Forum van Waarneming.nl

Soortgroepen => Vlinders => Dagvlinders in Nederland en Belgie => Topic gestart door: cvsw123 op augustus 06, 2013, 20:08:04 PM

Titel: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: cvsw123 op augustus 06, 2013, 20:08:04 PM

Er komen bij ons eigenlijk maar twee soorten luzernevlinders voor: de gele en de oranje.


De gouden regel bij luzernevlinders: KIJK EERST GOED NAAR DE BOVENKANT VOOR JE EEN FOTO GAAT MAKEN.

Vooral op foto's kunnen ze lastig te onderscheiden zijn. Kijk dus eerst in het veld goed. Luzernevlinders vliegen graag, dus het moet wel gek zijn als je niet de bovenkant te zien krijgt. Kijk daar dus naar VOOR je een foto gaat maken. Met de bovenkant is het veel eenvoudiger dan met de onderkant (en een foto is bijna altijd van de onderkant).


Zie je een luzernevlinder die geel aan de bovenkant is (denk aan de kleur van een mannetje citroenvlinder) dan heb je met een mannetje gele luzernevlinder te maken. Dit is dus een kenmerk dat in het veld heel eenvoudig is (maar op foto niet meer te zien is, omdat ze meestal met de vleugels naar boven geklapt gaan zitten en gefotografeerd worden). Eerst kijken, dan foto's maken!


Zie je een luzernevlinder die oranje aan de bovenkant is (iets lichter dan een kleine vos, maar duidelijk meer oranje dan het geel van een citroenvlinder), dan heb je met een oranje luzernevlinder te maken. Hier een foto met links het vrouwtje, rechts het mannetje (foto Rita Scholing / Nico Graafland):
(http://waarneming.nl/fotonew/0/5273150.jpg)


Is hij lichtgeel of bijna wit (met de kleur van een vrouwtje citroenvlinder) dan heb je te maken met een vrouwtje gele luzernevlinder of met een vrouwtje van de lichte vorm helice van de oranje luzernevlinder. En die komt in sommige jaren best veel voor. Let in het veld op de bovenkant, dan is het niet zo moeilijk. De oranje luzernevlinder heeft een veel bredere donkere band over de vleugels. Bij de gele luzernevlinder is de band vooral op de achtervleugel heel smal en lijkt in het veld bijna afwezig.
Eerst een foto van de bovenkant van het vrouwtje van de gele luzernevlinder (die zijn er niet veel, want lastig te fotograferen, maar in het veld dus juist vaak best goed te zien) (foto Riet van de Wouw):
(http://waarneming.nl/fotonew/7/3898717.jpg)






Hier een foto van de bovenkant van de helice vorm van het vrouwtje van de oranje luzernevlinder (foto Jan Piet Oudwater):
(http://waarneming.nl/fotonew/7/5269627.jpg)


Is je dit niet gelukt (of je was vergeten naar die bovenkant te kijken), dan moet je toch verder met de onderkant.



Als een (flink) gedeelte van de voorvleugel onderkant zichtbaar is en je ziet binnen de  rand van de voorvleugel punt een oranje veld, dan is het een oranje luzernevlinder (foto Martijn de Jong).

(http://waarneming.nl/fotonew/0/5270960.jpg)








Heeft de voorvleugel dezelfde kleur of is hij lichter dan de achtervleugel dan is het een gele luzernevlinder of een vrouwtje helice van de oranje luzernevlinder. Hier een mannetje gele luzernevlinder (foto Huub Schmitz):
(http://waarneming.nl/fotonew/9/3948469.jpg)


Blijven over de vrouwtjes gele en helice vorm van de oranje luzernevlinder. Hoe die te onderscheiden?
Vooral bij tegenlicht gaat het wel goed. Je ziet de lichte vlekken in de donker band op de bovenkant van de achtervleugel doorschijnen. Kijk maar eens op de foto's hieronder (linker foto van Herman Koek, rechter Robert van der Meer):
(http://forum.waarneming.nl/smf/index.php?action=dlattach;topic=241420.0;attach=585660;image)
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: 803CNoorman42 op augustus 07, 2013, 10:33:38 AM
Hallo Chris,

Heel erg bedankt voor de duidelijke informatie m.b.t. de verschillen tussen beide soorten. Vooral de kenmerken bij gesloten vleugels hebben mij de ogen geopend.

Ik ga de betreffende waarneming direct aanpassen.

Met vriendelijke groet,

Cor Noorman
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: Jacob Molenaar op augustus 07, 2013, 10:34:08 AM
Inderdaad erg leerzaam  :duim: :duim: :duim: :duim:
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: PWink op augustus 07, 2013, 10:51:24 AM
Hierbij nog een linkje naar de site van onze zuiderburen:

http://www.natuur-forum.be/phpBB3/viewtopic.php?f=113&t=7716 (http://www.natuur-forum.be/phpBB3/viewtopic.php?f=113&t=7716)

Halverwege de pagina staat een linkje naar een pdf met een aantal afbeeldingen.

Als ik deze (wat oudere) discussie mag geloven is de Gele behoorlijk zeldzaam in België. Dan is het aantal meldingen van Gele in Nederland wel opvallend te noemen. Doen de Belgen nu zo moeilijk of wij zo makkelijk...?

Zie trouwens hier http://waarnemingen.be/soort/view/725?from=2012-08-07&to=2013-08-07 (http://waarnemingen.be/soort/view/725?from=2012-08-07&to=2013-08-07) wel flink wat waarnemingen van Gele  maar op verschillende foto's lijkt het toch om Oranje luzernes te gaan.

Groet,
Pascal


Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: cvsw123 op augustus 07, 2013, 12:46:13 PM
Lang niet alle waarnemingen zijn gevalideerd, dat komt nog wel (we kunnen niet alles tegelijk).
En idd hebben de Belgen er minder. Niet zo raar, want in Frankrijk is de gele helemaal niet zo talrijk. Dat is hij wel in het oosten (ik ken velden in Hongarije die werkelijk stuiterden van de gele luzernes - en C erate trouwens, maar dat is een ander verhaal). Oftewel: onze gele komen (net als de resedawitjes, die ze in België ook veel minder hebben) vermoedelijke uit het oosten. In de UK is de gele trouwens heel zeldzaam, wordt bijna nooit gezien. Past ook in dit plaatje. De oranje luzerne komt wel uit het zuiden. En die wordt prompt in B en UK minstens zo vaak (en misschien nog wel vaker) gezien dan bij ons.
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: PWink op augustus 07, 2013, 12:55:07 PM
Valideren jullie waarnemingen.be ook dan?

Het zou een verklaring kunnen zijn, maar in België kunnen ze natuurlijk net zo goed vanuit het oosten komen.
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: argusoog op augustus 07, 2013, 13:00:00 PM
Goed hoor, deze uitgebreide uitleg!  :duim:

Het forum 'schreeuwde' om zo'n pinned topic: de helft van de recente topics gaat erover!  :rolleye:
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: cvsw123 op augustus 07, 2013, 13:22:09 PM
@PWink Nee, wij doen niet de Belgische gegevens. Maar het lijkt of trekkende vlinders uit het oosten vooral een noordwestelijke koers volgen. Zo zijn er jaren waarin opvallend veel waarnemingen van gele luzernes uit Groningen en de Wadden komen. Maar goed, we kunnen het ze niet vragen (Sprechen Sie Deutsch? Parlez vour Francais?). Je blijft afhankelijk van indirect bewijs.
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: argusoog op augustus 09, 2013, 12:05:30 PM
Citaat van: cvsw123 op augustus 07, 2013, 13:22:09 PM
(...) Maar het lijkt of trekkende vlinders uit het oosten vooral een noordwestelijke koers volgen. Zo zijn er jaren waarin opvallend veel waarnemingen van gele luzernes uit Groningen en de Wadden komen. Maar goed, we kunnen het ze niet vragen (Sprechen Sie Deutsch? Parlez vour Francais?). Je blijft afhankelijk van indirect bewijs.

Ik vroeg me af of er dan geen onderzoek van vlindertrek is waarbij gewerkt wordt met verfmarkeringen van vlinders of iets dergelijks, zoals er bij vogels geringd wordt voor vogeltrekonderzoek? Ik zag in de informatieve BBC-documentaire 'What's killing our bees?' (http://www.bbc.co.uk/mediacentre/proginfo/2013/31/horizon-whats-killing-our-bees.html (http://www.bbc.co.uk/mediacentre/proginfo/2013/31/horizon-whats-killing-our-bees.html)) dat ook bij bijen met kleurmarkering en zelfs mini-mini-antennetjes (!) gewerkt wordt om (korte) vliegroutes te traceren. Nu zie ik wel het probleem dat als we hier 10 Gele luzernevlinders krijgen, dat er dan misschien 10.000 gemarkeerd moeten worden om er hier eentje terug te vinden, maar een 'trekrichting' zou toch met meldingen vanuit bv. Duitsland vastgesteld moeten kunnen worden? En bestaat dergelijk onderzoek dan niet voor bv. Distelvlinders en Atalanta's?
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: cvsw123 op augustus 09, 2013, 12:37:48 PM
Dat is volgens mij vroeger wel eens geprobeerd, iig bij rouwmantels. Maar vindt ze maar eens terug idd. En die antennetjes werken eigenlijk alleen nog binnen zichtwijdte van de radar. Daar is wel mee geëxperimenteerd in het VK. Je kunt dan wel volgen hoe zo'n vlinder zich door een dal of over een veld beweegt. Verder is vogelradar ingezet voor onderzoek naar de gamma uil en de distelvlinder in 2009, maar die trekken dan ook op grotere hoogte (>2000 m) en zijn heel veel talrijker, zo talrijk dat ze zo te zien zijn (als vaag uitgesmeerde vlekken, dat wel). Dat gaat met de luzernevlinders niet lukken, die zijn er ondanks het goed jaar, toch echt te weinig. Maar laten we blijven nadenken, wie weet komt iemand met een idee of mogelijkheid.
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: frankmeer op augustus 09, 2013, 15:54:09 PM
Bijv. Donker Pimpernelblauwtjes worden/werden toch ook wel gemerkt (http://www.vlindernet.nl/doc/Vlinders_art_2005_donker_pimpernelblauwtje.pdf), is deze methode niet overwogen?
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: Bert van Rijsewijk op augustus 09, 2013, 20:29:03 PM
De zin
Is de voorvleugel donkerder dan de achtervleugel dan is het een oranje luzernevlinder


klopt niet bij een foto in tegenlicht.


Wellicht is de volgende tekst beter:
Als een (flink) gedeelte van de voorvleugel onderkant zichtbaar is en je ziet binnen de  rand van de voorvleugel punt een oranje veld,
dan is het een oranje luzernevlinder.


Bert.
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: cvsw123 op augustus 10, 2013, 09:14:08 AM
@Frank: dat werkt in gesloten populaties, waar je een redelijke kans op terugvangst hebt. In een open populatie en zeker bij trekvlinders zal het terugvind percentage extreem laag worden. Zelfs bij redelijk mobiele soorten als de heivlinder is het al lastig.
En bij trekvlinders gaat het al gauw om miljoenen. Bij de distelvlinder invasie in 2009 werd alleen al voor de UK geschat dat het (meen ik) om 50 miljoen vlinders ging die in een paar dagen over het UK trokken (en de meesten uiteindelijk op de noordelijke Atlantische oceaan verdwenen, behalve een paar duizend die west IJsland haalden). Slechts een paar miljoen bleven in de UK achter. Nu gaat het bij de oranje luzerne niet om dat soort aantallen, maar als je weleens bij een luzerne- of lavendelveld in Zuid Frankrijk hebt gestaan (waar je tenslotte zou moeten gaan merken) weet je dat daar al heel veel oranje luzernevlinders kunnen vliegen, waarvan uiteindelijk een deeltje op pad gaat. Zo kwamen er voorgaande jaren bijna geen oranje luzernevlinders naar ons land, dan blijven ze hangen of trekken ergens anders naar toe.
Volgens mij is het onbegonnen werk.
Maar iedereen is vrij het te proberen (geen beschermde soort), wie weet komt er spannende kennis naar boven.

@Bert: goede verbetering, doorgevoerd.
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: RMeurs op augustus 11, 2013, 16:38:20 PM
Erg verhelderend   :blink:

Hartelijk dank!
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: lilihan op augustus 12, 2013, 21:42:44 PM
Gisteren zag ik de helice vorm van de oranje luzernevlinder. zie http://waarneming.nl/waarneming/view/78316504

Wie weet hoe vaak deze vorm voorkomt onder oranje luzernevlinders? 10%?

Han
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: jwj1976 op augustus 18, 2013, 21:06:54 PM
Dank je Chris,

Ik heb het aangepast en zal er in het vervolg beter op letten.

Groet Wim
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: frankmeer op augustus 25, 2013, 17:42:43 PM
De luzernevlinders die uit het zuiden hierheen zijn gevlogen zullen nu in toenemende mate beschadigingen vertonen (zie foto van Peter van der Meer). Op deze manier heb je bij een zittend beest geen tegenlicht meer nodig om de zwarte achterrand te kunnen zien! De nakomelingen van deze vlinders, die we het hele najaar nog kunnen waarnemen, zullen echter wel weer helemaal vers zijn.


(http://waarneming.nl/fotonew/8/5407478.jpg) (http://waarneming.nl/foto/view/5407478)
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: Henri van Dodeweerd op augustus 26, 2013, 16:22:23 PM
Volgens mij hier de 'gewone' oranje luzerne en de 'forma helice' met open vleugels op 1 foto ;)

(http://waarneming.nl/fotonew/4/5413714.jpg)
http://waarneming.nl/waarneming/view/78691587 (http://waarneming.nl/waarneming/view/78691587)
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: Dylan op augustus 29, 2013, 07:16:36 AM
Chris e.a.
Superbedankt voor deze les. Beetje laat gelezen (dit had ik willen weten toen ik in Wallonië was deze zomer), maar zeer helder en fraai geïllustreerd.

Groet,

Dylan

Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: Geum rivale op augustus 30, 2013, 19:21:38 PM
Het verschil tussen vrouwtje hyale en croceus helice is inderdaad lastig. Vandaag zag ik er eentje op geruime afstand vliegen en even zitten. Het was klaarblijkelijk een luzernevlinder, maar de onderzijde duidelijk witter dan van de gewone Oranje. In vlucht viel op dat naast de hoofdkleur wit er sporen van geel en oranje (of oranjegeel) waren. Iemand die hier ervaring mee heeft?
Titel: Re: Verschil gele en oranje luzernevlinder
Bericht door: argusoog op oktober 27, 2013, 17:16:17 PM
Het viel me op dat bij de foto's van de "Gele" luzernevlinders die dit jaar gemeld zijn (en nog niet beoordeeld) er redelijk wat bij zijn waarbij er duidelijk wat oranje zichtbaar is richting de vleugelbasis voorvleugel. Zie bv. onderstaande plaatjes van gisteren (26/10) en van 5/10. Gaat het bij zo'n ''orange touch" niet altijd om een Oranje luzernevlinder f. helice? Zou dan bij deze "tussenvorm" (geen volledig witte f. helice) misschien nog een onderscheidend kenmerk kunnen zijn, vooral als de doorschijning van de lichte vlekken in de donkere band op bovenkant achtervleugels minder duidelijk is (zoals bij de tweede foto)?