Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Insecten (overig) => Topic gestart door: David Tempelman op mei 28, 2016, 13:28:01 PM

Titel: Phryganea bipunctata en P. grandis
Bericht door: David Tempelman op mei 28, 2016, 13:28:01 PM
Phryganea's zijn de grootste schietmotten van onze streken, maar de beide soorten zijn vaak lastig uit elkaar te houden. Daarom heb ik hier even de tekst gezet uit de soortinformatie over deze soorten. Een tip: fotografeer de vleugels en probeer ook een foto te maken van de top van het achterlijf. Als je de dieren in een loeppotje doet kun je de onderkant bekijken, en fotograferen. Mannetjes en vrouwtjes zijn dan supermakkelijk uit elkaar te houden. Dat scheelt een boel bij de determinatie ! Succes.

Er zijn twee soorten Phryganea in Nederland: Phryganea bipunctata en P. grandis.

Beide soorten zijn ongeveer even groot en kunnen een voorvleugel-lengte hebben van 25 mm. De vleugels zijn bruinachtig met een variable hoeveelheid donkerbruine tot zwarte tekening en soms kleine witte stipjes. Ondanks de grootte kunnen beide soorten vaak niet aan het vleugelpatroon worden herkend. Alleen het vrouwtje van P. grandis is (meestal) goed te herkennen. Deze heeft twee zwarte, ongeveer driehoekige vlekken op de vleugels. De mannetjes van beide soorten hebben een variabel patroon, net als het patroon van het vrouwtje P. bipunctata; zodoende is gewoonlijk alleen het vrouwtje van P. grandis met zekerheid te herkennen en wordt voor de andere gevallen verzocht 'Phryganea spec.' te noteren.

De mannetjes hebben we heel herkenbare externe structuren aan de achterlijfspunt. In het veld of van foto moet je dan van onderaf fotograferen. Zonder van onderaf te fotograferen (of met een loupje te kijken - deze schietmotten zijn redelijk groot en stevig, dus dat kan wel) is in het veld normaal gesproken niet te zien, of je een mannetje of een vrouwtje hebt. In het geval dat ze in copula zijn, is het wel te zien. Het vrouwtje en mannetje zitten dan in touwtrek-houding aan elkaar vast, waarbij het vrouwtje met de voorvleugels de achterste helft van het mannetje bedekt. Zodoende is dus te zien, wat het mannetje en wat het vrouwtje is. De vrouwtjes leggen een eipakket onder water, op een waterplant of ondergedoken deel van een oeverplant. Ze gaan dus het water in, wat soms wordt waargenomen. Ook dan heb je zeker een vrouwtje: mannetjes gaan niet het water in.

De beide soorten zijn als volgt uit elkaar te houden:

♂ genitalia: bovenste genitaalaanhangsels naar binnen gebogen, uiteinde met naar binnen wijzende haren die beginnen bij een uitsteeksel > Phryganea grandis

♀ genitalia: laterale lob puntig. Vleugels met grote, duidelijke, scherp afgetekende driehoekige zwarte vlekken > Phryganea grandis

♂ genitalia: bovenste genitaalaanhangsels vrijwel recht, uiteinde met naar achter wijzende haren, zonder uitsteeksel >  Phryganea bipunctata

♀ genitalia: laterale lob afgerond. Vleugels zonder grote, duidelijke, scherp afgetekende zwarte vlekken  > Phryganea bipunctata



De larven zijn lastig te determineren en vrijwel niet uit elkaar te houden; alleen in het laatste stadium zijn deze determineerbaar. Bovendien lijken de larven sterk op die van Agrypnia-soorten.