Wat vragen over heidelibellen

Gestart door Goyatlah, augustus 04, 2005, 04:29:13 AM

Vorige topic - Volgende topic

Goyatlah

Moi, het is op het moment heidelibellentijd, en heb ondertussen wat vragen:

- zijn er, behalve dat beide soorten zwart-gele pootjes hebben en S.vulgatum een doorlopende snor heeft en S.striolatum niet, andere goede determinatiekenmerken. Normaliter probeer ik het koppie wel te bekijken, maar soms kan dat niet, laat staan op fotos die door derden gemaakt zijn. Een voorbeeld - is dit vulgatum of stiolatum, en waarom?



(In eerste instantie door mij - op onduidelijke gronden - geidentificeerd als striolatum, neig nu naar vulgatum)

- Ik zie op het moment meer flaveolum dan vulgatum, striolatum en sanguineum bij elkaar, en zelfs op nat veen waar ik nog nooit een andere Sympetrum dan danae heb gezien heb ik er vandaag 2 gezien (Appelbergen). Daarnaast heb ik bijna alleen maar rooien gezien, dus geen jonkies. Is er op het moment wellicht een massale migratie aan de hand?

Overigens toen ik mijn foto's vandaag bekeek zat deze er tussen - enig idee, kan me niet voorstellen dat het iets anders is dan flaveolum, maar is het een mannetje of een vrouwtje??? Rare kleuren in ieder geval.



- Toen ik over het probleem vulgatum vs striolatum zat na te denken, heb ik de fotos op waarneming.nl erbij gepakt als hulpmiddel - wat ik kon determineren klopte gelukkig voor mij - maar het viel me op dat heel veel waarnemingen binnenkwamen als volwassen vrouwtjes, terwijl ik van geen van beiden dit jaar een volwassen mannetje nog heb gezien - van vulgatum gisteren een mannetje met een rode streep op de rug, en vandaag een met rode rug, maar nog gele zijkant (van beide staat een foto op mijn site). Ben bang dat het overgrote deel van deze waarnemingen toch juveniels zijn.
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

AvanderHeijden

#1
Bovenste foto: vulgatum inderdaad. De snor loopt immers langs het oog naar beneden, zelfs van opzij zichtbaar. Bij striolatum zou hij echt korter zijn!

Maar ik ben het met je eens als er meer kenmerken waren waar je je op kon baseren! Helaas valt dat nogal tegen. Sla de veldgids er maar eens op na. Daar wordt onder andere gesproken over de kleur van de strepen op de zijkant van het borststuk maar mijn ervaring is dat dat alleen bruikbaar kan zijn bij uitgekleurde beesten (en jouw foto hier toont een jong mannetje!). De vorm van het achterlijf kan overigens wel wat helpen. Vulgatum heeft een enigszins knotsvormig achterlijf (mannetjes dan he) en striolatum een cylindrisch achterlijf. Maar goed, dat is ook een lastig kenmerk want in de praktijk zie je dat verschil alleen goed als je ze naast elkaar houdt. Bij de vrouwtjes is de stand van de legboor wel een erg bruikbaar hulpmiddel. Nogmaals verwijs ik je naar de veldgids voor details!

Onderste foto: absoluut een flaveolum inderdaad, er is geen andere heidelibel in Europa met zoveel geel in de vleugels. Bij mannetjes zit er alleen een grote vlek in de (achter-) vleugelbasis, bij vrouwtjes dus ook nog een bij de nodus van de voorvleugels. En de vorm van het achterlijf zou je ook kunnen wijzen op het feit dat het hier een vrouwtje betreft: recht achterlijf met een recht afgesneden top, cerci ver uit elkaar (net zichtbaar). Bij mannetjes libellulidae (met de viervlek als lastiger uitzondering) is de achterlijftop wat puntig en dat effect wordt versterkt doordat de cerci groot zijn en tegen elkaar aan liggen (zie je bovenste foto).

Let hier goed op als je je waarnemingen sext! Wat je beschrijft als een mannetje vulgatum met een rode streep over de rug klinkt namelijk als een uitgekleurd vrouwtje! Die zijn vaak bruin met een rode rugstreep.

Overigens heb ik pas afgelopen weekend mijn eerste flaveolums van dit jaar gezien (dat brengt mijn soortenlijst van dit jaar in NL op 53 soorten :duim:), bij een ven bij Westerbork. Vaak zie je ze wel vroeger dan dit jaar, maar ik zie ze zelfs lang niet ieder jaar. Normaliter moet je naar de duinen als je zeker wilt weten dat het gaat lukken met flaveolum. Maar het schijnt (ben nog niet de duinen in geweest) dat veel duinpoelen droger staan dan anders, wellicht trekken de uitgeslopen flaveolums nu het binnenland in om geschikte poelen te vinden? Of er echt sprake kan zijn van een invasie uit het buitenland weet ik niet eigenlijk.

Bram Rijksen

Omdat ik pas sinds vorig nazomer een beetje naar libellen kijk, heb ik geen vergelijkingsmateriaal t.o.van andere jaren; hooguit dus t.o.v. vorig jaar.
Ik was verbaasd over de aantallen geelvlekken die ik nu tegenkom langs de vlindertelroutes in Soest: verreweg de meeste rode mannetjes heidelibellen die ik  met een beetje geduld en mbv verrekijker kan determineren blijken geelvlekken te zijn. Ik weet in ieder geval dat ik er vorig jaar niet één heb gezien op deze locaties.  

AvanderHeijden

Het is sowieso een soort waarvan de aantallen en verspreiding echt spectaculair variabel is. Ik ben sinds afgelopen weekend niet meer 'de natuur' in geweest maar ik zal komende dagen eens kijken of het hier in zuid Drenthe ook opeens zo'n algemene verschijning is. Blijft een leuke soort vind ik: niet knetterzeldzaam maar wel erg onvoorspelbaar.

Mark van Veen

Antoine, niet elke heidelibel met geel in de achtervleugel en geel op de poten is een flaveolum, toch ?? Ik determineer alleen exemplaren met geel tot (bijna) bij de knik als flaveolum en zou bij de foto in het begin van deze draad twijfelen. Wat is het criterium??

Mark
groet,

Mark van Veen

grunsven

Zoveel geel als deze in de achtervleugel heeft komt alleen voor bij flaveolum en misschien grootvlekkige vorm fonscolombii. Fonscolombii is het niet oa. vanwege de oogkleur.
Bovendien zit er een gele vlek bij de nodus van de voorvleugel, dat is typisch flaveolum.

Roy
Roy van Grunsven
De Vlinderstichting - Dutch Butterfly Conservation (www.vlinderstichting.nl)

AvanderHeijden

Inderdaad. Houd ook in gedachten dat de foto aan het begin van deze post een vrouwtje toont. Bij mannetjes is het geel in de achtervleugels vaak uitgebreider, terwijl de vlek bij de nodus van de voorvleugel ontbreekt.

Mark van Veen

groet,

Mark van Veen

Goyatlah

#8
Ik wil hierbij iedereen bedanken,

eea is me een stuk duidelijker geworden, en toen het me gisteren ineens opviel dat het andere vrouwtje flaveolum wat ik op de foto heb gele strepen op de poten heeft, raakte ik in eerste instantie in paniek  ;)  maar kwam na de rest van de eigenschappen te controleren erachter dat mijn initiele ID toch wel klopte.

Hm, ik leer het nog wel eens...   ^_^

Overigens, Antoine, mijn eerste waarnemingen van flaveolum zijn volgens mijn Exif-gegevens van 14 juli, dit betrof meerdere (5+) uitgekleurde mannetjes in het Stadspark van Groningen,  en als ik schat dat Sympetra er toch in ieder geval 3 a 4 weken over doen om uit te kleuren is het mi redelijk om te veronderstellen dat deze wellicht midden juni zouden zijn uitgeslopen, niet zo laat dus... (Maar wellicht zit ik er volledig naast)
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

AvanderHeijden

3 a 4 weken om uit te kleuren is erg aan de ruime kant hoor, dat is zo'n beetje de maximale levensduur van zo'n ding! De kleinere libellen zijn na een paar dagen al wel aardig op kleur.

Mark van Veen

#10
By the way, ik heb in de buurt van De Bilt een paar keer alle heidelibellen kritische bekeken, maar nog geen flaveolum gevonden (zelfs geen twijfelaars)...
groet,

Mark van Veen

Bram Rijksen

Mark, Soest is dan een klein stukje verder; geheid dat je ze hebt! Gisteren -naast de vele mannetjes- trouwens maar één vrouwtje gezien: deze had ook zo'n fraaie blauw (bestoven?) onderzijde. Is dit kenmerkend voor vrouwtjes GVH?

AvanderHeijden

Bestoven als op de foto hierboven? Dat zie je bij een heleboel heidelibellensoorten terug, ook bijvoorbeeld bij Bloedrode en Zwarte. Ik weet niet of het echt bestuiving is overigens.

Houd overigens ook je ogen goed open voor fonscolombii, heb er dit jaar nog maar nauwelijks meldingen van gezien!

Platbuik

Citeerdeze had ook zo'n fraaie blauw (bestoven?) onderzijde. Is dit kenmerkend voor vrouwtjes GVH?

Mag ik dit gelukkige paar als voorbeeld bijdragen:



(27-07-05 De Plateaux)
---88:  A. van Leur (Þlatbuik)

Mark van Veen

CiteerMark, Soest is dan een klein stukje verder; geheid dat je ze hebt! Gisteren -naast de vele mannetjes- trouwens maar één vrouwtje gezien: deze had ook zo'n fraaie blauw (bestoven?) onderzijde. Is dit kenmerkend voor vrouwtjes GVH?
ik blijf tijdens de lunch volhouden! :wacko:  
groet,

Mark van Veen

Schoppers

#15
Hier (Drentsche Aa gebied, NO Drenthe) ook aardig veel Geelvlekken.
Op meerdere plaatsen dan vorig jaar.
Overigens had ik ze vorig jaar ook aardig wat maar op minder plaatsen.

Die waarnemingen van Bob is extra leuk omdat die daar nog nooit gezien is...

Bram Rijksen

Citeer
Citeerdeze had ook zo'n fraaie blauw (bestoven?) onderzijde. Is dit kenmerkend voor vrouwtjes GVH?

Mag ik dit gelukkige paar als voorbeeld bijdragen:



(27-07-05 De Plateaux)
oehh, fijne plaat..!
Maar inderdaad, zo is 't erg duidelijk te zien.

Goyatlah

Moi

ben blij over de verduidelijking qua berijping bij Symps. Had daar nooit over gehoord en dacht dat blauwe berijping hoorde bij male Orthetrum en Libellula (en wel op de rug)
laat staan op de buik van Sympetrum dames.

Antoine

over de diskussie van uitkleuringen en leeftijden...
Voor zover ik begrepen heb heeft een uitgeslopen libel 4 periodes:
- net uitgeslopen, kleuring moet nog op gang komen, vleugeltjes harden, etc. Duurt enig uren
- juveniel, nog niet geslachtsrijp, specifieke kleuring hooguit partieel. Duurt enige weken.
- adult, geslachtsrijp, mannetjes en vrouwtjes hebben hun specifieke kleuring
- post-adult, dieren hebben gepaard, wachten totdat ze dood gaan.

Mijn diskussie boven ging over het juveniele stadium, en ik denk dat dat bij Sympetra wel degelijk minimaal 2 weken duurt. De eerste vulgatum die ik zag was van bovenstaande fote op 22 juli. Ondertussen heb ik nu nog steeds geen adults gezien.
Qua flaveolum, alle exemplaren waren adults, dus eerder, en ergens anders, uitgeslopen.

Btw, en out of order. Ik zou eigenlijk graag Corbet 2004 willen kopen, maar heb weinig geld, doen, niet doen, waarom, waarom niet?
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's

AvanderHeijden

De kleurfases die je beschrijft gelden inderdaad voor alle libellen maar de lengte ervan varieert erg. Kleinere soorten kleuren vaak veel sneller uit dan grotere. Ik waag het te betwijfelen of het bij sympetrums onder normale omstandigheden meer dan drie weken duurt, mar met het slechte weer van afgelopen weken weet je het maar nooit.

Misschien dat Corbet 1999 daar iets over zegt  ^_^  Ik neem aan dat je met Corbet 2004 een herdruk daarvan bedoelt? Zo ja, dan kan ik erover zeggen dat het simpelweg het meest complete wetenschappelijke werk over libellen is, voor wat betreft levenswijze, gedrag, levenscyclus etc. Het leest redelijk makkelijk weg en staat werkelijk stampvol met leuke feitjes en informatie. Het verbaast me altijd weer hoeveel schijnbaar unieke fenomenen en stukjes gedrag toch blijken te worden verklaard in Dragonflies - Behaviour and Ecology of Odonata. Wat mij betreft een aanrader, hoewel het inderdaad een duur boek is.


Goyatlah

Neem aan van wel, volledige titel is Dragonflies - Behaviour and ecology of Odonata (rev.edition). Heb de knoop maar doorgehakt en een bestelling bij Naturalis geplaatst (goedkoper dan bij de boekhandel en wellicht sneller  :)  )
Ben benieuwd.
Moi, Dolf

Bezoek ook eens Libellen in Nederland met de enige interaktieve en op foto's gebaseerde libellentabel, veel info en heel veel foto's