Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Libellen => Topic gestart door: Weia op november 17, 2015, 15:36:53 PM

Titel: na 21 jaar
Bericht door: Weia op november 17, 2015, 15:36:53 PM
Begin 1995 is 'Verspreidingsgegevens van de Nederlandse libellen' gepubliceerd, met per soort drie kaartjes: eentje tot 1950, eentje voor 1950-1990 en eentje voor de laatste jaren, t/m 2004. Bij elke soort ook een heel kort tekstje, vaak van de hand van Marcel Wasscher denk ik. Heel leuk om de zeldzame soorten na 21 jaar nog eens langs te lopen! Ik houd de volgorde van het atlasje aan, het begint bij de A van de wetenschappelijke naam.

Zuidelijke glazenmaker, 1 stip tot 1990 en 1 stip erna. 'Een zeer zeldzame zwerver uit Zuid-Europa. Het is bekend dat ze zich in Belgiü en nood-Duitsland sporadisch voortplanten.' Nu het hele land vol stippen, en voortplanting allang aangetoond. http://waarneming.nl/soort/maps/609?from=1994-12-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Noordse glazenmaker, 3 stippen tot 1950, 3 tot 1990 en eentje erna. 'Een zeer zeldzame soort. Zijn er plaatsen waar populaties zich daadwerkelijk weten te handhaven?' Nu toch wel een stuk of 30 stippen in Drenthe en Overijssel en eentje in Brabant. http://waarneming.nl/soort/maps/614?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Zuidelijke keizerlibel, 1 stip voor 1950, 1 stip na 1990. 'Zal deze zwerver de komende jaren gesignaleerd gaan worden?' Reken maar, stippen overal, voortplanting ook op meerder plekken. http://waarneming.nl/soort/maps/617?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Kanaaljuffer, op de kaartjes 5, 8 en 4 stippen. 'Een zeer zeldzame soort die zich aan het uitbreiden is.' Klopt, zuidoost-Nederland zowat alle vakken. http://waarneming.nl/soort/maps/597?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Donkere waterjuffer, 2, 2 en 0 stippen. 'Een vermoedelijk uitgestorven soort. Als deze soort nog in Nederland voorkomt zal dat in de Weerribben zijn.' Waarvan akte. Drie stippen: http://waarneming.nl/soort/maps/18416?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Mercuurwaterjuffer, 2, 1 en 0 stippen. 'Laatste waarneming uit de vijftiger jaren. Misschien nog wel'... Eventjes was ie er weer, 1 stip. http://waarneming.nl/soort/maps/593?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Gewone bronlibel, 3, 9 en 3 (allleen Limburg) stippen. 'Een zeer zeldzame soort die uit Brabant verdwenen lijkt te zijn.' Mis, hoewel nog steeds maar 18 vakken. http://waarneming.nl/soort/maps/619?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Vuurlibel, 0, 3 en 0 stippen. 'Zal de soort zich nog verder gaan uitbreiden?' Het hele land staat vol stippen! http://waarneming.nl/soort/maps/633?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Tweevlek, niets mee gebeurd, nog steeds maar 1 stip.

Rivierrombout, 7, 0 en 0 stippen. 'Een uitgestorven soort. Terugkeer is vrijwel onmogelijk, de dichtstbijzijnde populaties zijn bij Berlijn en midden-Frankrijk.' http://waarneming.nl/soort/maps/602?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Oostelijke witsnuitlibel, 1, 4 en 1 stip. 'Een zeer zeldzame soort. De waarneming in 1994 bij Aekinga bewijst dat de soort nog niet uit Nederland is verdwenen!' Nu 3 stippen, maar de populatie lijkt intussen weer verdwenen. http://waarneming.nl/soort/maps/9118?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Sierlijke witsnuitlibel, 6, 3 en 0 stippen. 'Er zijn geen recente waarnemingen bekend. De kans dat hij 25 jaar ergens gevonden zal worden lijkt vrijwel nihil.' Echt? http://waarneming.nl/soort/maps/643?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Dwergjuffer, 2, 1 en 0 stippen. Helaas dat blijft 0, die zal nooit genoeg stepping stones vinden om hier te geraken.

Kleine tanglibel, 2, 1 en 0 stippen. 'Tot in de vijftiger jaren mogelijk in Limburg voortplantend, daarna alleen als zwerver aangetroffen.' 12 vakken intussen, waar soms ook voortplantend. http://waarneming.nl/soort/maps/606?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Gaffellibel, 16, 0 en 0 stippen. 'Een zeer zeldzame soort, die in Nederland uitgestorven is en niet terug te verwachten is: dichtstbijzijnde populatie op 250 km.' Ze kunnen minstens 250 km vliegen, bleek. http://waarneming.nl/soort/maps/1366?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Zuidelijke oeverlibel, 2, 0 en 0 stippen. 'Uitgestorven in Nederland. Kleine populaties bevinden zich echter op 60 km.' Nu op -60 km van de grens. http://waarneming.nl/soort/maps/630?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Bronslibel, 3, 1 en 0 stippen. Helaas nog steeds 0 stippen.

Hoogveenglanslibel, 2, 4 en 0 stippen. 'Voortplanting lijkt niet meer erg waarschijnlijk.' Maar zie: http://waarneming.nl/soort/maps/622?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Noordse winterjuffer, 40, 30 en 1 stip. 'Een soort met zeer sterke achteruitgang.' Maar niet meer. http://waarneming.nl/soort/maps/1783?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Kempense heidelibel, 3, 7 en 4 stippen. 'Voortplanting is al jaren niet aangetoond.' Intussen: http://waarneming.nl/soort/maps/635?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Zwervende heidelibel, 3, 6 en 0 stippen. 'Een zeer zeldzame dwaalgast, die zich soms korte tijd kan handhaven.' Aan dat 'soms' kan je nu twijfelen. http://waarneming.nl/soort/maps/637?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Zuidelijke heidelibel, 1, 0 en 0 stippen. 'Een dwaalgast uit het zuiden.' Dwaalt goed de laatste jaren: http://waarneming.nl/soort/maps/638?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Bandheidelibel, 0, 6 en 4 stippen. 'Sinds kort eerste zekere voortplanting waargenomen.' Half Nederland intussen: http://waarneming.nl/soort/maps/639?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Helemaal geen kaartje hebben de nieuwkomers.
Gaffelwaterjuffer: http://waarneming.nl/soort/maps/596?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Zadellibel: http://waarneming.nl/soort/maps/618?from=1994-11-17&to=2015-11-17&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=

Dat zijn 22 soorten waar heel wat mee gebeurd is. Verder nog uitbreiding van bruine winter, weidebeek, breedscheen en noem maar op!!
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 17, 2015, 15:57:41 PM
Ik heb ook nog weleens door dat ding gebladerd met de kennis van nu inderdaad. Erg leuk. Ik ben toch echt niet zo oud maar de libowereld ziet er nu heel anders uit dan toen ik begon met libellen (toen ongeveer).
Het zijn ook bijna allemaal positievere verhalen dan toen gedacht. Er zijn weinig soorten die het onverwachts slecht doen.


Libellen zijn een relatief klein groepje maar er gebeurt een hoop (en ongetwijfeld zijn jouw opmerkingen in dit topic binnen korte tijd ook achterhaald).
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: KoenVerhoogt op november 17, 2015, 16:09:07 PM
Leuk gedaan! Eigenlijk verrassend dat het met zoveel soorten zo goed gaat.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: nick w op november 17, 2015, 16:19:59 PM
je vraagt je wel af waar het waarnemerseffect zit bij sommige soorten, maar bij andere is heel duidelijk dat ze oprukken met het klimaat mee. Interessant. Vooral bij blijven houden  :blink: :duim:

groet,
Nick W
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 17, 2015, 16:41:56 PM
Waarnemers effect speelt zeker een rol als je gewoon naar het aantal stippen kijkt. Daar kun je voor corrigeren met moderne statistische technieken. Ook dan zie je duidelijk dat de meeste soorten vooruit gaan.
In grafiekje staat voor zuidelijke en noordelijke soorten hoe ze het doen en grof opgesplitst in soorten van laagveenachtige systemen, vennen/hoogvenen en stromend water.
Er gaan veel soorten significant vooruit en de soorten die achteruit gaan zitten vooral in de noordelijke soorten en soorten van hoogveen/vennen (uiteraard zit daar overlap in).
Maar het is meer dan klimaat. Het is ook duidelijk dat stromend water beter is geworden en dat de libellen daarvan profiteren.


(http://i1369.photobucket.com/albums/ag236/Roy_van_Grunsven/grafiekje_zpske3vevva.jpg)
Dit grafiekje komt uit
Strong recovery of dragonflies in recent decades in The Netherlands
Termaat, T.; Grunsven, R.H.A. van; Plate, C.L.; Strien, A. van
Freshwater Science 34 (2015)3. - ISSN 2161-9549 - p. 1094 - 1104.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: nick w op november 17, 2015, 18:35:21 PM
dank je wel Roy!

groet,
Nick W
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: bas.drost96 op november 17, 2015, 21:31:08 PM
Wat leuk om zoiets te lezen! Ik ben pas sinds vorig jaar bezig met libellen, dus ik heb natuurlijk geen trends meegemaakt. Zijn er eigenlijk ook libellen die een (sterke) achteruitgang vertonen?
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: Johannes Klapwijk op november 17, 2015, 21:35:19 PM
speerwaterjuffer
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 17, 2015, 22:08:39 PM
Zeker, speerwaterjuffer is een soort die het erg slecht doet maar ook maanwaterjuffer en venglazenmaker gaan achteruit.
Zijn niet zo zeldzaam als speerwaterfjuffer maar laten wel een duidelijke afname zien.
Het laatste verslag met allemaal leuke grafiekjes staat hier http://www.vlindernet.nl/doc/jaarverslag_landelijk_meetnet_libellen_2014_webversie_1.pdf


Opvallend is ook de afname van zwarte heidelibel, watersnuffel en gewone pantserjuffer. Deze soorten zijn heel algemeen maar zijn wel al een stuk minder talrijk dan ze waren. Dit komt doordat deze soorten in enorme dichtheden op "lelijke" zure vennen kunnen zitten. Veel van deze vennen zijn beter geworden (minder verzuring en venherstel) met meer andere soorten en dus zijn deze drie afgenomen. Dus wel een afname maar eigenlijk goed nieuws.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: c.witkamp op november 17, 2015, 22:31:55 PM
Enig idee waarom lantaarntje en houtpantserjuffer recent zo sterk achteruitgaan? Tot voor kort toch ook beschouwd als weinig kieskeurige soorten.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 18, 2015, 08:04:28 AM
Voor lantaarntje is dat waarschijnlijk vergelijkbaar met de zure soorten.
Als je sloten of poelen hebt met een heel slecht ontwikkelde oevervegetatie kan lantaarntje daar in grote aantallen leven. Krijgt de oevervegetatie meer structuur zullen andere soorten zoals azuur-en variabele waterjuffer toenemen. Waarschijnlijk ten koste van lantaarntje.
Van houtpantserjuffer weet ik het eigenlijk niet.

Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: jvanleeuwen op november 18, 2015, 08:05:48 AM
Citaat van: Johannes Klapwijk op november 17, 2015, 21:35:19 PM
speerwaterjuffer
Als je op statistieken van speerwaterjuffer hier op waarneming kijkt, lijkt 2015 weer een goed speerwaterjuffer-jaar. Of komt dat weer door meer tellingen?

Hans
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 18, 2015, 08:43:31 AM
Misschien dat ze een goed jaar hadden (met veel individuen per populatie) maar er is zeker ook een waarnemerseffect. Er is dit jaar uitgebreid naar die soort gezocht, daardoor zijn er ook meer waarnemingen waarschijnlijk.
Speerwaterjuffer wordt als zorgenkindje goed in de gaten gehouden en de afgelopen decennia zijn een flink aantal populaties verdwenen en er (vrijwel) geen bij gekomen.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: nick w op november 18, 2015, 09:50:04 AM
ik zag dit jaar op een van mijn routes heel weinig lantaarntjes en houtpantsers. Ik weet pas volgend jaar of dat een tijdelijk iets is geweest door verandering in beheer of wat dan ook.

groet,
Nick W
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 18, 2015, 10:44:51 AM
Er is natuurlijk ook variatie tussen jaren maar de trend van lantaarntje is heel duidelijk over de laatste 10 jaar. Voor de Nederlandse lijst worden twee versies gemaakt. De officiële die vergelijkt met 1950 en de rode lijst volgens IUCN criteria (voor internationale vergelijkingen). De laatste kijkt naar de trend over 10 jaar of 3 generaties (wat het langst is). Het lantaarntje is volgens de IUCN criteria in Nederland Near Threathened (=+gevoelig). Er was tussen 1999 en 2010 een afname met 47%. Deze afname heeft zich sindsdien voortgezet.


Dit betekent natuurlijk niet dat we ons zorgen moeten gaan maken. Het is nog steeds een van de algemeenste soorten.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: frankneijts op november 18, 2015, 16:47:04 PM
En om méér Bronlibellen te krijgen moeten we misschien het voorbeeld van onze zuiderburen volgen: in de Belgische Kempen, net over en soms bijna op de N/B grens tussen pak-m-beet Bocholt en Postel, 'rammelt' het van de Bronlibellen langs allerhande kunstmatige loopjes, stroompjes & kanaaltjes die aangelegd zijn om (bron)water op die plekken te krijgen waar dat beter uit kwam.. 8)
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 18, 2015, 17:33:47 PM
Dat heb je ook in de Nederlandse Kempen, met Bronlibel:
http://waarneming.nl/soort/maps/619?from=2014-11-18&to=2015-11-18&count_ex=0&only_valid=0&grid=5000&kwart=0&st=&second_specie=
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: jvanleeuwen op november 18, 2015, 18:55:41 PM
Citaat van: grunsven op november 17, 2015, 22:08:39 PM
Het laatste verslag met allemaal leuke grafiekjes staat hier http://www.vlindernet.nl/doc/jaarverslag_landelijk_meetnet_libellen_2014_webversie_1.pdf
Grafiek van gaffellibel is opvallend.. duidt dit op een levenscyclus van 3 jaar voor de gaffellibel?

Hans
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op november 18, 2015, 19:50:52 PM
Inderdaad. Dat patroon blijft lang bestaan bij deze soort blijkbaar.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: ronaldschroder op november 19, 2015, 21:29:41 PM
Vroeger moest ik de kanaaljuffer met een lantaarntje gaan zoeken, nu zitten ze ongeveer overal waar ook de weidebeekjuffer voorkomt binnen mijn zoekgebied.
Dat wil zeggen, ten zuidoosten van Den Bosch, langs Dommel, Aa, Essche stroom, Groote wetering en Hertogswetering. Den Bosch ligt min of meer op de grens van het verspreidingsgebied.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: Jeroen Nagtegaal op april 12, 2016, 21:24:00 PM
Citaat van: Weia op november 17, 2015, 15:36:53 PM
Dwergjuffer, 2, 1 en 0 stippen. Helaas dat blijft 0, die zal nooit genoeg stepping stones vinden om hier te geraken.

Dwergjuffer was voor mij toch wel een soort waarbij ik nog altijd geloofde in de terugkeer (of vondst van een verborgen populatie).Het berichtje op de website van de Vlinderstichting laat zien dat het ook echt mogelijk is!

www.vlinderstichting.nl/spectaculair-dwergjuffer-terug-in-nederland

Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: ArjenDrost † op april 12, 2016, 21:47:11 PM
WOT!!!  :o :o :o :o :o


Idd, niet helemaal verrast dat er ergens nog een restpopulatie bestaat (ik denk idd dat er te weinig stepping stones zijn, dus dat het om een oude populatie gaat), maar wel waanzinnig nieuws zeg!! Gewoon Dwergjuffers in NL!  :duim:
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: KoenVerhoogt op april 12, 2016, 21:56:32 PM
Bizar! Wel echt supergaaf als je zoiets tegen het lijf loopt
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: grunsven op april 12, 2016, 22:01:22 PM
Zo zeker ben ik niet dat het een relictpopulatie is.
Er wordt van alles beweerd maar niemand weet wat de dispersiecapaciteit echt is.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: ArjenDrost † op april 12, 2016, 22:19:03 PM
Geen wetenschappelijk bewijs, maar de Dwergjuffers die ik in Duitsland gezien heb, leken al moeite genoeg te hebben om van de ene zegge naar de andere te vliegen. En liever niet meer dan 1 meter boven de grond. Ik vind het zelf lastig voor te stellen dat deze kleine diertjes dat hele stuk zelf overbrugd hebben... Daarentegen kan ik het me heel goed voorstellen, gezien de moeite die wij hadden om ze te vinden, dat men al die jaren over deze diertjes heen gekeken hebben.


Maar goed, zoals ik begon, wetenschappelijk is het zeker niet :)
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: Jacob Molenaar op april 12, 2016, 22:41:44 PM
GAAF!
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: marcel123 op april 13, 2016, 15:38:02 PM
Citaat van: grunsven op april 12, 2016, 22:01:22 PM
Zo zeker ben ik niet dat het een relictpopulatie is.
Er wordt van alles beweerd maar niemand weet wat de dispersiecapaciteit echt is.
Als je de eerste post leest denk ik dat die vaak onderschat wordt. Maar voor dwergjuffers deel ik de mening van Arjen..
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: ArjenDrost † op april 14, 2016, 02:47:48 AM
Door deze waanzinnige waarneming even m'n eigen archief in gedoken. Het blijft echt een waanzinnige soort!!


https://vimeo.com/162770387
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: MaartenHaverkamp op april 14, 2016, 11:59:39 AM
Citaat van: ArjenDrost op april 12, 2016, 22:19:03 PM
Geen wetenschappelijk bewijs, maar de Dwergjuffers die ik in Duitsland gezien heb, leken al moeite genoeg te hebben om van de ene zegge naar de andere te vliegen. En liever niet meer dan 1 meter boven de grond. Ik vind het zelf lastig voor te stellen dat deze kleine diertjes dat hele stuk zelf overbrugd hebben... Daarentegen kan ik het me heel goed voorstellen, gezien de moeite die wij hadden om ze te vinden, dat men al die jaren over deze diertjes heen gekeken hebben.


Maar goed, zoals ik begon, wetenschappelijk is het zeker niet :)

Arjen, ik denk dat het weinig met vliegen te maken heeft: gewoon de wind eronder, op die manier kun je wel degelijk grote gebieden overbruggen. Maar zelf denk ik aan een relictpopulatie en wellicht zijn er meer. Zelfs in ons lands zijn er bijna ieder verrassingen.
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: jvanleeuwen op april 14, 2016, 13:16:47 PM

[/quote]Zelfs in ons lands zijn er bijna ieder verrassingen.
[/quote]

Op zoek naar relictpopulatie Oostelijk witsnuit  :rolleye:
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: MaartenHaverkamp op april 14, 2016, 13:48:03 PM
Citaat van: jvanleeuwen op april 14, 2016, 13:16:47 PM

Zelfs in ons lands zijn er bijna ieder verrassingen.
[/quote]

Op zoek naar relictpopulatie Oostelijk witsnuit  :rolleye:
[/quote]

Of een nieuwe!
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: nick w op april 14, 2016, 17:47:29 PM
het heeft in elk geval nu in alle kleuren en geuren de pers gehaald... en via Nature kwam het weer terug bij nu.nl :-)

groet,
Nick W
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: theomuusse op april 14, 2016, 19:36:52 PM
Leuk filmpje Arjen!! 8)
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: ArjenDrost † op april 14, 2016, 19:52:30 PM
Citaat van: theomuusse op april 14, 2016, 19:36:52 PM
Leuk filmpje Arjen!! 8)
Komt bekend voor?  ;)


Op Facebook zag ik ook een Nederlands filmpje langskomen van de recent ontdekte populatie, incl. copula!
Misschien dat iemand die hier kan linken?
Titel: Re: na 21 jaar
Bericht door: Gert Veurink op april 14, 2016, 20:38:44 PM
Citaat van: ArjenDrost op april 14, 2016, 19:52:30 PM
Citaat van: theomuusse op april 14, 2016, 19:36:52 PM
Leuk filmpje Arjen!! 8)
Komt bekend voor?  ;)

;D B)

Video: https://www.youtube.com/watch?v=r4bnTIkRwpM