Late Aziatische hoornaars

Gestart door wilde, oktober 31, 2023, 11:06:53 AM

Vorige topic - Volgende topic

wilde

Op 30 oktober 2023 heb ik een klein nest van Aziatische hoornaars opgeruimd. Over de biologie van deze invasieve exoot is nog lang niet alles bekend. Vorig jaar filmde ik in Middelburg Aziatische hoornaars die op 5 oktober 2022 nog zeer actief waren om vlees van een dode vogel te vergaren. Ze hadden dus nog een actief nest, waarin larven gevoed moesten worden.
In Koudekerke (waar ik woon) zag ik in de loop van 2023 af en toe Aziatische hoornaars in mijn tuin foerageren op andere insecten. Er moest dus een nest in de buurt zijn. Ik heb er wel even naar gezocht, maar het grote nest (skiippy-bal grootte) niet gevonden. Het bleek nadien op 900 meter afstand in het dorp te te zijn, in een boom (op gemeentegrond) op circa 6 meter hoogte. De buurman vertelde me dat het nest omstreeks half september 2023 geruimd is door Traas met behulp van Permethrin gifpoeder-injecties in de nestbol.

Over dat soort ruimingen heb ik eerder wel bedenkingen gehad. Meestal vliegen er honderden wespen op en de bedoeling is dat ze kort daarna terugkomen naar en in het nest. Dan krijgen ze delen van de poeder op zich door opruimactiviteit en gaan dan dood.
Als er echter veel onrust is kan het zo maar gebeuren dat een deel niet naar binnen gaat door de alarmferomonen die dan worden afgegeven door de wespen in/op de nestbol. Als daar de koningin bij zit zouden ze dan weer een herstart kunnen maken. Dat leek wel wat minder plausibel als het laat in het seizoen zou zijn, want na 15 september verwacht je dat niet. Het is echter geen inlandse soort en de biologie is geheel anders dan alle andere inheemse sociale plooivleugelwespen.
Afgelopen zaterdag 28 oktober werd ik gebeld door de buurman van de eerdere nestboom. Hij had een kleine bruine bol in zijn tuin gevonden waar wespen in- en uitvlogen. Hij vertelde over de Aziatische hoornaars die eerder waren verwijderd. Mijn nieuwsgierigheid was gewekt en ik ben direct gaan kijken. Het was een klein nest Aziatische hoornaars op 10 meter afstand van de eerdere plek die geruimd was.

Ik heb er toen enkele foto's van gemaakt en toegezegd dat ik ze voor hem zou opruimen. Ik wilde namelijk graag het nest geheel bekijken om mijn kennis over de biologie van deze wesp wat aan te vullen. Als er een nest gebouwd is, nam ik aan dat de wespen dit alleen zouden doen als er een koningin aanwezig zou zijn die voldoende feromonen zou afscheiden om de werksters stimulatie te geven om ze te laten bouwen en foerageren voor het broed. Een koningin-loze verzameling wespen zal denk ik nooit een nieuw nest bouwen. Dat is dan opmerkelijk als het eerdere secundaire nest is verwijderd. Hoe overleeft de koningin dan en waar komen voldoende werksters vandaan?

Op 30 oktober heb ik het nest verwijderd, Er bleken nu een stuk of 50 werksters te zijn en er waren 2 raten in het nest met een diameter van 15 cm. Er waren nog volop open larve-cellen en een 30-tal afgesloten cellen met verpoppende larven en zelfs nog enkele cellen met eitjes. In beide raten waren samen tenminste nog 70 open cellen met larven. De cellen zelf hebben diameters van 7,5 tot 8,2 mm. Werksters leven niet zo lang. Dat is me gebleken bij experimenten om ze met suikers (appel en suikersiroop) thuis in leven te houden. Nu waren er nog circa 50, maar bij de start (half september) zullen dat er vermoedelijk een veelvoud van zijn geweest. Ik kon eerder thuis met goede verzorging een werkster maximaal 14 dagen in leven houden.

De raten heb ik nog en ik wil proberen de afgesloten cellen uit te kweken. Ik moet die daarom redelijk warm houden en ben benieuwd of het lukt en vooral hoe lang dat zal duren. Gezien de leeftijd van de open larven, vermoed ik dat de cellen nog niet langdurig gesloten zijn. Ik zou dan rekening moeten houden met een termijn van minstens 3 weken denk ik. Als het mislukt is het toch een leuke en nuttige ervaring geweest. De volwassen hoornaars heb ik gedood (met vloeibaar gif in een drukspuit) op 2 na, die ik ving en nog even op het broed gezet heb, zie enkele foto's. Dat is voor deze beestjes een vreemde ervaring, want de cellen liggen nu met de opening omhoog. In het nest hangen de larven met de koppen omlaag. De grotere wesp is ruim 25 mm lang en was de grootste die ik bij het nest zag. De kleinere is 21 mm lang. Er vlogen ook nog wat kleinere van ongeveer 20 mm en minder. De grootse zou dan de koningin moeten zijn, maar de afmeting is voor een koningin dan wel erg klein. Het achterlijf van dit exemplaar is wel langwerpiger dan bij de andere.

Alle open larven heb ik na wat foto's verwijderd en die tientallen larven heb ik op de tuintafel gelegd voor de vogels.

De wijze van werken van Traas is hier gebleken niet correct te zijn geweest. Het mag niet gebeuren dat er 100 hoornaars of meer ontkomen aan de opruimsessie. Verbranden met een vuurlans zou misschien beter zijn. Je moet bij alle acties na een paar uur kijken of er nog levende hoornaars bij het nest (of, na verwijdering, op de aanhechtingsplek van het nest op de boomtak) zitten en die alsnog vernietigen. Bij de plek van dit 'tertiair' nestje ben ik na 2 uur terug geweest ter controle. Er waren geen levende hoornaars meer bij de laatste nestelplaats.

Alle foto's: Copyright Albert de Wilde












Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Henri van Dodeweerd

Wat een leerzame zoektocht, Albert!
Heel fijn dat je ons hierin laat delen, dank!
Met vriendelijke groet,
Henri van Dodeweerd

Pietsje

#2
Heel interessant Albert! Misschien kunnen mijn observaties nog iets toevoegen, misschien ook niet.
Ik heb iig op meerdere dagen in oktober t/m 28/10 vooral mannetjes Aziatische hoornaar zien foerageren op bloeiende klimop. In natuurgebied in Brabant. Ik ben er daarna niet meer geweest en weer was ook te slecht. Naast vele Europese hoornaars, zowel mannen als vrouwen. De nesten zijn amper te localiseren maar dat is ook een aanname. Er zijn teveel te hoge bomen dicht op elkaar in de periferie. Daar waar ik (gewone) wespen en in een enkel geval Europese hoornaars andere insecten (bijen en vliegen)en passant heb zien eten, heb ik dat niet gezien bij de mannen Aziatische hoornaar. Zij lijken vooral gefocust op de energie uit klimopnectar te halen. Edit: vandaag 1/11 nog weer man Aziatische hoornaar gespot.
Bedankt voor je reactie
Pietsje
Als je naar iets op zoek bent, vind je vaak iets anders!
waarnemingen in het buitenland: https://observation.org/users/50326/photos/?advanced=on

wilde

Ja, dat klopt: mannetjes willen maar één ding en dat is paren met een vrouwtje. Het zijn net mensen. ;D
Ze foerageren heel graag op klimop voor de nectar om energie op te doen, maar dat moet dan wel een laatbloeiende soort zijn. In mijn tuin heb ik redelijk wat klimop, maar nu geen bloemen meer.
Ik heb zelf nog nooit een man Vespa velutina levend gezien. Ik zag jouw foto's en ben een beetje jaloers.
Nu probeer ik nog een stukje raat uit te broeden met wat verwarming, maar veel hoop op een man heb ik niet. Bij de open larven waren wellicht mannetjes, maar die larven kan ik zelf niet voeden dacht ik en die heb ik allemaal verwijderd. Ik heb nu een stuk raat met 32 gesloten broedcellen van dezelfde grootte. Dan zullen er vermoedelijk ook dezelfde genders uit voortkomen. Misschien heb ik straks 32 koninginnen, maar dat verwacht ik niet. De kans is groter dat het mislukt. We zullen het zien.
Vandaag vond mijn vrouw nog een werkster Aziatische hoornaar in de keuken. En ja, daar ben ik geweest met restanten van het nest. Ik dacht dat ik 2 levende vrouwtjes had bewaard, maar nu toch dus 3 stuks. Mijn vrouw panikeert gelukkig niet zo snel. Ze had de wesp al gevangen en in een potje gedaan. Ik heb er nog een paar foto's van gemaakt, zie onderstaand.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Pietsje

#4
Vandaag dus weer 1 gespot in mijn lunchpauze. Zelfde locatie. Weer een mannetje dat foerageerde op bloeiende klimop. Ik meen weer man vanwege de vorm antennen. Ook 6 Europese hoornaars gespot, zowel mannen als vrouwen, foeragerend op bloeiende klimop en eind verder op rottende stoofpeertjes die op de grond zijn gevallen.
Ik ben ook niet paniekerig aangelegd en kan in alle rust foto's maken, ze zijn niet agressief of zo en doen gewoon hun ding.

De klimop is volgens mij gewone klimop (Hedera helix), die ik vermoed maar ben niet zeker, ooit laag gesnoeid is of maar recent aangeplant. Die kan nu dus gewoon zeer talrijk bloeien en zonder voor-zomer-najaarssnoei kunnen de bloemen ook tot ontwikkeling komen. Dan groeit hij ook in min of meer bolvormige struikvorm omdat hij niet klimt en alleen hier en daar onderaan lange uitlopers heeft.
1 Aziatische Hoornaar ssp. nigrithorax - Vespa velutina nigrithorax imago, foeragerend, gezien
datum: 2023-11-01
locatie: NB

foto's:


Bedankt voor je reactie
Pietsje
Als je naar iets op zoek bent, vind je vaak iets anders!
waarnemingen in het buitenland: https://observation.org/users/50326/photos/?advanced=on

wilde

Ha Pietsje, ik kan op jouw laatste foto's de antennesegmenten niet goed tellen. Zou liever het achterlijf compleet zien.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Pietsje

#6
Albert, heb nog een foto toegevoegd (was niet de mooiste). Mogelijk staan de antenneleden er beter op. Achterlijf in geheel heb ik niet beter van vandaag. Zal er beter op letten. Maar ik denk dat het een man is vanwege vorm laatste antenneleedje (puntiger i.t.t. vrouwtjes-> meer afgerond en zij hebben ook leedje minder). Ik tel er 13. Maar ik kan me vergissen. Alle mannen Aziatische hoornaar (ik heb geen vrouwtjes ingevoerd) zijn goedgekeurd. Maar dat hoeft niet alles te betekenen te hebben.
Bedankt voor je reactie
Pietsje
Als je naar iets op zoek bent, vind je vaak iets anders!
waarnemingen in het buitenland: https://observation.org/users/50326/photos/?advanced=on

wilde

#7
De antennen van mannetjes-hoornaars zijn relatief langer dan van vrouwtjes. Er is op Flickr een mooie stackfoto van, maar die mag ik hier niet plaatsen, omdat die van een andere fotograaf is. Hij maakte die van een dood exemplaar, maar alle kenmerken zijn goed zichtbaar: antennen 13 segmenten; 7 tergieten.
Let ook op tergiet 5 met extra oranje vlek en zwart puntje. Dat heeft een vrouwtje niet op T5. Op jouw eerste foto is dat misschien te zien.

Zie: https://www.flickr.com/photos/sanmartin/33965402201
Ik heb die foto nader bewerkt en dan is er heel veel te zien.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Pietsje

Albert, n.a.v. de door jou genoemde determinatiekenmerken heb ik mijn foto's die ik heb ingevoerd nog gecheckt. Ik kwam er achter dat er mogelijk toch een vrouwtje tussen kan zitten (zie foto hoornaarvrouw, o.b.v. antennen en T5). Daarnaast krijg ik wel de indruk dat de T5 met extra oranje vlek en 2 zwarte puntjes aan weerszijden toch mogelijk iets variabel is. Of de oranje vlek/streep verschuift onder het voorgaande tergiet (4) en is daardoor niet altijd goed zichtbaar, de een heeft het ook nadrukkelijker dan de ander lijkt het. De zwarte (donkerbruine) puntjes/vlekjes aan weerszijden op T5 zijn ook niet altijd even geprononceerd. Maar dat is puur op basis van mijn eigen foto's bekeken.
Bedankt voor je reactie
Pietsje
Als je naar iets op zoek bent, vind je vaak iets anders!
waarnemingen in het buitenland: https://observation.org/users/50326/photos/?advanced=on

wilde

De rechtse foto betreft zeker een man. Je kunt 7 tergieten tellen. Kleurkenmerken zijn waarschijnlijk iets te variabel voor zekerheid.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

wilde

In het broed van het door mij geruimde nest zaten circa 35 darren-poppen en ook nog onverzegelde larven.
Het uitkweken is helaas mislukt, maar sommige poppen waren al donker verkleurd. Dat bleken darren te zijn.
Dus toch nog enkele darren voor mijn lens gehad. :blink:

Er zaten denk ik ook een zelfde aantal (35) koninginnenlarven in. Voor zo'n klein nest is dat toch verwonderlijk.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

marcel234

Citaat van: wilde op oktober 31, 2023, 11:06:53 AMOp 30 oktober 2023 heb ik een klein nest van Aziatische hoornaars opgeruimd. Over de biologie van deze invasieve exoot is nog lang niet alles bekend. Vorig jaar filmde ik in Middelburg Aziatische hoornaars die op 5 oktober 2022
In Zeist is op 8 november nog een nest geruimd.

Pietsje

#12
Citaat van: wilde op november 08, 2023, 19:22:02 PMIn het broed van het door mij geruimde nest zaten circa 35 darren-poppen en ook nog onverzegelde larven.
Het uitkweken is helaas mislukt, maar sommige poppen waren al donker verkleurd. Dat bleken darren te zijn.
Dus toch nog enkele darren voor mijn lens gehad. :blink:

Er zaten denk ik ook een zelfde aantal (35) koninginnenlarven in. Voor zo'n klein nest is dat toch verwonderlijk.

Albert, zou het kunnen dat het eigenlijk een 'normale' verhouding is voor een laat/laatste nest van het lopende jaar: darren en koninginnen die bij uitkomen in het voorjaar meteen voor nieuwe populaties (met hetzelfde DNA en eigenschappen) zorgen na bevruchting, waar na bevruchting dan weer werksters uit kunnen ontstaan om het 'volk' voort te zetten, in de zin van nestbouw en verzorgen broed? Ik weet eigenlijk niet hoe de biologie precies werkt, dus misschien is het een onnozele aanname :-\
Bedankt voor je reactie
Pietsje
Als je naar iets op zoek bent, vind je vaak iets anders!
waarnemingen in het buitenland: https://observation.org/users/50326/photos/?advanced=on

wilde

#13
De website waarnaar je verwijst is wat wonderlijk in de aanduiding van de insecten. Ze hebben dus weinig verstand van insecten. Horzels zijn geen wespen, maar vliegen. Het zijn mooie beesten, maar vervelend voor (grotere) dieren als koeien en paarden. Ze zullen hoornaars bedoelen. Dat zijn grotere wespen en bijna allemaal zijn ze niet schadelijk, maar nuttig. De Aziatische hoornaar is een invasieve exoot en die zien we hier liever niet. Ze zijn hinderlijk voor honingbij-volken, want ze vangen veel bijen. Ik heb geen idee wat je wilt bestrijden. Misschien bedoel je veldwespen. Die zijn voor de natuur soms wat schadelijk, omdat ze erg veel rupsen en andere beestjes vangen voor hun broed. Na verloop van tijd reguleert de natuur het zelf. Voor mensen zijn wespen over het algemeen nauwelijks agressief, behalve als je ze erg stoort.
Groet, Albert de Wilde
https://www.ahw.me

Datura

Was een vrij duidelijke Spam-post Albert, heb ik verwijderd.
Natuurlijke groeten van
Kim Lotterman

Crossbill guides