Forum van Waarneming.nl

Overige natuuronderwerpen => Excursieverslagen => Topic gestart door: Pim op juli 02, 2005, 09:46:58 AM

Titel: Zwarte ooievaar en BEVER (1 juli 2005)
Bericht door: Pim op juli 02, 2005, 09:46:58 AM
In de middag begon het weer zich langzaam te herstellen van enkele zeer natte momenten. Door de mens vaak gezien als een hoop ongemak, maar de natuur geniet er met volle teugen van. Tijd voor een rondje Oostvaardersplassen.  Samen met een medevogelaar maakten we onze eerste stop op de Grote Praambult (zie: www.vogelkijkhut.nl). Het zicht was redelijk en werd negatief beïnvloed door enige warmtestuwing. Mijn metgezel deze middag had direct een zwarte ooievaar in zijn telescoopbeeld, we wisten al dat deze vogel hier aanwezig was, maar hadden toch wel enkele minuten speurwerk verwacht.

De vogel foerageerde ver weg en een telescoop was geen overbodige luxe. De vogel was al eerder gedetermineerd als juveniel, maar door de grote afstand kan ik daar weinig zinnigs over zeggen. Alleen had ik enkele malen het idee dat ik een rode snavel zag, maar dat kan ook het zonlicht zijn dat met mij aan de haal ging.

De zwarte ooievaar is een aparte verschijning in het Nederlandse landschap. Het is een grotendeel zwarte vogel met een paarsgroenachtige metaalglans en witte buik. De lange, rechte snavel is felrood van kleur, evenals de lange poten. Echter de juveniele exemplaren zijn lang niet zo mooi op kleur, eerder bruinachtig te noemen. De vogel is een doortrekker, die in het verleden wel in ons land gebroed heeft. De vogel broed voornamelijk in moerasbossen en is verstoringsgevoelig, in Nederland een zeer lastige eigenschap. Mogelijk dat de vogel in de toekomst langs de grote rivieren geschikt broedbiotoop kan vinden bij één van de vele natuurherstelprojecten. De soort is in o.a. Polen sterk aan het toenemen, er is dus een reële kans dat jonge vogels op zoek gaan naar nieuwe broedgronden. Het klepperen dat de "Hollandse ooievaar" veelvuldig doet, zul je zijn zwarte neef maar zelden horen doen. In de Belgische Ardennen zijn enkele broedparen te vinden.

Het was nu mijn beurt om de Monniksgier te vinden. Het was bijna wereldnieuws dat deze "luie" vogel na vele maanden aan de zuidelijke kant van de Oostvaardersplassen (Jan van den Boschpad) vertoefd te hebben, eind juni op de wieken ging en nu enkele kilometers verderop zit op de vlakte te overzien vanaf de Grote Praambult. Al snel zag ik het bakbeest zitten plukkend aan een kadaver van een juveniel edelhert (of zelfs mogelijk een vos). Toen de vogel ging uitbuiken namen kleine mantelmeeuwen de bloederige klus over. Op de vlakte zitten nog steeds vele honderden grauwe ganzen, de meeste jongen zijn nu al zo groot als hun ouders. Tussen een groep kleurrijke Nijlganzen zat een even kleurrijke Casarca. Deze vogel heeft een fel oranjebruin verenkleed en een lichtere roomkleurige kop. Je zou de Casarca al snel voor gans uitmaken door zijn formaat, maar hij is ingedeeld bij de eenden. In Nederland broeden verwilderde populaties en mogelijk ook dwaalgasten uit Zuidoost Europa. Een vrouwtje havik zorgde voor paniek bij enkele zwarte kraaien. Vanzelfsprekend foerageerden op de vlakte bij enkele geulen grote zilverreigers én lepelaars.

De volgende halte op deze fraaie rondreis was de Kleine Praambult (zie: www.vogelkijkhut.nl). Vlak langs het spoor stond een groep van ruim vijfhonderd Konikpaarden, meer dan de helft van de gehele populatie binnen het gebied (circa 850 exemplaren). Het was een fraai gezicht om de veulens te zien dartelen en enkele jonge hengsten te zien ruziën. Ze probeerden elkaar in de kont te bijten en zijn dan minder lief dan ze eruit zien. De afstand was redelijk om een aantal foto's te maken, op mijn dooie gemak liep ik naar de auto om de apparatuur op te halen. Dat juist op dat moment twee zeearenden voorbijtrokken is natuurlijk oneerlijk. Ik kon ze met mijn telescoop niet meer oppikken. Op het water nabij Wigbels eiland zwom een zwarte zwaan en kwamen vier Indische ganzen aangevlogen. Inmiddels worden de Oostvaardersplassen een asielzoekerscentrum voor ontheemd waterwild.

Bij het Oostvaardersveld zat nog steeds het mannetje grauwe klauwier, de vogel laat zich niet makkelijk zien en wil nog wel van plaats wisselen. Deze bruine doorndraaier prikt net als andere klauwiersoorten (o.a. klapekster) zijn prooi (o.a. grote insecten, kleine zoogdieren ) aan doornen van struiken of stekelige struiken. Zo kan deze vogel een hele voorraad proviand aanleggen. In deze "geciviliseerde" samenleving wil de vogel ook regelmatig gebruik maken van prikkeldraad. Langs een plasje zat o.a. kleine plevier, twee witgatjes en een twaalftal (bontgekleurde) kemphanen. Tussen enkele struiken stak een kopje uit van een ree die aan blaadjes aan het knabbelen was.

Via de Knardijk, Oostvaardersdijk (lepelaars) en een foeilelijk kassengebied te Almere kwamen we aan op de parkeerplaats van het Fluitbos. De uitkijkheuvel bij het Jan van den Boschpad is dan nog ongeveer vijfhonderd meter lopen. Het fluitbos is zeer rijk aan diverse libellensoorten, moet ik me toch maar eens in gaan verdiepen. Vanaf de centrale bult (zie: www.vogelkijkhut.nl) zag ik wederom een persoonlijk record aan kleine zilverreigers, ditmaal twintig exemplaren. Een zwarte zwaan was nog steeds ter plaatse. Op de vlakte liepen zes casarca's, zeer goed te zien met de zon op hun helder oranje bruine lijf. Een twaalftal (grote) Canadese ganzen waren aan het rusten en lepelaars waren juist zeer actief. De kemphanen waren verstopt tussen de begroeiing.

Na enkele uren thuis doorgebracht te hebben begon het in de vroege avond alweer te kriebelen. Ik had de locatie doorgekregen van een plek met verse beversporen niet zo heel ver van mijn huis. Op het Trekvogelgraslandje foerageerden twee kleine zilverreigers en een lepelaar. Een boomvalk vloog over. Een vrouwtje ree was al vroeg actief. Op een bruggetje stond ik van 22.00-23.00 uur te posten, maar helaas geen bevers. Wel de veel kleinere muskusrat was vertegenwoordigd met drie exemplaren, ook klonk een koor van sprinkhaanzangers toen de zon in het Markermeer wegzakte. Toen ik besloot weg te gaan zag ik verderop langs een sloot een reuzemikadospel van bomen, het was al aardig schemerig/donker, maar ik zag duidelijk dat de knaagsporen slechts enkele dagen oud konden zijn. Plotseling hoorde ik op zeer geringe afstand een fanatiek geknaag. Ik sloop naderbij en zag plotseling een enorme bever door het water glijden. Euforie maakte zich even meester van me.

In Flevoland is de bever bezig met een enorme opmars, sinds 1990 zijn enkele exemplaren ontsnapt uit Natuurpark Lelystad. De bever is hier dus verantwoordelijk voor zijn eigen herintroductie, sinds 1826 was de laatste wild levende bever uit Nederland verdwenen door de intensieve jacht. Er zijn nu in Flevoland al zeker 12 plekken (Almere, Lelystad, Zeewolde) bekend waar verse knaagsporen zijn gevonden. Op andere plekken in Nederland (o.a. Gelderse Poort en Biesbosch) zijn bevers geherintroduceerd met behulp van de mens. De bever staat vanzelfsprekend op de rode lijst van bedreigde zoogdieren. De exacte locatie maak ik niet bekend omdat deze erg gevoelig is voor verstoring.

"De bever is het grootste knaagdier van Europa. Aan het uiterlijk is duidelijk te zien dat het dier goed is aangepast aan het leven in het water. Tussen de tenen van de achterpoten zitten zwemvliezen. De doorgaans bruine vacht bestaat uit haren die zo dicht op elkaar zitten dat er geen water tot op de huid kan doordringen. De kleine oren en de neusgaten kunnen worden afgesloten. De platte 'geschubde' staart wordt onder andere gebruikt om in het water te kunnen sturen. Dit lichaamsdeel is echter ook zeer geschikt als alarminstallatie: als er gevaar dreigt, slaan bevers de staart met kracht op het water om hun soortgenoten te waarschuwen.
Zeer kenmerkend zijn verder de grote voortanden, bedekt met een harde laag oranje glazuur, waarmee bevers in staat zijn vrijwel alle houtige gewassen door te knagen"

(Bron: Vereniging voor zoogdierkunde en zoogdierbescherming).

Bij de Lepelaarplassen en langs de Lage Vaart had ik al eerder verse knaagsporen van de bever gezien, maar om de hoofdrolspeler in kwestie te aanschouwen is indrukwekkend. Tijdens een reis te Patagonië had ik al eerder bevers gezien, het is daar een exoot uit Noord-Amerika die hele bossen plat legt.

Tenslotte hoorde ik bij het Vaartsluisbos nog twee (mogelijk drie) (bedel)roepende jongen ransuil.