doordat het een relatief klein en overzichtelijk gebied is. Het beeld is enigszins vergelijkbaar met situatie bij Paardenbijter mannen die vaak ook maar korte tijd op een bepaalde locatie blijven.
* vrouwtjes worden vergeleken met mannetjes zelden gezien, meestal bij copula of tandem (en geen enkele herhaalde identificatie). Dit is nog veel extremer dan bij Paardenbijters waar vrouwtjes ongeveer 3x minder dan mannetjes gezien worden. Identificatie van vrouwtjes is minder betrouwbaar, aantal geïdentificeerde vrouwtjes is een benadering (kwaliteit van foto's soms onvoldoende om met zekerheid vast te stellen dat het om verschillende individuen gaat).
* op de meeste locaties is er een sterke toename van het aantal Zuidelijke glazenmakers vergeleken met voorgaande jaren, maar dat was geen onderwerp van mijn project.  Als voorbeeld Groot Vroon bij Dishoek: in 2015 en 2016 was minstens één mannetje aanwezig (mogelijk twee), in 2017 kwamen er minimaal drie verschillende individuen langs en in 2019 minimaal twee. In 2018 was er geen enkele waarneming en in 2020 waren er minstens 39 individuen, een spectaculaire toename.

Voorlopige analyse:
* Een mogelijke verklaring voor de relatief hoge aantallen ID's vergeleken met aantal waargenomen exemplaren per waarneming op waarneming.nl is een sterk verloop in de aanwezige individuen in de loop van het seizoen door uitsluipen van nieuwe exemplaren, predatie of verplaatsing naar buiten het gebied. Echter zelfs bij dicht bij elkaar liggende locaties (in Zeeland bijvoorbeeld Groot Vroon en poeltje in Dishoekse Bos Noord, onderlinge afstand 0,5 km) is er geen uitwisseling van individuen te zien. Voor de waarnemingen door het hele land is nog niet gecheckt of individuen op meerdere locaties gezien zijn, maar dit lijkt zeldzaam.
* Een andere mogelijke verklaring is dat individuen zich vooral laten zien als ze een territorium kunnen claimen (mannen) of bij voortplantingsactiviteit (vrouwen); als een beperkt aantal territoria beschikbaar is op de locatie zal alleen al daarom het aantal exemplaren dat aanwezig lijkt lager zijn dan het is. Sommige individuen zullen wellicht ook menselijke activiteit mijden en daarom niet op de foto komen. Ervaring leert dat de zichtbaarheid van aanwezige exemplaren sterk varieert met weer en tijd van de dag, en dat individuele mannetjes zeker 2-4 weken op een locatie kunnen blijven (maar misschien alleen als er weinig concurrentie is?). Op diverse locaties is waargenomen dat individuele mannetjes regelmatig - soms alleen voor korte tijd - van territorium kunnen wisselen.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Platbuik op oktober 06, 2020, 10:46:18 AM
Niek, ik zie een foutje in het plaatje: Kampina overig 41 = 4 + 14,  is een Trumpiaanse stelling :angel:
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op oktober 06, 2020, 12:47:39 PM
Citaat van: Platbuik op oktober 06, 2020, 10:46:18 AM
Niek, ik zie een foutje in het plaatje: Kampina overig 41 = 4 + 14,  is een Trumpiaanse stelling :angel:

hartelijk dank voor de kritische blik :) Ik heb op het laatste moment wat zitten knutselen met opsplitsing van Kampina en dat ging dus mis; tabel inmiddels aangepast.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op december 12, 2020, 14:11:46 PM
Verslag van het project is nu beschikbaar, te bekijken op de Researchgate website of te downloaden als PDF (+/- 4 MB).

Zuidelijke invasie: individuele identificatie van Zuidelijke glazenmakers
https://www.researchgate.net/publication/346964583 (https://www.researchgate.net/publication/346964583)

Het is een flink artikel geworden met o.a. een uitgebreider uitleg van de identificatie methode. Helaas meer vragen dan antwoorden, maar zo gaat dat vaker bij wetenschappelijk onderzoek. Ik had gehoopt op zijn minst een paar individuen op diverse locaties te kunnen aantreffen, maar dat is niet gelukt. Waarschijnlijk moeten er toch een paar keer wat libellen voorzien worden van een 'tag' om ze te kunnen volgen, of het identificatieproces moet zover geautomatiseerd worden dat we veel meer identificaties van verschillende locaties kunnen krijgen. Vragen of opmerkingen welkom, via het forum of een prive bericht.

Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 23, 2021, 21:22:09 PM
Het is weer tijd voor de Zuidelijke glazenmakers - al heb ik ze zelf nog niet gezien dit jaar- en ik wil proberen om dit jaar weer wat verder te komen met dit project.

Ik heb een doe-het-zelf handleiding gemaakt waarmee waarnemers zelf in een paar hopelijk simpele stappen een individueel ID van een Aeshna libel kunnen maken. In tegenstelling tot vorig jaar is het dus niet nodig om mij een foto te sturen met alle organisatie die daarmee gemoeid is. Door de procedure uit te proberen kunt u snel zien of uw eigen foto's goed genoeg zijn voor een betrouwbare individuele identificatie, en wellicht een beetje bijsturen voor de volgende foto.

Ik hoop dat een aantal waarnemers hiermee aan de slag gaat en dat het wat oplevert, bijvoorbeeld om de methode zo te verbeteren dat het voor bijna iedereen bruikbaar is en kan worden omgezet naar een computer programma / App die helpt met het registreren en analyseren van de ID gegevens. Dat zou het mogelijk moeten maken om waarnemingen van individuen door heel Nederland te vergelijken wat interessante mogelijkheden biedt. De methode is in eerste instantie voor Aeshna affinis en Aeshna mixta, maar het werkt met kleine aanpassingen ook voor andere Aeshna soorten.

U kunt de handleiding hier downloaden (PDF document, 1.5 MB, Nederlandstalig):
https://www.researchgate.net/publication/352693826_Individuele_herkenning_van_Zuidelijke_glazenmaker_-_Doe_Het_Zelf_handleiding

Vragen en opmerkingen welkom, zo nodig kan ik het document aanpassen.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Ad Gillis op juli 22, 2021, 18:04:38 PM
Beste Niek,
Ik heb afgelopen dinsdag 20-07-2021 bij een ven in de Kapittelduinen van Hoek van Holland 2 imago male zuidelijke glazenmakers gezien. Eentje heb ik uitgebreid kunnen fotograferen. Hiervan staan er 2 op waarneming.nl:
https://waarneming.nl/observation/220477724/
Op deze locatie wordt vaker melding gemaakt van zuidelijke glazenmakers. Misschien zijn het wel dezelfde, hoewel niet altijd dezelfde locatie (ven) wordt aangegeven.
Ik heb 12 raw-foto's (NEF van Nikon) die je van mij mag gebruiken als je wilt.
Laat maar weten of je geintereseerd bent.
Ad Gillis
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juli 24, 2021, 16:25:04 PM
prima foto's en ik ben zeker geïnteresseerd. Foto's liefst als jpeg naar nh at zeelandnet.nl (zie ook begin van deze draad voor details, tweede post op de eerste pagina), maar NEF mag ook.

Ik ben mijn eigen waarnemingen van afgelopen week bij Dishoek nog aan het uitzoeken. Ik denk dat de bulk "toeristen" zijn die hier tijdelijk langskomen, dus het zou goed kunnen dat deze ook Hoek van Holland aandoen (misschien een paar dagen later, aangezien ze vermoedelijk uit het zuiden komen?). Ik heb twee weken geleden bij Dishoek één jonge dame ZG gezien maar de exemplaren die er nu vliegen lijken overwegend ouder met meestal duidelijke vleugelslijtage etc.

Gezien de ervaring van vorig jaar is de kans dat we een exemplaar op verschillende locaties fotograferen niet groot maar wie weet :)

Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 16, 2021, 21:19:21 PM
Bij deze de tussenstand voor waarnemingen in 2021 bij Dishoek, misschien nuttig voor waarnemers op andere locaties:

In de afgelopen twee maanden heb ik bijna 50 verschillende exemplaren geïdentificeerd, 10 vrouwtjes en 38 mannetjes. De meeste daarvan zijn maar op een enkele dag gefotografeerd, een enkeling blijft een paar dagen en één mannetje is in de loop van drie weken op zes verschillende dagen gespot. Dit komt in grote lijnen overeen met het beeld van afgelopen jaar al lijkt het gedrag (keuze territorium etc.) dit jaar een beetje anders dan in 2020. Momenteel worden er bij mooi weer 3-6 exemplaren per dag gezien, duidelijk minder dan de top van vorig jaar maar het zou kunnen dat er nog meer komt als het weer straks weer wat beter wordt.

Net als vorig jaar blijft de grote vraag waar al die exemplaren vandaan komen of naar toe gaan. Lokale voortplanting is aannemelijk maar niet bewezen (copula en ei-afzetting in afgelopen jaar, juveniel exemplaar gespot in de directe omgeving maar geen uitsluiper of larvenhuidje gezien).
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op september 04, 2021, 12:35:53 PM
Weer even de tussenstand bij Dishoek: ik heb daar inmiddels 60 verschillende individuen van de Zuidelijke glazenmaker geïdentificeerd, 48x man en 12x vrouw. Het overgrote deel is maar op een enkele dag gezien en dat blijft zo nu er dagelijks nog maar een klein aantal te zien is. Er zijn ongetwijfeld nog meer exemplaren langs geweest maar die kwamen dus niet voldoende duidelijk op de foto. Mooie score voor zo'n snipper natuur als het Groot Vroon ;) 

Nu het Groot Vroon een beetje begint op te drogen (vergeleken met voorgaande jaren was het daar deze zomer een natte boel) zie ik ook de favoriete plekjes voor de mannen weer veranderen, een beetje zoals het in voorgaande jaren was.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op september 23, 2021, 11:07:43 AM
update:

Bij Groot Vroon in Dishoek is het terrein gemaaid waardoor het minder interessant wordt voor de Zuidelijke glazenmakers, de meeste sluippaadjes naar het riet zijn nu verdwenen. Het vliegseizoen loopt ten einde en de teller voor Groot Vroon staat op 56 verschillende mannetjes en 12 vrouwtjes. Rekening houdend met het feit dat veel individuen (met name vrouwtjes) niet herkenbaar op de foto komen zullen er vermoedelijk meer dan 100 verschillende exemplaren langs gekomen zijn op dit kleine stukje Nederland!

Ik heb ook nog waarnemingen uit overig Nederland op waarneming.nl gecheckt: ruim 50 online foto's waren goed genoeg voor identificatie van een individu en daarbij zat geen enkel exemplaar dat ik op Groot Vroon gezien heb. Ik vond een paar individuen die op verschillende dagen gefotografeerd waren, meestal door verschillende waarnemers (Hoek van Holland 1x met 1 dag tijdverschil, 1x met 1 maand tijdverschil). En een exemplaar met beschadigde vleugel bij Vught die in de loop van een ruime week zes keer herkenbaar op de foto kwam (mogelijk minder reislustig of makkelijker te fotograferen door de vleugelschade ...).
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: JohanvantBosch op september 24, 2021, 18:49:07 PM
Leuk, Niek. Dankjewel voor de update.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: marcel234 op december 24, 2021, 18:38:21 PM
Leuk artikel!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op maart 21, 2022, 11:17:19 AM
verslag gepost van de waarnemingen in 2020 en 2021 in Dishoek, ditmaal Engelstalig voor buitenlandse lezers:

https://www.researchgate.net/publication/359370329_Summer_invasion_of_Aeshna_affinis_in_the_Netherlands (https://www.researchgate.net/publication/359370329_Summer_invasion_of_Aeshna_affinis_in_the_Netherlands)
Summer invasion of Aeshna affinis in the Netherlands

Hoewel het aantal waarnemingen in 2021 landelijk fors lager was in 2020 werden in Dishoek aanzienlijk meer individuen geïdentificeerd, wat voor een deel komt door beter weer, meer intensieve waarneming en een betere identificatie methode. Met misschien een bijdrage van lokale voortplanting maar dat is raden.

Het is afwachten wat 2022 gaat brengen, een verdere daling net zoals na eerdere invasies (bijv. rond 2010) of misschien een toename als gevolg van meer lokale voortplanting en/of nog warmere zomer?

Zijn er waarnemers die in 2022 willen meewerken aan mijn project door zoveel mogelijk Zuidelijke glazenmakers te fotograferen op één locatie gedurende het seizoen, liefst in de Kapittelduinen bij Hoek van Holland (goede waarnemingslocatie voor deze soort waar mogelijk uitwisseling van individuen met Dishoek plaatsvindt). Dan wil ik nog een keer een poging doen om verplaatsing tussen diverse waarnemings locaties vast te stellen :)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Platbuik op maart 23, 2022, 10:20:55 AM
Citeer...een betere identificatie methode

Is die nieuwe methode toepasbaar - alsnog - op de gegevens uit 2021, Niek? Zo zou je misschien een dieper inzicht in de materie kunnen krijgen.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op maart 23, 2022, 11:34:31 AM
Citaat van: Platbuik op maart 23, 2022, 10:20:55 AM
Citeer...een betere identificatie methode

Is die nieuwe methode toepasbaar - alsnog - op de gegevens uit 2021, Niek? Zo zou je misschien een dieper inzicht in de materie kunnen krijgen.

De methode werkt ook prima met de foto's van voorgaande jaren maar voor een "citizen science" project zoals in 2020 is mijn inschatting dat er te weinig foto's met voldoende kwaliteit voor identificatie uit komen. In 2021 was bij 10-15% van alle waarnemingen (zoals vermeld op waarneming.nl) individuele identificatie mogelijk en daardoor krijg je hooguit een fragmentarisch beeld. Je zult dan hooguit door puur toeval een verplaatsing naar een andere locatie zien. Dus waarschijnlijk is het beter om de waarnemingen te concentreren op enkele locaties en met meer ervaren fotografen. Je krijgt dan een beter beeld van wat er op zo'n locatie gebeurt en hoeveel verloop er is. En natuurlijk is de oude data beperkt bruikbaar in de zin dat je een individu uit 2020 in 2021 niet terug zult zien ;)

Als ik kijk naar mijn eigen waarnemingen bij Dishoek dan is het algemene beeld van 2020 en 2021 goed vergelijkbaar: de meeste individuen zie je maar op één dag, ongeveer 25% wordt op meerdere dagen gezien en een heel enkel exemplaar blijft 2-3 weken. Door beter weer en meer waarnemingen zijn er daar in 2021 waarschijnlijk meer individuen geïdentificeerd. Dat beeld is heel anders dan in voorgaande jaren toen er in een heel jaar hooguit een paar verschillende individuen te zien waren, die soms ook meerdere dagen of weken bleven. Wellicht leveren de waarnemingen van 2022 meer inzicht op wat er gebeurt :)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Platbuik op maart 26, 2022, 08:36:10 AM
Waar ik 2021 scheef moet inderdaad 2020 staan.
Bedankt voor je toelichting, Niek. De te nemen hobbel ligt bij het materiaal en niet de methodieken.
Ik hoop voor dit seizoen op een plekje op fietsafstand dat ook de zuiglam aanspreekt. Je zie het wel, op waarneming.nl! :blink:
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op december 01, 2022, 11:40:22 AM
Bij deze een kort verslagje van mijn waarnemingen van Aeshna affinis bij Groot Vroon, Dishoek in 2022.

Door persoonlijke omstandigheden heb ik enkele weken weinig waarnemingen kunnen doen waardoor ik deze keer geen compleet beeld heb. Duidelijk is wel dat het aantal individuen lager was dan in 2021, en zeker lager dan in 2020. In totaal werden 26 verschillende mannetjes en 6 vrouwtjes gezien op de locatie. Landelijk waren de waarnemingen van A. affinis in 2022 vergelijkbaar met die in 2021. Mede door de relatief kleine aantallen was er dit jaar weinig voortplantingsactiviteit te zien en het blijft onduidelijk of er op deze locatie succesvolle voortplanting is (geen larf, juveniel exemplaar of larvenhuidje gezien). Ik denk dat de zeer droge zomer en het beheer van het terrein een rol hebben gespeeld bij de achteruitgang in aantallen.

Evenals in voorgaande jaren blijken de meeste individuen hooguit enkele dagen aanwezig en worden ze daarna niet meer terug gezien. Op de foto's uit de rest van Nederland op waarneming.nl kon ik nog 45 individuen identificeren waarvan geen enkel exemplaar elders teruggezien is (net als in voorgaande twee jaren). De vraag waar ze vandaan komen en waar ze naar toe gaan blijft dus onbeantwoord.

Opvallend was dat de weinige vrouwtjes die opdoken bijna allemaal op dezelfde plek (binnen +/- 1 meter) verschenen waar ze dan hoog in het riet gingen hangen wachtend op een mannetje of (doen alsof ze) eitjes afzetten. Het leek een soort afgesproken ontmoetingsplaats ;)

Tabel met overzicht van de waarnemingen bijgevoegd voor geïnteresseerden (dit kun je vergelijken met mijn overzichten van 2020 en 2021).
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: JohanvantBosch op december 01, 2022, 13:12:08 PM
Dankjewel voor de update, Niek!
Een bijlage toevoegen kan in je huidie bericht via de optie 'meer' (rechts onderin) en dan 'verander'. Dan verschijnt de mogelijkheid voor bijlagen wel in beeld.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 18, 2023, 18:59:54 PM
Door een incident was ik vandaag niet op pad in de natuur maar gewoon thuis. Toen ik om vier uur even in de tuin keek was ik verrast om een libel te zien jagen boven de tuin. De Paardenbijters zijn wel erg vroeg dacht ik nog, want daar leek het op. Nadat ik een paar foto's in de vlucht had gemaakt begon ik te twijfelen of het wel een Paardenbijter was. Even later ging de libel op 2 meter voor mij in de klimop hangen en zie daar: het was een Zuidelijke glazenmaker, een heel jong mannetje! De eerste in Zeeland dit jaar en dan niet in Dishoek (een van de hotspots voor de soort) maar in mijn eigen tuin :)

Nadat ik een paar goede foto's voor identificatie had gemaakt vloog hij weg. Ik ben natuurlijk heel benieuwd of ik dit individu deze zomer nog een keer terug zie!

In de directe omgeving zijn er geen tuinvijvers die geschikt lijken voor deze soort maar het verdroogde park twee straten verderop zou in theorie wel in aanmerking komen, al blijft de binnenstad een onwaarschijnlijke oorsprong :huh:

https://waarneming.nl/observation/276932687/ (https://waarneming.nl/observation/276932687/)

(https://waarneming.nl/media/photo/69549715.jpg)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op juni 18, 2023, 20:44:21 PM
Heel vriendelijk van dit jonge dier om helemaal naar jouw tuin te vliegen als wederdienst voor alle aandacht ;-)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op juni 18, 2023, 21:07:03 PM
Citaat van: Weia op juni 18, 2023, 20:44:21 PMHeel vriendelijk van dit jonge dier om helemaal naar jouw tuin te vliegen als wederdienst voor alle aandacht ;-)
misschien een stille hint dat ik weer moet gaan opletten ;)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op augustus 27, 2023, 16:13:26 PM
Het waarnemingsseizoen 2023 voor de Zuidelijke glazenmaker lijkt grotendeels over, al zou er nog een staartje kunnen komen als het weer wat warmer wordt. Het aantal waarnemingen is dit jaar landelijk flink lager dan in de afgelopen jaren maar bij Dishoek zit ik nu alweer op bijna 50 verschillende individuen die zijn langs geweest. Dat is bijna evenveel als in de topjaren 2020/2021 en het dubbele van 2022 (toen ik door omstandigheden een paar weken weinig waarnemingen kon doen).

Wat ook opvalt is dat het aantal Paardenbijters op dezelfde locatie jaar op jaar minder wordt; het lijkt wel of hun zuidelijke neefjes de niche overnemen.

(https://waarneming.nl/media/photo/75628912.jpg)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Niek Haak op oktober 12, 2023, 13:43:12 PM
Ik neem aan dat het Zuidelijke glazenmaker (ZG) seizoen ten einde is, dus hierbij een voorlopig overzicht van mijn waarnemingen bij Groot Vroon (Dishoek) in 2023.

1. Het aantal ZG waarnemingen in Nederland was in 2023 een derde lager dan in 2022 en veel lager dan in topjaar 2020. Bij Groot Vroon heb ik dit jaar 55 mannetjes en 8 vrouwtjes geïdentificeerd, redelijk vergelijkbaar met 2020 (41+3) en 2021 (57+13). Het werkelijke aantal individuen zal nog hoger zijn, zeker voor de vrouwtjes. Dit blijft een hoog aantal voor zo'n kleine locatie, vergeleken met het totaal waargenomen aantal voor Nederland.

2. Evenals in vorige jaren bleven de meeste individuen relatief kort: vrouwtjes werden nooit op een andere dag teruggezien, bij de mannetjes bleef ongeveer de helft hooguit een dag en de rest enkele dagen tot een week, met een maximum van 13 dagen (vergelijkbaar met 2019-2022; in 2021 was er één individu met een verblijfsduur van 20 dagen en in 2016 zelfs 27 dagen).

3. Mannetjes werden na copula meestal niet meer teruggezien op de locatie. Dit verschijnsel is in vorige jaren ook al gesignaleerd.

4. Ook dit jaar was er geen bewijs voor geslaagde voortplanting bij Groot Vroon (larve, larvenhuidje of teneral), wat natuurlijk niet uitsluit dat er voortplanting is.

5. Ik vond op waarneming.nl enkele tientallen voor identificatie bruikbare ZG foto's uit de rest van Nederland; geen enkele van die individuen is ook bij Groot Vroon gezien (net als in voorgaande jaren).

Het blijft een raadsel waar deze individuen vandaan komen of naar toe gaan, mede gezien de grote spreiding over het seizoen en de vaak korte verblijfsduur. Ofwel ze komen van ver weg in een soort migratiestroom en weten elkaar te vinden op dit kleine plekje, of ze komen uit de directe omgeving en komen daar - na de nodige omzwervingen of langdurig schuilhouden - pas terug of tevoorschijn als ze volwassen zijn; een kombinatie van die twee is ook mogelijk.

Dit mannetje kwam op 21 augustus na copula aan de rand van het terrein naar mij toe gevlogen met zijn ega.
Na een paar rondjes in de lucht ging hij zitten op mijn schoen terwijl de dame eitjes afzette in de modder...


(https://waarneming.nl/media/photo/75651953.jpg)
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: Weia op oktober 12, 2023, 23:40:05 PM
Leuk weer. Die laatste foto ook.
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: JohanvantBosch op oktober 13, 2023, 08:52:59 AM
Dankjewel Niek. Leuk om te lezen!
Titel: Re: Project Zuidelijke glazenmaker
Bericht door: AvanderHeijden op oktober 14, 2023, 16:23:28 PM
Blijft een gaaf onderzoek Niek!  :duim:  Bedankt voor de update weer.