Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Mossen en korstmossen => Topic gestart door: lukasverboom op januari 14, 2020, 12:05:30 PM

Titel: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: lukasverboom op januari 14, 2020, 12:05:30 PM
Dit weekend vond ik op een afgevallen tak een baardmos-plukje. Omdat deze kolonie was gevallen durfde ik hem in zijn geheel te verzamelen. Nu probeer ik hem uit te sleutelen.

De reacties: schors R-, medulla K+ geel (/geel-oranje), Pd+ geel-oranje, C-, KC geel (door de K).
Soralen: leken in eerste instantie vrijwel afwezig; er zijn een paar kleine ronde dingen te zien waarbij ik twijfel tussen soralen en afgebroken isidiën. Volgens mij zijn het wél soralen.
Voetje: Niet zwart, bleekgekleurd
Dikke takken op doorsnede rond, niet bij de basis ingesnoerd

Het enige wat dus tegen gewoon baardmos spreekt is het bleke voetje en de spaarzaam aanwezige soralen. In het veld dacht ik dat dit wel bleek baardmos zou zijn omdat de isidiën zo massaal aanwezig zijn en door de struikvormige groei (gewoon baardmos ken ik als een paar lange takjes, niet zo compact).

Wat denken jullie hiervan?

https://waarneming.nl/observation/184289296/ (https://waarneming.nl/observation/184289296/).
1 Gewoon Baardmos - Usnea subfloridana veldwaarneming
datum: 2020-01-11
locatie: Amersfoort (UT)

foto's:
(https://waarneming.nl/media/photo/024/594/24594896.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/594/24594897.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595015.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595011.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595010.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595012.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595013.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595009.jpg)
(https://waarneming.nl/media/photo/024/595/24595014.jpg)
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: waterland01 op januari 14, 2020, 13:38:10 PM
Op het eerste gezicht denk je aan hirta, maar sleutelt vooral als subfloridana uit, hè? Die heeft niet altijd een zwart voetje, dus dat kan.
Typisch Usnea-twijfelgevalletje, lijkt me, waarbij alleen tlc de doorslag kan geven. Bij revisies van Usnea's zijn zo heel wat exemplaren
in Nederlandse herbaria op een andere naam gezet (zie het oude artikel in de Bux over die Usnea's in Nederland)
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: lukasverboom op januari 14, 2020, 14:01:45 PM
Hé, ik hoopte toch dat ik hier uit zou kunnen komen met een heel, volgroeid exemplaar! TLC kan ik niet uitvoeren, helaas (weleens overwogen op het lab, maar dat kost toch teveel geld en moeite).

Usnea sp. it is!
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: Pluijm op januari 14, 2020, 14:22:56 PM
Hoi Lukas,
TLC is ook niet altijd zaligmakend, niet elk Baardmos heeft zijn eigen specifieke licheenzuur, vaak zijn het combinaties van inhoudsstoffen, die overlappen met andere soorten, vaak best ingewikkeld en verwarrend.
Ik neig ook naar Usnea subfloridana, geen U. hirta. Op foto 5 lijken enkele takken ook wel wat opgeblazen, dan moet je eigenlijk ook de soorten met basaal ingesnoerde segmenten in de sleutel nalopen.
Je zou voor de zekerheid nog een flinke tak in de lengte kunnen doorsnijden. Daar hoort dan bij U. subfloridana een dikke centrale streng in te zitten, als de streng maar 1/3 van de breedte is, kan het wat anders zijn. Voor de zekerheid zou je op zo'n doorsnede op het witte merg en de streng ook nog (pincetpuntje slechts!) een KOH test kunnen uitvoeren, die reactie mag bij U. subfloridana niet rood zijn (zoals je eigenlijk al had gevonden).
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: lukasverboom op januari 14, 2020, 15:27:36 PM
Hoi Arno,

Bedankt voor je reactie. Ik had inderdaad de reacties al uitgevoerd op de merg van een aardig dikke tak. De merg is bijna de helft van de doorsnede dik. Plaatselijk lijken de takken wel aan de basis ietwat ingesnoerd... Volgens LGBI zou dat duidelijk moeten zijn, maar bij de mijne valt dat mee. Qua soralen komt dan U. cornuta, ingesnoerd baardmos nog in aanmerking, de reacties kloppen ook, maar de insnoeringen zouden "clearly constricted" moeten zijn. Verder staat bij U. cornuta "characterised by the shrubby habit, the often divergent and claw-like appearance of the main and terminal branches". Dat lijkt ook wel op wat mijn exemplaar laat zien. Het voetje van cornuta is ook meestal licht.

Wat ook nog voor cornuta tegen subfloridana spreekt is de medulla: die is vrij zacht en wollig. Bij subfloridana zou die stevig moeten zijn. Dit vind ik lastig op de foto te zetten...

Wat het zien van de insnoeringen lastig maakt is het feit dat de meeste middelgrote takjes bij de basis zijn afgebroken. Ze lijken daar wel iets dunner te zijn dan hogerop de takken.

Dus:
Pro subfloridana: nauwelijks ingesnoerde takken
Pro cornuta: kleur voetje
Pro cornuta: habitus
Pro cornuta: iets opgezwollen takken
Pro cornuta: zachte medulla

Onzekere cornuta dan maar?
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: Pluijm op januari 14, 2020, 19:17:41 PM
Usnea cornuta had ik ook als alternatief in gedachten.
Misschien kun je toch nog een poging wagen om het merg en de centrale streng op de foto te zetten :blink: om de determinatie compleet te maken.
Het kan helpen als je je Gillette scheermesje eerst met een schaar in de lengte halveert, en zo'n helft dan puntig, scherphoekig afknipt. Dan kun je gemakkelijker binnen zo'n struikje manoeuvreren. Je kunt beginnen met een flinter afsnijden in de lengterichting van een tak en daarna evt. dieper afschaven tot je halverwege bent.
Een dwarsdoorsnede is moeilijker te beoordelen/in beeld te brengen.
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: lukasverboom op januari 14, 2020, 19:26:42 PM
Hoi Arno,

Ik ga een een poging wagen. Ik gebruik scalpels, dus manouvreren in het struikje moet lukken. Ik heb ook een deel van de ondergrond weggesneden zodat ik makkelijk bij het voetje kan, zie foto 3.
Heb je een voorbeeld van wat er op de foto moet komen?
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: Pluijm op januari 14, 2020, 20:15:26 PM
Voorbeeld lengtedoorsnede van Usnea flavocardia (gelige centrale streng).
En voorbeeld van Usnea glabrata (dunne centrale streng, ijl merg).
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: lukasverboom op januari 14, 2020, 20:23:30 PM
Zoiets?

(https://waarneming.nl/media/photo/024/598/24598989.jpg)
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: Pluijm op januari 14, 2020, 20:52:10 PM
Ja, zo zie ik ook een centrale streng van slechts 1/3 diameter van de tak en ijl wit merg.
Op je andere foto's zag ik ook papillen op de takken, ik valideer hem als U. cornuta.
Goed gedaan!
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: lukasverboom op januari 14, 2020, 21:00:34 PM
Fijn, bedankt voor je hulp!
Titel: Re: Baardmos in Amersfoort
Bericht door: Guido Berger op januari 14, 2020, 21:40:18 PM
Erg leuk en ook leerzaam!